Uniwersalne cechy organizacji
-utworzenie przez ludzi lub przez członków założycieli tej organizacji, którymi mogą być osoby fizyczne, prawne lub na podstawie decyzji zewnętrznego organu założycielskiego
-połączenie ludzi jako podstawowego czynnika twórczego z materialno-technicznymi lub rzeczowymi środkami działania, stąd też można im nadać miano społeczno-techniczne
-celowe zorientowanie; powołanie do realizacji indywidualnych i zbiorowych celów działania
-posiadanie wewnętrznej struktury; zbiór reguł organizacyjnych , podział pracy, funkcji, ról organizacyjnych
-posiadanie wspólnego członu kierowniczego; zarządu koordynacji zadań; podejmowanie działań planistycznych, organizatorskich, motywacyjnych, kontrolnych dla zapewnienia sprawnej organizacji celów i maksymalizacji efektu organizacyjnego
-rozmyślne zachowanie się zdolność do określania i modyfikowania celów i sposobów ich osiągania
-ekwifinalność; zdolności do osiągania tych samych celów końcowych przy różnych warunkach początkowych i przy wykorzystywaniu różnych środków
-zdolność do utrwalania wzorców działań i do powtarzalnej, a czasem ciągłej realizacji celów, czyli do tworzenia warunków sprzyjających instytucjonalizacji, tj. wyodrębnienia przestrzennego, ekonomicznego oraz formalizacji celów, funkcji i struktury
-współdziałanie z otoczeniem-prowadzenie z nim wymiany dóbr materialnych, środków pieniężnych, energii i informacji, co jest uzasadnieniem dla nazwy „system otwarty”
-zdolność do samoorganizacji-do zwiększania swojej sprawności i stopnia uporządkowania.
Modele organizacji
Czteroczłonowy model H.J. Leavitta: pozostają w interakcjach (wzajemnych oraz z otoczeniem)
Rysunek w notatkach z ćwiczeń z 21.02.2011
Pięcioczłonowy model F. Kasta i J. E. Rosenzweiga: organizacja jako całość wyodrębniona, ale wchodząca w interakcje z otoczeniem, czyli otwartą, co sygnalizuje przedstawienie w sposób uproszczony wejścia i wyjścia
Rysunek w notatkach z ćwiczeń z 21.02.2011
-Podsystem celów i wartości to wyraz związków organizacji z otoczeniem, gdyż pełnienie przez organizację określonych funkcji w społeczeństwie wpływa w dużym stopniu na jej cele
-podsystem psychospołeczny tworzą działania i wzajemne powiązania jednostki i grupy ludzkie, ich motywy i cele
-podsystem techniczny to technika i technologia wykorzystywana w procesach transformacji, zachodzi w organizacji obejmującej wyposażenie techniczne oraz wiedzę dotyczącą jego wykorzystania
-podsystem struktury tworzy układ i wzajemne zależności całej organizacji między poszczególnymi podsystemami oraz w ich ramach
-podsystem zarządzania to połączenie czterech elementów: planowanie, organizowanie, kontrola, motywacja.
Funkcje w organizacji
FUNKCJA- zbiór powtarzalnych, typowych i proceduralnie sformalizowanych działań, wydzielone ze względu na rodzaj tych działań.
Wyróżniamy dwa rodzaje funkcji:
Wykonawcze- produkcyjne, związane ze świadczeniem usług
Kierownicze-zarządcze
FUNKCJE PODSTAWOWE-dotyczące końcowego celu organizacji np. funkcji obsługi studentów w dziekanacie
FUNKCJE REGULACYJNE- zapewniające sprawne funkcjonowanie całej organizacji (przepisy, zasady prawne itp.)
FUNKCJE POMOCNICZE-ogół wszystkich innych funkcji bezpośrednio przyczyniających się do realizacji funkcji podstawowych
Rodzaje organizacji
FORMALNE- organizacja, której cele i stosunki organizacyjne ujęto w specyficznym zapisie regulującym wzajemne zależności pomiędzy jej elementami; jest to tzw. Organizacja nakierowana na osiąganie celów organizacyjnych. Dzielimy je na:
-organizacje sektora prywatnego
-organizacje sektora publicznego
-organizacje sektora pozarządowego (NGO-non profit organizacje nienastawione na zysk)
NIEFORMALNE- powstaje w każdej chwili organizacji, lecz nie muszą być zapisane do żadnej organizacji; na skutek niemożności zaspokojenia potrzeb w ramach jej formalnej struktury; są efektem więzi międzyludzkich
PRODUKCYJNE- dostarczające dobra lub usługi, zaspokajające potrzeby ludzi
POLITYCZNE-związane z realizacją celów polityki
ADAPTACYJNE-organizacje badawcze, kulturalne
GOSPODARCZE- komercyjne, nastawione na zysk
SŁUŻĄCE ZASPOKOJENIU NIEMATERIALNYCH POTRZEB SPOŁECZNYCH- niekomercyjne
ADMINISTRACYJNE-ogólnopaństwowe, lokalne
SPOŁECZNE- partie polityczne, związki zawodowe
RELIGIJNE
PRZYMUSOWE- oparte na przymusie fizycznym (więzienie, obóz pracy)
UTYLITARNE-wynikają z prawa do dyspozycji środkami motywacyjnymi; podporządkowanie ma charakter utylitarny (wywieranie nacisku na motywację, dawanie wygód pracownikom)
NORMATYWNE- władza opiera się na przekonaniach ludzi, podporządkowanie ma charakter moralny; osobiste zaangażowanie w funkcji organizacji (np. kościół)
Podział według funkcji genotypowej:
-Nastawione na zysk-dają produkty, zaspokajają potrzeby
-Organizacje użyteczności publicznej-niedochodowe(uczelnie, szkoły, służba zdrowia, sanatoria)