SPRAWOZDANIE 28.05.2015 BIEBRZAŃSKI PARK NARODOWY
Zbiorowisko olsu porzeczkowego (Ribeso nigri-Alnetum) w okolicach Gugien
Klasa Alnetea glutinosae
Rząd Alnetalia glutinosae
Związek Alnion glutinosae
Zespół Ribeso nigri-Alnetum
Nadleśnictwo Knyszyn
Uwarunkowania siedliskowe
Warunki siedliskowe jakie charakteryzują ols porzeczkowy to tereny podmokłe. Często na tych terenach występuje też proces murszenia. Porasta bagienne siedliska, o okresowo wysokim poziomie wody stojącej i różnej żyzności. Charakterystyczna dla olsu jest struktura kępkowo dolinkowa runa. Na kępach wokół szyi korzeniowej drzew (głównie olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.)) rosną gatunki borowe, natomiast w dolinkach przynajmniej okresowo wypełnianych wodą rośliny bagienne. Olsy są zazwyczaj trudno dostępne, głównie ze względu na podmokły grunt. Poziom wody sięga od kilku do kilkudziesięciu centymetrów. Są to najczęściej wody stojące. Kępy w mniej zwartych olsach mogą być znacznie od siebie oddalone, rozdzielone wodą. Zbiorowisko to wytwarzane jest na z torfowiskach niskich, lecz często spotyka się je na glebach murszowych wytworzonych na piaskach i madach rzecznych, najczęściej są to gleby murszowo-mineralne, murszowe, mulowo-murszowe, torfowo-murszowe, murszowo-glejowe z mullem murszowatym. Dominującą forma próchnicy typu mull.
Struktura pionowa i pozioma zbiorowisk
Pionowa struktura lasu warstwa A składa się z gatunków olsza czarna (Alnus glutinosa Gaertn.), która jest tutaj dominantem jak i brzoza omszona (Betula pubescens Ehrh.). W warstwie B możemy spotkać porzeczkę czarną( Ribes nigrum) czy też kruszynę pospolitą (Frangula alnus) oraz podlas olszy czarnej (Alnus glutinosa Gaertn.) i brzozy omszonej (Betula pubescens Ehrh.) . Z kolei warstwę C najlepiej podzielić na kępy gdzie rosną gatunki borowe np. szczawik zajęczy (Oxalis acetosella L.) i dolinki gdzie można dostrzec np. turzycę błotną (Carex acutiformis). Warstwa D jest natomiast bardzo słabo rozwinięta doszukać się tam można drabika drzewkowatego.
Pozioma struktura lasu jest strukturą kępowo-dolinkową. Gdzie na kępach wokół drzew znajduje się roślinność borowa natomiast w dolinkach typowo szuwarowa.
Skład gatunkowy olsu
Gatunki charakterystyczne dla olsu :
W warstwie A na pewno trzeba zwrócić uwagę na olszę czarną(Alnus glutinosa Gaertn). Często towarzyszy jej też brzoza omszona(Betula pubescens Ehrh.). Dla warstwy B charakterystyczna jest porzeczka czarna( Ribes nigrum) jak również jesion wyniosły (Fraxinus excelsior). W warstwie C należyw zwrócić uwagę na Karbienica pospolitego (Lycopus europaeus L.) Natomiast warstwa D bardzo skromna z drabikiem drzewkowatym.
4.
Formy życiowe:
Według naszych obserwacji i spostrzeżeń w Zbiorowisku olsu porzeczkowego (Ribeso nigri-Alnetum) w okolicach Gugien znajdują się fanerofity- do których zalicza się drzewa i krzewy. Chamefity(porzeczka czarna Ribes nigrum, Kruszyna pospolita Frangula alnus) - krzewinki o pączkach umieszczonych niezbyt wysoko nad ziemią na półzdrewniałych pędach oraz hemikryptofity, czyli byliny o pączkach umieszczonych na powierzchni ziemi lub tuż pod nią.
ZDJĘCIE FITOSOCJOLOGICZNE OLSU PORZECZKOWEGO( Ribeso nigri-Alnetum):
| Warstwa | Nazwa Gatunku | Ilość | Towarzyskość |
|---|---|---|---|
| A | Olsza czarna(Alnus glutinosa Gaertn Brzoza omszona (Betula pubescens.) |
80% + |
5 1 |
| B | Porzeczka czarna( Ribes nigrum) | 15 | 1/2 |
| Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia ) | + | 1 | |
| Kruszyna pospolita (Frangula alnus). | + | 1 | |
| C | Narecznica błotna Telipteris palustris | 20% | 1/2 |
| Turzyca błotna (Carex acutiformis | 30% | 2/3 | |
| Knieć błotna (Caltha palustris) | 80% | 5 | |
| Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica ) | 70% | 3 | |
| Psianka słotkogórz( Solanum dulcamara) | + | 1 | |
| Ostrożeń błotny (Cirsium palustre) | + | 1 | |
| Turzyca odległokłosa (Carex remota) | + | 1 | |
| Carex dilatata | + | 1 | |
| Przytulia błotna Galium palustre) | 20% | 1 | |
| Przytulia czepna (Galium aparine | 10% | 1 | |
| Karbieniec pospolity( Lycopus europaeu) | + | 1 | |
| Knieć błotna (Caltha palustris) | + | 1 | |
| Wiązówka błotna (Filipendula ulmaria) | + | 1 | |
| Wiechlina samicza (Poa sp.) | 25% | 2/3 | |
| Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria) | + | 1 | |
| Śledziennica skrętolistna (Chrysosplenium) | + | 1 | |
| Szczawik zajęczy(Oxalis acetosella ) | 17% | 1/2 | |
| Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica ) | 14% | 1/2 | |
| Czworolist pospolity (Paris quadrifolia | 11% | 1/2 | |
| Bodziszek cuchnący (Geranium robertianum | 70% | 3/4 | |
| D | Drabik drzewkowaty | + | 1 |
Zbiorowisko wysokoturzycowiskowe (Caricetum appropinquatae) w okolicach Gugien.
1.Siedliskowe i gospodarcze uwarunkowania siedliska
Struktura siedliskowa jaka tam występuje to struktura kępkowo- dolinkowa .Kępki jest tam bardziej sucho , występuje uboższa gleba, jeśli taka struktura występuje na terenach czasowo zalewanych, może być jedynym miejscem gdzie występują niektóre gatunki w danym zbiorowisku, w zbiorowiskach drzewiastych tworzą się w okolicy drzew. Podstawą dla takiej kępki są korzenie drzewa. Natomiast kotlinki są bardziej wilgotne i żyźniejsze. Mogą być nawet zalewane. Zazwyczaj jest tak że kotlinki i kępki różnią się składem gatunkowym.?
2.Struktura i skład gatunkowy zbiorowiska
Struktura pionowa jest nieco inna od olsu porzeczkowego. Brak tutaj warstwy A i B. Warstwa C również nie jest bardzo bogata jeśli chodzi o gatunki. Natomiast warstwa pozioma jest kępkowo- kotlinkowa, często zalewana. Jeśli chodzi o skład gatunkowy zbiorowiska dominuje tutaj Turzyca tunikowa (Carex appropinquata) . Występują też takie gatunki tak jak niezapominajka błotna gorysz błotny , pokrzywa zwyczajna, przytulia błotna, skrzyp bagienny. Dlaczego to ;państwo porownuja ?
Interakcje miedzy gatunkami w turzycowisku.
Turzyca tunikowa (Carex appropinquata) stanowi tutaj około 70% powierzchni. Inne gatunki zasiedlają zazwyczaj suche stare kępy jednak są to pojedyncze okazy. Turzyca tunikowa jest hemikryptofityczna wiatropylna, nasiona rozsiewane są przez wiatr i wodę.
5.Rola nekromasy w strukturze zbiorowiska zasiedlanie kęp i dolinek.
Turzycowiska w dolinach rzek na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego przez dziesiątki lat były wykorzystywane jako łąki – systematycznie koszone i wypasane. W drugiej poł. XX w. zaprzestano wszelkiej działalności gospodarczej, poddając koszeniu tylko nieliczne fragmenty o niewielkiej powierzchni. W ten sposób turzycowiska zostały zrenaturalizowane (pozbawione silnych wpływów antropogenicznych),co pozwala śledzić zachodzące w tych środowiskach naturalne procesy ekologiczne, takie jak drapieżnictwo i konkurencję międzygatunkową, kształtujące różnorodność gatunkową zamieszkujących je zespołów zwierząt. Turzycowiska w dolinach rzek należą do najbardziej produktywnych siedlisk w Biebrzańskim Parku Narodowym. Latem ich zasobność szacuje się na 4-5 ton suchej masy roślin na hektarze, podczas gdy w borze sosnowo-świerkowym są to niespełna 3 tony. Wysoka zasobność przekłada się na obfitość pożywienia i ukryć dla drobnych ssaków. Skutkuje to ich wielkim bogactwem gatunkowym. Ale jednocześnie turzycowiska te podlegają naturalnym procesom sukcesji co zmienia z czasem panujące tam warunki. Nekromasa odgrywa tu ważną rolę bo to właśnie na starych kępach znajduje się najwięcej gatunków. Wprawdzie są to pojedyncze okazy ale są.<a skadto tutaj?>
6. Caricetum apropinquatae jako inhibitor sukcesji.
Turzycę tunikową można nazwać inhibitorem sukcesji jednego konkretnego powodu, dzięki temu że gatunek ten jest wiatropylny, a także nasiona są rozsiewane przez wodę utrudnia to zasiedlanie nowych gatunków na turzycowisku. Natomiast gdy już w jakiś sposób zostaną tam się znajdą mogą rosnąć głownie na starych kępach i nie są to duże okazy. Nawet chwasty typu pokrzywa nie daje sobie rady z turzycą.(przekreślone napisane nie!)
ZDJĘCIE FITOSOCJOLOGICZNE Zbiorowiska wysokoturzycowiskowego (Caricetum apropinquatae)
| Warstwa | Nazwa Gatunku | Ilość | Towarzyskość |
|---|---|---|---|
| A | Brak | ||
| B | Brak | ||
| C | Turzyca tunikowa (Carexappropinquata | 70% | 3/4 |
| Wiechlina samicza (Poa sp.) | 10% | 1/2 | |
| Narecznica błotna (Telipteris palustris) | 5% | 1 | |
| Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) | 5% | 1 | |
| Gorysz błotny (Peucedanum palustre) | 4% | 1 | |
| Koziołek lekarski (Valeriana officinalis) | + | 1 | |
| Oset zwisły (Carduuss) | + | 1 | |
| Trędownik bulwiasty (Scrophularia) | 10% | 1 | |
| D | Mnium sp. | 50% | 3 |
Bory sosnowe (Cladonio- Pinetum i Peucedano-Pinetum)
1.Uwarunkowania siedliskowe
Bory sosnowe występują na glebach ubogich i skrajnie ubogich (oligotroficznych i mezotroficznych), kwaśnych, wytworzonych z piasków luźnych lub słabo gliniastych, ale także torfowiskowych. Poziom zalegania wody gruntowej jest zróżnicowany - od siedlisk suchych po bagienne, bardzo mała mineralizacja wód.
2. Geneza wydm śródlądowych
Powstały one w większości po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia z piasków sandrów i teras akumulacyjnych. Są to formy pochodzenia eolicznego, tzn. utworzone na skutek działalności wiatru. Wydmy śródlądowe Polski są to zwykle tzw. wydmy paraboliczne, a także wały wydmowe, wydmy gwiaździste i nieregularne. Wydmy występują zwykle grupami, często łącząc się z sobą. W niektórych okolicach tworzą one całe łańcuchy, przy czym ich łuki wybiegają czasem z jednego podłużnego wału, powstałego przez połączenie się z jednej strony ramion poszczególnych wydm
3.Struktura pionowa i pozioma zbiorowiska
Zarówno struktura pozioma jak i pionowa jest jak najbardziej zachowana. Oczywiście nie występują tutaj ogromne ilości gatunków jednak w warstwie A możemy spotkać głownie sosne (Pinus silvestris). W warstwie B np. brzozę.Warstwa C jest zdominowana przez krzewinki natomiast warstwa D składa się głównie z mcha płonnika.
4.skład gatunkowy i gatunki charakterystyczne:
Bór świeży
Warstwa A
Dominuje sosna (Pinus silvestris)
Domieszka jest dąb(Quercus) , świerka (Picea),brzoza (Betula)
Warstwa B kruszyna, brzoza , świerk, leszczyna.
Warstwa C
Dominują krzewinki np. wrzos,borówka czernica . Występują też takie gatunki jak : poa sp, pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), borówka czarna, wężymord niski, paproć(dryopteris species)brzoza omszona, trzcinnik , brusznica, widłicz spłaszczony, siódmaczek leśny, jarząb pospolity, kosmatka owłosiona, dąb,orlica pospolita.
Warstwa D
Głownie mech płonnik zajmuje ok80%powierzchni, dicranum undulatum,chlokomium spendens,
BÓR SUCHY
Warstwa A
Sosna i brzoza
Warstwa B
Dąb, jałowiec, kruszyna,świerk
Warstwa C
Borówka czarna, brusznica, pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense),jałowiec, wężymord niski,kostrzewa owcza,wrzos, goździk piaskowy
Warstwa D
Rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi) Widłoząb Bergera (Dicranum undulatum), Chrobotek widlasty (Cladonia furcata), Cladonia alpina chrobotek leśny (Cladonia arbuscula)