Slajd 1
Dzisiaj zajmiemy się Europejskim Modelem Społecznym. Kiedy zapoznawałyśmy się z tematem największy problem stanowiło odnalezienie jednolitej definicji co to właściwie jest EMS?! Wynika to z odmiennych doświadczeń, tradycji i warunków rozwoju w poszczególnych państwach po wojnie. Mówiąc, więc o jednolitym EMS, trzeba więc raczej mieć na myśli zbiór wspólnych, najważniejszych zasad które leżą u podstaw różnych odmian państwa opiekuńczego realizowanych w poszczególnych krajach europejskich.
(slajd2)
Giddens jak zobaczycie na slajdzie wymienia cztery główne cechy EMS.
Natomiast Tito Boeri definiuje EMS w kategoriach zadań (slajd 3 )
W literaturze polskiej Mirosław Księżopolski w 2005 definiuje EMS przede wszystkim w odniesieniu do europejskich standardów społecznych, a Stanisława Golinowska w odniesieniu do polityki społecznej państwa.
Na początku trochę historii… (slajd 6)
Nierzadko o europejskim modelu społecznym mówi się tylko w kategoriach wspólnych, europejskich wartości, które ukształtowane zostały w procesie historycznym i przemian kulturowych narodów europejskich. Są to zarówno te wartości, które upowszechniło chrześcijaństwo: miłość bliźniego, dekalog i pomocniczość, jak też wartości wznoszone na barykadach; równość i wolność, czy ukształtowane w rozwoju cywilizacyjnym Europy: solidarność, gospodarność i swobody ekonomiczne. Dzisiaj do tych wartości można by dodać dialog społeczny jako sposób porozumiewania się grup społecznych i grup interesów. Wartości te mają niejednokrotnie już charakter uniwersalny, a mimo to Europa wyróżnia się pod tym względem na tle innych regionów świata, także na tle Stanów Zjednoczonych, które stanowią dlań główne odniesienie.
Na zamieszczonym schemacie widoczne są te wszystkie wymienione elementy, które kształtują europejski model społeczny. Zaznaczono też na nim element, który jest dopiero pewnym potencjałem UE, a mianowicie jej zdolność do wychodzenia naprzeciw wyzwaniom przyszłości i planowania działań w dłuższej perspektywie. W nowych krajach członkowskich ta zdolność, wraz z odrzuceniem centralnego planowania, uległa znacznej redukcji, co w dobie globalizacji i poważnych zagrożeń ekonomicznych oraz ekologicznych, politycznie istotnie osłabia rządy narodowe.
Slajd 12
W drugiej połowie lat 90-tych skoncentrowano debatę i działania na problemach zatrudnienia. Było to w sytuacji wysokiego poziomu bezrobocia i jednocześnie niskiego poziomu zatrudnienia, czemu towarzyszyło zjawisko starzenia się populacji krajów europejskich. Uzmysłowiło to politykom, w jak dużym stopniu wzrost ekonomiczny napotyka na ograniczenia z powodu niewłaściwego gospodarowania zasobami pracy. Podejmowane działania ukierunkowano z jednej strony na ilościowy wzrost zatrudnienia, głównie przez aktywizację biernych zawodowo (szersze włączenie kobiet i wydłużenie okresu pracy zawodowej), a z drugiej strony – zwrócono uwagę na elementy jakościowe: lepszą edukacje, wyższe kwalifikacje, zdolność do większej mobilności i innowacyjności, kształcenie przez całe życie.
Slajd 20
Koncepcja ta jest wynikiem historycznych doświadczeń Duńczyków, utrwalonych w wyniku uzyskiwania dobrych rezultatów na rynku pracy oraz pełnej akceptacji społecznej. W 1999 roku koncepcję tę zastosowali Holendrzy w ramach szerokiej reformy rynku pracy (Flexibility and Security Act). W UE tej koncepcji towarzyszył silny akcent na podnoszenie wskaźnika zatrudnienia i pobudzanie aktywności społecznej jako niezbędnych warunków utrzymania co najmniej dotychczasowego zakresu zabezpieczenia społecznego.
Slajd 21
Elastyczne a jednocześnie budzące zaufanie umowy o pracę (zarówno z perspektywy pracodawcy jak i pracownika) w wyniku zastosowania nowoczesnego prawa pracy, układów zbiorowych oraz nowoczesnej organizacji pracy.
Kompleksowa strategia kształcenia przez całe życie w celu wyposażania pracowników w odpowiednie kwalifikacje na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy oraz zapewnienia zdolności do zmian, ze szczególnym uwzględnieniem osób podatnych na bezrobocie i trudno zatrudnialnych.
Efektywne metody aktywnej polityki rynku pracy, pozwalające osobom tracącym pracę na szybkie i skuteczne przejście do nowej pracy.
Zmodernizowano system zabezpieczenia społecznego tak, aby zapewniając adekwatny poziom świadczeń jednocześnie zawsze motywował do pracy i mobilizował do mobilności w sytuacji zmiany. Taki system obejmuje odpowiednie świadczenia na wypadek bezrobocia, zabezpieczenie emerytalne i opiekę zdrowotną. A ponadto zawiera skuteczne rozwiązania pozwalające godzić pracę zawodową z życiem prywatnym, odpowiedzialnością za rodzinę i opiekę nad dzieckiem.
Slajd 22
Na szczycie Unii Europejskiej w Lizbonie w marcu 2001 roku padła deklaracja, że polityka społeczna będzie prowadzona metodą otwartej koordynacji (open method of coordination OMC). Stanowi ona rodzaj zarządzania przez sformułowanie wspólnych celów i dążenie do ich realizacji własnymi metodami. Zakłada ona nadzieję, że dzięki niej polityka społeczna krajów członkowskich przekształcać się będzie samodzielnie w pożądanym ogólnoeuropejskim kierunku (ujednolicanie narodowych polityk). Wcześniej metoda ta była już stosowana (od 1997 roku) w zakresie unijnej strategii zatrudnienia.
Slajd 23
Ostatnio najpopularniejsza klasyfikacja modeli społecznych, oparta na zróżnicowanym kształcie polityki społecznej realizowanej w określonych państwach europejskich. Wyróżnia się najczęściej cztery główne modele polityki społecznej realizowanej w Europie (slajd )
nordycki – funkcjonuje w Dani Finlandii, Szwecji i Holandii. Charakteryzuje się: wysokie podatki, wysokie świadczenia dla wszystkich i małe zróżnicowanie dochodowe.
Cele (slajd) Nie zależnie od różnic i odmienności wszystkie warianty polityki społecznej mają wiele cech wspólnych, dlatego warto podjąć próbę ogólnej charakterystyki EMS. Wydaje się, że istota tego modelu jest dążenie do zachowania i umocnienia spójności społecznej przez zapewnienie powszechnego dostępu do pracy i redystrybucję dochodów, i dzięki temu sprzyjanie zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu i poprawie konkurencyjności. Powinna temu służyć solidarność międzygrupowa i międzypokoleniowa. Upraszczając można powiedzieć, że w ramach tego zasadniczego zadania EMS umożliwia osiągnięcie czterech głównych celów (slajd)
1. Pełne zatrudnienie i ochrona przed ryzykiem rynku pracy
2. zapewnienie stałego wsparcia dochodowego osobom, które trwale znajdują się poza rynkiem pracy i które nie mogą pracować ze względu na wiek lub stan zdrowia
3. walka z ubóstwem i zmniejszenie nierówności dochodowych
4. zapewnienie powszechnego dostępu do podstawowych usług społecznych
Cztery grupy instrumentów do osiągnięcia tych celów:
1. Regulacje rynku pracy (przepisy chroniące zatrudnienie, przepisy dotyczące minimalnych wynagrodzeń, przepisy określające dopuszczalny czas pracy i inne warunki pracy i płacy, system zasiłków dla bezrobotnych)
2. System zabezpieczeń społecznych (emerytury i renty, zasiłki rodzinne, inne świadczenia)
3. Polityka redystrybucji dochodów pierwotnych ( przez podatki i transfery pieniężne w ramach pomocy społecznej)
4. Dostarczanie, bezpłatnie lub po przystępnych cenach podstawowych usług społecznych (edukacja, ochrona zdrowia, kultura, wypoczynek, opieka socjalna)
Slajd wyzwania
Każda z wymienionych dziedzin już wywiera wpływ na warunki życia, zachowania społeczne oraz politykę społeczną, która w większym lub mniejszym stopniu próbuje reagować na te wyzwania. Również europejski model społeczny udowodni swoją trwałość, jeśli jego zasady okażą się na tyle elastyczne, aby miał on zdolność reagowania na problemy szerszego wymiaru, dłuższej perspektywy i nie tylko europejskiej, ale także globalnej odpowiedzialności.