1. Co o jest hipokalcemia, hiperkalcemia - objawy?

Hipokalcemia – zbyt mała zawartość Ca w osoczu, powoduje osteoporozę, drżenie mięśni i skurcze, krzywicę, choroby zębów

Hiperkalcemia – zbyt duża zawartość Ca w osoczu, powoduje destrukcję nerwów i wyrostki na kościach, kłopoty z nerkami

1. Glutation – miejsce występowania, działanie?

Glutation – koenzym, tri peptyd zbudowany z cysteiny, kwasu glutaminowego i gliceryny. Znajduje się w e wszystkich narządach, tkankach. Chroni przed toksycznym działaniem wolnych rodników i innych reaktywnych materiałów. Czynnik sprzęgający w wątrobie, odpowiedzialny za oddychanie komórkowe.

1. Co to jest beryloza?

Beryloza – wywołana przez wdychany beryl. Bronchit prowadzi do nowotworu. Atakuje także mięśnie prążkowane i śledzionę.

1. Co to jest pneumonia?

Pneumonia – płatowe bakteryjne zapalenie płuc, powodowane przez gronkowce.

1. Jak możemy wyprowadzić z organizmu ołów organiczny i nieorganiczny?

Pb²⁺ to związki nieorganiczne

Pb⁴⁺ to związki organiczne

Ołów dostarczony z pożywieniem prawie w 80% jest wydalany z kałem, a podany poza jelitowo w postaci związków nieorganicznych wydalany jest głównie przez nerki.

Aby wyprowadzić Pb (nieorganiczny) z organizmu, wprowadza się sól wapniową. Ca jest wypychane z soli EDTA i podstawia się za niego Pb. W organizmie, niezdysocjowana postać EDTA kompleksuje ołów, ale pobiera z organizmu także wapń (więc sukces jest połowiczny) dlatego wprowadza się sól wapienną.

Ołów organiczny jest bardzo trudny do usunięcia z organizmu. Do wiązania i Pb⁴⁺ wykorzystywany jest BAL.

Aby zminimalizować Pb, należy spożywać białko i wapń.

1. Co powoduje kadm w organizmie?

• Układ oddechowy – unieruchamia płuca, nawet w 100% (powoduje rozedmę)

• Nerki – powoduje zwężenie kanalików nerkowych, kompleksuje Ca i powoduje powstawanie kamienia nerkowego

• Blokuje Ca w jelitach burząc prawidłową przemianę materii

• Powoduje zmiany morfologiczne i czynnościowe w określonych narządach

• Powoduje zmiany patologiczne w układzie kostnym (osteoporoza)

• Hamuje aktywność enzymów i oksydaz

• Występuje w łożysku kobiet palących w ciąży, ponieważ występuje w dymie papierosowym

• Objawy: bule i zawroty głowy, osłabienie, dreszcze, poty i podwyższona temp. Ciała, nudności, wymioty, pieczenie w klatce piersiowej, kaszel, ból nerek

1. Jakie substancje – polarne czy niepolarne przechodzą przez skórę łatwiej i dlaczego?

Niepolarne substancje to takie, które rozpuszczają się w tłuszczach, a polarne najlepiej rozpuszczają się w wodzie lub w związkach nieorganicznych. Jako, że skóra jest fosfolipidom (tłuszczem) to zgodnie z zasadą, że podobne rozpuszcza się w podobnym to substancje niepolarne będą się w niej rozpuszczać i łatwiej przenikać.

1. Działanie benzenu i fenolu.

• Benzen – Agresywny dla organizmu, rakotwórczy. Jego opary działają narkotycznie na ośrodkowy układ nerwowy. Na skórze powoduje poważne oparzenia. Spożycie prowadzi do uszkodzenia wątroby (marskość) i śmierci. Atakuje krew prowadząc do anemii lub hemofilii. Niszczy szpik kostny.

• Fenol – alkohol aromatyczny, bardzo toksyczny. Bardzo szybko przenika przez skórę (zaczerwienienie, oparzenia z pęcherzykami, dłuższy kontakt prowadzi do martwicy i sinicy). Opary fenolu są szybko wchłaniane przez układ oddechowy (następuje obniżenie ciśnienia krwi i temp. ciała). Działa drażniąco na błony śluzowe. Działa narkotycznie na centralny układ nerwowy. Atakuje płuca, śledzionę, trzustkę (narządy miękkie). Powoduje niewydolność układu krwionośnego (zatrzymanie akcji serca), powoduje denaturację białek.

1. Metabolizm i działanie toksyczne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (naftalen, antracen, fenantren).

Naftalen – powoduje kryzys hemolityczny (rozpad czerwonych krwinek), wymusza pracę serca, powoduje oparzenia. Skutkiem działania na układ nerwowy są bóle głowy, zmęczenie i wymioty, jest także rakotwórczy.

Metabolizm naftalenu:

Rozkład w H₂O dla łatwiejszego usunięcia z organizmu

Benzo(a)piren – powstaje podczas zwęglania mięsa. Bardzo rakotwórczy (powoduje raka jelita cienkiego). Ma również działanie mutagenne i halucynogenne. Jest zawarty w papierosach.

1. Działanie CS₂.

Bardzo toksyczny, niebezpieczny, łatwopalny. Niszczy strukturę nerwów, uszkadza układ enzymatyczny (odpowiadający m.in. za oddychanie). Prowadzi do zaburzeń hormonalnych. 15mg/dm³ powoduje śmierć w ciągu 30-60 min. Objawy: bóle głowy, zawroty i nudności.

1. Działanie fosfiny – PH₃.

Fosforowodór o zapachu karbidu. Bardzo toksyczny, śmiercionośny gaz. Wchłania się przez drogi oddechowe silnie drażniąc błony śluzowe, powoduje przekrwienie i obrzęk płuc. Silnie odwadnia organizm (pragnienie i wymioty). Występuje uczucie lęku. Uszkadza mięsień sercowy. Po 1-2 dniach utajenia pojawia się uszkodzenie nerek i wątroby. Po tygodniu żółtaczka, powiększenie wątroby, płuc, sinica i śmierć.

1. Jak można otrzymać dimetylortęć (reakcja)?

2Hg + 2CH₃I(CH₃)Hg + HgI₂

HgCl₂CH₃Hg⁺ + 2Cl⁻ ∖ n

H₂O/H⁺ H₂O/OH⁻

CH₄ (CH₃)₂Hg

1. Co to jest acetylocholinoesteraza?

Enzym ten występuje w większości tkanek ludzkich i zwierzęcych (mózgu, rdzeniu kręgowym, mięśniach gładkich drzewa oskrzelowego i płuc). Katalizuje rozpad acetylocholiny (neuroprzekaźnik impulsów nerwowych w zakończeniach nerwowo-mięśniowych) w mniejszym stopniu innych estrów choliny.

1. Nitroaminy.

Występują w małych ilościach w powietrzu, wodzie i żywności. Bardzo szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Głównym produktem ich przemiany jest CO₂ wydalany przez płuca, a w formie niezmienionej wydalane są z moczem. Działanie toksyczne objawia się zmianami w wątrobie, żołądku i jelitach. Około 80% tych związków jest rakotwórcza. Działają także mutagennie i embrionotoksycznie (powoduje to jon alkilokarboniowy).

1. Formaldehyd.

HCHO – Gaz o nieprzyjemnym zapachu. Jego 40% roztwór to formalina. W organizmie podlega przekształceniu w metanol i kwas mrówkowy. Metabolity alkoholu metylowego są odpowiedzialne za ślepotę u ludzi spowodowanej uszkodzeniem tkanki ocznej, siatkówki, rogówki i nerwu wzrokowego. Działa silnie bakteriobójczo, łatwo łączy się z białkiem komórek, co prowadzi do ich zniszczenia i obumarcia. Atakuje układ oddechowy (obrzęk płuc, nowotwór). Podrażnia błony śluzowe, a spożycie powoduje oparzenia jamy ustnej i dalszych odcinków układu pokarmowego, wymioty, biegunkę. Jest trucizną protoplazmatyczną – powoduje zmiany zwyrodnieniowe komórek miąższu wątrobowego, nerek i serca.

1. Anilina.

Oleista, bezbarwna ciecz, dobrze rozpuszczalna w tłuszczach, słabo w wodzie. Atakuje układ oddechowy, pokarmowy i nerwowy. Produkty bioabsorpcji aniliny są odpowiedzialne za methemoglobinę (nie przenosi tlenu). Zatrucie aniliną następuje po pewnym czasie, gdy nastąpi utlenianie hemoglobiny do methemoglobiny, a częściowo również następuje hemoliza (rozpad czerwonych krwinek z wydzieleniem z nich hemoglobiny). Skutkiem jest niedokrwienie tkanek, komórek i narządów, czasami śmierć. Nowotwory pęcherza i zmiany w moczowodzie. Objawy to sinica, zwolnienie tętna, bóle i zawroty głowy, senność (w efekcie drgawki i śpiączka), żółtaczka, krwiomocz. Ma działanie narkotyczne.

1. Czy mechanizm działania CO i HCN jest taki sam?

Mechanizm jest inny, ale efekty w zasadzie takie same – uduszenie przez niedotlenienie.

• HCN – hamuje układ enzymatyczny oksydazy cytochromowej przez co uniemożliwia wykorzystanie tlenu przez komórki. W pierwszym etapie zatrucia decydujące znaczenie ma duże niedotlenienie tkanek. Następują zmiany zwyrodnieniowe rozwijające się w ośrodkowym układzie nerwowym (sinica, wymioty, obumieranie mózgu). Widocznym objawem jest jasnoczerwona krew żylna spowodowana zmniejszoną zdolnością tkanek do absorpcji tlenu. HCN może związać się z hemoglobiną.

• CO – ma powinowactwo do łączenia się z hemoglobiną tworząc karboksylohemoglobinę. Połączenie to nie jest zdolne do przenoszenia tlenu, co prowadzi do głodu tlenowego.

HbO₂ + CO ↔ HbCO + O₂

CO atakuje mięśnie rąk i nóg powodując bezruch. Działa na centralny system nerwowy przez niedotlenienie tkanki mózgowej (zaburzenia związane z koncentracją, zmęczenie i osłabienie). Leczenie – terapia tlenowa.

1. Czym są: talidomid, teratogeneza, teratologia, teratogen?

• Talidomid – powoduje brak przedramienia u niemowląt (działa między 35 a 50 dniem ciąży). Jest to lek uspokajający, kiedyś stosowany przeciw malarii, ma działanie teratogenne.

• Teratogeneza – nauka o defektach wrodzonych dzieci, spowodowanych radiacją, wirusami lub substancjami chemicznymi.

• Teratogen – czynnik wywołujący teratogeneza. Może działać ogólnie, powodując znaczne zaburzenia lub wyłącznie w jednym okresie rozwoju lub w obrębie jednego narządu. Przykłady: Talidomid, Akutan (kwas retinowy – lek przeciwtrądzikowy wprowadzał ostre zniekształcenia twarzy. Wady serca i otępienie umysłowe).

• Teratologia – nauka o nieprawidłowościach. Zajmuje się badaniem rozwoju zarodkowego i okresem dojrzewania oraz oceną zaburzeń i wad rozwojowych.

1. Chemioterapia.

Leczenie chorób za pomocą substancji chemicznych w stężeniach zazwyczaj nieszkodliwych dla chorego, a wybiórczo niszczących lub uszkadzających drobnoustroje chorobotwórcze lub hamujących rozwój komórek nowotworowych.

1. Co to jest dawka progowa, lecznicza i śmiertelna?

• Dawka progowa – dawka minimalna, graniczna, powodująca pierwsze widoczne oznaki zatrucia. Ilość substancji, która wywołuje pierwsze spostrzegalne skutki biologiczne.

• Dawka lecznicza – dawka kuracyjna, która powoduje ustąpienie objawów choroby. Ilość substancji, która wykazuje określone działanie farmaceutyczne, nie wywołując zaburzeń istotnych procesów fizjologicznych.

1. Cytochrom P450.

Najważniejsza rodzina hemoproteidów, stanowiąca składnik mikrosomalnego łańcucha transportu elektronów uczestniczących w utlenianiu (reakcje I fazy) liofilowych substratów endogennych (np. cholesterol) i ksenobiotyków. Występuje w siateczce śródplazmatycznej szorstkiej i gładkiej, błonie jądrowej i jąderku komórek większości narządów.

Reakcje I fazy – przemiany biochemiczne z ksenobiotykiem i substancjami endogennymi. Obejmują reakcje redukcji, utleniania i hydrolizy.

Reakcje II fazy – przemiany biochemiczne ksenobiotyków polegające na wiązaniu substancji chemicznej lun jej metabolitów powstających w czasie I fazy z cząsteczkami endogennymi, co umożliwia wydalanie ich z organizmu.

1. Co odkłada się w organizmie?

Pb – płuca, kości, mózg, gruczoł krokowy

C₆H₆ – wątroba

Cd – nerki

As – włosy, paznokcie, skóra

Cr – śledziona, szpik, wątroba i nerki

1. Co to jest synergizm?

Jest to współdziałanie dwóch substancji na ten sam receptor. Skutek icj działania jest większy niż suma efektów ich oddzielnego działania.

1. Co to jest miosis oczne i mydriaza?

• Miosis oczne – zwężenie źrenicy oka spowodowane wpływem alkoholu.

• Mydriaza – rozszerzenie się źrenicy oka pod wpływem np. amfetaminy, atropiny.

1. Co to jest ksenobiotyk, protoksykant, receptor?

• Ksenobiotyk – obca substancja w żywym organizmie (toksyczna lub nie). Substancja chemiczna nie będąca naturalnym składnikiem organizmu żywego, ani też używana przez organizm do podtrzymywania funkcji życiowych.

• Protoksykant – ulega uzjadowiceniu w organizmie. Wprowadzony do organizmu jest obojętny, potem staje się trucizną. To ksenobiotyk, który może rozłożyć się, a produkty jego rozkładu są toksyczne.

• Receptor – jest to miejsce przeznaczone do wychwytywania ksenobiotyk. Jest to także substancja, która wiąże inną substancję, jak enzym. Receptorem może być np. błona komórkowa.

1. Działanie acetylenu.

H − C ≡ C − H – Mechanizm ten opiera się przede wszystkim na działaniu narkotycznym na układ nerwowy (wiązanie nienasycone ułatwia wchłanianie do płuc). Działa jako inhibitor przemian biochemicznych i silnie drażni komórki błony śluzowej. Działa silnie utleniając podobnie jak ozon, co prowadzi do powstania dużej ilości wolnych rodników. Wykazuje wyższą reaktywność od reaktywności etylenu. W małych dawkach służy do usypiania. Nie jest toksyczny. Toksyczność pojawia się gdy jest zanieczyszczony, wypycha tlen z powietrza, następuje wtedy zaburzenie pamięci, sinica.

1. Działanie glikolu.

Działa narkotycznie (depresyjnie) na układ nerwowy, wpływa na równowagę kwasowo-zasadową organizmu (prowadzi do ciężkiej kwasicy). Atakuje nerki powodując ciężką neuropatię (kumulacja kwasu szczawiowego i jego soli w kanalikach nerkowych – niewydolność kanalikowa nerek). Dawka śmiertelna to 50-100 cm³. Efektem zatrucia jest przyspieszony oddech, brak reakcji źrenicy na światło, euforia na przemian z depresją, zniesienie uczucia lęku, utrata przytomności, drgawki i śpiączka.

1. Toksyczność chromu.

Niedobór Cr³⁺ powoduje upośledzenie metabolizmu glukozy i lipidów (niedobór glukozy i lipidów – organizm wykazuje objawy cukrzycowe). Sole Cr(IV) są dobrze rozpuszczalne w wodzie, więc mogą być przenoszone w organizmie przez krew. Okres utajony chromu wynosi 10-15 lat. Jeśli w tym czasie przyjmiemy dużo chromu to może on być nawet rakotwórczy. Chrom będzie oddziaływał negatywnie na układ oddechowy: bronchit, ciężkie stany zapalne, zmiany nowotworowe. Cr jest silnym utleniaczem. Organizm potrafi sobie poradzić z niewielkimi ilościami Cr⁺⁶, redukując go do Cr³⁺. Sole chromu kumulują się w śledzionie, szpiku, wątrobie i nerkach, uszkadza układ oddechowy, przewód pokarmowy, powoduje zmiany skórne. Ma działanie rakotwórcze, mutagenne, teratogenne, embriotoksyczne.

1. Toksyczność arsenu.

Łatwo przechodzi przez skórę powodując bąble, owrzodzenia, poraża układ oddechowy i pokarmowo-trawienny. Nieorganiczne związki arsenu uszkadzają procesy metaboliczne komórek wątroby i nerek. Powoduje polineuropatię (zespół uszkodzenia nerwów obwodowych), niedokrwistość. Zaburza działanie układu pokarmowego i powoduje zmniejszenie masy ciała. Kumuluje się w tkankach bogatych w kreatynę (włosy, paznokcie, skóra) oraz w nabłonku przewodu pokarmowego powodując nowotwory.

1. Toksyczność siarkowodoru.

H₂S – gaz łatwo wchłaniający się do płuc. Powoduje zaburzenia lub nawet porażenia oddychania wewnątrzkomórkowego blokując aktywne Fe w oksydazie cytochromowej. Działa nawet w małej dawce. Łączy się z metalami blokując działanie enzymów. Uszkadza komórki centralnego układu nerwowego i układ krwiotwórczy. Podrażnia drogi oddechowe i oczy.

1. Toksyczność kwasu chlorowego i podchlorynów.

HCl – drażni błony śluzowe, spojówki i skórę. W dużych stężeniach powoduje zmiany zapalne i martwicze dróg oddechowych, kończące się zapaleniem płuc i zgonem. W łagodniejszych przypadkach powoduje przewlekły nieżyt dróg oddechowych i owrzodzenie błony śluzowej nosa. Objawy zatrucia to sztywność mięśni, śpiączka z pogłębionym oddechem i objawy uszkodzenia mózgu.

Podchloryny – duszność, sinica, przyspieszenie bicia serca, miejscowe podrażnienie i owrzodzenie skóry, zaczopowanie nerek, śmierć po 6-8h zapaść krążeniowa.

1. Toksyczność etylenu i jego pochodnych.

• Etylen – gaz wybuchowy, bardzo niebezpieczny (łatwo łączy się z powietrzem). Nie jest specjalnie toksyczny. Wypiera tlen z powietrza.

• Tlenek etylenu – gaz używany do sterylizacji i do produkcji glikolu etylowego. Drażni skórę, oczy, błony śluzowe.

• Glikol etylenowy – antyzamrożeniowy, działa na układ nerwowy (stan euforii – depresji) i powoduje zakwaszenie organizmu. Łatwo przechodzi do kwasu szczawiowego, który blokuje kanaliki nerkowe.

• Alkohol etylowy – działa narkotycznie powodując depresję. Hep atoksyczny, wpływa na centralny układ nerwowy. Powoduje niedotlenienie komórek nerwowych. Szkodzi wątrobie i dostarcza dużych ilości energii (przeładowanie energetyczne prowadzi do otyłości i marskości wątroby).

1. Toksyczność naftalenu.

Powoduje kryzys hemolityczny (rozpad czerwonych krwinek), wymuszenie pracy serca, poparzenia. Skutkiem działania na układ nerwowy są bóle głowy, zmęczenie i wymioty, jest także rakotwórczy.

1. Co i kiedy blokuje syntezę porfobilinogenu?

Powoduje ją ołów. Objawia się to amnezją i osłabieniem (tzw. ołowica). Powoduje też ataksję. Synteza porfobilinogenu z kwasu δ-aminolewulinowego – główny etap w syntezie hemu, który hamowany jest w ciele przez ołów.

1. LD₅₀ – o czym nam mówi?

LD₅₀ – dawka śmiertelna medialna – statystycznie obliczona na podstawie badań doświadczalnych. Ilość substancji chemicznej powodującej śmierć u 50% badanych organizmów. Im bardziej krzywa jest leżąca tym trudniej przekroczyć dawkę bezpieczną. Im substancja groźniejsza, tym margines bezpieczeństwa mniejszy. Im LD₅₀ mniejsze tym substancja bardziej toksyczna.

1. Toksyczność fosforu.

Chętnie łączy się z tlenem, podrażnia skórę. Działa na system nerwowy (neuroza tkanek). Wypadanie zębów, niszczenie kości szczęki, ogólna łamliwość kostna. W dużych dawkach atakuje układ pokarmowy i wątrobę.

1. Toksyczność wanadu.

Jest stosowany w przemyśle jako katalizator w procesie rafinacji. V₂O₃ drażni układ oddechowy, pokarmowo-trawienny i ewentualnie nerwowy.

1. Toksyczność berylu.

Ma mały promień atomowy, atom ruchliwy, w zetknięciu ze skórą niszczy ją (brzydkie owrzodzenia, uziarnienie skóry). Atakuje płuca powodując berylozę (zaczyna się od podrażnienia, kaszlu (bronchit). Niszczy tkankę płucną, wątrobę, nerki, śledzionę i mięśnie prążkowane. Posiada okres utajony 5-20 lat. Ma zastosowanie w ceramice i przemyśle metalurgicznym.

1. Toksyczność związków rtęci.

• Jest metalem w formie ciekłej, stosowany w termometrach i do czyszczenia aparatury pod wysokim ciśnieniem. Rtęć metaliczna przechodzi przez skórę, rozpuszcza się w tłuszczach, przechodzi do krwioobiegu i dociera do mózgu powodując depresję, drgawki i w końcu śmierć. Rtęć (II) powoduje dysfunkcję nerek.

• Rtęć organiczna – jej pary dostają się do krwi i w czerwonych krwinkach utlenia się. Proces ten nie przebiega całkowicie i pewna ilość pozostaje we krwi. Przenika przez barierę mózgowo-rdzeniową (powodując ataksję – obumieranie mózgu) i barierę łożyska. Odkłada się w mózgu i tkankach płodu.

• Rtęć nieorganiczna – około 90% dawki gromadzi się w nerkach (bezmocz, uremia) jest dobrze rozpuszczalna w wodzie i gdy dostaje się do organizmu przez układ pokarmowy:

  • atakują błonę komórkową

  • zakłócają reakcje enzymatyczne

  • uszkadzają układ nerwowy i oddechowy (zapalenie oskrzeli)

  • powodują niewydolność krążenia

1. Toksyczność związków organo-cynowych.

   • łatwo przenikają przez skórę

   • wywołują alergie

   • łatwo wiążą się z białkami

   • działanie dezynfekujące, farby antygnilne

   • są biocydami (związki niszczące mikroflorę i mikrofaunę

2. Toksyczność związków nitrowych.

• zapach migdałów

• powodują met hemoglobinemię

• TNT – trotyl, wybuchowy, niszczy wątrobę, nerki, szpik kostny, powoduje anemię

1. Methemoglobina

Wykazuje podobne objawy do cyjanozy. Krew staje się ciemna, niedotleniona, a organizm siny. W przypadku methemoglobiny nie można dostarczyć tlenu, gdyż proces nie jest odwracalny. Ratuje podanie reduktozy methemoglobinowej.

HbFe(III)HbFe(II)

W przypadku zatrucia aniliną potrzebna jest kuracja błękitem metylowym, który utrudnia utlenianie żelaza.