Komitet Praw Człowieka

Komitet Praw Człowieka rozpatruje skargi indywidualne na mocy Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 roku. Komitet Praw Człowieka przyjmuje skargi od osób prywatnych, jak i skargi międzypaństwowe.
Skargi indywidualne spełniające wymogi formalne są rejestrowane, a następnie oceniane z punktu widzenia z wymogami Protokołu Fakultatywnego. Komitet Praw Człowieka decyduje czy dana skarga spełnia wymagane kryteria dopuszczalności. Komitet podejmuje decyzję o dopuszczalności skargi, jeśli :
* dana sprawa nie jest i nie była w toku rozpatrywania przez inny organ międzynarodowy
*państwo, przeciwko któremu została skierowana skarga uznaje decyzje Komitetu Praw Człowieka do rozpatrywania skarg indywidualnych. Polska uznała kompetencje Komitetu w 1991 roku
*osoby składające skargę wyczerpały wszystkie możliwe krajowe środki odwoławcze.
Procedura :
Państwo, w stronę którego skierowana została skarga, ma 5 miesięcy, aby przedłożyć stanowisko odnośnie danej sprawy. Po przedstawieniu stanowiska przez państwo, składający skargę ma 2 miesiące, aby się do niego odnieść. Jeżeli państwo nie ustosunkuje się do skargi, Komitet rozpatruje ją na podstawie informacji dostarczonych przez wnioskodawcę. Jeśli skarga spełnia wszystkie kryteria dopuszczalności, badane są jej istota i zasadność. Kolejnym krokiem jest wydanie przez Komitet „poglądu” w kwestii naruszenia postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.
Jeśli Komitet zdecyduje, że prawa osoby składającej skargę zostały naruszone przez państwo-stronę, to zaleca podjęcie przez to państwo odpowiednich kroków, aby usunąć naruszenia oraz zagwarantować, że nie będą się one powtarzać. Może także zalecić wypłatę odszkodowania ofierze, której prawa człowieka zostały naruszone. Państwo ma 3 miesiące, aby dostarczyć Komitetowi Praw Człowieka informacji odnośnie podjętych kroków w celu usunięcia naruszeń. W przypadku, w którym państwo nie podejmie żadnych działań, sprawa jest przekazywana Specjalnemu Sprawozdawcy. Utrzymuje on stały kontakt z państwem będącym jedną stroną skargi w celu wypracowania rozwiązań, które usunęłyby naruszenia praw człowieka. Komitet nie posiada żadnych środków przymusu.




Europejski Trybunał Praw Człowieka

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC lub ETPCz) w Strasburgu (ang. European Court of Human Rights ) - europejski organ sądownictwa międzynarodowego, który został powołany w 1998 r. na miejsce Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka do kontroli przestrzegania praw człowieka.
Decyduje w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej. Wbrew potocznym wyobrażeniom Trybunał nie jest organem Rady Europy, a Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oznacza to, że został utworzony na mocy tej Konwencji oraz, że to ta Konwencja i dołączone do niej protokoły określają jego kompetencje i sposób funkcjonowania.
W skład Trybunału wchodzą wybitni znawcy problematyki ochrony praw człowieka z całej Europy. Sędziowie Trybunału, którzy od wielu lat zajmują się tymi tematami, stanowią gwarancję odpowiednio wysokiego poziomu orzecznictwa. W Konwencji przyjęto zasadę, że sędziowie rekrutują się po jednym z każdego państwa-strony Konwencji. Aktualnie jest 47 takich państw, przez co i liczba sędziów Trybunału wynosi 47. Wybierani są oni przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy na sześcioletnią kadencję, z możliwością odwołania. W okresie sprawowania funkcji wymaga się od nich niepodejmowania jakichkolwiek działalności, która mogłaby narazić na szwank ich niezależność, bezstronność czy utrudnić wykonywanie obowiązków sędziowskich w pełnym wymiarze czasu. Przykładowo nie mogą oni doradzać ani reprezentować żadnej ze stron sporu przed Trybunałem - byłaby to działalność nie do pogodzenia z sędziowską bezstronnością. Co jest warte podkreślenia - w Trybunale sędziowie zasiadają we własnym imieniu. Mimo że kandydatów na sędziów proponują poszczególne państwa-strony Konwencji, sędziowie po wyborze nie reprezentują swojego państwa, nie mogą też przyjmować od niego instrukcji. Sędzią wybranym z Polski jest Leszek Garlicki.

Karta praw podstawowych UE

Europejska Karta Praw Podstawowych została opracowana przez konwent, który zrzesza przedstawicieli instytucji europejskich, parlamentów krajowych, prawników, uczonych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, została przyjęta jako zalecenie i tekst referencyjny przez Radę Europejską w Nicei w grudniu 2000 r. Jest to tekst uzupełniający europejską konwencję praw człowieka, która powstała z inicjatywy Rady Europy.

 Karta nie została włączona do traktatu z Lizbony, a załączona do niego w formie deklaracji.

Jej celem jest ochrona praw podstawowych osób w przypadku działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez państwa członkowskie na mocy traktatów wspólnotowych.

Karta praw podstawowych UE po raz pierwszy w historii Unii Europejskiej gromadzi w jednym tekście wszystkie prawa obywatelskie, polityczne, gospodarcze i socjalne obywateli Europy oraz wszystkich osób mieszkających na terytorium Unii.

Preambuła Karty stanowi, że „Unia jest zbudowana na niepodzielnych, powszechnych wartościach godności osoby ludzkiej, wolności, równości i solidarności; opiera się na zasadach demokracji i państwa prawnego. Poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii oraz stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości stawia jednostkę w centrum swych działań”.

Prawa podzielone zostały na 7 rozdziałów :
*Godność,
*Wolność,
*Równość,
*Solidarność,
*Prawa obywatelskie,
*Wymiar sprawiedliwości),
*Postanowienia ogólne.

Zgodnie z zasadą powszechności wymienione w Karcie prawa przysługują w większości przypadków każdemu, niezależnie od obywatelstwa czy miejsca zamieszkania. Wyłącznym celem Karty jest ochrona praw podstawowych osób indywidualnych w przypadku działań podejmowanych przez instytucje Unijne i przez państwa członkowskie na mocy traktatów wspólnotowych.

Gdy państwa członkowskie wysunęły pomysł zredagowania Karty praw podstawowych, nie określiły jej statusu prawnego. Status ten miał być rozważony później, po ostatecznym przyjęciu tekstu; podstawowa kwestia dotyczyła tego, czy Karta powinna zostać włączona do Traktatów, co nadawałoby jej charakter prawnie wiążący dla państw członkowskich i instytucji Unii Europejskiej.

W chwili podpisania traktatu z Lizbony karta praw podstawowych stała się prawnie wiążąca dla 25 państw członkowskich, Wielka Brytania i Polska korzystają z odstępstwa od jej stosowania.