Rynek - proces, przy pomocy którego kupujący i sprzedający określają co chcą kupić bądź sprzedać i na jakich warunkach oraz całość zawieranych transakcji kupna i sprzedaży.

Rynek – całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają.

Popyt to ilość dóbr i usług, jaką nabywcy są w stanie kupić po określonej cenie i w określonym czasie.

Popyt:

• Efektywny,

• Potencjalny (marzycielski).

Czynniki wpływające na popyt:

• cena danego dobra,

• ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych,

• dochody nabywców,

• liczba konsumentów,

• oczekiwania dotyczące przyszłych cen

• gusta i preferencje nabywców wynikające zmody,

• chęci naśladownictwa, tradycji, zwyczajów, religii,

• struktura ludności (wiek, wykształcenie, płeć, miejsce zamieszkania).

Dobra substytucyjne – dobra, które mogą się wzajemnie zastępować w zaspokajaniu określonej potrzeby (masło – margaryna; taksówka – autobus)

Jeśli cena danego dobra rośnie, to popyt na jego substytut rośnie.

Dobra komplementarne – dobra, które wzajemnie się uzupełniają w zaspokajaniu danej potrzeby (samochód-benzyna, płyty – odtwarzacz,)

Jeśli cena danego dobra rośnie, to popyt na jego dobro komplementarne maleje

Związek między zmianami popytu a dochodami można pokazać na krzywej popytu (przesunięcie krzywej) lub narysować nową gdzie x – popyt, y – dochód.

Dobra niższego rzędu – dobra na ogół niższej jakości, które mają swoje droższe substytuty np. tańsze wędliny, ubrania, proszki do prania. Wraz ze wzrostem dochodu popyt na nie spada.

Popyt może nie reagować na zmianę ceny – jest to popyt doskonale nieelastyczny albo sztywny. Dotyczy dóbr, które zaspokajają niezbędne potrzeby i nie mają substytutów (sól, trumny).

Efekt owczego pędu – popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumenci kupują to dobro. Oznacza potrzebę utożsamienia się z innymi konsumentami i ich stylem bycia.

Efekt snobizmu – popyt na dane dobro maleje na skutek tego, że kupują je inni. Oznacza on potrzebę wyróżnienia się, bycia innym niż wszyscy.

Paradoksy – zmiany popytu i ceny są jednokierunkowe.

• Veblena – dotyczy popytu na dobra prestiżowe, luksusowe. Popyt na nie zaspokaja potrzebę demonstracji statusu materialnego nabywcy.

• Giffena – dotyczy dóbr podrzędnych, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki, i których substytuty są jeszcze droższe.

• spekulacyjny – wiąże się z oczekiwaniami co do kształtowania się cen w przyszłości. Jeśli panuje przekonanie, że cena w przyszłości będzie nadal rosła, popyt wzrośnie mimo rosnącej ceny.

Podaż to ilość danego dobra zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie.

Podaż zależy od:

• ceny danego dobra,

• cen czynników produkcji,

• technologii,

• podatków i subsydiów,

• przewidywań odnośnie przyszłych cen,

• ilości przedsiębiorstw w gałęzi.

Koszty produkcji, a podaż

Subsydia i podatki, a podaż

Podaż, a czynnik czasu

W analizie procesów dostosowawczych wyróżnia się 3 sytuacje:

• Okres ultrakrótki – podaż jest stała

• Okres krótki – następują procesy dostosowawcze w ramach istniejacego potencjału wytwórczego poprzez lepsze jego wykorzystanie.

• Okres długi – zdolności produkcyjne zwiększają się.

Równowaga rynkowa, nadwyżka rynkowa i niedobór rynkowy.

Można wyróżnić 3 rodzaje elastyczności popytu:

• Elastyczność cenowa popytu

• Elastyczność mieszana popytu

• Elastyczność dochowa popytu

Elastyczność = procentowa zmiana popytu / procentowa zmiana czynnika wpływającego na popyt

Współczynnik elastyczności cenowej popytu to stosunek względnej zmiany popytu na dane dobro do względnej zmiany jego ceny

Ec = 0 – popyt doskonale nieelastyczny, sztywny

Ec = -1 – elastyczność wzorcowa, np. wzrost ceny o 10% pociąga za sobą spadek popytu o 5%, względna zmana popytu jest mniejsza od względnej zmiany ceny.

Ec < -1 – popyt bardzo elastyczny, bardzo czuły na zmianę ceny, wzrost ceny o 5% pociąga za sobą spadek popytu o 10%

Ec > 0 – paradoksy popytu