[2008-11-25] MIKROEKONOMIA - Kolokwium #1 ### SLENDER.WNEiZ.01/2008 ®
1. EKONOMIA A GOSPODARKA: Ekonomia jest nauką, która bada, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać. Rynek to mechanizm pozwalający koordynować decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji za pomocą dostosowań cenowych. Jest także mechanizmem koordynujący zachowania nabywców i sprzedawców, uczestniczących w procesie wymiany dóbr i usług. Zasób rzadki (ograniczony) cechuje się tym, że przy cenie równej zeru popyt na ten zasób przewyższa dostępną podaż. Prawo malejących przychodów stanowi, że każdy następny zatrudniony w gałęzi zwiększa jej produkcję w stopniu mniejszym niż jego poprzednik. Krzywa możliwości produkcyjnych przedstawia - przy każdej wielkości produkcji jednego dobra - maksymalną, możliwą produkcję drugiego dobra. Kosztem alternatywnym danego dobra jest ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra. Produkcja efektywna ma miejsce wtedy, kiedy zwiększenie produkcji jednego dobra możliwe jest tylko pod warunkiem zmniejszenia produkcji innego. Wolne rynki to te, w których działanie państwo nie ingeruje. Niewidzialna ręka to koncepcja, zgodnie z którą jednostka kierująca się własnym interesem, działając w warunkach wolnego rynku, jest zdolna dokonywać społecznie efektywnej alokacji zasobów. Gospodarka mieszana to integracja elementów gospodarki nakazowej i wolnorynkowej, w której państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu problemów gospodarczych. Ekonomia pozytywna zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki. Ekonomia normatywna dostarcza zaleceń dotyczących tego, co powinno się czynić w gospodarce, opartych na subiektywnych sądach wartościujących. Mikroekonomia zajmuje się szczegółowym badaniem pojedynczych rynków i tego, co dzieje się w podmiotach ekonomicznych. Jej przedmiotem jest także badanie indywidualnych decyzji, odnoszących się do pojedynczych towarów. Dla uproszczenia analizy może ona pomijać różne współzależności występujące w gospodarce. Makroekonomia uwypukla wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości. Celowo upraszcza się w niej analizę poszczególnych zjawisk cząstkowych i działań gospodarczych w trosce o przejrzystość obrazu działania całej gospodarki. Produkt krajowy brutto (PKB) to wartość wszystkich dóbr i usług, wytworzonych w gospodarce w danym okresie. Wskaźnik cen jest miernikiem zmian przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w gospodarce. Stopa bezrobocia to odsetek siły roboczej pozostającej bez pracy, ale jej poszukującej.
2. NARZĘDZIA ANALIZY EKONOMICZNEJ: Model zawiera założenia upraszczające, dotyczące sposobów zachowania się ludzi. Stanowi on więc świadome uproszczenie rzeczywistości. Dane to inaczej fakty opisujące zachowania podmiotów gospodarczych. Prawo behawioralne to zależność teoretyczna, która w długim okresie jest potwierdzana dowodami empirycznymi. Szereg czasowy zawiera kolejne wartości przyjmowane przez daną zmienną w różnych momentach. Dane przekrojowe pokazują, jakie wartości przyjmuje analizowana zmienna u poszczególnych osób lub grup w określonym momencie. Wskaźnik wyraża względną wartość danej zmiennej, odniesioną do jej wartości w okresie podstawowym (bazowym). Stopa inflacji to roczna stopa zmiany poziomu CPI (wskaźnik cen detalicznych). CPI (wskaźnik cen detalicznych) ilustruje zmiany cen wszystkich towarów nabywanych przez gospodarstwa domowe. Cena każdego towaru jest w tym przypadku ważona udziałem tego towaru w budżecie typowego gospodarstwa domowego. Wartości nominalne wyrażamy w cenach bieżących. Wartości realne uzyskujemy korygując wartości nominalne o zmiany poziomu cen. Siła nabywcza pieniądza to wskaźnik ilości dóbr, które można nabyć za jednostkę pieniężną. Zmiana procentowa to zmiana absolutna podzielona przez poziom danej wielkości w roku wyjściowym, a następnie pomnożona przez 100. Stopa wzrostu danej zmiennej to zmiana procentowa jej poziomu w danym okresie (najczęściej w ciągu roku). Ekonometria zajmuje się mierzeniem związków między badanymi wielkościami przy wykorzystaniu danych ekonomicznych.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3. POPYT, PODAŻ, RYNEK: Popyt to odwrotna relacja ceny i ilości dobra (y= -ax+b), którą nabywcy są skłonni i są w stanie nabyć, przy założeniu, że pozostałe czynniki nie ulegają zmianie (ceteris paribus). Na popyt wpływ mają takie czynniki jak cena, ceny innych dóbr, dochody nabywców, gusta, pogoda. Podaż jest relacją wprost ceny i ilości dobra, którą dostawcy są skłonni i są w stanie wyprodukować, oraz dostarczyć na rynek, przy założeniu, że pozostałe czynniki nie ulegają zmianie (ceteris paribus). Na podaż wpływ mają takie czynniki jak np. koszty produkcji, dostęp do surowców, dostęp do nowoczesnych technologii, stopień zamożności społeczeństwa, działalność regulacyjna państwa. Potrzeba to uświadomiony stan napięcia fizycznego lub psychicznego, środkiem zaspokojenia potrzeby jest dobro. Wyróżniamy dobra konsumpcyjne (bezpośrednie) i produkcyjne (pośrednie). Punkt równowagi to punkt, w którym popyt zrównuje się z podażą, wyznacza on cenę i ilość równowagi (QS=QD). Cena równowagi to cena zrównująca wielkość zapotrzebowania z ilością oferowaną. Krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a wielkością zapotrzebowania (ilością) przy innych czynnikach niezmienionych. Krzywa podaży obrazuje zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych czynnikach niezmienionych. Wzrost cen dóbr substytucyjnych zwiększa popyt na dane dobro przy każdej cenie, a wzrost cen dóbr komplementarnych zmniejsza popyt na to dobro. Dobro normalne to takie dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu. Dobro niższego rzędu to takie dobro, na które popyt maleje przy wzroście dochodu. Wolny rynek umożliwia ustalanie się cen wyłącznie w wyniku gry podaży i popytu. Nadwyżka popytu występuje przy cenie niższej od ceny równowagi i prowadzi do wzrostu ceny. Nadwyżka podaży pojawia się przy cenie wyższej od ceny równowagi i prowadzi do spadku ceny.
4. ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY: Elastyczność popytu to podatność popytu na zmianę określonych czynników. Im więcej substytutów ma dane dobro, tym bardziej elastyczny jest popyt na nie. Elastyczność podaży to procentowa zmiana ilości oferowanej, podzielona przez procentową zmianę ceny.
ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU - wrażliwość na zmianę ceny.
E(cd)= (ΔD/D):(ΔC/C), gdzie ΔD-zmiana wielkości popytu, D-popyt przed zmianą, ΔC-zmiana ceny, C-cena przed zmianą.
|E|=niesk - doskonale elastyczny; |E|>1 - elastyczny; |E|=1 - proporcjonalny; |E|<1 - nieelastyczny; |E|=0 - sztywny.
Gdy |E|>1, to przychód całkowity maleje wraz ze wzrostem ceny. Gdy |E|<1, to przychód całkowity rośnie wraz ze wzrostem ceny. Przychód całkowity jest zależny od ceny i ilości sprzedanych produktów.
ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU - wrażliwość na zmianę wartości dochodów konsumenta.
E(y)= (ΔD/D):(ΔY/Y), gdzie ΔD-zmiana wielkości popytu, D-popyt przed zmianą, ΔY-zmiana dochodów, Y-dochody przed zmianą
Dobra normalne: E(y)>0. Dobra niższego rzędu: E(y)<0. Dobra luksusowe: E(y)>1. Dobra podstawowe (niezbędne): E(y)<1.
ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA (MIESZANA CENOWA) - wrażliwość popytu dobra A, na zmianę ceny dobra B.
E(m)=(ΔDA/DA):(ΔCB/CB), gdzie ΔDA-zmiana popytu dobra A, DA-popyt przed zmianą, ΔCB-zmiana ceny dobra B, CB-cena przed zmianą.
Jeżeli E(m)>0, oraz dobro A to margaryna, a dobro B to masło, to znaczy, że drożejące masło jest zastępowane przez margarynę. Jeżeli także E(m)=(ΔDB/DB):(ΔCA/CA)>0, to znaczy, że dobra są wzajemnymi substytutami. Znak współczynnika E(m) świadczy o charakterze związku między dobrami. E(m)>0 - występuje związek substytucyjny, E(m)<0 - występuje związek komplementarny.
ELASTYCZNOŚĆ JAKOŚCIOWA POPYTU - wrażliwość na zmianę jakości towaru. Jakość - prawdopodobieństwo, z jakim produkt zaspokaja potrzeby nabywcy (w skali od 0 do 1). E(q)= (ΔD/D):(ΔQ/Q), gdzie ΔD-zmiana wielkości popytu, D-popyt przed zmianą, ΔQ-zmiana jakości, Q-jakość przed zmianą.
OBLICZANIE CPI (wskaźnik cen detalicznych, zagregowany indeks cen):
(indeks ceny dobra1 x jego waga) + (indeks ceny dobra2 x jego waga).
OBLICZANIE STOPY INFLACJI: [(CPI danego roku - CPI poprzedniego roku) / CPI poprzedniego roku]*100%.
OBLICZANIE STOPY INFLACJI NP. DLA ABSTYNENTÓW: [(W1-W2)/W2]*100%, gdzie W1 to indeks cen danego roku dla innych dóbr niż alkohol, a W2 to indeks cen poprzedniego roku dla innych dóbr niż alkohol.
OBLICZANIE WSKAŹNIKA REALNYCH CEN DOBRA: (wskaźnik cen dobra w danym roku / wskaźnik cen detalicznych w danym roku)*100.