MONIKA MARIA BIZEWSKA
technik usług kosmetycznych
semestr III

DEFINICJA KOSMETYKU

Ustawa z dnia 30 marca 2001r. o kosmetykach
Dz. U. Nr 42, poz. 473

Ustawa o kosmetykach Art. 2 pkt. 1

Kosmetykiem jest każda substancja lub preparat przeznaczone do zewnętrznego kontaktu z ciałem człowieka: skórą, włosami, wargami, paznokciami, zewnętrznymi narządami płciowymi, zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, których wyłącznym lub podstawowym celem jest utrzymanie ich w czystości, pielęgnowanie, ochrona, perfumowanie, zmiana wyglądu ciała lub ulepszenie jego zapachu.

AKTY PRAWNE DOTYCZĄCE KOSMETYKÓW W UNII EUROPEJSKIEJ

Wymagania prawne dotyczące:

- składu

- bezpieczeństwa

- oznakowania kosmetyków oraz

- wprowadzania ich do obrotu

Regulowane są w Polsce przepisami ustawy o kosmetykach (Dz. U. z 2001r. nr 42, poz. 473 ze zm.)

Przepisy te wdrażają do polskiego prawa zapisy dyrektywy Rady 76/768/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich dotyczących produktów kosmetycznych, tzw. dyrektywy kosmetycznej.

DEFINICJA KOSMETYKU

Odnosi się do trzech elementów:

- formy (peruka, plaster, chusteczka)

- miejsca aplikacji (doustnie, domięśniowo, podskórnie – tatuaż trwały)

- celu stosowania = funkcji produktu

KATEGORIE KOSMETYKÓW

Listę najczęściej występujących kategorii kosmetyków określa rozporządzenie Ministra Zdrowia.

KATEGORIE KOSMETYKÓW
wg rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie określenia kategorii produktów będących kosmetykami (Dz. U. 2003, Nr 125, poz. 1168):

Najczęściej występującymi kategoriami kosmetyków są:

1) kremy, emulsje, płyny, żele i oliwki oraz balsamy do skóry

2) maseczki do twarzy, z wyjątkiem maseczek służących do peelingu chemicznego;

3) podkłady barwiące;

4) pudry do makijażu, pudry po kąpieli, pudry higieniczne;

5) mydła toaletowe, mydła dezodoryzujące;

6) perfumy, wody toaletowe i kolońskie;

7) środki do kąpieli i pod prysznic;

8) środki do depilacji;

9) dezodoranty i środki przeciw poceniu;

10) środki do pielęgnacji włosów, w tym:

a) środki do barwienia i rozjaśniania,

b) do trwałej ondulacji, do prostowania i utrwalania,

c) do układania,

d) do mycia,

e) odżywki,

f) do utrwalania fryzury;

11) środki do golenia;

12) środki do makijażu i demakijażu;

13) środki przeznaczone do pielęgnacji i malowania ust;

14) środki do pielęgnacji zębów i jamy ustnej;

15) środki do pielęgnacji i malowania paznokci;

16) środki do higieny zewnętrznych narządów płciowych;

17) środki do opalania i chroniące przed promieniowaniem ultrafioletowym;

18) środki do samoopalania;

19) środki do rozjaśniania skóry;

20) środki przeciw zmarszczkom.

SKŁAD KOSMETYKÓW

Zgodnie z art. 4 Ustawy zakazane jest stosowanie w kosmetykach:

- komórek, tkanek oraz innych substancji lub ich ekstraktów pochodzących z ciała ludzkiego

Zgodnie z art. 4 Ustawy zakazane jest stosowanie w kosmetykach:

- substancji uznanych za rakotwórcze, mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość

zakwalifikowanych do kategorii 1, 2 i 3 (zgodnie z dyrektywą 76/768/EWG zakaz obrotu kosmetykami zawierającymi składniki testowane na zwierzętach obowiązuje od 11 marca 2009r., z wyjątkiem toksykokinetyki, toksyczności dawki powtarzanej i toksycznego wpływu na rozrodczość, od 11 marca 2013 r. obowiązywać będzie całkowity zakaz) na podstawie przepisów o substancjach i preparatach chemicznych; substancje kategorii 3 mogą być stosowane w przypadku umieszczenia ich na listach, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1-3 (listy pozytywne)

- substancji testowanych na zwierzętach, przy czym zakaz ten ² obowiązuje od momentu zastąpienia testów na zwierzętach przez jedną lub więcej uznanych i przyjętych w Unii Europejskiej metod alternatywnych

Skład kosmetyków regulowany jest bardziej szczegółowo przez system list substancji ²:

- Listę negatywną: listę substancji, których stosowanie w kosmetykach jest niedozwolone

- Listy pozytywne, czyli listy substancji dozwolonych z ograniczeniami:

-listę substancji dozwolonych do stosowania w kosmetykach wyłącznie w ograniczonych ilościach, zakresie i warunkach stosowania, o ile wymagania te zostały przekroczone, m.in. składników farb do włosów, składników kompozycji zapachowych, zanieczyszczeń składników kosmetyków, substancji podlegających obowiązkom szczególnego oznakowania,

-listę barwników dozwolonych do stosowania w kosmetykach,

-listę konserwantów dozwolonych do stosowania w kosmetykach,

-listę substancji promieniochronnych dozwolonych do stosowania w kosmetykach

Listy pozytywne:

-maksymalne dozwolone stężenia substancji dozwolonych do stosowania z ograniczeniami -

kategorie produktów, w jakich mogą być stosowane

- warunki użycia

- ostrzeżenia, jakie mają być podane na opakowaniu kosmetyku

Lista substancji niedozwolonych do stosowania w kosmetykach (oprócz substancji wymienionych w tekście ustawy):

- substancje o działaniu farmakologicznym, np. antybiotyki, alkaloidy, narkotyki

- wiele wyciągów roślinnych

- substancje promieniotwórcze

-związki metali ciężkich

-substancje inne niż niedozwolone lub dozwolone z ograniczeniami do stosowania w kosmetykach

mogą być stosowane w dowolnej ilości, pod warunkiem, że kosmetyk jest zgodny z definicją kosmetyku i

-nie jest lekiem

-zgodny z art. 4 - jest bezpieczny dla zdrowia ludzi w dających się racjonalnie przewidzieć warunkach stosowania

OZNAKOWANIE KOSMETYKÓW

Zgodnie z art. 6 ustawy o kosmetykach oznakowanie kosmetyku powinno zawierać następujące elementy:

1.nazwę handlową kosmetyku,

2. imię i nazwisko lub nazwę i adres producenta, a także nazwę państwa, jeżeli kosmetyk jest produkowany poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i państw członkowskich Unii Europejskiej;

3. ilość nominalną kosmetyku w opakowaniu w jednostkach masy lub objętości w momencie pakowania,

4. termin trwałości lub tzw. znak PAO - znak graficzny w postaci otwartego słoiczka, który oznacza czas, w jakim od otwarcia opakowania lub pierwszego użycia kosmetyk może być stosowany bez stwarzania zagrożenia dla zdrowia użytkownika, okres ten jest wyrażony w miesiącach lub latach

5. szczególne ostrzeżenia przy stosowaniu kosmetyku,

6. numer partii lub inne dane pozwalające na identyfikację partii kosmetyku,

7. funkcję kosmetyku, jeżeli nie wynika ona jednoznacznie z jego prezentacji,

8. wykaz składników określonych zgodnie z nazwami przyjętymi w Międzynarodowym Nazewnictwie Składników Kosmetycznych (INCI), poprzedzony wyrazem „składniki” lub „ingredients”.

Perfumy (fr. "per fumée" - przez dym) – łączna nazwa kosmetyków, których jedynym zadaniem jest nadawanie różnym obiektom (zwykle ciału człowieka) przyjemnego i długo utrzymującego się zapachu. Z definicji tej wyłączone są wszystkie produkty, których aplikacja wymaga użycia gazów pędnych (m. in. dezodorant).

Czasami słowo to używane jest także w znaczeniu wyłącznie produktów, w których substancje zapachowe są silnie skoncentrowane, a ilość rozpuszczalnika jest ograniczona do absolutnego minimum.

Perfumy składają się z mieszaniny związków zapachowych, które są nazywane olejkami zapachowymi, środków homogenizujących i wzmacniających oraz rozpuszczalnika, którym zazwyczaj jest etanol lub mieszanina lekkich alkoholi alifatycznych. W zależności od ilości rozpuszczalnika rozróżnia się perfumy właściwe (ekstrakty perfum), wody perfumowane i wody toaletowe.

Po wylaniu lub wtarciu ich w powierzchnię ciała substancja bazowa (np. alkohol etylowy, olej jojoba, olejek sandałowy) szybko paruje lub wchłania się w skórę, a na jej powierzchni zostają tylko olejki zapachowe i środki wzmacniające (odoranty), które są uwalniane do powietrza, powodując wrażenie olfaktoryczne (węchowe).

Surowce zapachowe

Składniki pochodzenia zwierzęcego

Wonności otrzymywane z surowców zwierzęcych stanowiły istotny element pachnideł w

wytwarzanych w starożytności i średniowieczu. Ze względu na ochronę zwierząt i protesty

ekologów. ograniczoną dostępność i wysokie ceny surowce zwierzęce są coraz rzadziej

stosowane w kompozycjach zapachowych, a podane niżej przykłady zastosowań w kompozycjach perfumeryjnych mają raczej znaczenie historyczne ze względu na

trudności z pozyskaniem większości surowców, bardzo różne techniki i technologie

otrzymywania z nich produktów stosowanych w kompozycjach zapachowych są niezwykle zróżnicowane jakościowo i w zasadzie nie sa objęte żadnymi normami.

Ambra (Physter macrocephalus)

Nazwa według INCI: Ambergis Tincture

Zapach ten jest naturalnym wynikiem niestrawności lub zaparcia kaszalota, czyli pewnej odmiany wieloryba. Ta specyficzna wydzielina pochodząca z jego przewodu pokarmowego pojawia się w okolicach żerowania i unosi się na powierzchni wody, skąd może zostać wyłowiona. Bryły ambry mają najczęściej rozmiary pięści lub ludzkiej głowy. Przybierając różnokształtne formy, mogą ważyć nawet 20 kg. Ambra przybiera barwy szare, żółtawe lub brązowe. Ma konsystencje wosku, jest lżejsza od wody, mięknie w cieple ręki i ulega upłynnieniu w temperaturze wrzenia wody. Jest słabo rozpuszczalna w alkoholu, lepiej rozpuszcza się w tłuszczach. Co ciekawe, charakteryzuje się ona zapachem porównywalnym do końskiego potu lub zapachu morza.

Główne składniki:

ambreina(do 45%),

epicoprostanol(do 40%),

norphyton(do 10%),

coproston.

Kastoreum (Castoreum) (Castor fiber)

Nazwa według INCI: (Castoreum Extract)

Jest to wydzielina pochodząca z gruczołów napletkowych samca bobra. Służy ona tym zwierzętom do natłuszczania futra i do znaczenia swojego terytorium. Aby zwiększyć ilość wydzieliny, przenosi się zapachy z jednych żeremi do drugich – samiec bobra instynktownie pokrywa obcy zapach własnym, produkując dużą ilość wydzieliny do specjalnie przygotowanych zbiorniczków.Kastoreum wysuszone na czerwonobrązowy proszek staje się bardzo aromatyczną substancją. Jest to również świetny utrwalacz innych zapachów.

Główne składniki:

kastoramina i jej pochodne

fenole

p-metoksyacetofenen

salicylan benzylu

aldehyd salicylowy

pirazyny

pochodne quinozaliny

Cywet (Cybet) (Viverna civetta Schreber, Vivierna zibetha Schreber)

Nazwa według INCI: (Viverra Civetta Extract)

To ekstrakt z wysuszonych gruczołów okołoodbytniczych pochodzących od kilku ssaków z rodziny wiwerowatych. Zwierzęta te zamieszkują obszar Abisynii, Gwinei, Senegalu i Indii. Metoda otrzymywania cywetu jest niezwykle okrutna i bolesna. Zwierzęta hoduje się w bardzo ciasnych klatkach i, aby zwiększyć ilość wydzieliny gruczołowej, nieustannie się je drażni. Cywet wydzielają samce i samice. W ciągu roku można od jednego osobnika uzyskać około 250 g cywetu. Jest to substancja o żółtej barwie przybierająca najczęściej konsystencję masła.

W stanie surowym cywet ma bardzo mocny, drażniący zapach. Jednak po połączeniu z piżmem można z niego uzyskać bardziej kwiatowy aromat . Używany przy produkcji perfum od ponad dwóch tysięcy lat, podobno był ulubionym zapachem Kleopatry. Współcześnie niewielkie ilości cywetu w połączeniu z innymi odzwierzęcymi aromatami używane są do ciężkich pudrowych oraz słodkich nut zapachowych. Co więcej, powszechnie uważa się, że aromat ten ma działanie silnie pobudzające.

Główne składniki:

cyweton

cywetol

skatol

związki makrocykliczne

Piżmo (Moschus moshiferus L.,)

Nazwa według INCI: Moschus moschiferus (Musk) Extract

Jest to najintensywniejsza i najbardziej trwała substancja zapachowa. Esencja tego aromatu pochodzi z wydzieliny gruczołów okołoodbytniczych piżmowca, czyli pewnej odmiany jelenia żyjącego w górskich lasach Azji. Substancję o podobnych właściwościach można pozyskać od innych zwierząt takich, jak skunks, kaczka piżmowa czy też piżmowy szczur. Gruczoły piżmowca otrzymuje się na drodze operacyjnej, bez konieczności zabijania zwierząt, ale w niektórych krajach (np. w Chinach) są one hodowane w celu uzyskiwania mięsa, skóry i właśnie piżma.

Naturalne piżmo ma zapach amoniaku, ale po rozpuszczeniu w roztworze alkoholowym nabiera zmysłowego zwierzęcego aromatu. Znakomicie utrwala wszelkie kompozycje zapachowe. Co więcej, na całym świecie uważane jest ono za swoisty afrodyzjak i wręcz erotyczny zapach. Jego ciepły, słodki i bardzo trwały aromat pobudza wszystkie zmysły, wzmaga pożądanie.

Piżmo naturalne

Gruczoły piżmowca można pozyskać na drodze operacyjnej, bez konieczności zabijania zwierząt, ale w niektórych krajach (np. w Chinach) są one hodowane w celu uzyskiwania mięsa, skóry i piżma. Od jednego samca piżmowca syberyjskiego pobiera się przeciętnie ok. 6,31 gramów materiału.

Substancje o zapachu piżma bywają pozyskiwane także od innych zwierząt, takich jak:

piżmak (szczur piżmowy, Ondrata ziberthica)

skunks (Mephitis mephitis)

kaczka piżmowa (Cairina moschata)

wół piżmowy (piżmowół, Ovibos moschatus)

Pozyskane od nich substancje mają małe znaczenie handlowe. Bywają uznawane za afrodyzjaki.

Piżmo sztuczne.

Ze względu na wysoką cenę piżma naturalnego oraz protesty ekologów^{[potrzebne źródło]} przeciwko jego pozyskiwaniu od zwierząt, od wielu lat szuka się innych substancji, które mogą zastąpić produkt naturalny. Produkty zastępcze mają gorszą jakość zapachową od piżma zwierzęcego.

Składniki naturalne pochodzenia roślinnego - otrzymywane

Substancje zapachowe pochodzenia roślinnego stosowane w kompozycjach zapachowych to zgodnie z Normą ISO-PN-86497, 1998 "Naturalne surowce zpachowej aromatyczne. Terminologia":

- olejki eteryczne

- olejki eteryczne przetworzone

- izolaty

- wody aromatyczne

- koncentraty lotne

- konkrety

- pomady

- absoluty

- żywice i inne wydzieliny

- rezinoidy, tinktury,

- produkty procesów mikrobiologicznych.

Olejek eteryczny (Oleum aetherium, Oleum aethereum)

Ciekła, lotna substancja zapachowa, znajdująca się najczęściej w specjalnych komórkach tkanki wydzielniczej roślin. Takie komórki są charakterystyczne dla roślin olejkodajnych, np. gatunków z rodziny sosnowatych, jasnotowatych, mirtowatych, rutowatych i baldaszkowatych. Pod względem składu olejek jest mieszaniną rozmaitych związków chemicznych, takich jak ketony, aldehydy, alkohole, estry, laktony, terpeny, i innych związków organicznych, w tym zawierających azot i siarkę związków o nieprzyjemnym zapachu (np. aminy, tiole).

Ważniejsze olejki eteryczne

Olejek anyżowy [Anise Oil] - otrzymywany z nasion anyżu przez destylację z parą wodną. Jest to bezbarwna lub jasnożółta ciecz, która krzepnie po oziębieniu na krystaliczną masę.

Olejek anyżowy ma charakterystyczny, przyjemny, słodki zapach anyżu. Głównym składnikiem jest węglowodór aromatyczny zwany anetolem.

Olejek cynamonowy [Cinnamon Oil] - stanowi żółto-brązową ciecz o ostrym korzennym zapachu cynamonu.

Olejek cytrynowy [Lemon Oil] - otrzymywany ze skórek cytryny przez wyciskanie lub przez destylację z parą wodną. Jest to bezbarwna lub żółta ciecz o silnym, lekko drażniącym zapachu cytrynowym. Głównym składnikiem tego olejku (do 90%) jest nienasycony węglowodór terpenowy - limonen, poza tym w skład olejku wchodzą: cytral, cytronellol i inne terpeny.

Olejek eukaliptusowy [Eucalyptus Oil] - to bezbarwna lub bladozielonkawa ciecz o zapachu aromatycznym podobnym do zapachu kamfory. Głównym jego składnikiem jest eukaliptol (70 - 80%).

Olejek goździkowy [Caryophylli Oil] - ciecz prawie bezbarwna lub żółtawa o bardzo silnym goździkowym zapachu. Głównym składnikiem tego olejku jest fenol aromatyczny zwany eugenolem.

Olejek lawendowy [Lawendulae Oil] - stanowi żółtawą ciecz o przyjemnym zapachu i gorzkim smaku. Składa się z octanu linalylu (do 60%), linalolu, alkoholu amylowego i geraniolu.

Olejek miętowy [Peppermint Oil] - otrzymuje się przez destylację z parą wodną liści świeżej mięty. Stanowi bezbarwną ciecz o charakterystycznym zapachu miętowym. Działa chłodząco, odświeżająco. Główny składnik to mentol.

Olejek pomarańczowy [Aurantii Oil] - występuje w dwóch odmianach:

- olejek słodki (olejek portugalski) otrzymywany przez wyciskanie skórek owoców pomarańczy słodkiej; zawiera aldehydy, estry i alkohole.

- olejek gorzki - otrzymywany przez wyciskanie, rzadziej destylację z parą wodną skórek owoców gorzkiej pomarańczy. Zawiera głównie limonen (do 96%).

Olejek różany [Rosę Oil] - otrzymywany głównie z kwiatów pewnych gatunków róży przez destylację z parą wodną lub destylację wodną, ekstrakcję czy nawet macerację. Głównymi składnikami olejku różanego są: geraniol, cytronellol, linalol, nerol, alkohol fenyloetylowy.

Olejek tatarakowy - to żółta lub brunatna ciecz o aromatycznym zapachu i piekącym smaku. Otrzymuje się go przez destylację z parą wodną kłączy tataraku. Zawiera azoron, eugenol, estry kwasów octowego i heptylowego.

Olejek eteryczny przetworzony.

Olejki eteryczne są stosowane w takiej postaci w jakiej są otrzymywane bezpośrednio z surowca roślinnego, bądź też sa poddawane procesom fizycznym-destylacji, retryfikacji lub krystalizacji w celu uzyskania pożądanych zmian w składzie olejku (np. dostosowywanie do wymagań normy), wydzielanie interesującego składnika lub usunięcia składników ograniczających stosowanie olejku (np. terpenów zmniejszających rozpuszczalność).

Takimi metodami uzyskuje się :

-olejki eteryczne retryfikowane

-olejki eteryczne odterpenowane

-olejki eteryczne odseskwiterpenowane

-olejki eteryczne zubożone

Izolaty

Niektóre składniki olejków eterycznych znajdują szczególne zastosowanie zarówno w kompozycjach zapachowych jak i w aromatach spożywczych. zastosowanie w czystej postaci pozwalają uzyskać lepsze efekty zapachowe czy smakowe niż olejki, w skład których wchodzą. Metodami destylacji, retryfikacji czy krystalizacji można wydzielić takie składniki jak cytral z olejku Litsea cubeba(destylacja, cis-heksenol z olejku Menthea arvensiss (retryfikacja), mentol z olejku miętowego, czy kamfora z olejku kamforowego ( krystalizacja).

Wody aromatyczne (podestylacyjne hydrolizaty)

Są to fazy wodne pozostające po destylacji olejków eterycznych z para wodną o oddzieleniu olejku eterycznego. Wielu nowoczesnych urządzeniach wody podestylacyjne, w których po oddzieleniu olejku, zawsze zostaje jego niewielka cześć, są zwracane do procesu (kohobacja). Jednak niektóre z nich, o bardzo cennych właściwościach pielęgnacyjnych, sa stosowane jako kosmetyki lub składniki kosmetyków i w związku z tym sa przedmiotem obrotu handlowego. Przykłady :woda rózana, woda lawendowa, woda neroli.

Aromaty naturalne wyodrębnione z owoców(zwane także koncentratami lotnymi)

Są to produkty uzyskiwane przez wymrażanie lotnych substancji zapachowych wydzielających się w czasie zagęszczania soków owocowych. W procesie zatężania, razem z wodą, destylują lotne, pachnące składniki owoców, decydują o ich aromacie. Zawierają niskocząsteczkowe substancje zapachowe, głównie alifatyczne. Składniki można oddzielić od wody w odpowiednich urządzeniach. w zasadzie substancje te powinny, być dodadawane do soków przy rozcięczaniu, ale część z nich bywa wykorzystywana w kompozycjach zapachowych do nadawania im nut owocowych. Np. koncentrat jabłkowy czy gruszkowy.

Roślinne substancje zapachowe stosowane w perfumerii można również otrzymywać metodami ekstrakcji, lub maceracji. W zależności od rodzaju surowca i przeznaczenia produktu stosuje sie różne typy rozpuszczalników i absorbentów służących do wydobycia lotnych składników zapachowych materiału roślinnego. Najczęściej stosowane produkty ekstrakcji to konkrety, absoluty i tinktury.

Konkret

Stały lub półstały produkt ekstrakcji substancji zapachowych, wchodzących w skład roślin olejkodajnych. W polskim piśmiennictwie z lat 50. XX w. stosowano francuskie określenia concrète, essences concrète de châssis, concrètes des pommades. Współcześni polscy perfumiarze używają określenia konkret. Stałe olejki eteryczne są stosowane jako środki zapachowe lub traktowane jako półprodukt, z którego uzyskuje się olejki ciekłe (absolut) metodą kolejnej ekstrakcji i destylacji.

Konkret ma zwykle konsystencję masła. Jest otrzymywany metodami:

- ekstrakcji rozpuszczalnikami lotnymi, do ekstrakcji są stosowane lotne rozpuszczalniki, np. eter naftowy lub benzen. Przechodzące do roztworu substancje zapachowe uwalnia się od rozpuszczalnika (odparowanie pod zwykłym ciśnieniem, a następnie pod obniżonym ciśnieniem), otrzymując wonną pozostałość stałą (essences concrètes). Wydajność uzyskiwania konkretu z kwiatów osiąga w przypadku np. mimozy – 0,70–0,88%, fiołka Victoria – 0,07–0,10%, jaśminu – 0,28–0,34%^[3]. Konkret jaśminowy ma np. postać ciemnej, gęstej pasty o bardzo intensywnej woni^[5]. W przypadku ziół wydajność jest wyższa – dla lawendy osiąga np. 1,5–2,2%^[3].

- enfleurage, pracochłonna, niemal zarzucona metoda enfleurage polega na wykorzystaniu absorpcji substancji wonnych, uwalnianych z delikatnych świeżych kwiatów, w tłuszczach, np. w mieszaninie 65–70% smalcu i 30–35% łoju^[3][2]. Tłuszcz nasycony lotnymi olejkami jest znany jako „pomada”. Jest po stopieniu poddawany ekstrakcji alkoholem, co jest pierwszym etapem pozyskiwania absolutu (fr. absolutes d'enfleurage, essence absolute).

- maceracji: kwiaty np. pomarańczy, róży, akacji, hiacyntu, narcyza lub fiołka bywają macerowane w tłuszczach w temperaturze 50–70 °C przez 24 do 48 godzin

Absolut (olejek absolutny)

Olejek eteryczny zawierający niemal wyłącznie lotne związki wonne, otrzymywany ze stałych lub półstałych substancji zapachowych, które są mieszaninami licznych związków o różnej lotności, wonnych i bezwonnych (balast). Absoluty są wyodrębniane w procesie wykorzystującym operacje ekstrakcji, wymrażania i destylacji^[1].

Surowcami dla produkcji absolutu są:

- konkrety – produkty ekstrakcji olejków z roślin oleistych, wykonywanej metodami ekstrakcji - rozpuszczalnikami lotnymi, enfleurage lub maceracji,

- rezynoidy^[a] – produkty ekstrakcji związków zapachowych z żywic aromatycznych (np. mirra, olibanum, styraks, balsam peruwiański) lub stałych substancji zapachowych pochodzenia zwierzęcego (ambra, piżmo, cywet, kastoreum).

Związki nielotne i bezwonne zawarte w konkretach i rezynoidach (balast) oddziela się od absolutu w procesie, który polega na:

- kolejnej ekstrakcji z użyciem odpowiednio dobranego rozpuszczalnika (zwykle w temperaturze podwyższonej),

- oddzieleniu części nierozpuszczalnych np. tłuszczów i wosków (po ochłodzeniu zawartości ekstraktora),

- oddestylowaniu rozpuszczalnika z roztworu.

Kwiatowe olejki absolutne o najwyższej jakości otrzymuje się z tłuszczu (fr. pommade lub corps prèpare), stosowanego w metodzie enfleurage. Jest on, po nasycaniu uwalnianymi z kwiatów związkami zapachowymi, stapiany w możliwie jak najniższej temperaturze. Stopioną „pomadę” przesącza się przez muślin i umieszcza w cylindrycznym zbiorniku z mieszadłem. Proces ekstrakcji jest prowadzony w temperaturze pokojowej lub podwyższonej do 45–60 °C, zwykle etapowo. W kolejnych etapach procesu trójetapowego stosuje się np.:

- potrójną objętość alkoholu w stosunku do pomady,

- podwójną objętość alkoholu,

- równe objętości alkoholu i pomady.

Połączone ekstrakty ze wszystkich etapów oziębia się do temperatury od −12 °C do −15 °C. Wydzielające się woski i tłuszcze są oddzielane, a z alkoholowego roztworu odparowuje się rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość po destylacji nosi nazwę absolutes d'enfleurage (essence absolute).

Z 1 ha jaśminowej plantacji zbiera się kwiaty, z których można pozyskać do 3 kg konkretu, a z niego ok. 0,5 g olejku (ok. 12 kropli)^[5]. Absolut jaśminowy stanowił w połowie XX w. do 10% kompozycji perfumiarskich, współcześnie ten udział nie przekracza 1-2%

Żywice i inne wydzieliny

Są to produkty wydzielane przez rośliny samoistnie lub po skaleczeniu:

- gumoolejkożywica (mirra, galbanum, olibanum, wanillia)

- olejkożywica (sosnowa, gurjum)

- balsam (peruwiańsaki, totulański, styraks)

Różnią się zawartością wielocukrów (gumy) i składników żywicznych. Bardzo rzadko stosowane w perfumerii w formie nieprzerobionej. stanowią półprodukt w procesach destylacji (olejki) lub ekstrakcji (rezinoidy, tinktury, ekstrakty).

Rezinoidy

Rezinoidy otrzymuje się z gumoolejkożywic, olejkożywic i balsamów, poprzez ekstrakcję na ogół rozpuszczalnikiem niepolarnym (eter naftowy, benzyna, butan, rzadziej aceton lub trójchloroetylen) na gorąco, a następnie po schłodzeniu i odfiltrowaniu nierozpuszczalnych składników oddestylowanie całkowite lub częściowe użytego rozpuszczalnika . Ta ostania metoda używana jest ze względu na potrzebę uzyskania odpowiedniej płynności produktu. W niektórych przypadkach, aby uzyskać właściwą płynność i rozpuszczalność reinoidu używa się rozpuszczalników nielotnych takich jak ftalan dwuetylu, benzoesan benzylu, mirystynian izopropylu itp., których się nie oddestylowywuje. niektóre rezinoidy otrzymuje4 się stosując mieszaninę rozpuszczalników - lotnego i nielotnego, oddestylowywujac tylko ten lotny. Zarówno wydajność jak i jakość rezinoidu zależy od jakości surowca, technologii produkcji i użytego rozpuszczalnika. Szczególnie wydajność jest funkcją ilośc rozpuszczalnika pozostawionego w produkcie w celu uzyskania właściwej płynności. W tym zakresie w preparatach handlowych występują ogromne różnice, co oczywiście ma wpływ na ich cenę. Przykłady: rezinoid galbanum, rezinoid, benzoe rezinoid labdanum.

Tinktury

Tinkrtury zwane często "nalewkami" lub błędnie "nastawami", otrzymywane są przez macerację surowca roślinnego w alkoholu etylowym lub innym rozpuszczalniku. Tylko kilka z nich znajduje zastosowanie w kompozycjach zapachowych, są natomiast stosowane w aromatach spożywczych. Przykłady: tinktura waniliowa, tinktura tonka, tinktura piżma.

Produkty procesów mikrobiologicznych

Najczęściej stosowanym w perfumerii produktem procesów mikrobiologicznego-fermentacji jest olejek drożdży winnych otrzymywany przez destylację z para wodna drożdży pozostałych po fermentacji wina.

Do tego produktu dołączają substancje zapachowe otrzymywane w procesach mikrobiologicznych zastępujących syntezę chemiczną. Chociaż przeznaczeniem tych procesów jest przede wszystkim otrzymywanie związków chemicznych, które mają status substancji naturalnych i mogą być stosowane w kompozycjach zapachowych. Istotną cechą syntez mikrobiologicznych jest uzyskanie w nich czystych izomerów optycznych, identycznych z występującymi w naturalnych surowcach roślinnych.


Naturalne składniki perfum to między innymi:

AGAR lub OUD lub AOUD (ang. agarwood, fr. bois d’agar) – cenne drewno drzewa aloesowego z gatunku wawrzynkowatych występującego w południowo-wschodniej Azji. Zawiera aromatyczną żywicę, z której po dziesiątkach lat rozkładu obumarłych drzew pozyskuje się agar. Wykorzystuje się go do produkcji leków opracowywanych wedle receptur tradycyjnej medycyny wschodniej, obrzędowych kadzideł i kosmetyków-afrodyzjaków. W skład żywicy agaru wchodzą duże ilości olejków eterycznych o suchym, gorzkim, przyjemnie kadzidlanym aromacie i właściwościach relaksujących.

AMARYLIS (ang., fr. amaryllis) – cebulowa bylina o dużych kwiatach, pochodząca z Afryki Południowej. W mieszankach zapachowych olejek amarylisowy przypomina woń lilii: upojnie głęboką, słodką, o nieco zielonym odcieniu. Często nuty amarylisu łączy się z różą i neroli (gorzką pomarańczą) w wieczorowych kwiatowych wodach perfumowanych.

AMBROXAN lub AMBROX lub AMBROFIX – syntetyczny związek zapachowy o bardzo trwałej i intensywnej woni. Jego zapach jest bardzo bogaty: łączy w sobie czyste nuty morskie i mineralne oraz suche nuty drzewne, słodkawe żywiczne i świeże nuty zielone. Po dłuższym okresie utleniania staje się delikatnie pudrowy. Mieszanina tych aromatów daje efekt słodkiego, świeżego, zwierzęcego, bursztynowego bukietu.

ANYŻ GWIAŹDZISTY lub ANYŻ CHIŃSKI (ang. star anise, chinese anise, fr. anis étoilé, anis de Chine) – drzewo rosnące w Chinach i Wietnamie, z którego suszonych nasion destyluje się anyżowy olejek eteryczny. Z niego ekstrahuje się anetol – związek o słodko-pikantnym zapachu wykorzystywany do produkcji męskich perfum paprociowych, ziołowych i szyprowych.

ARNIKA (ang., fr. arnica) – górska roślina spotykana w Europie i Ameryce Północnej. Z jej niewielkich żółtych kwiatów pozyskuje się ekstrakt wykorzystywany w ziołolecznictwie, służący także do produkcji perfum. Wyciąg z arniki ma gorzki, ziołowy zapach, przypominający nuty paprociowe i szyprowe. Dodany do perfum sprawia, że mają miły, relaksujący aromat, kojący swą delikatną wonią.

ARTEMIZJA lub BYLICA (ang. artemisia lub wormwood, fr. armoise) – zioło spokrewnione z szałwią i estragonem, rosnące w klimacie umiarkowanym w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Jego przypominające paproć liście zawierają olejki eteryczne o bardzo gorzkim smaku i zapachu. Używa się ich do aromatyzowania potraw i napojów, np. alkoholi: wermutu, absyntu czy wódki Żołądkowej Gorzkiej, a także perfum.

ASAFETYDA (ang., fr. asafoetida) ­– gumożywica pozyskiwana ze sproszkowanych kłączy i korzeni zakrzewki cuchnącej, pustynnej rośliny z rodziny selerowatych, spotykanej głównie w Indiach. W potocznej polszczyźnie bywa nazywana smrodzieńcem ze względu na bardzo intensywny, przypominający cebulowy zapach. Aromat asafetydy w perfumach jest modyfikowany innymi nutami, dzięki czemu uzyskuje przyjemny, głęboki, żywiczny odcień.

BALSAM (ang. balsam, fr. oléorésine) – olejkożywica pozyskiwana z krzewów i drzew liściastych. Poprzez destylację lub ekstrakcję otrzymuje się z niej olejek eteryczny wykorzystywany do produkcji perfum. Ma słodko-drzewny zapach kojarzony z wonią dobrze wysuszonego drewna i syropu klonowego. Najczęściej aromat balsamu spotykany jest w perfumach męskich.

BALSAM TOLU (ang. Tolu balsam) – żywica drzewa balsamowego rosnącego w Ameryce Południowej. Suche grudki balsamu Tolu są bardzo aromatyczne. Ich zapach jest ciepły, miękki, słodko-pikantny. Przypomina mieszankę woni cynamonu i wanilii z delikatnym kwiatowym akcentem. Nazwa żywicy pochodzi od nazwy Tolú, ludu pierwotnie zamieszkującego tereny dzisiejszej Kolumbii, który wykorzystywał żywicę balsamowca do celów leczniczych.

BANAN (ang. banana, fr. banane) – z owoców bananowca nie można pozyskać olejków eterycznych, dlatego zapach banana odtwarza się z substancji organicznych na bazie tzw. olejku bananowego (isoamyl acetate), który pachnie jak świeżo obrany banan. Zapachu tego, choć rzadko wykorzystywany jest do tworzenia perfum, używa się w bukietach aromatycznych, którym chce się nadać zieloną, słodkawą nutę.

BAZYLIA (ang. basil, fr. basilic) – bardzo popularne zioło uprawiane w południowej Francji, Maroku. Bazylia kwitnie w okresie od maja do sierpnia. Wówczas zbiera się jej kwiaty i świeże liście, z których destyluje się olejek aromatyczny. Dodaje się go do wód odświeżających i perfum owocowo-szyprowych, którym nadaje pikantnych, odświeżających nut.

BELAMBRE – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego opracowanego przez laboratoria Givaudan. Ma drzewno-bursztynowy aromat. Jego zapach nie utrzymuje się długo, służy raczej do harmonizowania innych nut zapachowych perfum, które łączy i nasyca swym ciepłym aromatem, a następnie stopniowo zanika.

BENZOIN › STYRAKS

BERGAMOTKA (ang. bergamot, fr. poirier bergamotte) – niejadalna pomarańcza śródziemnomorska. Kształtem przypomina cytrynę, osiąga wielkość dużej pomarańczy. Z jej liści, kwiatów i skórki owoców pozyskuje się olejek eteryczny stosowany w przemyśle perfumeryjnym i aromaterapii. Ekstrakt z bergamotki jest jednym z najbardziej uniwersalnych składników pachnideł – jego gorzki cytrusowy aromat doskonale komponuje się z innymi zapachami, podkreślając je i wydobywając pełnię akordów bukietu kompozycji.

BEZ (ang. lilac, fr. lilas) – krzew ozdobny o intensywnie pachnących kwiatach rosnących w baldachach. Olejek pozyskiwany z bzu nie oddaje dobrze jego zapachu odczuwanego na świeżym powietrzu, jest cierpko-słodkawy, dlatego by uzyskać aromat świeżych kwiatów bzu, twórcy perfum komponują go z syntetycznych związków zapachowych.

BÓB TONKA (ang. tonka bean, fr. coumarou) – nasiona południowoamerykańskiego drzewa Dipteryx odorata. Są czarne i pomarszczone, a ich miąższ jest brązowy. Zapach bobu tonka przypomina połączenie wanilii, cynamonu, migdałów i goździków. Sproszkowane nasiona bywają wykorzystywane jako przyprawa do francuskich deserów, a pozyskiwany z nich wyciąg stosuje się jako substancję aromatyzującą. W perfumach ich woń zazwyczaj stanowi bazę zapachu, który, dzięki właściwościom chemicznym ekstraktu z bobu tonka, jest długotrwały.

BRZOSKWINIA (ang. peach, fr. peche) – aromat tych soczystych owoców, rodem z Chin, obecnie uprawianych głównie w krajach śródziemnomorskich, nie może być pozyskiwany z owoców, dlatego odtwarza się go z aldehydów. Słodkie akcenty brzoskwiniowe występują zarówno w kwiatowych perfumach typu pret-a-porter, do użytku codziennego, jak i w kompozycjach bardziej wyrafinowanych, którym nadają aksamitnego owocowego charakteru.

BRZOZA (ang. birch, fr. bouleau) – drzewo rosnące w umiarkowanej strefie klimatycznej. Olejek ze smoły brzozowej pozyskuje się poprzez powolną destylację drewna brzozy. W Rosji powszechnie używa się go do garbowania skóry i zamszu. Dodany do perfum nadaje im skórzany, dymny aromat. Najczęściej stanowi składnik męskich wód toaletowych.

BUCHU (bookoo, boegoe, bucco, diosma) – południowoafrykańskie zioło cenione ze względu na właściwości lecznicze i piękny, intensywny zapach. Liście buchu zawierają duże ilości olejków eterycznych tradycyjnie wykorzystywanych do aromatyzowania herbaty i brandy. Obecnie ziołowy aromat buchu służy także do produkcji perfum. Nazwa boegoe pochodzi z języka khoikhoi używanego przez plemiona zamieszkujące południowozachodnią Afrykę. Znaczy: piękny zapach.

BURSZTYN (ang. amber, fr. ambre jaune) – kopalna żywica drzew iglastych. Żywica, zanim zamieni się w bursztyn, dojrzewa przez lata lub nawet wieki we wnętrzu ziemi lub w wodzie morskiej. To czyni ją poszukiwanym, szlachetnym surowcem. Już od czasów antycznych znane są właściwości aromatyzujące bursztynu. Do tworzenia kompozycji zapachowych wykorzystuje się jego dwie odmiany: żółtą i białą.

CAIMITO (ang. star apple lub milk fruit, fr. cainitier lub pomne de lait) – tropikalny owoc drzewa dziko rosnącego w zachodnich Indiach i na Karaibach. Po angielsku nazywa się go „gwiezdne jabłko”, ponieważ w przekroju poprzecznym jego łuski z nasionami przypominają gwiazdę. Ma smak przypominający winogrona. Do produkcji perfum używa się syntetycznych związków zapachowych odtwarzających delikatny, słodki aromat caimito.

CALAMANSI lub KALAMONDYNKA lub KWAŚNA POMARAŃCZA – krzyżówka kwaśnej mandarynki z kumkwatem wyhodowana w południowo-wschodniej Azji. Owoc calamansi jest ekstremalnie kwaśny. Z jego skórki tłoczy się na zimno bardzo odświeżający olejek eteryczny, który, choć bardzo rzadko, w małych ilościach dodaje się do owocowych kompozycji zapachowych.

CASHMERAN – syntetyczny związek zapachowy opracowany przez laboratoria International Flavors & Fragrances. Ma bardzo trwałą ziołowo-piżmową woń. Jego bukiet określić można jako mieszaninę nut drzewnych, pikantnych przypraw korzennych, ziół, żywicy sosny, słodkiego jabłka i intensywnie pachnących olejków kwiatowych.

CASSIA › CYNAMON

CEDR › DRZEWO CEDROWE

CHAMPACA – azjatyckie drzewo spokrewnione z magnolią. Wydaje złote kwiaty o odurzająco intensywnym, bardzo słodkim zapachu, który pobudza wydzielanie w mózgu człowieka endorfin, tzw. hormonów szczęścia, i ma działanie relaksujące oraz rozweselające. Z tego powodu drzewo champaca nazywa się także drzewem radości. W Indiach kwiaty champaca uważa się za dary boga miłości, dlatego przystraja się nimi łoża nowożeńców. Absolut z kwiatów champaca jest jedną z najdroższych substancji perfumeryjnych. Dodaje się go jedynie do perfum luksusowych. Ma niepowtarzalny zapach: bardzo zmysłowy, ciepły, słodki.

CHEMICZNE SUBSTANCJE ZAPACHOWE – można je abstrahować z surowców naturalnych lub w pełni syntetyzować w laboratorium. Niektóre syntetyczne substancje zapachowe przewyższają naturalne pod względem jednorodności, stabilności aromatu, dostępności, a nawet bezpieczeństwa – część substancji naturalnych, np. kumaryna, elemi czy piżmo, może wywoływać uczulenia.COSMONE – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego opracowanego przez laboratoria Givaudan. Jest to syntetycznych zastępnik naturalnego piżma, jeden ze związków nazywanych: białe piżmo. Niby zastępnik, ale bardzo specyficzny: jest ciepły i zwierzęcy, ale jego aromat wybrzmiewa w inny sposób niż piżmo: po utlenieniu staje się pudrowy, a na koniec nabiera szczególnego słono-rybiego zapachu przypominającego ambrę – wydzielinę z żołądka wieloryba. Podobny związek zapachowy produkują laboratoria Firmenich, nazywa się MUSCENONE, a od związku Cosmone różni się tym, że nie jest pogłębiony o tonację ambrową.

CYKLAMEN (ang., fr. cyclamen) – jadalna górska roślina dziko rosnąca w rejonie śródziemnomorskim, powszechnie uprawiana jako ozdobna roślina doniczkowa. Potocznie nazywa się ją perskim fiołkiem, choć nie jest spokrewniona z fiołkami. Kwiaty cyklamenu mają bardzo delikatny, słodki zapach. Na potrzeby przemysłu perfumeryjnego odtwarza się go z syntetycznych związków zapachowych.

CYNAMON lub CASSIA (ang. cinnamon, fr. cannelle) – olejek cynamonowy pozyskuje się z cynamonowca, drzewa klimatu subtropikalnego. Jego liście, korzenie i kora pokryte są gruczołkami, w których zbiera się olejek eteryczny o charakterystycznym intensywnym słodkawo-korzennym aromacie. Cynamon uważany jest za afrodyzjak. W perfumach najczęściej spotyka się go w ciepłych zapachach orientalnych. Nuty zapachowe określane jako cassia mają nieco słodszą woń niż pikantny aromat cynamonu.

CYTRON lub CEDRAT (ang. citron, fr. cédrat) – owoc cytrusowy uprawiany głównie we wschodniej Azji. Do produkcji perfum wykorzystuje się jego odmianę fingered zwaną „ręką Buddy” ze względu na wygląd długich wyrostków owocu przypominających ludzką dłoń. Ze skórki cytronu na zimno tłoczy się olejek o ostrym cytrynowym zapachu.

CYTRYNA (ang. lemon, fr. citron) – drzewo pochodzące z Azji, obecnie uprawiane we wszystkich ciepłych strefach klimatycznych przede wszystkim dla pozyskiwania jego kwaśnych, niezwykle aromatycznych owoców. Na potrzeby przemysłu perfumeryjnego z niedojrzałych owoców niektórych odmian drzewek cytrynowych wyciska się z nich olejek cytrynowy. Ma ostrą woń, jest bardzo odświeżający. Czuć go wyraźnie w nucie głowy kompozycji zapachowej, szybko się ulatnia tuż po aplikacji perfum.

CYTRYNA JAPOŃSKA › YUZU

CZARNA PORZECZKA › PĄCZKI CZARNEJ PORZECZKI

CZEKOLADA › KAKAO

CZERWONA PORZECZKA (ang. red currant, fr. groseille) – krzew uprawiany głównie w Belgii, Francji i Niemczech. Aromat owoców czerwonej porzeczki jest bardzo intensywny, słodko-cierpki, świeży, zielony. Do produkcji perfum odtwarza się go z syntetycznych związków zapachowych. Najczęściej spotyka się go w damskich kompozycjach kwiatowych.

DREWNO DRYFUJĄCE (ang. driftwood, fr. bois flotté) – kawałki drewna pochodzącego ze szczątków drzew lub desek, które zostały wyrzucone na brzeg morza lub rzeki przez fale, a następnie wysuszone przez słońce. Przez ludzi drewno dryfujące wykorzystywane jest od tysięcy lat, np. do budowy lekkich łodzi. Ma szczególny zapach lekko zbutwiałego i wyprażonego słońcem drewna. Z naturalnego drewna dryfującego nie da się pozyskać olejków zapachowych, dlatego w produkcji perfum zastępuje się je związkami syntetycznymi.

DRZEWO AMYRIS (ang. Torchwood, candlewood) – krzewy i małe drzewa rosnące na południowej Florydzie, Bachamach, Karaibach i w krajach Ameryki Środkowej. Ich drewno zawiera dużą ilość bardzo intensywnie pachnącej żywicy. Wykorzystuje się ją do aromatyzowania perfum, mydeł, kadzidełek, świec oraz do produkcji substancji leczniczych. Ma ciepły, głęboki aromat. Doskonale utrwala inne zapachy. Nazwa amyris pochodzi od greckiego słowa amyron, co oznacza „obdarzony intensywnym zapachem”.

DRZEWO CEDROWE (ang. cedarwood, fr. cedre) – używany do produkcji perfum olejek cedrowy destylowany jest z północnoamerykańskiego czerwonego cedru lub marokańskiego jałowca. Ma kojącą, drzewną, długo utrzymującą się woń, wzmacniającą inne zapachy. Najczęściej wykorzystuje się go do produkcji perfum męskich.

DRZEWO GWAJAKOWE lub GWAJAK (ang. guaiac, fr. gaiac) – południowoamerykańskie drzewo o bardzo wytrzymałym, twardym drewnie, zawierającym wonne żywice, na bazie których produkuje się olejek gwajakowy. Pozyskuje się go z odmiany gwajakowca zwanej bulnesia sarmientoi. Wykorzystywany jest do produkcji perfum, aromatyzowania kosmetyków i herbat. Palone drewno gwajakowca ma przyjemny, kadzidlano-żywiczny zapach. Tradycyjnie używano go jako kadzidła w czasie obrzędów religijnych – stąd jego nazwa „święte drzewo” (łac. lignum vitae).

DRZEWO KASZMIROWE (ang. cashmere wood) – syntetyczna nuta zapachowa łącząca w sobie ciepłe akordy przypraw korzennych, drzewa cedrowego, bursztynu, piżma i słodkich kwiatów. Kompozycjom zapachowym nadaje pudrowego odcienia, który ma budzić skojarzenia z aksamitnie gładką, miękką wełną kaszmirową.

DRZEWO RÓŻANE (ang. rosewood, fr. bois de rose) – z wysoce nasyconego olejkami eterycznymi drewna drzewa Aniba rosaeodora rosnącego w Ameryce Południowej destyluje się olejek palisandrowy. Wykorzystuje się go do tworzenia kompozycji kwiatowych, do których wprowadza akcenty różane i żywiczne, o balsamicznym aromacie.

DRZEWO SANDAŁOWE (ang. sandalwood, fr. santal) – sandałowiec to drzewo rosnące w Indiach i Australii. Z jego sproszkowanego drewna i korzeni destyluje się olejek sandałowy, który ma intensywny balsamiczny aromat. Jest także doskonałym utrwalaczem zapachów, dlatego stanowi nutę bazową wielu perfum, przede wszystkim damskich.

DRZEWO WACAPOU (ang. wacapou wood) – drzewo z rodziny bobowatych uprawiane w Brazylii, Gujanie i Peru. Jego drewno jest bardzo twarde i trwałe, podobnie jak dąb, dzięki czemu bywa wykorzystywane do produkcji mebli oraz jako materiał do rzeźbienia. Wysuszone drewno wacapou jest bezwonne, ponieważ zawiera niewiele aromatycznych żywic. Nuty zapachowe w perfumach określane jako wacapou wytwarza się syntetycznie. Mają suchy aromat drzewny z delikatnymi akcentami piżma.

DŻAKFRUT (ang. jackfruit, fr. jacquier) – owoc południowoazjatyckiego drzewa bochenkowego. Osiąga wagę nawet do , to największy rosnący na drzewie owoc na świecie. Ma soczysty miąższ o bardzo intensywnym zapachu. Pozyskiwane z dżakfruta olejki zapachowe w dużym stężeniu mają upajająco słodką, nieco duszącą woń, podobną do absolutu jaśminowego. W perfumach akordy dżakfrutowe składają się na nutę głowy.

ELEMI – żywica pozyskiwana z środkowoamerykańskich gatunków drzew tropikalnych, m.in. kanarecznika. Ma zapach mieszaniny terpentyny i cytrusów. Tak jak inne żywice stanowi doskonały naturalny utrwalacz zapachów, jednak obecnie rzadko wykorzystuje się ją do produkcji substancji aromatyzujących kosmetyki, ponieważ u osób skłonnych do alergii może wywoływać podrażnienia.

ESTRAGON (ang. tarragon, fr. estragon) – wieloletnie zioło rosnące we wszystkich krajach północnej części globu. Z jego łodyg, liści i kwiatów destyluje się esencję wykorzystywaną przede wszystkim do komponowania zapachów męskich. Dodaje aromatowi perfum świeżości, lekko energetyzuje swym anyżowo-ziołowym aromatem.

FIOŁEK (ang. violet, fr. violette) – ekstrakcja olejku fiołkowego jest niezwykle trudna i kosztowna (pół hektara maleńkich kwiatków, rosnących w chłodnym cieniu drzew oliwnych i cytrusowych w południowej Francji, daje jedynie kilka kropli), dlatego dodaje się go jedynie do drogich eliksirów najwyższej jakości. W masowej produkcji perfum stosuje się syntetyczne zastępniki oddające woń fiołka, np. jonon.

FRANGIPANI lub KWIAT LEI lub PLUMERIA – tropikalny krzew ozdobny przypominający oleander. Kwiaty frangipani powszechnie znane są z hawajskich wieńców i girland zwanych lei. W nocy wydzielają bardzo silną, słodką, upajającą woń. Pierwsze perfumy na bazie kwiatów frangipani skomponowane zostały we Włoszech w XVI w.

GALANGA lub DZIKI KARDAMON (ang. blue ginger) – bylina z rodziny imbirowatych uprawiana w ciepłych rejonach Azji. Z jej kłącza destyluje się olejek eteryczny o smaku nieco bardziej gorzkim niż imbir. Zapach galangi jest świeży, cytrusowy, odrobinę mydlany. W kompozycji zapachowej zazwyczaj jest jednym z aromatów nuty głowy.

GALBANUM – gumożywica żółtobrązowego koloru pozyskiwana z roślin Ferula gummosa i Ferula rubricaulis, krzewinek rosnących na zboczach gór w północnym Iranie. Galbanum zawiera olejek eteryczny o intensywnym zapachu świeżej zieleni i gorzkiej żywicy. Jest bardzo dobrym utrwalaczem zapachów, dlatego dodaje się je do kompozycji zapachowych.

GAŁKA MUSZKATOŁOWA (ang. nutmeg, fr. muscadier) – nasiono owocu drzewa muszkatowego rosnącego w klimacie tropikalnym. Sproszkowana gałka muszkatołowa jest popularną przyprawą do dań, wykorzystuje się ją także do tworzenia perfum. Do kompozycji zapachowej wprowadza odświeżające, słodko-pikantne akordy.

GARDENIA (ang. gardenia, fr. gardénia) – roślina ozdobna pochodząca z Japonii, współcześnie popularna w ogrodach wielu krajów w ciepłych strefach klimatycznych. Jej kwiaty mają słodki, ciężki zapach przypominający woń jaśminu. Olejek z gardenii jest zbyt intensywny, by można go było stosować pojedynczo, dlatego bywa łagodzony delikatniejszymi nutami.

GEORGYWOOD – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego opracowanego przez laboratoria Givaudan. Tuż po aplikacji perfum uwalnia miętowe, słodkie, zielone nuty. Po kilku chwilach jego bukiet uzupełnia się o drzewno-bursztynowe akordy. Długo utrzymuje swój świeży, ciepły zapach.

GERANIUM (ang. geranium, fr. géranium) – roślina uprawiana na południu Francji, w Hiszpanii, Rosji i Afryce Północnej. Olejek z liści i łodyg geranium to jeden z najważniejszych olejków eterycznych stosowanych w produkcji wysokiej klasy perfum i mydeł. Ma intensywnie słodką, różaną woń. Dobrze komponuje się z akordami różanymi i orientalnymi.

GORZKA POMARAŃCZA (ang. bitter orange, fr. bigaradier) – gatunek drzewa pomarańczowego występującego w Ameryce Południowej oraz w ciepłych rejonach Azji i Europy. Z liści, gałęzi i zalążków owoców destyluje się cytrusową esencję (petitgrain essence) o gorzkim, zielonym zapachu, mającym właściwości silnie odświeżające i energetyzujące. Z kwiatów gorzkiej pomarańczy pozyskuje się olejek nerolowy (neroli oil) o zapachu przypominającym woń bergamotki. Z kolei ze skórki dojrzałych owoców na zimno tłoczy się kwaśny wyciąg o delikatnie gryzącym, bardzo świeżym aromacie, używanym przede wszystkim do komponowania wód kolońskich.

GOŹDZIK kwiat (ang. carnation, fr. oillet) – ozdobny kwiat o delikatnym korzennym zapachu. Na skalę przemysłową goździki uprawia się na południu Francji. Do pozyskiwania olejku eterycznego wykorzystuje się zazwyczaj płatki białych kwiatów, ponieważ mają silniejszy zapach niż inne odmiany goździka. Ich aromat dopełnia kompozycje zapachowe ciepłą, zmysłową nutą.

GOŹDZIK przyprawa (ang. covet, fr. girofle) – wyschnięte pączki kwiatowe goździkowca korzennego, drzewa rosnącego w Indonezji Wschodniej. Są popularną przyprawą do deserów i dań mięsnych, pozyskuje się z nich także olejek goździkowy. Wykorzystywany jest do komponowania zapachów perfum, którym nadaje słodko-pikantny aromat.

GREJPFRUT (ang. grapefruit, fr. pamplemousse) – drzewka grejpfruta uprawia się głównie w Argentynie i Izraelu. Wydają duże owoce, największe spośród cytrusów, z których skórki wyciska się esencję o bardzo ostrej, lekko gorzkawej nucie. Aromat ten zazwyczaj miesza się z zapachami innych cytrusów – słodkich i gorzkich. Zapach grejpfruta ma właściwości aromaterapeutyczne – poprawia koncentrację.

GROSZEK PACHNĄCY lub SŁODKI GROSZEK (ang. sweet pea, fr. pois de senteur) – popularne pnącze ogrodowe o drobnych kwiatach, które mają słodki zapach. Olejek eteryczny pozyskiwany z płatków groszku ma delikatną, bardzo świeżą woń, ale w połączeniu z innymi składnikami staje się intensywny i często stanowi jeden z akordów nuty bazowej kompozycji kwiatowych dla kobiet.

GUAWA lub GUJAWA (ang. guava, fr. goyavier) – drzewo z rodziny mirtowatych popularne w strefie międzyzwrotnikowej, którego mięsiste owoce mają intensywny, egzotyczny smak. Aromat guawy, wykorzystywany do produkcji perfum, odtwarzany jest z syntetycznych związków zapachowych. Najczęściej używa się go do komponowania owocowych zapachów dla kobiet, którym nadaje tonacji świeżej zieleni i soczystych egzotycznych owoców.

GWAJAK › DRZEWO GWAJAKOWE

HEDIONE – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego opracowanego przez laboratoria Firmenich. Jest to syntetyczny absolut jaśminowy, który eksponuje owocowo-kwiatowo-zwierzęce tony aromatu jaśminu. Innym nutom kwiatowym zawartym w perfumach nadaje promiennie ciepłego charakteru.

HELIONAL – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego opracowanego przez laboratoria International Flavors & Fragrances. W perfumach formułuje nuty kwiatowo-zielone. Jego zapach można porównać do mieszanki woni cyklamenu, świeżo skoszonej trawy, suchego siana i rześkich nut ozonowych.

HELIOTROP (ang. heliotrope, fr. héliotrope) – roślina ozdobna uprawiana w ogrodach głównie w ciepłych strefach klimatycznych, ale spotykana także w Polsce. Kwiaty heliotropu rosną w dużych baldachach. Mają bardzo intensywny zapach przypominający nieco aromat wanilii. Pozyskuje się z nich olejki eteryczne, którymi aromatyzuje się kosmetyki.

HIACYNT (ang. hyacinth, fr. hyacinthe) – roślina z rodziny liliowatych rosnąca dziko w gajach oliwnych w południowej Francji. Kwiaty hiacyntu wydzielają delikatny zapach. Pozyskany z nich olejek hiacyntowy ma o wiele mocniejszą woń, dlatego do komponowania perfum rozcieńcza się go. W perfumach kwiatowych stanowi gładki, świeży, słodki akord.

IMBIR (ang. ginger, fr. gingembre) – roślina uprawiana na Jamajce, w Afryce, Indiach, Chinach i Japonii. Z jej podziemnych pędów destyluje się olejek imbirowy wykorzystywany do aromatyzowania kosmetyków. Ciepła, korzenna nuta o delikatnie mydlanym aromacie dodaje fantazji kompozycjom orientalnym i współczesnym.

IRYS lub KOSACIEC (ang., fr. iris lub ang. orris root) – dziko rosnąca roślina klimatu umiarkowanego. Olejek irysowy pozyskuje się w wyniku destylacji kłączy irysu. Ma pudrowy, delikatnie drzewny, świeży aromat, przypominający woń fiołka. Wysoce stężony olejek irysowy jest najdroższym materiałem perfumeryjnym, dlatego naturalne nuty irysowe spotykane są jedynie w droższych kompozycjach najwyższej jakości. Do większości kompozycji zapachowych akordy irysowe wprowadza się poprzez dodanie syntetycznych związków zapachowych.

JABŁKO (ang. apple, fr. pomme) – z miąższu tych popularnych na całym świecie owoców nie można pozyskać olejków eterycznych, dlatego zapach jabłek odtwarza się z syntetycznych substancji aromatycznych, takich jak verdox (najpopularniejsza nuta o nieco drzewnym aromacie jesiennych jabłek) lub cis-3-hexenyl acetate (nuta o zapachu świeżego zielonego jabłuszka).

JAŚMIN (ang. jasmine, fr. jasmin) – delikatny biały kwiat, z którego uzyskuje się jedną z najważniejszych naturalnych substancji zapachowych. Nawet minimalna ilość tego upajająco słodkiego aromatu doda gładkości i ożywi kompozycję zapachową. Jaśmin występuje w ponad 200 odmianach w południowej Europie, Azji i Afryce. Kwiaty należy zrywać ręcznie, wczesnym rankiem, w przeciwnym razie stracą wiele ze swej wartości zapachowej. Aby uzyskać kilogram ekstraktu, trzeba zużyć delikatnych białych kwiatów.

JAŚMINEK lub JAŚMIN SAMBAC (ang. jasmine sambac, fr. jasmin sambac) – gatunek jaśminu spotykany w południowozachodniej Azji. Wydaje silnie pachnące białe kwiaty, z których pozyskuje się olejek wykorzystywany do produkcji perfum, aromatyzowania kosmetyków i herbat. Woń kwiatów jaśminka od zapachu zwykłego jaśminu różni się dominacją nut zielonych nad akordami zwierzęcymi.

JAŚMIN NOCNY lub CESTRUM NOCTURNUM (ang. night blooming jasmine, queen of the night, fr. jasmin de nuit, reine de nuit) – tropikalny krzew wydający zielonkawobiałe kwiaty o płatkach w formie tub, które otwierają się tylko w nocy. Wówczas wydzielają bardzo silny, upojny, wręcz duszący zapach. Stąd potoczna nazwa jaśminu nocnego – „królowa nocy”. Jako nuta zapachowa w perfumach woń jaśminu nocnego jest dość ciężka, ale nie dusząca.

JAŚMIN WODNY (ang. water jasmine lub wild water plum) – krzewy rosnące tropikalnych rejonach Afryki, Azji i Australii, uprawiane jako rośliny ozdobne ze względu na efektowny układ gałęzi, które rosną niemal równolegle do ziemi (dlatego są wyjątkowo zdatne do tworzenia drzewek bonsai). Na wiosnę gałązki wodnego jaśminu pokrywają się ogromną ilością małych, białych kwiatków. Ich słodki, pudrowy zapach jest na tyle intensywny, że w zamkniętych pomieszczeniach może okazać się duszący.

JONON – jeden z najbardziej cenionych produktów syntetycznych stosowanych w przemyśle perfumeryjnym. Ma postać gęstej, oleistej cieczy. W dużym stężeniu pachnie jak drewno cedrowe. Po rozcieńczeniu w alkoholu jego zapach przypomina woń fiołka. W małych ilościach dodaje się go do zapachów kwiatowych, drzewnych i zielonych.

KADZIDŁO › OLIBANUM

KAKAO / CZEKOLADA (ang. cocoa / chocolate, fr. cacao / chocolat) – kakao to starte na puder prażone ziarna kakaowca, z których wytłoczono tłuszcz. Kakao używa się do produkcji wielu rodzajów ciast, ciasteczek, cukierków, gorących napojów i – przede wszystkim – czekolady. Aromat kakaowy najczęściej spotyka się w perfumach orientalnych. Ma gorzki, suchy, lekko drzewny zapach. Bardzo podobnie pachną akcenty gorzkiej czekolady, które niekiedy objawiają swe skórzane, lekko metaliczne oblicze. Nuty czekolady mlecznej mają zdecydowanie bardziej słodką woń, w niektórych kompozycjach przypominającą zapach waty cukrowej. Akordy białej czekolady daleko odbiegają od swych ciemnych krewnych. Przypominają zapach creme brulée, delikatnej wanilii i ciepłego mleka.

KAKI lub HURMA lub PERSYMONA (ang. date plum, Japanese persimmon, fr. plaqueminier) – owoc drzewa Diospyros kaki z rodziny hebankowatych, uprawianego głównie w Chinach i Japonii. Z wyglądu przypomina pomidora, smakiem – mieszankę aromatów moreli i wanilii. Jego zapach jest neutralny, ponieważ kaki nie zawiera olejków eterycznych. Z tego względu nuty zapachowe perfum nazywane „kaki” opracowywane są z syntetycznych związków aromatycznych o woni kojarzącej się z morelą.

KAPRYFOLIUM lub WICIOKRZEW (ang. honeysuckle, fr. chevrefeuille) – pnącze gęsto pokryte liśćmi, kwitnące przez całe lato i jesień. Kwiaty wiciokrzewu mają intensywny zapach. Pozyskuje się z nich olejek eteryczny wykorzystywany m.in. do komponowania perfum kwiatowych, do których wprowadza delikatne akcenty słodyczy.

KARAMBOLA (ang. star fruit, carambola, fr. carambolier) – tropikalny owoc drzewa powszechnie uprawianego w południowo-wschodniej Azji. Karambola ma słodko-cierpki smak. Pozyskiwany z niej olejek zapachem przypomina mieszankę woni niedojrzałego jabłka i moreli. Angielska nazwa star fruit nie powinna dziwić – przekrój poprzeczny tego owocu ma kształt gwiazdy.

KARDAMON (ang. cardamom, fr. cardamome) – bylina z rodziny imbirowatych rosnąca w ciepłych rejonach Azji i w Ameryce Środkowej. Z jej nasion wytwarza się przyprawę, jedną z najdroższych, zwaną królową przypraw. Już w starożytnym Egipcie kardamonu używano do wytwarzania perfum, ponieważ doskonale intensyfikuje inne zapachy, dodając im pikantnych, energetyzujących akordów.

KAWA (ang. coffee, fr. café) – głównymi producentami kawy są Kolumbia i kraje afrykańskie. Ekstrakt z ziaren kawy to gęsta, trudno rozpuszczalna ciecz, dlatego rzadko używa się jej do produkcji perfum. Jednak akordy kawowe można niekiedy znaleźć w kompozycjach skórzanych, szyprowych lub zapachach o dominującej nucie waniliowej.

KAWA ZIELONA (ang. green coffee, fr. café vert) – syntetyczna nuta zapachowa opracowana przez laboratoria Givaudan na potrzeby męskiej wody toaletowej A Men Sunessence Summer Storm od Thierry’ego Muglera, z 2010 r. Nie ma nic wspólnego ze zwyczajnymi nutami kawowymi w perfumach. Jej aromat można określić jako zielony tuż po aplikacji, uwalniający tony owocowe po utlenieniu. Po dłuższym czasie przechodzi w akordy metaliczne i wodne.

KEPHALIS – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego. Odznacza się bogatym bukietem ciepłych nut drzewnych, bursztynowych i tytoniowych. Ma bardzo trwały zapach, w perfumach służy jako nuta bazowa, rzadziej jako nuta serca. Jest uniwersalny: doskonale łączy się zarówno z kobiecymi nutami kwiatowymi, takimi jak róża, fiołek czy jaśmin, jak i z nutami typowo męskimi, jak tytoń lub rozmaite wonie drzew.

KIWI – roślina pnąca uprawiana w niemal wszystkich ciepłych strefach klimatycznych. Egzotyczny zapach owoców kiwi w perfumach występuje rzadko, aromatyzuje się nim raczej mydła, balsamy do ciała i olejki do masażu. Odtwarzany jest z syntetycznych związków aromatycznych o bardzo świeżych nutach owocowo-zielonych.

KLEMENTYNKA (ang. clementine, fr. clémentine) – gatunek bezpestkowej mandarynki, która wyglądem przypomina pomarańczę. Z grubej skórki tego owocu na zimno tłoczy się esencję o cierpko-słodkim aromacie, często spotykaną w cytrusowych kompozycjach zapachowych. Jej hesperydowy aromat jest bardzo energetyzujący.

KMINEK – do produkcji substancji aromatyzujących wykorzystuje się dwie odmiany tej rośliny: kmin rzymski (ang., fr. cumin) uprawiany w Indiach, Maroku, Chinach i krajach basenu Morza Śródziemnego, oraz kminek zwyczajny (ang. caraway, fr. carvi) rosnący w Niderlandach, Danii, Rosji i Indiach. Z suszonych nasion obydwu odmian kminku destyluje się niezwykle aromatyczną esencję o ciepłej woni. Esencja kminu rzymskiego ma zapach suchej zieleni, orientalnych przypraw i anyżu. W małych ilościach dodaje się ją do męskich wód toaletowych i damskich wód odświeżających. Z kolei pikantna esencja kminku zwyczajnego ma bardzo potężny anyżowo-mentolowy aromat, dlatego rzadko używa się jej do komponowania perfum. Niekiedy można spotkać ją w męskich wodach odświeżających.

KOKOS (ang. coconut, fr. coco) – kokosowe olejki nadające zapach kosmetykom pozyskuje się w trakcie produkcji mleczka kokosowego. Tarty świeży miąższ kokosa pod wpływem gorącej wody oddaje substancje oleiste, które zbiera się i produkuje z nich olej kokosowy i substancje aromatyzujące. Mleczko kokosowe dodawane do kremów wygładza i rozjaśnia skórę.

KOLENDRA (ang. coriander, fr. coriandre) – roślina z rodziny selerowatych, popularna przyprawa. Rośnie w ciepłych rejonach śródziemnomorskich oraz krajach zimniejszych, takich jak Węgry, Polska czy Rosja. Dzięki parowej destylacji jej ziaren uzyskuje się esencję o pieprzno-cytrusowym, lekko lawendowym zapachu, używanym do produkcji perfum. Wyciąg z kolendry spotkać można w kompozycjach paprociowych, cytrusowych i szyprowych.

KONWALIA (ang. lilly of the valley, fr. muguet) – słodki zapach konwalii w perfumach odtwarza się za pomocą syntetycznych związków zapachowych z dodatkiem olejku ylangowego, kwiatów pomarańczy, jaśminu i olejku różanego. Z prawdziwych kwiatów konwalii uzyskuje się bardzo małą ilość olejku, dlatego rzadko się go używa w naturalnej postaci.

KOSTUS (ang. costusroot, snow lotus) – roślina występująca w chłodnych górskich regionach Azji, Europy i Ameryki Północnej. Z jej korzeni pozyskuje się olejek kostusowy, który w kompozycji zapachowej łagodzi akordy fiołków, nadaje ciepłą, niepowtarzalną nutę mieszankom orientalnym, dobrze uzupełniając wetywerię, drzewo sandałowe i geranium.

KUMARYNA (ang. coumarin, fr. coumarine) – związek chemiczny pochodzenia roślinnego. Najwięcej kumaryny zawierają bób tonka, trawa waniliowa, marzanka i trawa turówka (potocznie zwana żubrówką, dodawana do słynnej wódki o tej samej nazwie). Ma słodkawy aromat, przypomina zapach świeżego siana. Wyekstrahowanej czystej kumaryny nieczęsto używa się do produkcji perfum, ponieważ może drażnić osoby podatne na alergie.

KUMKWAT (ang., fr. kumquat) – małe drzewko wywodzące się z Chin. Wydaje owoce, które w przekroju przypominają pomarańczę, ale są dużo mniejsze i owalne (po chińsku kam kwat znaczy „złota pomarańcza”). Z ich cienkiej skórki pozyskuje się olejek eteryczny pachnący jak mieszanina aromatów cytryny, bergamotki i gorzkiej pomarańczy, o korzenno-drzewnym odcieniu.

KWIAT TIARE › TIARE

KYARA – japońska nazwa najcenniejszego rodzaju żywicy pozyskiwanej z rozkładającego się przez dziesięciolecia drzewa aloesowego (kosztuje 500 zł za ) stosowanej w obrzędach hinduistycznych i buddyjskich, uważany też za afrodyzjak. Ma bardzo charakterystyczny zapach, przypominający mieszaninę miodu, żywic i kwiatów. Palone drewno kyara ma gorzki aromat, a nie kadzidlany (przypominający nieco paloną gumę), tak jak agar, który także jest pozyskiwany z drzewa aloesowego. Ze względu na rzadkość i bardzo wysoką cenę drewna kyara rzadko używa się go do produkcji perfum. Znaleźć je można w następujących kompozycjach: Kenzo Flower Oriental, Ralph Lauren Big Pony 4, Voluspa Kyara Opulence, Jo Malone Dark Amber & Ginger Lily.

LABDANUM – gumożywica otrzymywana z niektórych gatunków posłonka pospolitego, wieloletniej rośliny rosnącej dziko w Stanach Zjednoczonych i w basenie Morza Śródziemnego. Jedną z metod zbierania labdanum jest wyczesywanie żywicy z bród kozłów i runa owiec, które zetknęły się z liśćmi posłonka. Labdanum nadaje perfumom skórzaną nutę.

LAWANDYNA (ang., fr. lavandin) – roślina powstała ze skrzyżowania lawendy wąskolistnej z lawendą szerokolistną. Uprawia się ją na wielkich plantacjach we Francji i w północnej Afryce. Większość fioletowych pól w Prowansji to właśnie plantacje lawandyny, która jest łatwiejsza w uprawie od lawendy. Niestety pozyskiwany z niej olejek eteryczny jest gorszej jakości niż esencja lawendowa.

LAWENDA (ang. lavender, fr. lavande) – niska, wiecznozielona roślina o bladofioletowych kwiatach, rodem z krajów śródziemnomorskich. Szczyty pędów i łodygi poddaje się procesowi destylacji parowej, by uzyskać świeży, słodki olejek stosowany w cytrusowych wodach kolońskich i wodzie lawendowej, a także w zapachach paprociowych, szyprowych i kwiatowych.

LIMONKA lub LIMETKA lub LIMA (ang. sweet lime, fr. limettier) – drzewa limonki uprawiane są głównie w Meksyku, Peru, Brazylii i na Haiti. Z ich owoców destyluje się olejek eteryczny (limonka to jedyny cytrus, który podlega destylacji) o lekko drażniącym nozdrza, silnie cytrusowym zapachu. Doskonale komponuje się z odświeżającymi akordami mięty – tego typu połączenia znane są nie tylko z popularnego drinka Mohijo, lecz także rozpoznać je można w niejednych cytrusowych perfumach.

LOTOS (ang., fr. lotus) – azjatycka roślina wodna, której kłącze, młode liście i owoce są jadalne. Kwiaty lotosu zawierają duże ilości olejków eterycznych. To z nich sporządza się wyciąg stosowany w przemyśle perfumeryjnym. Ma silny, słodki, ale świeży, nieduszący aromat. Kompozycjom zapachowym nadaje lekkości, współwystępujące nuty kwiatowe kojarzy w harmonijną, gładką całość.

LUKRECJA (ang. licorice, fr. réglisse) – bylina spotykana w południowej Europie i Azji. Z jej korzenia pozyskuje się pikantno-słodki ekstrakt o anyżowym, lekko drzewnym aromacie. Jednak do produkcji pachnideł zazwyczaj używa się syntetycznych odpowiedników lukrecjowej esencji. Połączenie aromatów wanilii i lukrecji pozwala uzyskać smakowitą woń cukierków i ciasteczek.

MAGNOLIA – kwiaty drzewa magnolii, rosnącego w Ameryce Północnej, Chinach i Japonii, dają jedynie minimalną ilość olejku stosowanego do produkcji perfum. Zapach magnolii, czyli pełny, słodki bukiet, tworzy się z mieszanki aromatów jaśminu, olejku nerolowego, róży, ylang-ylang i różnych syntetycznych związków zapachowych.

MAJERANEK (ang. marjoram, fr. marjolaine) – głównym producentem tej popularnej przyprawy jest Egipt. Słodką esencję z majeranku pozyskuje się poprzez destylację parową liści rośliny – ma gorzko-ziołowy aromat z akordami świeżego siana. Używa się jej do produkcji perfum paprociowych i ziołowych, a także do łagodzenia pikantnych orientalnych kompozycji męskich.

MANDARYNKA (ang. mandarin, tangerine, fr. mandarine) – drzewka mandarynkowe uprawiane są głównie we Włoszech i Brazylii. Ze skórek ich owoców na zimno tłoczony jest olejek eteryczny o bardzo słodkim, lekko cierpkim aromacie. Doskonale komponuje się z zapachami hesperydowymi, czyli cytrusowymi, przełamując ich ostrą woń akordami słodyczy. Świeże akcenty mandarynkowe spotykane są także w kompozycjach orientalnych.

MARAKUJA lub MARACUJA › PASSIFLORA

MATE › YERBA MATE

MECH DĘBOWY (ang. oak moss, fr. mousse de chene) – utrwalacz zapachu otrzymywany z pachnących porostów, zbieranych na dębach i innych gatunkach drzew w Jugosławii, we Włoszech i w południowej Francji. Mech dębowy nadaje perfumom zapach mokrej ziemi. Najczęściej stosuje się go w kompozycjach paprociowych.

MIĘTA (ang. mint, fr. menthe) – miętowe olejki aromatyczne do produkcji perfum pozyskuje się drogą parowej destylacji liści i kwiatów trzech gatunków mięty. Dodane do wody kolońskiej lub toaletowej stanowią świeżą, chłodzącą nutę. Z kwiatów mięty zielonej (ang. spearmint) otrzymuje się słodką esencję o mentolowym aromacie. Miętę pieprzową (ang. peppermint) zbiera się tuż przed kwitnieniem. Wyciąg z jej suszonych liści ma świeży, ziołowy, lekko tytoniowy aromat. Suszona mięta polej (ang. pennyroyal mint) w czasie destylacji dostarcza gorzkiej esencji o ziołowo-drzewnym aromacie.

MIMOZA (ang., fr. mimosa) – tropikalna roślina w stanie dzikim spotykana w Ameryce Południowej i Australii, uprawiana także we Francji. Kwiaty i końcówki gałązek zbiera się bardzo wczesną wiosną. Pozyskiwany z nich ekstrakt wydziela delikatną, woskowo-słodką woń. Dodaje perfumom gładkości i wyjątkowo efektywnie utrwala ich zapach.

MIRRA (ang. myrrh,fr. myrrhe) – żywica pozyskiwana z balsamowca mirry, kolczastego krzewu rosnącego w gorącym klimacie krajów arabskich. Wykorzystuje się ją do produkcji kadzideł i substancji, z których tworzy się pachnidła. Dodanie mirry do perfum zapewni kompozycji zapachowej gorzko-ostrą, lekko drzewną woń, która długo będzie się utrzymywać na skórze.

MIRT (ang. myrtle, fr. myrte) – roślina występująca w ciepłym klimacie krajów azjatyckich i na Bliskim Wschodzie. Jej delikatne białe kwiaty mają intensywny, świeży zapach. Pozyskuje się z nich olejek mirtowy w przemyśle perfumeryjnym zwany „anielską wodą” – dzięki jego aromatowi tworzonemu przez niebiańskie akordy: lekką słodycz i subtelną świeżość zieleni.

MORELA (ang. apricot, fr. abricot) – soczysty owoc popularny w krajach śródziemnomorskich. Choć z jego pestki da się pozyskać olejek eteryczny, do produkcji perfum wykorzystuje się zapach moreli odtwarzany w laboratorium. Aromat morelowy nadaje kompozycjom zapachowym aksamitnej owocowej woni o nieco migdałowym zabarwieniu.

MURRAYA (ang. curry tree, fr. kaloupilé) – tropikalne drzewko pochodzące z Indii. Jego kwiaty mają intensywny zapach cytrusów, jednak dla producentów perfum roślina ta jest cenna ze względu na korę, której zapach przypomina aromat curry. Notabene suszone, sproszkowane owoce murrai są jednym z głównych składników tej popularnej przyprawy.

NARCYZ (ang. narcissus, fr. narcisse) – białożółty kwiat o delikatnym zapachu, dziko rośnie w krajach śródziemnomorskich, w Europie Środkowej i Północnej oraz w Chinach i Japonii. Olejek z tego kwiatu jest bardzo kosztownym surowcem, dlatego dodaje się go jedynie do perfum najwyższej klasy. Najczęściej łączy się go z nutami kwiatowymi.

NEROLI › BERGAMOTKA

NIEŚMIERTELNIK (ang., fr. immortelle) – roślina rosnąca w krajach śródziemnomorskich, ma suche srebrnozielone liście i purpurowe kwiaty o dużej zawartości olejków eterycznych. Poprzez ich parową destylację uzyskuje się ekstrakt służący do produkcji perfum, który ma słodki, owocowo-ziołowy aromat. Z jego dodatkiem komponuje się zapachy szyprowe, kwiatowe i orientalne.

OLEJEK BEJOWY (ang. bay tree oil) – olejek zapachowy wydestylowany z liści korzennika, rośliny przypominającej mirt, rosnącej głównie w Indiach Zachodnich. Woń tego olejku jest ciepła, niemal ostra, korzenna i nieco gorzkawa. Olejek bejowy w perfumach pełni rolę utrwalacza zapachu. Najczęściej wykorzystywany jest do komponowania perfum męskich.

OLEJEK KAMFOROWY (ang. camphor oil) – roztwór kamfory, olejku pozyskiwanego z cynamonowca kamforowego występującego w Chinach i Japonii. Ma właściwości rozgrzewające, a jego woń delikatnie drażni nozdrza ostro-słodkawym, odświeżającym, balsamicznym aromatem. W przemyśle perfumeryjnym stosuje się jego syntetyczne zastępniki.

OLIBANUM lub KADZIDŁO (ang. incense, frankincense, fr. encens lub oliban) – gumożywica pozyskiwana z kadzidłowca, drzewa występującego w Arabii i wschodniej Afryce. Do produkcji perfum żywiczne grudki rozdrabnia się i rozpuszcza w alkoholu. Taka esencja ma odświeżający, cytrusowo-drzewny aromat i doskonałe właściwości utrwalające. Stosuje się ją w kompozycjach orientalnych.

OPOPONAX – olejek eteryczny z gumożywicy drzewa balsamowego należącego do tego samego rodzaju co drzewo dające mirrę. Ma słodką, lekko drzewną woń. W produkcji perfum używany jest jako utrwalacz zapachu, który przy okazji wzbogaca kompozycję aromatyczną o ciepłe, żywiczne akordy. Zastępuje wiele naturalnych nut zwierzęcych.

OSMANTUS (ang. osmanthus, sweet olive lub tea olive) – kwitnąca roślina z gatunku oliwkowców występująca w ciepłych rejonach Azji. Kwiaty osmanthusa mają bardzo słodki zapach dojrzałych brzoskwiń lub moreli. W Chinach nazywa się je „cynamonowe kwiaty” i produkuje się z nich dżemy, ciasteczka, syropy, likiery, aromatyzuje się nimi herbatę. W przemyśle perfumeryjnym wyciąg z kwiatów osmanthusa służy jako środek poszerzający bukiet kompozycji zapachowej o bardzo słodkie, apetycznie owocowe akordy.

OZON – nuta zapachowa otrzymywana z syntetycznych substancji aromatycznych. Ma czystą, odświeżającą woń, przypominającą zapach rześkiego zimowego powietrza. Najczęściej spotyka się ją we współczesnych kompozycjach zapachowych, przede wszystkim wodnych, do których wprowadza lekko mydlane akcenty. Dobrze uzupełnia akordy cytrusowe, które są silnie energetyzujące – nuty ozonowe łagodzą ich ostrą woń, dopełniają bukiet, tworząc zapach o delikatnej, sportowej stylistyce.

PACZULA (ang., fr. patchouli) – olejek pozyskiwany z liści rośliny zwanej brodziec paczulka, rosnącej w Indiach, Malezji, Indonezji i Ameryce Południowej. Paczula to znakomity utrwalacz zapachu, który perfumom nadaje piżmową, egzotyczną nutę. Jest ważnym składnikiem kompozycji orientalnych. Zazwyczaj łączy się ją z wetywerią. Świeży liść brodźca paczulki ma zapach przypominający mokre drewno i rdzewiejące żelazo. Olejek, zwany paczula, ma słodki, ziołowy, korzenny i drzewno-balsamiczny aromat.

PALISANDER (ang. violet wood lub rosewood, fr. bois de violette lub bois de rose) – drewno drzew rosnących w Ameryce Południowe, Afryce i południowej Azji. Jest szczególnie cenne ze względu na intensywny, utrzymujący się także po wysuszeniu zapach. Pozyskuje się z niego cenne olejki zapachowe, wykorzystywane m.in. do produkcji perfum. Palisander w odmianie po angielsku nazywanej rosewood ma ostry różany zapach. Palisander fioletowy (violet wood) ma delikatniejszą woń, przypominającą słodkie migdały.

PAPAJA lub MELONOWIEC (ang. papaya, fr. papaye) – drzewopodobna roślina pochodząca z Ameryki Środkowej, uprawiana także w tropikach, znana jest przede wszystkim dzięki słodkim owocom. Jej kwiaty, wyglądem przypominające hawajskie frangipani, mają woskowate płatki. To z nich pozyskuje się aromatyczną esencję o słodkim, świeżym zapachu.

PASSIFLORA (pol. męczennica lub marakuja) – pnącze z rodziny męczennicowatych, roślina typowa dla tropikalnego klimatu Ameryki Południowej. Wydaje piękne, wonne kwiaty (ang. passion flower) i mięsiste, pełne pestek owoce (ang. passion fruit), z których pozyskuje się olejek o bardzo intensywnym, słodkim zapachu. W dużym stężeniu olejek z passiflory ma właściwości relaksujące i nawilżające, dlatego powszechnie używa się go do aromatyzowania kosmetyków do masażu oraz pielęgnacji skóry i włosów.

PĄCZKI CZARNEJ PORZECZKI (ang. black currant buds lub cassis buds) – głównym producentem czarnych porzeczek jest francuska Burgundia. Porzeczkowe pączki zbiera się na wiosnę i ekstrahuje z nich esencję o bardzo intensywnym zapachu gorzkich owoców z akordami mentolu. Produkcja tego ekstraktu jest bardzo droga, dlatego dodaje się go jedynie do pachnideł najwyższej jakości.

PETITGRAIN › GORZKA POMARAŃCZA

PIEPRZ (ang. pepper, fr. poivre) – przyprawa produkowana głównie przez Indie, Indonezję, Brazylię i Madagaskar. Esencję pieprzową pozyskuje się drogą destylacji parowej dojrzałych jagód pieprzu. Do produkcji pachnideł używa się wyciągów z dwóch rodzajów pieprzu: czarnego – ma ostry, odświeżający, lekko drzewny, suchy zapach, silnie modyfikuje aromat perfum, nadając mu głębi, oraz tzw. pieprzu różowego, który w istocie nie należy do rodziny pieprzowatych, a nazywany jest tak, ponieważ ma jagody wyglądem przypominające owoce zwykłego pieprzu. Tropikalny pieprz różowy, zwany także peruwiańskim, ma zupełnie inny aromat – słodki, łagodny, odrobinę pikantny.

PIMENT › ZIELE ANGIELSKIE

POMARAŃCZA (ang., fr. orange) – drzewka najpopularniejszego cytrusu pochodzą z Chin, ale głównym producentem pomarańczy jest Brazylia. Ze skórek tych owoców tłoczy się na zimno esencję o bardzo słodkim, ostrym, silnie orzeźwiającym aromacie, który zazwyczaj tworzy bukiety zapachowe wód kolońskich, lekkich wód toaletowych, a niekiedy także ożywia swą słodyczą kompozycje orientalne.

POMELO – owoc spokrewniony z grejpfrutem i z powodu wyglądu często z nim mylony, choć ma o wiele delikatniejszy, słodko-gorzkawy smak. Tłoczony na zimno olejek eteryczny ze skórki pomelo ma aromat świeżej zieleni z gorzkimi akcentami. Używa się go w hesperydowych kompozycjach zapachowych, ponieważ doskonale łagodzi ostre nuty innych cytrusów.

PRALINA (ang. praline, fr. pralin) – dodatek do deserów, posypka z pokruszonych orzechów uprzednio skandyzowanych w syropie cukrowym. W XVII w., kiedy wynaleziono pralinę, były to całe migdały pokryte skarmelizowanym cukrem. Z czasem przyjął się zwyczaj rozdrabniania ich i posypywania nimi ciast, lodów i innych słodkich dań. Migdały zaczęto zastępować rozmaitymi gatunkami orzechów, dodawać do nich słodkie kremy i czekoladę – w tej wersji pralina jest już pralinką (fr. praliné), czyli czekoladką.

RABARBAR (ang. rhubarb, fr. rhubarbe) – zielna bylina występująca w umiarkowanej strefie klimatycznej. Mięsiste szypułki jej liści są wykorzystywane do produkcji dżemów i kompotów. Mają silny słodko-kwaśny smak i słodko-gorzki zapach. W przemyśle perfumeryjnym ten uwielbiany przez wielu aromat odtwarza się za pomocą rozmaitych składników naturalnych i syntetycznych, uzyskując energetyzującą zieloną nutę z akordami cierpkich owoców.

ROZMARYN (ang. rosemary, fr. romarin) – śródziemnomorskie zioło o liściach przypominających igły. To właśnie ta część rośliny zawiera duże ilości olejków eterycznych. Destylat z liści rozmarynu ma intensywny jasny, nieco drzewny zapach. Wykorzystuje się go do komponowania bukietów perfum ziołowych i szyprowych, którym nadaje świeżości.

RÓŻA (ang., fr. rose) – olejek różany to wyciąg z kwiatów róży. To jeden z najbardziej cenionych surowców do produkcji perfum. Zapach róży jest bogaty i długotrwały. Liczne odmiany róż pozwalają pozyskiwać olejki o bardzo różnych aromatach. Zawsze dominuje w nich woń róży, ale jedne mają zapach przypominający słodycz owoców lub fiołka, a inne zapach kojarzący się z ciepłem i głębią woni piżma lub mirry.

RÓŻA BUŁGARSKA lub RÓŻA DAMASCEŃSKA (ang. bulgarian rose, damask rose, fr. rose bulgare) – rzadki gatunek róży rosnący m.in. w Dolinie Róż w Bułgarii. Twórcy perfum uważają, że spośród wszystkich gatunków róż, ten daje najwspanialszy aromat. Olejek z róży damasceńskiej jest rzadki i kosztowny (z około 2 ton płatków róży damasceńskiej można wydestylować zaledwie olejku różanego). Dlatego spotyka się go raczej w droższych wodach perfumowanych.

RÓŻA STULISTNA (fr. rose de Mai, łac. rosa centifolia) – gatunek róży uprawianej na południu Francji. Ekstrakt z jej kwiatów ma bogaty, łatwo rozprzestrzeniający się i przywierający aromat, intensywniejszy niż wyciąg z płatków innych gatunków róż. Ze względu na rzadkość występowania olejek z róży stulistnej jest drogim surowcem perfumeryjnym, a przez to niepopularnym, spotykanym jedynie w kompozycjach wysokiej jakości. Silnie modyfikuje inne nuty kwiatowe.

RÓŻA „TWARZ ANIOŁA” (ang. angel face rose) – odmiana róży będący krzyżówką kilku innych odmian róż o ciekawym kolorze, m.in. srebrnym i lawendowym. Ma intensywny zapach przypominający mieszankę aromatów słodkich owoców. Największą popularnością cieszy się w ciepłych regionach Europy, Stanów Zjednoczonych i w Japonii.

SANDAŁOWIEC › DRZEWO SANDAŁOWE

SELER (ang. celery, fr. céleri) – warzywo uprawiane w ciepłych i wilgotnych strefach klimatycznych, głównie we Francji i w Indiach. Nasiona selera suszy się, a następnie destyluje z nich pikantną esencję o zapachu suszonej figi, tytoniu i pomarańczy, którą aromatyzuje się niektóre produkty luksusowe, np. wysokiej jakości wody odświeżające oraz kwiatowe i szyprowe perfumy.

SERENOLIDE – nazwa handlowa zapachowego związku chemicznego opracowanego przez laboratoria Givaudan. Jest to jeden ze związków określanych jako białe piżmo, czyli zapach piżma wytwarzany syntetycznie. Jego piżmowy zapach przechodzi w ciepłe, miękkie akordy słodkich owoców. Dobrze komponuje się ze wszystkimi nutami owocowymi.

SOSNA (ang. pine, fr. pin) – bardzo wiele gatunków sosen wykorzystywanych jest do produkcji olejków aromatycznych, m.in. sosna tyrolska, syberyjska, norweska. Drogą destylacji parowej z ich gałęzi i igieł pozyskuje się ekstrakt o drewniano-żywicznym, balsamicznym aromacie. Najczęściej bywa wykorzystywany do produkcji perfum męskich.

STEFANOTIS (ang., fr. stephanotis) – tropikalne pnącze cenione ze względu na piękne białe, woskowate kwiaty w kształcie gwiazdki, o bardzo intensywnym, słodkim zapachu. Stefanotis znany jest także pod nazwami „jaśmin madagaskarski” i „welon panny młodej” (jego kwiaty są popularnym elementem bukietów ślubnych).

STYRAKS (ang. Benjamin gum lub benzoin gum lub styrax) – oleożywica pozyskiwana z drewna ambrowca balsamicznego. Świeży styraks pachnie podobnie do nafty. By mógł posłużyć jako substancja aromatyzująca perfumy, rafinuje się go. Dodawany do kompozycji zapachowych w małych dawkach ma woń kojarzącą się z mieszaniną zapachów hiacyntu, tuberozy i żonkila.

SUDACHI – owoc cytrusowy, skrzyżowanie chińskiej limy ichang papeda i mandarynki. Popularny jest głównie w Japonii, poza nią jest mało znany. Jego skórka jest bardziej aromatyczna od skórki cytryn i limonek. Zawiera duże ilości olejków eterycznych, które tłoczy się z niej na zimno. Pozyskane w ten sposób olejki mają bardzo cierpki, gorzki zapach.

SZAFRAN (ang. saffron, fr. safran) – przyprawa, suszone słupki (owocolistki) południowoazjatyckiego krokusa uprawnego. Szafran, jako najdroższa na świecie przyprawa, jest składnikiem najwykwintniejszych potraw. Nadaje im złotożółty kolor i unikalny gorzkawo-słodki smak. Zapach szafranu przez koneserów bywa określany jako miodowy, o metalicznym posmaku, z akcentami aromatów polnej trawy lub siana.

SZAŁWIA (ang. sage, fr. sauge) – śródziemnomorskie zioło, z którego pozyskuje się olejek szałwiowy. Destylowany jest z kwitnącego ziela szałwii muszkatołowej, spokrewnionej z miętą, rosnącej w południowej Francji, na Węgrzech i w Rosji. Łagodzi zapach kompozycji, nadając mu słodką, kojącą nutę. Szałwię często wykorzystuje się do produkcji wód kolońskich.

TANGELO (ang., fr. tangelo) – owoc cytrusowy będący mieszczanką mandarynki i grejpfruta lub pomelo. Ma kwaśny smak przypominający mandarynkę, a jego skórka wydziela ostry, gryzący, gorzki zapach. Ze skórki tłoczy się na zimno olejki zapachowe wykorzystywane do produkcji perfum.

TIARE KWIAT lub GARDENIA TAHITAŃSKA (ang. tiare flower lub tahitian gardenia, fr. fleur de Tahiti lub tiare tahiti) – popularny na południowopacyficznych wyspach kwiat o woskowatych płatkach i błyszczących liściach. Wydziela bardzo intensywny, upajająco słodki zapach. Z tego powodu w tahitańskiej tradycji powiązany jest z miłością i uwodzeniem. Noszenie go za prawym uchem przez kobietę oznacza, że szuka partnera, za lewym – że jest mężatką. Polinezyjczycy plotą z kwiatów tiare tradycyjne girlandy, podobnie jak Hawajczycy z kwiatów frangipani.

TRAWA CYTRYNOWA (ang. lemon grass, fr. citronnelle) – do produkcji olejków zapachowych wykorzystuje się dwa rodzaje trawy cytrynowej. Z palczatki cytrynowej, rosnącej w Indiach, Brazylii i na Madagaskarze, pozyskuje się olejek lemongrasowy, którym najczęściej aromatyzuje się mydła i sole do kąpieli, rzadziej perfumy. Ma intensywnie cytrynowo-zielony aromat. Z palczatki szczetnej, rosnącej na Sri Lance, pozyskuje się olejek cytronelowy cejloński. Ma wyjątkowo przyjemną, ciepłą, drzewną, a jednocześnie słodką i świeżą woń. Przypomina zapach pokrytych rosą świeżych liści.

TRUSKAWKA (ang. strawberry, fr. fraise) – zapach truskawek używany do aromatyzowania kosmetyków jest komponowany z syntetycznych substancji zapachowych. W perfumach zazwyczaj nie jest nutą dominującą, a delikatną wonią słodkich, świeżych owoców. Akordy zwane zapachem dzikiej truskawki są nieco bardziej intensywne, pachną kwiatowo.

TUBEROZA (ang. tuberose, fr. tubéreuse) – kwiat tuberozy, należącej do liliowatych, ma zapach zupełnie nietypowy dla swojej rodziny – jest głęboki, nieco drzewny. Dodany do perfum, wzbogaca je i pogłębia. Olejek o zmysłowym zapachu uwydatnia nuty gardenii, narcyza i hiacyntu. Jest to jedna z najdroższych substancji zapachowych.

TYMIANEK (ang. thyme, fr. thym) – zioło występujące w górskich rejonach krajów śródziemnomorskich. Aromatem przypomina sosnę. Z jego liści destyluje się olejek eteryczny, który dodany do kompozycji zapachowej, nawet w niewielkiej ilości, dodaje jej świeżości. Najczęściej spotyka się tę nutę zapachową w ziołowych i paprociowych perfumach męskich.

TYTOŃ (ang. tobacco, fr. tabac) – olejek eteryczny z tytoniu pozyskuje się drogą ekstrakcji z liści rośliny. Odtwarza się go także z syntetycznych środków zapachowych. Ekstrakt tytoniowy ma ciepłą, suchą, mchowo-balsamiczną woń, kojarzącą się z wędzonymi w dymie liśćmi . Najczęściej komponuje się z niego męskie perfumy paprociowe i skórzane.

WANILIA (ang. vanilla, fr. vanille) – olejek waniliowy pozyskuje się z owoców tropikalnej pnącej orchidei, tzw. krzewu waniliowego. Wysuszone owoce, tzw. laski wanilii, poddaje się ekstrakcji, w wyniku której otrzymuje się olejek o niezwykle trwałym i intensywnym zapachu. Nadaje głębi kompozycjom orientalnym, słodko-kwiatowym i bursztynowym.

WETIWER lub WETYWERIA (ang. vetiver, fr. vetyver) – indyjska trawa pachnąca. Jej gruby korzeń rośnie 2 do w głąb ziemi – to z niego pozyskuje się olejki aromatyczne do produkcji perfum. Wyciąg z korzenia wetywerii jest także doskonałym utrwalaczem zapachu, dodaje się go do wysokiej klasy pachnideł. Aromat wetywerii przypomina woń mokrej ziemi i korzeni z bogatym drzewnym tłem.

WICIOKRZEW › KAPRYFOLIUM

WINOGRONA (ang. grape, fr. raisin) – aromat owoców winnej latorośli używany do produkcji perfum odtwarzany jest z syntetycznych związków zapachowych. Zazwyczaj komponuje się dwa rodzaje winogronowej woni: muszkatelową (delikatnie słodką, kwiatową) oraz rodzynkową (bardzo słodką, o aromacie suszu owocowego i świeżego drewna).

WIŚNIA (ang. cherry, fr. cerise) – owoce wiśni nie zawierają olejków eterycznych, dlatego ich zapach odtwarza się z syntetycznych związków aromatycznych, np. z aldehydu benzoesowego o intensywnej woni migdałów, który w połączeniu z innymi substancjami pozwala skomponować soczysty, lekko cierpki zapach wiśni. Najpopularniejsze wiśniowe nuty noszą nazwy Amarena i Morello.

WIŚNIA PERUWIAŃSKA lub MIECHUNKA lub PHYSALIS (ang. goldenberry lub cape gooseberry, fr. coqueret du Pérou lub groseille lub cerise de terre) – roślina pochodząca z Ameryki Południowej, obecnie uprawiana w wielu krajach o ciepłym, wilgotnym klimacie. Jej jadalne owoce to pomarańczowe jagody wielkości wiśni, zamknięte w kielichach kwiatowych. W wielu krajach owoce wiśni peruwiańskiej stanowią smaczny dodatek do sałatek, sosów i dżemów. Mają smak przypominający aromat dojrzałego pomidora i długo utrzymujący się delikatny zapach słodkich owoców.

WOSK PSZCZELI (ang. beeswax, fr. cire d’abeilles) – głównymi producentami wosku pszczelego są Francja, Maroko i Hiszpania. W celu uzyskania czystego ekstraktu woskowego, po usunięciu miodu, plaster wosku jest rozpuszczany i mieszany z alkoholem. Substancja ta ma bardzo słodki, ciężki kwiatowy aromat. Najczęściej używa się jej do komponowania pachnideł będących mieszanką zapachów jaśminu, róży i goździka, w perfumach damskich, lub tytoniu i suszonych owoców, w perfumach męskich, którym nadaje głębi i zmysłowości swą miodową wonią.

YERBA MATE lub MATE lub OSTROKRZEW PARAGWAJSKI – drzewo występujące w Ameryce Południowej. Z jego aromatycznych liści o silnym smaku i zapachu sporządza się nie tylko słynną herbatę Yerba Mate, lecz także wyciąg służący do produkcji perfum. Ma zapach ziołowy, przypominający mieszankę tytoniu, herbaty i dobrze wysuszonego przez słońce siana.

YLANG-YLANG – drzewo rosnące na Madagaskarze, Filipinach i Komorach, osiągające wysokości. Z kwiatów tego drzewa destyluje się olejek ilangowy, który ma bogaty, bardzo słodki, balsamiczny aromat. Dodaje lekkości kompozycjom orientalnym – łagodzi ostre nuty, dobrze łączy się z jaśminem i fiołkiem. Do komponowania perfum wykorzystywało się go już w XIX w.

YUZU lub CYTRYNA JAPOŃSKA – rzadki owoc spotykany głównie w Japonii, krzyżówka kwaśnej mandarynki i chińskiego cytrusu Inchang Papeda. Jego skórka i sok mają bardzo intensywny, gryzący zapach. Wyciśnięty ze skórki olejek eteryczny służy do aromatyzowania kosmetyków. Do kompozycji zapachowej wprowadza pikantną, musującą woń cytrusów.

ZAMSZ (ang. suede) – aromaty zamszowe tworzy się z surowców syntetycznych, łącząc balsamiczne akordy piżma, skóry i drzewa z innymi substancjami, które nadają im wyjątkowej subtelności. Nuty zamszowe to wynalazek ostatnich czasów, dlatego nie są jeszcze powszechnie stosowane, spotyka się je raczej w najnowszych kompozycjach zapachowych.

ZIELE ANGIELSKIE lub PIMENT (ang. allspice, fr. poivre de ) – przyprawa, wysuszone niedojrzałe owoce drzewa pimentowego. Polska nazwa „ziele angielskie” zasugerowana została ogromną popularnością, jaką cieszy się ta przyprawa na Wyspach Brytyjskich, choć tak naprawdę pochodzi z Ameryki Południowej. Ziele angielskie ma smak pieprzu, ale pachnie jak mieszanka cynamonu, gałki muszkatołowej i goździków. To ze względu na dużą zawartość olejku pimentowego, który ma podobny skład do substancji zawartych w goździkach. Olejek pimentowy pozyskuje się drogą destylacji parowej. Najczęściej dodaje się go do perfum o nucie orientalnej.