HEGEL:

Do filozofii polityki wprowadza metafizykę, ma ona wpływ na jego wizję filozofii polityki. Jest idealistą metafizycznym – wprowadza pojęcie bezosobowego absolutu; substancji idealnej, idei jedności .Występuje tu idealizm dynamiczny – absolut rozwija się

Punktem wyjścia jest byt w sobie nieuświadomiony (nie uświadamia sobie własnych własności). Absolut z czasem zaczyna urzeczywistniać się na zewnątrz do sfer rzeczywistych, poznaje swoje właściwości, uzyskuje wiedzę o sobie samym – staje się samoświadomy – eksterioryzacja Absolutu:

• przyroda nie pomaga absolutowi w samo uosabianiu się

• sfera ludzka podobnie

• sfera duchowa:

1. duch subiektywny: świat jednostek poszczególnych;

2. duch obiektywny: ludzkie instytucje, prawo, moralność, państwo;

3. duch absolutny: filozofia, sztuka, nauka, religia.

Dynamika zmian dotyczy sfery świadomości ludzkiej; wszystko się zmienia – zachodzący proces zmian, to proces dialektyczny (nowy stan rzeczywistości):

teza = antyteza = synteza

Filozofia polityki:

Hegel głosi, że jednostka jest wrzucona w historię na wszystkie wydarzenia patrzy poprzez pryzmat epok historycznych (jest historycystą i historiozofem). Jednostka jest u Hegla wytworem historii i państwa:

• Nie ma jednej z góry ustalonej natury ludzkiej

• Państwo jest substancją bardziej pierwotną niż jednostka; jednostka jest wtórna względem państwa;

• Państwo jest podmiotem, ma moc;

• Państwo wyraża ducha obiektywnego, jednostka natomiast jest wtórna, samowystarczalna, jest bytem samoistnym.

Duch narodu:

• specyfika narodu; państwo instytucjonalne jest gwarantem zgodności i przestrzegania praw zgodnych z duchem narodu;

• państwo jest gwarantem realizacji dobra wspólnego; moc państwa jest

większa niż jednostki;

• polityka i etyka to oddzielne dyscypliny; nie można do spraw polityki mieszać moralizatorskich założeń.

Podstawowa kategoria opisującą państwo to suwerenność – 2 rodzaje suwerenności:

1. suwerenność wewnętrzna: decyzja o tym jak postępować oraz mówienia co jest właściwe leży w rękach państwowa; w tym przypadku nie ma znaczenia prawo natury

suwerenem nie jest lud a państwo, które stoi na straży prawa i jego przestrzegania;

władca ma obowiązek dochować starań aby państwo mogło swobodnie funkcjonować, aby było zachowane; jest wykonawcą prawa państwowego a nie suwerenem .

1. suwerenność zewnętrzna: na arenie międzynarodowej ostatecznym suwerenem są państwa; nie ma tu obecnych układów międzynarodowych ponieważ państwa zawsze mogą z nich wyjść; ostateczna decyzja należy do państwa, decyzja o suwerenności należy do państwa; religia a wraz z nią papież nie mają władzy nad państwem; popiera racjonalizm polityczny, krytykuje wprowadzanie aspektów moralnych do polityki i państwa ; Hegel krytykuje 2. etap Rewolucji Francuskiej, ponieważ do polityki próbowano wprowadzić etykę „ terror cnoty” ; polityka natomiast operuje swoimi kategoriami; Hegel krytykuje myśl oświeceniową za: indywidualizm, umowę społeczną, demokrację; jako alternatywę podaje przedstawicielstwa na zasadzie korporacjonizmu w którym występuje zrzeszanie się.

Wizja historii:

• obecne są pewne prawa konieczności dziejowej;

• ostatecznym celem jest uzyskanie przez absolut samoświadomości;

• aby absolut mógł osiągnąć głębię samoświadomości ( wiedzę o sobie samym) potrzebuje przejrzeć się w filozofii, historii;

• Hegel wprowadza kategorię: linii wznoszącej rozumianej jako postęp;

• w chaosie wydarzeń ludzkiej historii, przebija się pewna idea: jest nią linia dramatyczna narastania wolności – celem jest wolność (wolność absolutna);

• ideał metafizyczny: absolut jest bytem wolnym.

Etapy w dziejach ludzkości i ideał wolności:

1. Do Wojen Perskich: cywilizacja wschodu; despoci wschodu;

2. Starożytna Grecja: świat wolności, wolność obywateli;

3. Starożytny Rzym: prawo rzymskie, Republika Rzymska; duch obiektywny

4. Chrześcijańsko – Germański: świat wolności towarzyszy wszystkim ludziom i instytucjom; reformacja, wolność wypowiedzi; Oświecenie – wolność myślenia; Rewolucja Francuska – nadrzędność państwa i prawa, legalizm silnie zaznaczony, ale szanuje ludzką drogę do wolności; Hegel w rewolucji krytykował etap walki z państwem, ponieważ państwu trzeba się podporządkować; oceniał Rewolucję jako fakt doniosły, wydarzenie epokowe, krytykował natomiast tzw. „ Terror cnoty” – (Jakobiński, moralizowanie).

Heglizm:

• historia ma sięgać tylko wstecz, nigdy w przyszłość, ponieważ jest nieprzewidywalna, nie można rozważać coś czego jeszcze nie było tylko coś co się już zdarzyło – refleksja czasów minionych;

• krytyka terminów: koniec świata, kres historii;

• narody są same w sobie specyficzne (termin specyfika narodu);

• państwa się między sobą różnią, nie ma czegoś takiego jak uniwersalne państwo, kres historii narodu czy uniwersalny ład polityczny.

Pytanie o podmiot wydarzeń historycznych:

• wprowadza kategorię „ chytrości rozumu” – czyli manipulacja odgórna absolutu

( wcześniej „ niewidzialna ręka rynku”);

• metafora: absolut posługuje się jednostką i narodem aby osiągnąć swój cel – samoświadomość, poczucie wolności;

• absolut jest jedynym podmiotem, wykorzystuje dla swej samoświadomości państwo i jednostki;

• „trybunał historii”; pewne państwo ma w danym okresie historycznym wyjątkową energię wewnętrzną i ma wyjątkowe, epokowe znaczenie na arenie międzynarodowej;

• „ naród powszechnie dziejowy i tą swoją mocą promieniuje na resztę świata; sytuacja tej wyjątkowości historycznej może tylko raz przydarzyć się temu samemu narodowi, trwa aż do momentu utraty swojej charyzmy np. Starożytna Grecja, Włochy;

• podobnie jak państwa tak i jednostki są wykorzystywane przez absolut; wybitne jednostki obdarzone charyzmą odciskają swoje piętno na historii świata;

• zdaniem Hegla ludzie to egoiści, którzy dbają tylko o własne cele;

• ludzie którzy posiadają szczególne predyspozycje przywódcze stają się narzędziem w rękach absolutu i przy okazji przez niego realizują własne cele; jednostki narzędziem w ręku absolutu; wydaje im się, że są wybitne tymczasem są narzędziem do realizacji celów absolutu: gdy spełnią swoją misję są odrzucani na margines nie mają możliwości ponownie stać się wybitnymi.

Recepcja:

• marksizm korzysta z pewnych założeń heglizmu ( historyzm – konieczności dziejowe) – zamiast absolutu pojawia się materializm dialektyczny; stosunek do przedmiotu i zmiana przejawia się w rewolucji – antagonizm i walka;

• konflikt, sprzeczności są elementami historii, akceptacja elementu siłowego – wojny, przemocy;

• okres szczęścia narodu jest zły, ponieważ nie wytwarza postępu;

• postęp to ścieranie się przeciwieństw;

• wojna zapewnia zdrowie etyczne narodowi, jest testem dla natury ludzkiej; heroizm, odwaga, służy odnowie moralnej – tylko w stanie wojny może to nastąpić; (dla typowych konserwatystów obrazem idealnym jest brak wojny, wyrażają lęk przed zmianą)

Elementy liberalne:

• pojawia się koncepcja społeczeństwa obywatelskiego;

• namiętność obecna w egoizmie jednostek;

• wolność jednostek

• wszystko dąży do wolności.

Elementy konserwatywne:

• społeczeństwo obywatelskie nie jest samowystarczalne, konieczność istnienia państwa; organicyzm, holizm;

• jednostka to byt wtórny; istnieje w państwie i w odniesieniu do państwa.