Porównanie systemów operacyjnych Windows i Linux

Porównywanie systemów operacyjnych Windows i Linux jest częstym tematem w dyskusjach pomiędzy ich użytkownikami. Windowsy są najbardziej znaczącym systemem zamkniętym, podczas gdy Linux jest najbardziej znaczącym systemem wolnego oprogramowania (jednak wiele dystrybucji Linuksa zawiera zamknięte komponenty, na przykład skompilowane binarne sterowniki urządzeń dostarczone przez producentów sprzętu). Oba systemy konkurują ze sobą zarówno na rynku komputerów osobistych, jak i rynku serwerów oraz gier 3D; są używane w instytucjach rządowych, szkołach, uniwersytetach, biznesie, gospodarstwach domowych, na serwerach intranetowych i internetowych, na superkomputerach i systemach wbudowanych.

Linux :

Linux to wielozadaniowy, wieloużytkowy, 32-bitowy system operacyjny typu UNIX stworzony przez Linusa Torvaldsa. Pierwsza wersja systemu ujrzała światło dzienne w sierpniu 1991 roku, od tamtej pory system podlega licznym udoskonaleniom dokonywanym przez ogromną grupę programistów mających dostęp do kodu źródłowego systemu, który jest rozpowszechniany na zasadach licencji GPL (General Public License) fundacji FSF. Licencja ta zapewnia powszechną możliwość bezpłatnego użytkowania systemu i brania udziału w jego rozwoju. Jego kod źródłowy jak i sam system jest więc bezpłatny i dostępny dla każdego bez żadnych ograniczeń. Natomiast firmy komercyjne zarabiają, tworząc i sprzedając tzw. dystrybucje Linuksa, czyli wersje instalacyjne, zawierające program, kod źródłowy oraz setki dodatkowych programów użytkowych przystosowanych dla tego systemu zarówno shareware'owych jak i freeware'owych. Cena obejmuje zebranie wszystkich programów w całość, wytłoczenie CD, oraz wydrukowanie podręcznika użytkownika. Poszczególne wersje dystrybucyjne różnią się jakością dołączonej dokumentacji, programem instalacyjnym oraz ilością i aktualnością dołączonego oprogramowania (stąd różnica liczby płyt CD-ROM w poszczególnych dystrybucjach). przy czym coraz częściej można spotkać również darmowe wersje dużych programów komercyjnych na tą platformę takich jak pakiety biurowe StarOffice, Corel World Perfect przeglądarkę Internetową i klienta pocztowego N. Communicatora czy programy graficzne np. Gimp. Darmowe wersje Evaluation można znaleźć na dodatkach CD czasopism komputerowych lub w Internecie.
Oprócz całkowitej bezpłatności główną zaletą Linuksa są małe wymagania sprzętowe. Do wykonywania podstawowych zadań wystarczy mu komputer 386 z 4 MB pamięci RAM. Poza tym Linux funkcjonuje także sprawnie na innych platformach sprzętowych takich jak: Power-PC, Power-Mac, Atari czy Amiga. Linux stał się już najpopularniejszym systemem dla serwerów internetowych, używany jest przez miliony osób również jako system operacyjny stosowany w biurach i domach - Linux dorównuje (a często przewyższa możliwościami komercyjne systemy UNIXowe. Dostępnych jest ponad 20 odmian Linuxa pochodzących od firm, różnych organizacji i osób prywatnych. Testowa instalacja Linuxa potrzebuje na dysku dwóch dodatkowych partycjach sformatowanych w systemie Ext2: pierwszej na system, i drugiej przeznaczonej na plik wymiany (swap file). Później można uruchamiać linuxa za pomocą LOADIN.EXE z poziomu DOSa lub używając dołączonego do systemu programu startującego LiLo (Linux Loader). Jest to boot-manager, z którego po starcie systemu można wybrać pod którym systemem operacyjnym chcesz akurat pracować (zakładając że masz zainstalowanych na swoim komputerze więcej systemów). Z poziomu linuxa jest dostęp do partycji Windows 95/98 (FAT 16/32) oraz Windows NT (NTFS - tylko do odczytu). Co ciekawe w Linuxie możemy również uruchamiać prawie wszystkie 16 i 32 bitowe aplikacje Windows, aby to zrobić potrzebny jest jednak tzw. emulator np. Wine.
Najpopularniejsze dystrybucje Linuxa to:
RedHat,
Debian,
S.u.S.E. Linux,
SlackWare,
Mandera,
Caldera OpenLinux,
Corel Linux.

Wszystkie pakiety dystrybucyjne Linuxa bazują na tym samym jądrze (kernelu), a mogą tylko wystąpić różnice pomiędzy wersjami. Kernel zawiera podstawowe funkcje systemu operacyjnego, ładuje niezbędne sterowniki systemu plików, obsługi sieci oraz dołączonych urządzeń i mnóstwo, uruchamianych z linii poleceń narzędziowych programów pomocniczych. Instalacja i późniejsze użytkowanie systemu w zależności od wersji nie należy do specjalnie łatwych i wymaga już pewnej znajomości komputera (to nie to co instalacja Windows), musimy przeznaczyć mu osobną partycję Ext2 na HDD i odpowiadać na szereg niezrozumiałych pytań zadawanych przez program instalacyjny. Linux podobnie jak większość nowoczesnych systemów operacyjnych ma wygodny i łatwy w użyciu interfejs graficzny, podobny również do Windosowych okienek, tak zwany X-Window.
Prawdopodobnie najprostszą a zarazem najbardziej popularną wersją jest S. u. S. E.
Jeżeli BIOS twojego komputera pozwala na ładowanie systemu operacyjnego wprost z CD-ROM'u (W opcji Boot Device zakładki Adwanced CMOS Setup powinien być CD-ROM), to proces instalacji skróci się do wykonania kilku w miarę prostych czynności, gdyż system umieszczony jest na tzw. płycie bootowalnej. Użytkownicy SuSE Linuxa będą mogli w pełni wykorzystać możliwości swoich kart graficznych z akceleratorem, w tym najnowszych pracujących z magistralą AGP i obsługujących DVD. System obsługuje także karty video, a zestaw sterowników do najnowszych kontrolerów SCSI i napędów dysków wymiennych stawia go niemal na równi z innymi komercjalnymi systemami. Wspomniany X-Windows to specyficzne środowisko graficzne Linuxa które do złudzenia przypomina Windosowe okienka. Mamy tu do wyboru kilkanaście menadżerów okienek które w zależności od urozmaiceń swojego interfejsu wymagają odpowiedniej ilości wolnej pamięci RAM. Dostępne są 2 interfejsy graficzne KDE i GNU. Najbardziej pamięciożernym jest KDE (minimum 32 a najlepiej 48 lub 64 MB RAM'u), ale za to jest to menadżer najłatwiejszy w konfiguracji i dostosowaniu go do indywidualnych upodobań użytkownika. Obsługa odbywa się w nim analogicznie jak w Windows 95, bezpośrednio spod grafiki przy wykorzystaniu wbudowanego mechanizmu "przeciągnij i upuść" i innych tego typu ułatwień znanych z Windosowych okienek, z tym że na tej platformie jeszcze nie wszystko działa tak jak należy a większość programów nadal pracuje lub jest uruchamiana w trybie tekstowym. Konfiguracja polega z reguły na edycji odpowiedniego pliku w edytorze tekstowym a wyszukanie odpowiednich danych w większości przypadków wymaga przeczytania anglojęzycznej dokumentacji. Po odpowiedniej konfiguracji możemy jednak ustawić menu i wszystkie komunikaty np. w języku polskim. Linux w dużym stopniu zawdzięcza swoją popularność doskonałej stabilności działania, dzięki czemu znalazł zastosowanie w narzędziach programistycznych i serwerowych a przez to staje się coraz bardziej popularny. Przybywa również programów przeznaczonych na tę platformę operacyjną dzięki czemu ma szansę w niedługim już czasie konkurować z Windowsem także na scenie domowych zastosowań. Póki co jest to jednak system mało przyjazny a problemy z instalacją i konfiguracją to tylko część wad. Niewiele urządzeń sprzętowych oferuje obsługę do linuxa, a ciężar wyprodukowania sterowników spoczywa najczęściej na barkach programistów tego systemu. Ponadto obsłudze kart video adapterów dźwiękowych czy drukarek daleko do uniwersalnej, natomiast w odniesieniu do skanerów, aparatów cyfrowych i kart TV jest to jeszcze obsługa bardzo wybiórcza.
Urządzenia których działanie zależy w dużej mierze od komputera - Winmodemy lub niektóre drukarki atramentowe, prawdopodobnie nie będą działały w ogóle, a zyskujące na popularności standardy, takie jak USB czy DVD, są obsługiwane warunkowo i eksperymentalnie. Dokumentacja Linuxa jest mało precyzyjna i nie ułatwia szczególnie procesu instalacji i obsługi systemu tym bardziej że jest w całości w języku angielskim. Najlepszym źródłem pomocy są więc grupy dyskusyjne w których należy szukać pomocy zadając pytania na forum a najlepiej przeglądając archiwum w poszukiwaniu odpowiedzi.

Linux jest nowoczesnym, wielozadaniowym, wieloużytkownikowym systemem operacyjnym. Posiada między innymi:
- prawdziwą wielozadaniowość (preemptive multitasking)
- ochronę pamięci (jeden proces nie może uszkodzić innego procesu ani tym bardziej systemu)
- zaawansowany system plików
- wbudowaną obsługę wielu protokołów sieciowych (TCP/IP, IPX, SMB, Appletalk, AX.25)
- wielowątkowość
- łatwy w obsłudze tryb okienkowy
Pod względem wydajności, szybkości i stabilności śmiało konkuruje z kosztownymi komercyjnymi systemami operacyjnymi. Ponadto, dużą jego zaletą jest pełna dostępność kodu źródłowego. Bazując swoje rozwiązania na Linuxie nie inwestuje się w zamkniętą technologię, uzależnioną od łaski i niełaski jednej firmy, lecz w otwarty system, do którego wiele firm jest w stanie zapewnić wsparcie i doradztwo. Dodatkowym atutem Linuksa jest to, że działa na wielu platformach sprzętowych: w tej chwili pełne dystrybucje dostępne są m. in. na procesory Intel x86, DEC Alpha (21064 i 21164), SPARC, MIPS oraz Motorola 680x0.

Warto pamiętać o tym, że nazwa Linux dotyczy wyłącznie jądra systemu, zaś jądro z resztą oprogramowania niezbędnego do pracy systemu określa się mianem dystrybucji. Bardziej znane dystrybucje to np. RedHat, GNU/Debian, Slackware czy też polska PLD.

Linux jest dostępny za darmo, na licencji GPL. Oznacza to w skrócie, że można go stosować także do celów komercyjnych, lecz jeżeli chce się go sprzedawać (ew. tworząc zmodyfikowane wersje), trzeba udostępnić również kod źródłowy. Istotne jest, że to wymaganie nie dotyczy programów pisanych pod GNU/Linuksa -- a więc można stworzyć np. system finansowo-księgowy i sprzedawać go jak dowolne inne oprogramowanie.

Windows :

Windows to ogólna nazwa jednego z najbardziej znanych systemów operacyjnych przeznaczonych na komputery klasy IBM PC. System ten, opracowany i systematycznie ulepszany przez amerykańską firmę komputerową Microsoft Corporation, na początku lat dziewięćdziesiątych, wykorzystując przejrzyste graficzne GUI, zrewolucjonizował sposób komunikacji przeciętnych użytkowników z komputerem, czyniąc go w pełni użytecznym narzędziem pracy i rozrywki również na polu domowych zastosowań. Jego kolejne wersje wykorzystując coraz to bardziej zaawansowane technologie, umożliwiają intuicyjną i prostą obsługę zaawansowanych aplikacji i kontrolę podłączonych do komputera urządzeń. Producent wraz z systemem dostarcza użytkownikowi również podstawowe aplikacje tekstowe i graficzne, oraz za dodatkową opłatą ściśle współpracujące z systemem zaawansowane pakiety biurowe takie jak MS. Office czy MS. Works.

Koncepcja interfejsu graficznego, z oknami, w których będą uruchamiane programy, narodziła się już w latach siedemdziesiątych w laboratoriach firmy Xerox w Palo Alto w Kalifornii. W 1977 roku powstał komputer Xerox Star, w którym posługiwano się myszką do pracy z oknami i ikonami na ekranie, nie wszedł jednak do masowej produkcji. Później pojawił się komputer o nazwie Lisa, stworzony przez Apple, (technologię środowiska graficznego firma Apple otrzymała bezpłatnie od firmy Xerox) z oknami i myszką jako urządzeniem wejściowym. Lisa nie sprzedawała się jednak dobrze i dopiero następny produkt Apple - komputer Macintosh - pokazał, jak wygodne w użyciu może być środowisko graficzne sterowane myszką. Na komputerach PC panował wtedy DOS; firma Digital Research pojęła próbę stworzenia podobnego środowiska - projektując GEM (Graphics Environment Manager). GEM również nie zdobył rynku, pojawił się w kilku programach, między innymi w popularnym swojego czasu w Polsce programie do składu Ventura Publisher. Microsoft tworząc Windows nie wymyślił więc ani środowiska graficznego, ani myszki ani okien - potrafił jednak skorzystać z doświadczeń swoich poprzedników, a raczej ukraść je pod pozorem współpracy podpisanej między Applem a Microsoftem Bill Gates otrzymał od Appla przedpremierowe wydanie komputera Macintosh z zainstalowanym środowiskiem graficznym i na tej bazie stworzył swoje środowisko graficzne Microsoft Windows, a później rozwijając je w systemy operacyjne Windows NT i Windows 95-98. O istnieniu Microsoft Windows świat dowiedział się 10 listopada 1983 roku, ale dopiero dwa lata później, 18 listopada 1985 roku, można było obejrzeć gotowy produkt. Dwa miesiące wcześniej odbyło się coś w rodzaju prapremiery Windows - pojawił się program graficzny firmy Micrografx o nazwie In. a. Vision, który zawierał wersję Windows działającą tylko z nim. Firma Micrografx tworzyła pierwsze programy graficzne na Windows, przez długi czas panowała na rynku grafiki komputerowej; dziś ma nieco gorszą pozycję wobec silnych konkurentów - firmy Corel i Adobe.

Seria Windows to systemy operacyjne sprawujące kontrolę nad innymi programami. Są one graficznymi odpowiednikami DOS-a (systemu Microsoftu powstałego na początku lat 80-tych), na którego bazie część z nich pracuje. W serwisie tym nie rozwlekam się o starsze wersje Windows. Dość wcześnie wyszły one z użycia za sprawą Windows 95, który z resztą przysporzył PC-tom tylu wielbicieli. Dziś głównie należy skupiać uwagę na wersjach 98 i wyższych. "Windowsy" wyróżniają się prostotą obsługi, funkcjonalnością , szeroką gammą zastosowań, jednak głównym w tej chwili atutem jest ich bezpieczeństwo i niezawodność (głównie wersje NT). Początkujący użytkownicy komputera mogą się cieszyć tym, że wymienione obok cechy łączą się w wyśmienity sposób z intuicyjnym interfejsem.

Linux vs Windows

Tu można powiedzieć tyle, że instalatory obecnych dystrybucji Linuxa (a w szczególności Red Hata 6.2) przebijają wielokrotnie instalator Windows. Instalacja jest krótka i prosta. Proces partycjonowania jest prosty, a na życzenie użytkownika może być zautomatyzowany (tzn. system sam stworzy odpowiednie partycje). Znaczna część sprzętu jest wykrywana automatycznie, i to bez mielenia kompem jak w W'98. Do zakończenia instalacji wymagany jest tylko jeden restart. A więc,
Linux 1 : 0 Windows

KONFIGURACJA
Konfiguracja w Windows jest wykonywana w całości z interfejsu graficznego. Niektóre niedostępne parametry można zmieniać z Rejestru. Proces konfiguracji w Windows jest niezwykle prosty. W Linuxie konfiguruje się system przez edycję tekstowych plików konfiguracyjnych i wydawanie różnych poleceń. Część parametrów konfiguracyjnych można zmieniać w specjalnych programach konfiguracyjnych dla początkujących (Linuxconf, YaST). Ważną cechą Linuxa jest to, że można go rekonfigurować bez restartów systemu.

UŹYTKOWANIE
Windows posiada zunifikowany interfejs użytkownika, który jest używany we wszystkich programach. Dzięki temu bardzo łatwo go obsługiwać - wystarczy nauczyć się zasad ogólnych, a nauczyć się ich jest dość łatwo, gdyż Windows jest wszędzie - w szkołach, biurach, bibliotekach, e-Cafe... Linux, system uniksowy, jest bardzo złożony, a jego obsługa polega na wydawaniu poleceń w shellu (który i tak jest lepszy niż dosowy shell). Posiada też interfejs graficzny, lecz istnieje wiele bibliotek tworzących interfejs, wiele różnych środowisk użytkownika (pulpitów)... Nie ma żadnej standaryzacji.

GRY
Nie ma o czym pisać. Dla Linuxa istnieje wiele małych, prostych, darmowych gierek, które jednak rasowemu graczowi nie przypadną do gustu. Jest też kilka gier komercyjnych, takich jak Kwak 1,2,3, Unreal Tournament, Hopkins FBI czy Civilization Call To Power. Ale są to jednostki. W dodatku istnieje problem z obsługą akceleratorów - obecnie obsługiwane są jedynie karty Voodoo. Do

OPROGRAMOWANIE
Tutaj oba systemy mocno się różnią. Windows dysponuje ogromną ilością oprogramowania freeware, shareware i komercyjnego, które można zaprząc właściwie do wszystkiego. Istnieją też aplikacje będące standardem w pc-świecie. Linux natomiast dysponuje dużą ilością wolnego i darmowego oprogramowania, prostszego czy bardziej skomplikowanego. Oprogramowanie te jest dołączone do każdej dystrybucji. Jest tam m.in. kompilator gcc, wielofunkcyjny edytor emacs, program graficzny GIMP, emulator Windows WINE (Wine Is Not an Emulator). Jest też komercyjne oprogramowanie, darmowe i płatne, ale w małych ilościach. Należy do niego m.in. Star Office, Corel Word Perfect Office.

OBSŁUGA SPRZĘTU
Oj, w Linuxie jest z tym problem, a głównie dlatego, że producenci sprzętu nie tworzą sterowników dla Linuxa, a twórcy Linuxa nie mają dostępu do specyfikacji technicznej tego sprzętu. Największy problem stanowi obsługa drukarek, modemów wewnętrznych i akceleratorów 3D. Natomiast Windows obsługuje po prostu wszelki sprzęt, który istnieje

STABILNOŚĆ
Hmm. To w Windows kuleje. W98 pozwala programom na pełną samowolkę - mogą grzebać w pamięci innych programów, kombinować ze sprzętem i robić mnóstwo rzeczy, których nie powinien. Dlatego błąd w jednym programie pociąga cały system za sobą. W dodatku Windows robi się coraz wolniejszy i mniej stabilny w trakcie użytkowania. Pod Linux'em jest inaczej. Programy są pod pełną kontrolą - gdy zrobią coś nie tak, dostają kopa i nie mogą zaszkodzić systemowi. W dodatku Linux nie degraduje się z czasem - jeśli coś działa dobrze dziś, będzie działać dobrze i po kilku latach!

BEZPIECZEŃSTWO
Pod tą nazwą kryje się ochrona przed wirusami, stratą danych, hackerami i "chakierami" i.t.p. Tu znów wygrywa Linux. Pod Windows istnieje mnóstwo wirusów, które mogą nieźle zaszkodzić. Utrata danych może nastąpić w wyniku zawieszenia lub śmierci systemu. W dodatku Windows jest narażony na ataki ze strony programów takich jak WinNuke, Prosiak i.t.p., wypuszczanych przez tzw. "chakerów". Linux natomiast jest środowiskiem nie sprzyjającym wirusom - wszystkie programy są przecież pod kontrolą. Zawieszenia nie występują. Atak ze strony "chakerów" jest niemożliwy, a prawdziwi hakerzy mogą mieć spore problemy w dostaniu się do systemu.

EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW
Znów Windows kuleje. Nie potrafi on efektywnie wykorzystać pamięci, a często zapycha ją bez wyraźnej przyczyny. Zdaje mi się, że moc procesora też jest gdzieś marnowana. Linux wykorzystuje pamięć niezwykle efektywnie - system bez problemu uruchomisz na 4 MB RAM, a do pracy w większości programów wystarcza 32 MB, a w najgorszym wypadku 64. Wspomnę też, że Linux niezwykle zapobiega fragmentacji twardego dysku - po kilku miesiącach użytkowania poziom fragmentacji wynosił 0.1

AKTUALIZACJE
Ile czasu musisz czekać, zanim Microsoft wypuści poprawkę na zgłoszony przez Ciebie błąd? A może jej w ogóle nie wypuści?... Z Linuxem jest inaczej. Twórcy Linuxa są gotowi do współpracy. Możliwe nawet jest, że poprawka błędu powstanie dzień po jego zgłoszeniu!

CENA
Linux jest systemem wolnym i darmowym. Takimi też jest zdecydowana większość Linuxowych programów. Za Linuxa dużo nie zapłacisz - możesz go ściągnąć z Internetu, kupić magazyn komputerowy z jedną z dystrybucji (ok. 20 zł) bądź zamówić komercyjną dystrybucję z olbrzymią ilością programów, instrukcją i gwarancją pomocy technicznej (do 300 zł). To są grosze w porównaniu do ceny Windows i aplikacji.

PODSUMOWANIE
Linux to system operacyjny dla użytkowników zaangażowanych bardziej w sam system operacyjny i operacje na nim wykonywane, aniżeli na grach i multimediach. Windows zaś bardziej pasuje do gier i multimediów, ale mimo swojej prostej budowy ma wiele poważnych wad w stosunku do Linux’a.