DZIEDZICZENIE USTAWOWE

1. PIERWSZEŃSTWO MA DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

   1. dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje

      1. gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy

         1. spadkodawca w ogóle nie sporządził testamentu

         2. rozrządzenie testamentowe o ustanowieniu spadkobiercy jest nieważne

         3. spadkodawca sporządził testament ale go odwołał

      2. albo gdy żadna z osób, które spadkodawca powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą

         1. zrzekła się dziedziczenia

         2. odrzuciła spadek

         3. nie ma zdolności do dziedziczenia

         4. została uznana za niegodną

   2. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje

      1. gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy

      2. gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą (a spadkobierca wyłączył przyrost i nie przewidział podstawienia)

2. CECHY

   1. powołanie do spadku z ustawy nie opiera się na wzajemności - z tego, że osoba A należy do kręgu spadkobierców ustawowych po osobie B, nie wynika, że osoba B na pewno należy do kręgu spadkobierców ustawowych osoby A (ale może, np. rodzice – dzieci)

   2. uprawnienia spadkobierców objętych wzajemnością nie są symetryczne (symetryczność uprawnień jest tylko? między małżonkami)

3. 7 KR EGÓW (dotychczas 4)

   1. I – dzieci (wnuki) i małżonek spadkodawcy – są powołani do spadku z ustawy w 1. kolejności

      1. dziedziczą oni w częściach równych

         1. ale udział spadkowy przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku

      2. jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku powołani do spadku z ustawy są wyłącznie dzieci spadkodawcy

         1. jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych

            1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

   2. II – małżonek i rodzice spadkodawcy

      1. rodzice są powołani do spadku z ustawy jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy

      2. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami spadkowały wynosi ½ całości spadku

      3. udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 całości spadku

      4. jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, która dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi ½ całości spadku

   3. III – rodzice spadkodawcy poprawienie ich sytuacji (dotychczas dziedziczyli w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy)

      1. przypada im cały spadek w częściach równych jeśli nie ma zstępnych i małżonka spadkodawcy

   4. IV – rodzeństwo (zstępni rodzeństwa) spadkodawcy

      1. jeżeli 1 z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych

      2. jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

         1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy

   5. V – dziadkowie dotychczas nie byli powołani do spadku z ustawy

      1. przypada im cały spadek w częściach równych gdy nie ma zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa

      2. jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

         1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy

         2. jeżeli dziadek, który nie dożył otwarcia spadku nie ma zstępnych udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych

   6. VI – pasierbowie dotychczas nie byli powołani do spadku z ustawy

      1. spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku jeśli nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do spadku z ustawy

   7. VII – gmina/SP

      1. spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu jeśli nie ma małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy

      2. spadek przypada SP jako spadkobiercy ustawowemu jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w RP nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą

4. * nie dożył =

   1. nie dożył

   2. żyje ale został uznany za niegodnego

   3. żyje ale odrzucił spadek

   4. żyje ale zrzekł się dziedziczenia

      1. skutki zrzeczenia się polegają na tym, że zrzekający się zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku

      2. to samo dotyczy jego zstępnych chyba że umówiono się inaczej

5. SYTUACJA DZIECI SPADKODAWCY

   1. dzieci (wnuki) i małżonek spadkodawcy – są powołani do spadku z ustawy w 1. kolejności

      1. dziedziczą oni w częściach równych

         1. ale udział spadkowy przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku

      2. jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku powołani do spadku z ustawy są wyłącznie dzieci spadkodawcy

         1. jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych

            1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

6. SYTUACJA MAŁŻONKA SPADKODAWCY

   1. dzieci (wnuki) i małżonek spadkodawcy – są powołani do spadku z ustawy w 1. kolejności

      1. dziedziczą oni w częściach równych

         1. ale udział spadkowy przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku

      2. jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku powołani do spadku z ustawy są wyłącznie dzieci spadkodawcy

         1. jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych

            1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

   2. małżonek i rodzice spadkodawcy

      1. rodzice są powołani do spadku jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy

      2. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami wynosi ½ całości spadku

      3. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa wynosi 1/2 spadku

      4. cały spadek przypada małżonkowi jeśli nie ma zstępnych, rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych

   3. przy powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie ma znaczenia

      1. ustrój majątkowy małżeński, ale wpływa on na skald majątku spadkowego

      2. czy małżonek pozostawał we wspólnym pożyciu ze spadkodawcą aż do chwili jego śmierci

   4. małżeństwo musi istnieć w chwili otwarcia spadku – ale nie zawsze to jest wystarczające

      1. przepisów o powołaniu do spadku z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji

      2. przepisów o powołaniu do spadku z ustawy nie stosuje się jeśli małżeństwo zostało unieważnione po jego ustaniu – jest to dopuszczalne tylko w razie

         1. małżeństwa bigamicznego

         2. małżeństwa zawartego wbrew istniejącej między małżonkami przeszkodzie pokrewieństwa

         3. gdy 1 z małżonków za życia obojga wytoczył odpowiednie powództwo

      3. małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione (dotyczy to też winy obojga małżonków)

         1. dotyczy to sytuacji gdy spadkodawca zmarł w toku wszczętego przezeń procesu o rozwód albo o orzeczenie separacji – postępowanie w tym procesie ulega umorzeniu

         2. wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu wydanego w odrębnym procesie wszczętym na skutek powództwa współspadkobiercy powołanego do spadku z ustawy razem z małżonkiem

         3. termin do wytoczenia powództwa

            1. 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku

            2. i nie więcej jednak niż 1 rok od otwarcia spadku

         4. wyłączenie małżonka od dziedziczenia skutkuje ex tunc i jest skuteczne wzglę­dem wszystkich współspadkobierców powołanych do spadku z ustawy razem z małżonkiem

   5. uprawnienia małżonka spadkodawcy do przedmiotów urządzenia domowego

      1. uprawnienie to przysługuje małżonkowi ex lege bez względu na ustrój majątkowy małżeński w chwili otwarcia spadku

      2. małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami

         1. wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili śmierci spadkodawcy

         2. może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy

         3. przedmiotów urządzenia domowego

         4. z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam

      3. do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie

      4. uprawnienie to nie przysługuje małżonkowi, jeżeli

         1. wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy - 1 z małżonków opuścił wspólne mieszkanie w zamiarze zerwania wspólnoty małżeńskiej

         2. małżonek nie dziedziczy z ustawy, bo:

            1. dziedziczy jedynie z testamentu

            2. pozostawał ze spadkodawcą w separacji

            3. zrzekł się dziedziczenia

            4. odrzucił spadek

            5. został uznany za niegod­nego

            6. został wyłączony od dziedziczenia

         3. testament tak stanowi

7. SYTUACJA RODZICÓW SPADKODAWCY

   1. są powołani do spadku z ustawy jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy

      1. udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 całości spadku

      2. jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi ½ spadku

   2. przypada im cały spadek w częściach równych jeśli nie ma zstępnych i małżonka spadkodawcy

8. SYTUACJA RODZEŃSTWA SPADKODAWCY

   1. jeżeli 1 z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych

   2. jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

      1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy

9. SYTUACJA DZIADKÓW SPADKODAWCY

   1. przypada im cały spadek w częściach równych gdy nie ma zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa

   2. jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

      1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy

      2. jeżeli dziadek, który nie dożył otwarcia spadku nie ma zstępnych udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych

   3. 1. jeżeli

         1. dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdują się w niedostatku

         2. i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny

      2. mogą żądać od spadkobiercy nie obciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do

         1. swoich potrzeb

         2. i do wartości jego udziału spadkowego

      3. spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości ¼ części swojego udziału spadkowego

10. SYTUACJA PASIERBÓW

    1. spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku jeśli nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do spadku z ustawy

11. SYTUACJA SP/gmina

    1. SP/gmina podlega co do zasady przepisom, które stosuje się do innych spadkobierców, ale

       1. SP ani gmina nie mogą odrzucić spadku

       2. SP ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza

       3. SP nie może być wyłączony od dziedziczenia przez testament negatywny

12. DZIEDZICZENIE NA PODSTAWIE PRZYSPOSOBIENIA

    1. przysposobienie pełne

       1. przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jakby był dzieckiem przysposabiającego

       2. przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego

       3. przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim, ale:

          1. w razie przysposobienia, w wyniku którego 1 z małżonków przysposabia dziecko 2. małżonka, przysposobienie nie narusza więzi rodzinnych po­między tym 2. małżonkiem (naturalnym rodzicem) a jego dzieckiem

          2. gdy małżonek przysposabia dziecko 2. małżonka po śmierci rodzica tego dziecka sąd. orzekając przysposo­bienie, może postanowić o utrzymaniu w relacjach między przysposobionym a krewnymi jego zmarłego rodzica praw i obowiązków wynikających z pokre­wieństwa

    2. przysposobienie niepełne

       1. przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym tak jakby był dzieckiem przysposabiającego

       2. przysposabiający dziedziczy po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego

       3. zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach, co dalsi zstępni spadkodawcy

       4. przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabia­jącego

       5. krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych

       6. rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym

          1. poza tym przysposobie­nie nie narusza powołania do spadku krewnych

          2. w razie przysposobienia, w wyniku którego 1 z małżonków przysposabia dziecko 2. małżonka, przysposobienie nie narusza więzi rodzinnych po­między tym 2. małżonkiem (naturalnym rodzicem) a jego dzieckiem