Anatomia I kolokwium – UKŁAD RUCHU

OSIE CIAŁA :

-pionowe albo długie

-poprzeczne albo poziome : prostopadłe do pionowych i biegnące od strony prawej do lewej

-strzałkowe : prostopadłe do poprzecznych i biegnące od przodu do tyłowi

PŁASZCZYZNY CIAŁA :

-strzałkowe : biegnące pionowo od przodu do tyłu

-czołowe : biegną pionowo, prostopadle do płaszczyzn strzałkowych

-poprzeczne albo poziome : ustawione pod kątem prostym do płaszczyzn czołowych

Do układu narządu ruchu należy układ szkieletowy i mięśniowy!

UKŁAD KOSTNY : podział :

-osiowy (czaszka, kręgi, żebra, mostek)

-nieosiowy (kończyna górna i dolna)

Dorosły człowiek ma około 206 kości, piętnastolatek może mieć około 356, ponieważ niektóre np. kości czaski i miednicy zrastają się z wiekiem.

RODZAJE KOŚCI :

-długie : jeden z trzech wymiarów jest znacznie dłuższy od pozostałych, ma część środkową zwaną trzonem i 2 końce : bliższy i dalszy, np. kość ramienna, udowa, promieniowa, strzałkowa, łokciowa, piszczelowa.

-krótkie : wszystkie 3 wymiary są jednakowe, np. kość nadgarstka, stępu

-płaskie : jeden z wymiarów jest znacznie krótszy od pozostałych, np. kości czaszki, łopatka. Tworzą osłonę dla narządów wewnętrznych, stanowią miejsce przyczepu dla mięśni.

-różnokształtne : żuchwa, kręgi. Nie posiadają trzonu.

-pneumatyczne : zawierają przestrzenie wypełnione powietrzem, występują tylko w czaszce – kość czołowa, sitowa, skroniowa)

POŁĄCZENIA KOŚCI :

-stałe, ruchome czyli stawy
-ścisłe :

* więzozrosty :- szwy : piłowaty (łączy kość czołową z ciemieniową), gładki (2 kości nosowe), łuskowy (łączy kość skroniową z ciemieniową), więzozrosty - włóknisty (błona międzykostna przedramienia), sprężyste (więzadła żółte w kręgosłupie)

*chrząstkozrosty : czyli połączenia chrząstkowe np. spojenie łonowe

*kościozrosty : powstają wskutek zwapnienia chrząstkozrostów i więzozrostów np. kość krzyżowa

*wklinowanie : to sposób umocowania zęba w zębodole.

STAWY : aby powstał staw musi być powierzchnia stawowa, jama stawowa i torebka stawowa.

Podział stawów : proste (tylko 2 kości) i złożone (więcej niż 2 kości np. staw łokciowy)

Rodzaje stawów :

-jednoosiowe : zawiasowe (stawy międzypaliczkowe), obrotowy (staw promieniowo-łokciowy bliższy), śrubowy (staw szczytowo-obrotowy)

-dwuosiowe : eliptyczny inaczej kłykciowy (staw promieniowo-nadgarstkowy), siodełkowaty (staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka)

-wieloosiowe : staw kulisty wolny (staw barkowy), kulisty panewkowy (staw biodrowy)

KRĘGOSŁUP :

-kręgi szyjne 7

-kręgi piersiowe 12

-kręgi lędźwiowe 5

-kręgi krzyżowe 5

-kręgi ogonowe inaczej guziczne 4-5

BUDOWA KRĘGU : na każdym kręgu wyróżniamy część przednią (trzon kręgu) i tylną (łuk kręgu)

Trzon kręgu – 2 powierzchniami (górną i dolną) zrasta się z przylegającymi do nich chrząstkowymi krążkami międzykręgowymi. Między trzonem a łukiem znajduje się otwór kręgowy. Otwory kręgowe tworzą razem kanał kręgowy.

Od łuku kręgu odchodzi 7 wyrostków poprzecznych – nieparzysty tylny wyrostek kolczysty, parzyste wyrostki poprzeczne, 2 pary wyrostków stawowych (góne i dolne)

Kręgi szyjne – tworzą górną część kręgosłupa między czaszką a klatką piersiową. Posiadają wyrostek poprzeczny, który składa się z dwóch listewek kostnych zrastających się na końcach i obejmujących otwór wyrostka poprzecznego. Każda z tych listewek zakończona jest guzkiem.

Kręg szczytowy – zwany atlasem podtrzymuje czaszkę. Pozbawiony jest trzonu, ma kształt pierścienia (2 łuki – przedni i tylny). Na jego górnej powierzchni znajdują się 2 zagłębienia dopasowane do dwóch wypustek kości potylicznej, zwanych kłykciami potylicznymi. W jego budowie wyróżniamy : otwór kręgowy (przez który przechodzi rdzeń kręgowy), otwór wyrostka poprzecznego (tu przechodzą naczynia krwionośne), dołek (pasuje do niego ząb kręgu obrotowego), powierzchnię stawową (miejsce styku dwóch kręgów), wyrostek poprzeczny (miejsce przyczepu mięśni).

Kręg obrotowy – za pomocą zęba łączy się z kręgiem szczytowym i to połączenie umożliwia ruchy obrotowe atlasu wraz z czaszką. Wyróżniamy : otwór kręgowy (tu przechodzi rdzeń kręgowy), otwór wyrostka poprzecznego (tędy przechodzą naczynia krwionośne), wyrostek kolczysty (miejsce przyczepu mięśni), powierzchnię stawową (miejsce styku kręgów), ząb (pasujący do zagłębienia w kręgu szczytowym)

Kręgi piersiowe – kręgi te składają się na część kręgosłupa pomiędzy szyjną a dolną częścią pleców. Tylko kręgi piersiowe mają powierzchnie stawowe, które tworzą ruchome połączenia z żebrami. Dzięki tym połączeniom stawowym żebra w trakcie oddychania unoszą się i opadają. Wyróżniamy : wyrostek kolczysty (miejsce przyczepu mieśni), otwór kręgowy (przez który przechodzi rdzeń kręgowy), wyrostek poprzeczny (tworzący połączenia z żebrami)

Kręgi lędźwiowe – nie mają otworów w wyrostkach poprzecznych i nie posiadają powierzchni stawowych dla żeber. Są to największe i najsilniejsze kręgi, znajdują się w dolnej części pleców, pomiędzy klatką piersiową a biodrami. Do ich wyrostków kolczystych przyczepiają się mięśnie grzbietowe. Wyróżniamy także : powierzchnię stawową (miejsce styku dwóch kręgów – trzon i otwór kręgowy rdzeniem kręgowym)

Kość krzyżowa – ma kształt klina, w którym odróżnia się podstawę łączącą się z ostatnim kręgiem lędźwiowym, wierzchołek z którym łączy się kość guziczna, wklęsłą powierzchnię przednią zwaną miedniczą i wypukłą powierzchnię tylną czyli grzbietową.

Kość guziczna –u starszych osób kręgi guziczne zrastają się w pojedynczą kość ogonową czyli guziczną. Składa się ona z 4 zrośniętych kręgów i nie pełni żadne funkcji.

CZASZKA :

Mózgoczaszka : kość czołowa, sitowa, 2 ciemieniowe, potyliczna, 2 skroniowe, klinowa.

Trzewioczaszka : 2 kości jarzmowe, 2 nosowe, lemiesz, 2 łzowe, 2 podniebienne, 2 szczękowe, żuchwa ruchoma.

Połączenia kości czołowej : brzeg tylny, ciemieniowy łączy się z kośćmi ciemieniowymi na sklepieniu czaszki. brzeg boczny łączy się z kością klinową na bocznej ścianie czaszki. Boczny odcinek brzegu dolnego, tworzący wyrostek jarzmowy łączy się z kością jarzmową na bocznej ścianie czaszki i w oczodole.

Połączenia części nosowej : brzeg przedni, nosowy łączy się przyśrodkowo z kośćmi nosowymi a boczne z wyrostkami czołowymi szczęki, tylny brzeg łączy się z kością sitową.

KOŚCI KOŃCZYNY GÓRNEJ : dzielimy na 2 części :

Kości obręczy górnej : tworzą obojczyk i łopatka.

Obojczyk – wyróżniamy trzon i 2 końce z których przyśrodkowy zwany mostkowym ma powierzchnię stawową dla połączenia z mostkiem, a boczny (barkowy) łączy się z wyrostkiem barkowym łopatki. Obojczyk to długa, cienka kość utrzymująca bark w określonym położeniu względem tułowia.

Łopatka – płaska kość w kształcie trójkąta. Jej powierzchnie stanowią miejsce przyczepu dla licznych mięśni barkowych. Wyróżniamy powierzchnię przednią czyli żebrową i tylną grzbietową.

Kości kończyny górnej wolnej :

Kość ramienna – biegnie od barku do łokcia. Jej koniec bliższy zakończony jest głową kości ramiennej, służącą do połączenia kości z łopatką w stawie barkowym. Na dalszym końcu tej kości zwanym kłykciem kości ramiennej znajduje się powierzchnia stawowa dla połączenia tej kości z kośćmi przedramienia w stawie łokciowym. Na trzonie wyróżniamy 3 powierzchnie (2 przednie i tylną)

Kości przedramienia – kość łokciowa i promieniowa. Leżą równolegle do siebie, promieniowa po stronie bocznej (os strony palca pierwszego) a łokciowa po stronie przyśrodkowej przedramienia (od strony palca piątego.)

Kość łokciowa - na bliższym końcu ma 2 wyrostki (tylny wyrostek łokciowy) i przedni (wyrostek dziobiasty)

Kość promieniowa – koniec bliższy to głowa kości promieniowej a dalszy ma powierzchnię stawową nadgarstkową.

Kości nadgarstka – szereg bliższy (kośc łódkowata, półksiężycowata, trójgraniasta, grochowata), dalszy (kość wielokątna większa, wielokątna mniejsza, główkowata i haczykowata), na każdej z tych kości oprócz grochowatej wyróżniamy 6 powierzchni (bliższą, dalszą, promieniową, łokciową, dłoniową i grzbietową)

Kości śródręcza -5, wyróżniamy trzon, koniec bliższy czy podstawę i koniec dalszy czyli głowę.

Paliczki palców po 3, jedynie w kciuku 2.

Palec I – kciuk, II – wskazujący, II – środkowy, IV – obrączkowy i V – mały.

Połączenia kości obręczy kończyny górnej :

Staw mostkowo-obojczykowy (ruchy obojczyka do przodu, tyłu, na dół na górę, dookoła osi)

Staw barkowo-obojczykowy (ruchy dookoła osi)

Połączenia kości ramienia i przedramienia :

Staw ramienny (odwodzenie i przywodzenie, zginanie, prostowanie, obrót do wewnątrz i zewnątrz)

Staw łokciowy

Staw promieniowo-łokciowy dalszy

Staw promieniowo-nadgarstkowy

KOŃCZYNA DOLNA : dzielimy na kości obręczy i kości części wolnej

Kości obręczy – kość miednicza powstała ze zrośnięcia kości biodrowej, łonowej i kulszowej.

Kości części wolnej :

-kość udowa : na bliższym końcu jest głowa kości udowej. Jest najdłuższą, najcięższą i najmocniejszą kością naszego ciała. Musi być mocna aby utrzymać ciężar ciała w czasie stania i biegania, w górnej części tworzy stawy kulisty z miednicą, w dolnej łączy się ze stawem zawiasowym i kośćmi podudzia.

-rzepka : leży w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda. Wyróżniamy powierzchnię przednią i tylną oraz 3 brzegi.

-kości podudzia : kość piszczelowa i strzałkowa. Kości te łączą kolano z kostką. Kości podudzia to drugie pod względem ciężaru i długości kości naszego organizmu. Stanowią podparcie dla ciała, przenosząc ciężar z uda na stopę.

Kość piszczelowa – koniec bliższy to głowa kości piszczelowej (kłykieć boczny i przyśrodkowy). Między kłykciami leży wyniosłość międzykłykciowa, która składa się z 2 guzków (bocznego i przyśrodkowego). Na tylno-bocznej stronie kłykcia bocznego znajduje się powierzchnia stawowa dla głowy strzałki. Na bocznej powierzchni dalszego końca kości piszczelowej znajduje się wcięcie strzałkowe dla połączenia ze strzałką. Na trzonie są 3 brzegi (przedni, międzykostny i przyśrodkowy) i 3 powierzchnie (boczna, przyśrodkowa, tylna)

Kość strzałkowa – jej koniec bliższy tworzy głowę, koniec dalszy to kostka boczna.

Kości stępu : 2 szeregi – bliższy (kość skokowa i piętowa) a dalszy (3 kości klinowate i kość sześcienna). Kość skokowa leży pomiędzy kośćmi goleni a kością piętową. Ma trzon i głowę,

POŁĄCZENIA KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ :

Połączenia miednicy : staw krzyżowo-biodrowy (możliwości ruchowe tego stawu są nieznaczne)., spojenie łonowe

Połączenia kości udowej i kości goleni : staw biodrowy (zgięcie i prostowanie uda, odwodzenie i przywodzenie, obroty do wew), staw kolanowy (zgięcie, prostowanie i obroty), staw piszczelowo-strzałkowy .

POŁĄCZENIA KOŚCI STOPY : staw skokowo-goleniowy, skokowo-piętowy, skokowo-piętowo-łódkowy, stawy stępowo-śródstopne, śródstopno-paliczkowe,