Pomiar szczegółów – węgielnica, wtyczanie na prostą, wyznaczanie kąta prostego i spodka prostopadłej, pomiar szczegółów metodą ortogonalną.

BUNIKOWSKI MICHAŁ

GAWRON WITOLD

SKULICZ JAN

STANEK SEBASTIAN

SZCZERBA KAMIL

GRUPA 121

Węgielnica – jest to przyrząd zbudowany z luster lub szkieł i obudowy, służący do wytyczenia kierunków prostopadłych oraz punktów pośrednich. Do obudowy przymocowany jest uchwyt z zaczepionym pionem. Pion wyznacza z którego punktu wyprowadza się linie pomocnicze.

Wtyczanie na prostą:

Po ustawieniu w punktach końcowych A i B tyczonego odcinka dwóch tyczek jeden pomiarowy staje w odległości kilku kroków (3 – 5 metrów) za tyczką, np. za tyczką ustawioną w punkcie A, i patrząc w kierunku odcinka AB ustawia się tak, aby tyczki A i B wzrokowo „pokrywały” się ze sobą. W tym czasie drugi pomiarowy bierze do ręki trzecią tyczkę C i staje pomiędzy tyczkami A i B. Następnie pierwszy pomiarowy nakierowuje ruchami rąk ustawienie tyczki C na linie odcinka AB, doprowadzając ją do pokrycia się z obu tyczkami końcowymi. W podobny sposób wykonuje się wytyczenie przedłużenia odcinka AB. W tym przypadku trzecią tyczkę C ustawia się zgodnie ze wskazaniami pierwszego pomiarowego (kierującego tyczeniem) za tyczką B, doprowadzając ją do pokrycia się z obu tyczkami końcowymi. Tyczenie odcinków nie przekraczających 300m wykonuje się „na oko”. Przy odcinkach dłuższych należy używać do tyczenia lunety instrumentu geodezyjnego.

Wyznaczanie kąta prostego:

Do dokładnego wytyczenia kierunków prostopadłych służą węgielnice. Węgielnice bywają pojedyncze pryzmatyczne i pentagonalne oraz podwójne, tzw. Krzyże pryzmatyczne i

pentagonalne. Najczęściej używa się węgielnic podwójnych.

Jeżeli trzeba wytyczyć prostopadłą do prostej AB w wyznaczonym punkcie C, leżącym na niej, należy trzymając węgielnicę nad punktem C zwrócić ją, jedną ze ścianek szklanych, do tyczki np. A i obserwować obraz tej tyczki na drugiej ściance węgielnicy. Następnie trzeba skierować pomiarowego z tyczką D do takiego położenia, żeby ustawiona przez niego tyczka D stanowiła przedłużenie obrazu tyczki, widzianego na drugiej ściance węgielnicy. Kierunek CD jest wówczas prostopadły do prostej AB. Pomiarowy pracujący pojedynczą węgielnicą powinien trzymać ją dokładnie nad punktem C (do tego służy pion zawieszony na rączce węgielnicy).

Rys. Tyczenie prostopadłej do prostej AB w punkcie C, leżącym na niej, za pomocą

węgielnicy

Rys. Węgielnica krzyżowa (dwupentagonalna)

Metodę tę można stosować przy pomiarach sytuacyjnych niewielkich obszarów na terenach płaskich.

Metoda ortogonalna (metoda rzędnych i odciętych, a także metoda domiarów prostokątnych) – polega ona na pomiarze rzędnej i odciętej mierzonego punktu sytuacyjnego względem odcinak osnowy , na którym rzutuje się dany punkt pod kątem prostym (rysunek).

Odcięta jest to odległość od początkowego punktu osnowy do rzutu prostokątnego danego punktu na linię osnowy.

Rzędna jest to odległość danego punktu do linii osnowy pod kątem prostym.