STREFA PERYGLACJALNA

Zmarzlina=marzłoć=permafrost czyli strefa przed lądolodami, panują niskie temp.

Wyróżniamy 3 strefy:

-permafrostu ciągłego czyli cały czas mamy zmarznięty grunt bez względu na porę roku <-5st.C

-permafrost wyspowy czyli leży bardziej na zewnątrz i mamy tam marzłoć tylko okresową od 0 do 5st.C

-permafrost górski gdzie marzłoć panuje tylko wysoko w górach i najczęściej ma charakter permafrostu wyspowego.

Jeziora ałasowe są to niewielkie, prawie izometryczne obniżenia, powstają pomiędzy strefą permafrostu ciągłego, a wyspowego gdzie chwilowo może odtajać grunt i dojdzie do zmniejszenia się na tym obszarze porów i wypełnienia wodą.

Gleby poligonalne czyli geometryczne rozmieszczenie gleb

Poligony kamieniste czyli poligony złożone z drobnoziarnistego materiału + osadu złożonego z grubszych frakcji. Najczęściej mają kształt kulisty, a ostatecznie zbliżony do sześcioboków.

Pod podstawą danego głazu powstaje największa miąższość lodu, który w efekcie zostaje wypchnięty na powierzchnie gdzie ostatecznie zostają stoczone do szczelin.

Pasy kamieniste powstają w wyniku soliflukcji gdzie poligony kamieniste ulegają spełzywaniu gdzie sześcioboki zostają wyciągnięte.

pingo to formy w przeciwieństwie do jezior ałasowych struktura pozytywna, niski pagórek .

wszystko zaczyna się w warstwie niezamarzniętej przykrytą warstwą permafrostu, powstający lód z wody ze strefy niezamarzniętej rozrasta się w strefie permafrostu i dodatkowo ciśnienie działającego ze strefy zamarzniętej na wody gruntowe powoduje powstanie wybrzuszenie na pow. Ziemi.

Czasami pingo mogą powstać z jezior ałasowych, gdy najpierw zamarza strefa permafrostu dookoła jeziora, a dopiero potem powstający lód z wody jeziora powoduje wybrzuszenie wierzchniej pow. Jeziora, która jeszcze wcześniej uległą zamarznięciu.

Struktury peryglacjalne są związane ze szczelinami, lub klinami lodowymi. Szerokość tego klina ledwie 1 lub 2 dm., dł. Spora, powstaje w czasie umiarkowanego peryglacjału, gdy wcześniej wypełniony lodem klin następnie wypełnia się osadem.

Gdy mamy duży mróz ziemia pęka, powstaje klin, następnie mamy rozmarzanie i wypełnienie klina osadem, znowu pod wpływem mrozu grunt pęka i potem znowu wypełnia się przyklejonym do ścian tego klina osadem. Powstają mikrouskoki typu normalnego czyli grawitacyjne. Wypełnienie diamiktonem, to są tak zwane kliny z wypełnieniem wtórnym.

Czasami mogą pojawić się drobne szczeliny wypełnione tylko drobnoziarnistym piaskiem pochodzenia eolicznego. Powstają one w permafrośćie ciągłym dlatego powstaje w procesie eolicznym, bo mamy tu do czynienia z pustynią lodową .

Struktury fałdowe:

Inwolucje to zespół deformacji ciągłych, czyli okresy działania słabego peryglacjału czyli zespół przemieszczeń zarówno w poziomie jaki w pionie.

LESSY

Pylasty osad, złożony głównie z SiO2 oraz mniej CaCO3.

Bardzo dużą miąższość, barwa lekko żółtawa o genezie eolicznej.

Jest bardzo kohezyjny.

Ferdinand von Richthofen geolog związany z lessami ora górami dolomitami.

1876 r. teza o eolicznym pochodzeniu lessów.

Wyróżniamy 3 odmiany lessów tzw. Topofacje bo powstanie danego lessu zależy od topografii terenu:

-less wierzchowinowy czyli właściwy in situ powstały na płaskiej powierzchni.

-less stokowy deluwialny czyli powstający z odsłonięcia na stoku lub w wyniku osuwisk

-less dolinny czyli aluwialny

Pierwotny osad dla tych pozostałych dwóch odmian jest less wierzchowinowy

W obrębie lessów napotykane są kliny, może to świadczyć o gromadzeniu się lessów w okresie peryglacjalnym, oraz gleby kopalne.

Rodzaj gleby zależny jest od: efektu klimatu oraz litologii podłoża.

PALEOPEDOLOGIA

Czyli odtwarzanie dawnego środowiska przyrodniczego na podstawie gleb kopalnych.

Miąższość długość okresu powstawania.

Interglacjały gleby= gleby płowe i brunatne powstające pod przykryciem lasów liściastych.

Czarnoziem podłoże jest złożone z lessu, a na pow. Rósł step.

Interstadiał= gleby inicjalne: mała miąższość, słabe wykształcenie

Gleby glejowe czyli powstałe w wyniku procesu destrukcyjnego np. na bagnach lub torfowiskach, posiadają zielonkawe barwy, powstają w tzw. Procesie oglejenia.

WYDMY

Pradoliny są często wypełnione piaskami wydmowymi, sandry oraz wierzchowiny są nimi przykryte.

Lessy głównie tworzyły się w zlodowaceniu wisły, a dopiero potem nastąpiła sedymentacja pisaków.

Ewolucja wydm przydolinnych.

Pokrywa eoliczna, wydmy poprzeczne i paraboliczne to najczęściej spotykane formy akumulacji pasku na ziemiach polskich.

Typy wydm:

-wydma wałowa poprzeczna:

-duża dostawa piasku

-linijne żr. Dostawy piasku.

-barchan:

-duża dostawa piasku

-gorący klimat.

-paraboliczna:

-klimat umarkowany

-wydma wałowa poprzeczna:

-dwukierunkowe wiatry i ich interferowanie się, ukośnie do siebi i prawie prostopadle

-niekiedy z rozwiewania poszczególnych typów wydm.