Administracja – zagadnienia ogólne
łac. Administrare – (służyć, koordynować, obsługiwać, być pomocnym, kierować, rządzić) Gubernare - zarządzać
Administrować – np. interesami osoby, majątkiem, firmą, zielenią, instytucją kościelną, osiedlem .
Administracja publiczna – zagadnienia ogólne
Podejmowanie działań z zakresu spraw społecznych (zaspokajających indywidualne i zbiorowe potrzeby mieszkańców danego terytorium) i zagadnień publicznych.
Biurokratyzacja działań.
Funkcjonowanie w ramach określonych, generalnych ram prawnych
Interdyscyplinarność zagadnienia.
Administracja publiczna – funkcje
Funkcja świadczenia usług publicznych.
Funkcja porządkowa (zapewnianie ładu, porządku publicznego, szeroko rozumianego bezpieczeństwa)
Funkcja wykonawcza i kontrolna wobec przepisów
Funkcja projekcyjna
Rozwój społeczno-gospodarczy – rola administracji publicznej
mechanizm rozwoju społ.-gosp. = wolne mechanizmy rynkowe + mechanizmy interwencjonizmu.
Liberalny model rozwoju gospodarczego („Thatcheryzm”, „Reaganizm”)
Gospodarka centralnie sterowana (konserwatywna)
Polityka „trzeciej drogi”, new public management (specyfikacja celów, monitorowanie efektów, kwantyfikacja celów i efektów, ekonomizacja działalności publicznej, przejrzystość działalności publicznej.
Czym jest administracja publiczna?
Zaplanowane, skoordynowane, określone prawem struktury (instytucje administracji publicznej), zasoby ludzkie w ramach tych struktur oraz czynności mające na celu: osiąganie efektów służących mieszkańcom terytorium; prowadzenie wynikających z unormowań prawnych działań administracyjnych; aktywność na rzecz rozwoju terytorialnego. Całokształt struktur administracyjnych wraz z funkcjonującym systemem.
Administracja publiczna – podstawy ideologiczne
Ideologia demokracji: wybory do organów stanowiących (parlament, wybory organów uchwałodawczych), działania z zakresu demokracji bezpośredniej (np. referendum, inicjatywa obywatelska).
Ideologia społeczeństwa obywatelskiego: oddzielenie od siebie sfer: publicznej, prywatnej i pozarządowej. Zdolność do samokreacji, własnych inicjatyw.
Administracja publiczna – podstawowe zasady funkcjonowania
Zasada pomocniczości - zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa.
Zasada decentralizacji – wykazana w Konstytucji RP zasada polegająca na przeniesieniu części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla.
Zasada samodzielności – samorząd ma pełną swobodę działania w każdej sprawie, która nie jest wyłączona z jego kompetencji.
Administracja publiczna – zagadnienia ogólne
ADMINISTRACJA RZĄDOWA – Podstawowa część administracji publicznej, jest uosobieniem rządu pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów. (Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów, ministrowie oraz centralne organy administracji rządowej); administracja rządowa terenowa (wojewoda i podległe mu służby, organy administracji niezespolonej).
ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA (Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, NIK, KRRiT, RPO, KRS, NBP, RPP)
ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA - ukształtowane w Polsce na 3 szczeblach. Organy każdej jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania publiczne niezależnie od administracji szczebla centralnego w celu zaspokojenia potrzeb ludzi zamieszkujących obszar działania danej jednostki organizacyjnej.
Struktura administracji publicznej w Polsce
Szczebel centralny: Administracja rządowa: Rada Ministrów, ministerstwa, urzędy centralne; Administracja państwowa obsługująca organy władzy państwowej: Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, NIK, RPO, etc.
Szczebel regionalny: Administracja rządowa w województwie: Wojewoda, urzędy wojewódzkie, zespolone administracje wojewódzkie, niezespolone administracyjne specjalne, służby i inspekcje; Administracja samorządowa województwa: Marszałek i Zarząd Województwa, urzędy marszałkowskie.
Szczebel lokalny: Administracja samorządowa powiatu: Starosta i Zarząd Powiatu, urzędy powiatowe, służby i inspekcje podległe Staroście, jedn. org. samorządu powiatowego; Administracja samorządowa gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta) i Zarząd Gminy, urzędy gminy, jedn. org. samorządu gminnego.
Administracja publiczna – służba cywilna
Szczególny system rekrutacji, zatrudniania i awansowania pracowników administracji publicznej. Służba cywilna – Aparat urzędniczy administracji państwowej, który powinien być profesjonalny i neutralny politycznie. To również system obsadzania stanowisk publicznych oraz wykonywania obowiązków funkcjonariusza publicznego opartego na profesjonalizmie, legalizmie, zasadzie apolityczności i bezstronności. Oznacza to w praktyce korpus urzędniczy zbudowany w oparciu o powyższe zasady. W znaczeniu czynnościowym oznacza reguły zatrudniania i zarządzania kadrami administracji, które gwarantują ich wysokie kwalifikacje i sprawne wykonywanie zadań publicznych, niezależnie od zmieniających się kierunków politycznych.
Działania administracji rządowej
Działania organizatorskie – mające na celu bezpośrednie tworzenie warunków do rozwiązywania danego problemu oraz wdrożenie czynności realizujących cele określone w przepisach prawa. Administracja publiczna przyjmuje rolę podmiotu uczestniczącego w danej dziedzinie życia i samodzielnie kształtującego istotne warunki jej funkcjonowania.
Działania kontrolno-nadzorcze – ingerowanie w przebieg działalności osób lub podmiotów zbiorowych celem zweryfikowania ich zgodności z normami obowiązującymi w danej sferze aktywności oraz określenie sankcji w przypadku odstępstwa i doprowadzenie do pełnego dostosowania tej działalności do prawomocnych zasad.
Działania prognostyczno-planistyczne – określenie przyszłych stanów społeczeństwa, roli i zadań władzy publicznej w ich osiągnięciu oraz przygotowanie zasobów i środków, które to umożliwiają.
Podstawy prawne funkcjonowania administracji rządowej
Konstytucja RP
Organizacja centralnego i rządowego szczebla administracji publicznej w Polsce została ukształtowana w 1996 r. dzięki pakietowi 12 ustaw reformujących centrum administracyjno-gospodarcze rządu.
Ustawa o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów.
Ustawa o zakresie działania ministrów.
Ustawa o działaniach administracji rządowej (1997)
Redukcja liczby ministerstw, urzędów centralnych, wsparcie mechanizmów koordynacyjnych, zwiększenie instrumentów planistycznych, ograniczenie wpływu na funkcjonowanie sektora prywatnego, wzmocnienie strategicznego zarządzania, zmniejszenie zaangażowania w działalność bieżącą.
Organizacja i zasady działania administracji publicznej w Polsce
Art. 10 Konstytucji RP: Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej (Sejm i Senat oraz organy stanowiące), wykonawczej (zgodnie z ust. 2 art. 10 Konstytucji RP sprawowana przez Prezydenta RP i Rada Ministrów – organ władzy wykonawczej prowadzący politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa) i sądowniczej (Sąd Najwyższy, sądy administracyjne, sądy powszechne).
Prezydent RP – władza wykonawcza w Polsce
Art. 126 Konstytucji RP stanowi, iż Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem RP, stoi na straży suwerenności i przestrzegania Konstytucji RP, bezpieczeństwa państwa i nienaruszalności jego terytorium.
Prezydent RP ma pakiet uprawnień i możliwości, a najważniejsze z nich: zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu, inicjatywa ustawodawcza, zwoływanie referendum, veto ustawodawcze, reprezentacja państwa na zewnątrz, nadawanie obywatelstwo, prawo łaski, powoływanie członków KRRiT, Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa NSA, członków RPP, prezesa NBP, etc.
Sejm i Senat - Władza ustawodawcza w Polsce
Konstytucja RP określa Sejm i Senat RP jako organy sprawujące władze ustawodawczą w Polsce (dwuizbowość polskiego parlamentu); kadencja – 4 lata.
Sejm RP – 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych. Decyduje o uchwalaniu ustaw oraz pełni funkcję kontrolną w stosunku do Rady Ministrów. Podejmuje najważniejsze decyzje (np. o stanie wojny lub pokoju, ratyfikacji umów międzynarodowych, członkostwo z UE, etc.).
Senat RP – 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych. Kompetencje węższe niż Sejmu (poza procesem zmiany Konstytucji RP). Senat może odrzucić, przyjąć lub wnieść poprawki do uchwały Sejmu. Senat ma wpływ na wybór składu RPP, KRRiT, członków KRS, RPO, Prezesa NIK...
Organizacja i zasady działania Rady Ministrów
Podstawy prawne funkcjonowania:
Konstytucja RP (w roz. VI. Rada Ministrów i Administracja Rządowa; art. 146 ust. 2).
Ustawa o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów z 6 sierpnia 1996 roku.
Ustawa o działach administracji rządowej z 4 września 1997 roku.
Podstawowe funkcje: kierownictwo, koordynacja i kontrola działania całej administracji publicznej.
Zasada domniemania kompetencji Rady Ministrów: w przypadku wątpliwości kompetencyjnych, Rada Ministrów rozstrzyga jako organ właściwy. Kompetencje Rady Ministrów:
Inicjatywne – związane z kształtowaniem polityki państwa (np. prawo inicjatywy ustawodawczej);
Władcze – służące bieżącej realizacji polityki państwa (np. zapewnienie bezpieczeństwa wew. i zew., ładu, porządku publicznego);
Wykonawczo-organizatorskie – związane z realizowaniem zadań państwa (np. zapewnieniem wykonania ustaw, ochroną interes Skarbu Państwa, wydawaniem rozporządzeń wykonawczych do aktów ustawowych);
Nadzorcze i kontrolne – np. koordynowanie i kontrola pracy innych organów administracji rządowej służące gwarantowaniu poprawnego funkcjonowania instytucji sektora publicznego.
Rada Ministrów – organ polityczny, elastyczny (Liczba ministrów jest zależna od pomysłu i potrzeb w sferze kierowania rządem)
Premier RP pełni funkcje:
Prawodawczą – wydaje rozporządzenia na podstawie ustaw i w celu ich wykonania;
Personalną – dokonuje obsad personalnych na kierowniczych stanowiskach w administracji rządowej;
Nadzoru – Premier RP sprawuje nadzór bezpośredni nad funkcjonowaniem szeregu urzędów centralnych;
Kierowania i nadzoru – wobec terenowych organów administracji rządowej (generalny nadzór wobec j.s.t., oraz kompetencja zatwierdzania statutu wszystkich j.s.t., ew. wprowadzanie zarządu komisarycznego).
Organizacja i zasady działania ministerstw i agend administracji centralnej
Art. 149 ust. 1 Konstytucji RP – minister jest powołany do kierowania działem administracji publicznej lub wykonywania zadań określonych przez Prezesa RP.
Ministerstwo jest organizacją złożoną z dwóch zasadniczych elementów:
-kierownictwa politycznego (minister, sekretarz stanu i podsekretarze stanu, grupa politycznych doradców);
- aparatu urzędniczego (wykonującego zadania merytoryczne i administracyjno-techniczne ministerstwa w myśl zasad służby cywilnej).
Organizacja i zasady działania administracji terenowej
Rząd posiada agendy terenowe – terenowe organy administracji publicznej.
Zgodnie z art.2 ustawy o administracji rządowej w województwie z 5 czerwca 1998 r., administrację rządową na terenie województwa sprawują: wojewoda, kierownicy zespolonych służb (podległej Wojewodzie), organy administracji niezespolonej (podległej bezpośrednio władzom centralnym), organy samorządu terytorialnego (o ile zawiązano porozumienie z rządem centralnym).
Kompetencje Wojewody
Czym jest samorząd terytorialny?
Wyodrębniona terytorialnie grupa społeczna, której członkostwo powstaje z mocy prawa, powołana do wykonywania zadań administracji publicznej w sposób samodzielny w we właściwych formach.
Wg art. 3 ust. 1 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego: samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców.
Samorząd terytorialny: wykonywanie zadań administracji publicznej w sposób zdecydowany i na własną odpowiedzialność przez odrębne w stosunku do państwa podmioty, które nie są w zakresie wykonywania swoich zadań poddane żadnej ingerencji państwowej. /B. Dolnicki/
Przykłady samorządów: terytorialny, zawodowy, gospodarczy (np. rolniczy).
Samorząd terytorialny – podstawy prawne
-Konstytucja RP - art. 163: samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych
-Europejska Karta Samorządu Terytorialnego
-3 ustawy: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym, o samorządzie wojewódzkim
Administracja publiczna – podstawowe pojęcia (4)
Governance – odnosi się do struktur politycznych realnie sprawujących władzę. Odnosi się do procesu podejmowania zbiorowych decyzji.
Zasada pomocniczości - zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa.
Zasada decentralizacji – wykazana w Konstytucji RP zasada polegająca na przeniesieniu części uprawnień i odpowiedzialności władzy publicznej z organów władzy państwowej na organy władzy samorządowej możliwie najniższego szczebla.
Podział administracyjny Polski od 1.1. 1999 r., władze samorządowe
16 województw; 314 powiatów, 65 miast na prawach powiatu; 2479 gmin, 1576 wiejskich, 586 miejsko-wiejskich, 306 miejskich.
Organy województwa – organ wykonawczy – marszałek i członkowie zarządu województwa. Organ stanowiący i kontrolny – sejmik województwa. Terenowy organ administracji rządowej - wojewoda.
Organy powiatu – Władza wykonawcza: zarząd powiatu ze starostą; rada powiatu – org. uchwałodawczy i kontrolny. (Miasto na prawach powiatu-grodzkie)
Organy gminy – organ wykonawczy: wójt, burmistrz, prezydent; organ uchwałodawczo-kontrolny: rada gminy (miasta).
Samorząd terytorialny – rodzaje zadań
Zadania własne – te zadania, które zostały przez państwo przekazane „w całości”, służą zaspokajaniu potrzeb danej wspólnoty samorządowej;
Zadania zlecone – wyjątek od reguły, obejmują pozostałą sferę administracji publicznej, zlecone przez ustawę lub np. w drodze porozumienia.
Samorząd terytorialny – zadania
Nałożenie w drodze ustawy obowiązku wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej – gmina ma obowiązek,
Powierzenie zadań gminie w formie porozumienia z organami administracji rządowej – gmina wyraża zgodę,
Powierzenie zadań w formie porozumienia przez inne j.s.t.
NUTS – podział statystyczny jednostek terytorialnych
NUTS – Nomenklatura jednostek terytorialnych związanych z podziałem statystycznym, funkcjonujące w Europie od 1988 r.
Wyróżnia się 5 poziomów:
NUTS 1 – grupa regionów (w Polsce 6),
NUTS 2 – regiony (w Polsce 16),
NUTS 3 – podregiony, grupy powiatów (w Polsce 66),
NUTS 4 – powiaty i miasta na prawach powiatu (w Polsce 379),
NUTS 5 – gminy (w Polsce 2479).
Po pierwsze gmina!
Gmina – podstawowa jednostka podziału terytorialnego w Polsce. To wspólnota samorządowa na danym terytorium.
Podstawowe zadanie gminy: zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty.
Zadania własne gminy:
sprawy infrastruktury technicznej i społecznej, ładu przestrzennego i ekologicznego, bezpieczeństwa publicznego, reprezentacji zewnętrznej gminy.
Rada gminy
Rada gminy – organ stanowiący i kontrolny, wybierana w wyborach powszechnych. Kadencja – 4 lata.
siedziba gminy to miasto => rada miejska. w skład rady wchodzą radni:
-15 (do 20 tys. mieszk.).- 21 (do 50 tys. mieszk.).- 23 (do 100 tys. mieszk.).- 25 (do 200 tys. mieszk.) + 3 / każde 100 tys., ale nie więcej niż 45.
Kompetencje - Rady gminy
Kompetencje organizacyjne (np. uchwalanie statutu gminy)
Kompetencje finansowo-majątkowe (np. uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania, udzielenie absolutorium wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi).
Kompetencje osobowe (kierunki działania wójta, jego wynagrodzenie, powołuje skarbnika i sekretarza).
Stanowienie aktów prawa miejscowego.
Kompetencje planistyczne (m.in. plany zagospodarowania przestrzennego).
Współdziałanie z innymi jednostkami.
Inne kompetencje (m.in. nadawanie nazw ulic, wznoszenie pomników).
Samorząd gminny – organ wykonawczy
Wójt, burmistrz lub prezydent – jednoosobowy organ wykonawczy. Kadencja - 4 lata.
Nazewnictwo:
Wójt – gmina wiejska, Burmistrz – siedzibą gminy jest miasto, Prezydent – miast pow. 100 tys. mieszkańców
Zadania gminnego organu wykonawczego
Przygotowywanie projektów uchwał rady gminy. Określanie sposobów wykonywania uchwał. Gospodarowanie mieniem komunalnym. Wykonywanie budżetu.
Samorząd terytorialny - powiat
Powiat – Jednostka samorządu terytorialnego II stopnia wg podziału administracyjnego.
Zadania powiatu – uzupełniające i wyrównawcze w stosunku do gminy.
Katalog zadań własnych:
sprawy infrastruktury technicznej i społecznej, ładu przestrzennego i ekologicznego, bezpieczeństwa publicznego i obronności, reprezentacji zewnętrznej powiatu.
Podział samorządu powiatowego, Powiat ziemski, Powiat grodzki (miasto na prawach powiatu). Powiat grodzki - gmina wykonująca także zadania powiatu, ale ustrój i działania organów (m.in. nazwa, skład, liczebność) określa ustawa o samorządzie gminnym.
Samorząd powiatowy – rada powiatu
Wybierana w wyborach powszechnych, Kadencja 4 lata
Liczba radnych:
- do 40 tys. mieszk. – 15. - po 2 radnych na każde rozpoczęte 20 tys. - maksymalnie 29 radnych.
Kompetencje rady powiatu
Stanowienie prawa miejscowego (m.in. statut powiatu).
Kompetencje w stosunku do zarządu (m.in. wybór i odwołanie zarządu).
Kompetencje finansowo-majątkowe (uchwalanie budżetu, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania, udzielanie absolutorium).
Kompetencje osobowe (wynagrodzenie przewodniczącego zarządu – starosty, powołanie skarbnika i sekretarza).
Kompetencje w zakresie zadań administracji rządowej i powierzania zadań publicznych.
Kompetencje planistyczne (uchwalania programu zapobiegania przestępczości, programu przeciwdziałania bezrobociu).
Inne kompetencje (np. zabezpieczenie przeciwpowodziowe, uchwały w sprawie herbu i flagi).
Organ wykonawczy powiatu
Zarząd powiatu
Liczy 3-5 osób, łącznie ze starostą lub wicestarostą.
Wybierany przez radę powiatu, do 3 miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów. Kadencja powiązana z kadencją rady.
Zadania organu wykonawczego powiatu
Przygotowywanie projektów uchwał, Wykonywanie uchwał rady powiatu, Gospodarowanie mieniem powiatu, Wykonywanie budżetu powiatu.
Administracja samorządowa szczebla wojewódzkiego
Województwo – Jednostka podziału administracyjnego wyższego rzędu. Jednostka zasadniczego podziału terenowej administracji rządowej w Polsce.
Cele działania samorządu wojewódzkiego:
pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej,
pobudzanie aktywności gospodarczej,
podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
Samorząd województwa
Zadania własne obejmują:
zakres infrastruktury technicznej, zakres ładu przestrzennego i ekologicznego, zakres infrastruktury społecznej, zakres bezpieczeństwa publicznego i obronności.
Kompetencje sejmiku województwa
Stanowienie prawa miejscowego (m.in. statut województwa).
Kompetencje w stosunku do zarządu (wybór, odwołanie zarządu).
Kompetencje finansowo-majątkowe (uchwalanie budżetu, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania, udzielanie absolutorium).
Kompetencje osobowe (wynagrodzenie marszałka, powołanie skarbnika).
Kompetencje planistyczne (strategia rozwoju województwa, plany zagospodarowania przestrzennego).
Kompetencje o skali międzynarodowej (uchwalania priorytetów współpracy zagranicznej).
Inne kompetencje (np. tworzenie stowarzyszeń, fundacji).
Organ wykonawczy województwa
Zarząd województwa:
5 osób,
przewodniczący – marszałek województwa,
marszałek wybierany przez sejmik do 3 miesięcy po wyborach,
wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu wybierani na wniosek marszałka przez sejmik,
rezygnacja marszałka = rezygnacja zarządu.
Kompetencje zarządu województwa
Wykonywanie uchwał sejmiku, gospodarowanie mieniem województwa, przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu,
przygotowywanie projektu strategii rozwoju województwa, organizowanie współpracy zagranicznej, kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich jednostek organizacyjnych, ustalanie regulaminu urzędu marszałkowskiego.
Kompetencje marszałka województwa a kompetencje wojewody
Art.3. Ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie.
Wojewoda jest:
1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie;
2) zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie;
3) organem rządowej administracji zespolonej w województwie;
4) organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności, z zastrzeżeniem ust. 2;
5) organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji;
6) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach;
7) organem wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.2)).
Wojewoda kontroluje pod względem legalności, gospodarności i rzetelności wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej.
"Art. 22. Wojewoda odpowiada za wykonywanie polityki Rady Ministrów w województwie, a w szczególności:
dostosowuje do miejscowych warunków cele polityki Rady Ministrów oraz, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań;
zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach;
dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu oraz - w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach - koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań,
dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy;
wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikające z odrębnych ustaw;
przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa;
wykonuje inne zadania określone w odrębnych ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów."
Dochody jednostek samorządu terytorialnego
Dochodami są:
dochody własne, subwencja ogólna, dotacje celowe z budżetu państwa, udziały we wpływach z podatku PIT i CIT.
Ponadto, dochodami mogą być:
środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej.
Dochody gmin
wpływy z podatków (od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, od spadków i darowizn, od czynności cywilnoprawnych), wpływy z opłat (skarbowej, targowej, miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów), dochody z majątku gminy,
dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego, inne (m.in. odsetki, dochody z kar).
Udział w podatkach PIT i CIT:
39,34% z odprowadzonych podatków PIT przez mieszkańców gminy,
6,71% z odprowadzonych podatków CIT przez przedsiębiorstwa posiadające siedzibą na terenie gminy.
Wydatki gmin
Wydatki na oświatę i wychowanie, na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, na transport i łączność, na administrację publiczną, na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska, na gospodarkę mieszkaniową, na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, na kulturę fizyczną i sport, na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową, na rolnictwo i łowiectwo, na ochronę zdrowia, na turystykę
Dochody powiatów
Dochody własne:
dochody z majątku powiatu, spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu, dochody z kar pieniężnych i grzywien, dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego, inne (odsetki, wpływy z opłat).
Udział w podatkach PIT i CIT:
10,25% z odprowadzonych podatków PIT przez mieszkańców powiatu,
1,40% z odprowadzonych podatków CIT przez przedsiębiorstwa posiadające siedzibą na terenie powiatu.
Wydatki powiatów
Wydatki na oświatę i wychowanie, na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, na transport i łączność, na administrację publiczną, na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową, na ochronę zdrowia, na gospodarkę mieszkaniową, na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, na kulturę fizyczną i sport, na rolnictwo i łowiectwo.
Dochody województwa
Dochody własne:
dochody z majątku województwa, spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa, dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego, inne (dochody z kar, odsetek i opłat).
Udział w podatkach PIT i CIT:
1,60% z odprowadzonych podatków PIT przez mieszkańców województwa,
14,0% z odprowadzonych podatków CIT przez przedsiębiorstwa posiadające siedzibą na terenie województwa.
Wydatki województw
Wydatki na transport i łączność, na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, na ochronę zdrowia, na rolnictwo i łowiectwo, na administrację publiczną, na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, na oświatę i wychowanie, na kulturę fizyczną i sport, na obsługę długu publicznego, na gospodarkę mieszkaniową, Dotacje.
Przeciętny budżet j.s.t. (w mln zł)
Budżety j.s.t w Małopolsce (w mld zł)
Administracja publiczna – podstawowe pojęcia
Władza publiczna – odpowiednik państwa w szerokim znaczeniu, obejmującym również samorządy, więc -> władze publiczne.
Zadania publiczne – zadania, które zgodnie z zasadą subsydiarności i decentralizacji powinny być podejmowane przez organy władz publicznych, usytuowane jak najbliżej obywatela (na szczeblu jak najniższym z gwarantujących prawidłowej wykonanie zadania)
Środki publiczne – środki finansowe przeznaczone na realizację zadań publicznych.
Sektor publiczny – zasoby rzeczowe, instytucjonalne i finansowe składające się na mienie publiczne oraz podmioty, w których udział własności publicznej przekracza 50%.
Mienie publiczne – własność i inne prawa majątkowe przysługujące podmiotom publicznym. Dobra publiczne (służące wszystkim, np. drogi), mienie administracyjne (służące wykonywaniu zadań publicznych) oraz mienie gospodarcze (użyteczność publiczna o szerszych funkcjach niż dobra publiczne).
Zarządzanie Publiczne – polega nie tylko co w klasycznym rozumieniu zarządzania na celowym działaniu poprzez innych ludzi, co realizacje poprzez inne organizacje.
Biurokracja (Max Weber) – określony typ funkcjonowania podmiotu w oparciu o pionowy i poziomy podział pracy, zdefiniowane normy formalne i prawne, specyficzny system zachowań przypisany do stanowisk, a także zawodowy charakter administracji.
Państwo ma monopol przymusu, może łamać prawa człowieka za to, że on złamał prawa innego człowieka (np. ograniczyć wolność).
Suwerenność:
wewnętrzna – państwo może stosować przymus w celu przestrzegania prawa przez obywateli,
zewnętrzna – inne państwa nie mogą narzucać nic danemu krajowi.
Oba rodzaje suwerenności się warunkują.
Lewiatan – państwo ma monopol an przymus, może wszystko. John Lock – prawa naturalne (życie, wolność, własność). Monteskiusz – krytyk państwa monarchii absolutnej, stworzył władzę w 3 płaszczyznach (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza). Społeczna kontrola państwa przejawia się w postaci wolnych mediów.
Zasady legitymizacji:
monarchiczna – władza pochodzi od Boga, król jest pomazańcem bożym,
charyzmatyczna – umiejętność „porwania” za sobą tłumów (Hitler, Putin, Napoleon, Piłsudski)
demokratyczna – z woli ogółu zostają wybrani przedstawiciele.
Monarchia – forma rządów, gdzie reprezentantem władzy publicznej jest monarcha (król, cesarz, sułtan, faraon) sprawujący władzę dożywotnio, samodzielnie lub wraz z innymi organami państwa. Współczesna zasada: monarcha panuje ale nie rządzi (tzn. tak jak królowa angielska, reprezentuje władzę ale w zasadzie nie od niej rządy zależą).
Republika – najwyższe organy (jednoosobowe lub kolegialne) wyłaniane są na określony czas w drodze wyborów przez ogół obywateli lub przez specjalne kolegium wyborcze.
Dyktatura – władza jednostki nieuzasadniona prawami dynastycznymi, zagarnięta z reguły drogą zamachu stanu (przewrotu politycznego dokonanego przy użyciu siły).
Państwo totalitarne – Korea (Kim Il Sung => Kim Dzong Il => Kim Dzong Un).
Style kierowania:
autokratyczny – kierownik sam określa cele grupowe i czynności do wykonania, wydaje rozkazy i polecenia, częściej stosuje kary niż nagrody, stosunki agresywne lub apatyczne.
demokratyczny – kierownik zachęca grupę do podejmowania decyzji w sprawie celów grupowych
liberalny – pozostawia zupełną swobodę członkom do podejmowania decyzji, nie sugeruje chyba, że był o coś pytany.
Władza ekonomiczna –wynika z posiadanego majątku. Ogół stosunków społecznych wyrażających się w przewadze ekonomicznej jednych ludzi nad drugimi.
Władza polityczna – możność podejmowania i realizowania decyzji niezależnie od woli ludzi których ona dotyczy.
Schematy wpływów: Władza polityczna => Władza ekonomiczna = Dyktatura; Władza ekonomiczna => Władza polityczna = Demokracja
Kultura polityczna (KP)
Mieszczańska KP – podział an biednych i bogatych.
KP totalitarna i autorytarna – kult jednostki, walka z religią jako konkurentem ideologicznym.
KP w społeczeństwie obywatelskim:
Państwo dobrobytu (ingerencja państwa, dbałość o dobro społeczeństwa)
PRZECIWIEŃSTWO Państwo minimum (pozostawienie działań w rękach prywatnych)
Funkcje państwa
zewnętrzne – obrona granic, utrzymanie służb dyplomatycznych, polityka zagraniczna, wymiana handlowa.
wewnętrzne – dbałość o oświatę, opiekę zdrowotną, drogi itp.