Zagadnienia do testu z pilotażu i przewodnictwa.

(test 6.06.2012r.)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPORTU I TURYSTYKI z dnia 4 marca 2011 r. w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek

Pilot wycieczek (ew. rezydent turystyczny) to zawód (nr 511301 w klasyfikacji zawodów i specjalności) wykonywany przez osoby posiadające uprawnienia do kierowania imprezą turystyczną. Uprawnienia pilota wycieczek uzyskuje się po odbyciu kursu i zdaniu egzaminu państwowego przed właściwą terytorialnie komisją egzaminacyjną powoływaną do grudnia 2005 roku przez wojewodów, a obecnie przez marszałków województw. Prowadzą oni także ewidencję nadanych uprawnień pilota. Nadanie uprawnień przewodnika turystycznego i pilota wycieczek dokumentuje się poprzez wydanie odpowiedniej legitymacji i identyfikatora. Rok 2006 był okazją dla podwójnego branżowego jubileuszu: 130-lecia zorganizowanego przewodnictwa oraz 40-lecia zorganizowanego pilotażu.

Zadania pilota wycieczek

Do zadań pilota wycieczek należy:

• sprawowanie, w imieniu organizatora turystyki, opieki nad uczestnikami imprezy turystycznej w niezbędnym zakresie, wynikającym z charakteru imprezy, a w sytuacjach nieprzewidzianych udzielanie im niezbędnej pomocy,

• zapewnienie właściwej realizacji programu imprezy,

• udzielenie uczestnikom imprezy informacji o przepisach obowiązujących turystów oraz podstawowej informacji krajoznawczej,

• czuwanie nad sposobem wykonywania usług świadczonych na rzecz uczestników podczas imprezy oraz przyjmowanie od nich reklamacji dotyczących świadczonych im usług,

• reprezentowanie organizatora turystyki wobec kontrahentów świadczących usługi w trakcie trwania imprezy, dbanie o dobre imię organizatora i nienarażanie go na straty,

• obowiązek potwierdzenia klientowi przyjęcie reklamacji, a w wypadku jej niezałatwienia, przekazania jej niezwłocznie organizatorowi turystyki.

• pełnienie funkcji negocjatora w przypadku występowania sytuacji konfliktowych w grupie,

• warunkowo pełnienie funkcji tłumacza podczas imprezy za granicą oraz dla turystów z zagranicy,

• zgłaszanie organizatorowi uwag i opinii z przebiegu imprezy;

• wnioskowanie w sprawach programów imprez.

Organizator turystyki organizujący wycieczki za granicą jest obowiązany zapewnić opiekę pilota wycieczek posiadającego znajomość języka powszechnie znanego w kraju odwiedzanym lub języka uzgodnionego z kontrahentem zagranicznym. Organizując wycieczki dla turystów z zagranicy, organizator jest zobowiązany zapewnić usługi opiekę pilota wycieczek posiadających znajomość języka obcego umożliwiającą swobodny kontakt z uczestnikami lub języka uzgodnionego z kontrahentem zagranicznym.

Kursy dla kandydatów na pilotów wycieczek

Kursy pilotów wycieczek przeprowadzają podmioty upoważnione do końca 2005 roku przez wojewodów, a obecnie przez marszałków województw na stałe lub tymczasowo do przeprowadzenia szkolenia przewodników turystycznych lub pilotów wycieczek. Najczęściej takie uprawnienia posiadają biura podróży.

Szkolenia prowadzi kadra wykładowców i instruktorów, którzy ukończyli studia wyższe i posiadają praktykę zawodową poświadczoną przez jednostkę organizującą szkolenie lub przez stowarzyszenie zrzeszające przewodników turystycznych i pilotów wycieczek. Kurs powinien odbywać się wg regulaminu przedstawionego uczestnikom, określającego w szczególności warunki potwierdzania udziału w zajęciach teoretycznych i praktycznych oraz ich zaliczenia.

Organizator szkolenia dla kandydatów na przewodników turystycznych lub pilotów wycieczek, rozpoczynając szkolenie, pisemnie informuje o tym marszałka województwa właściwego dla miejsca odbywania szkolenia, przedkładając kopię upoważnienia do prowadzenia szkoleń od właściwego wojewody wraz z harmonogramem zajęć i wykazem wykładowców i instruktorów. Marszałek ma prawo przeprowadzić kontrolę organizatora polegającą na sprawdzeniu dokumentacji szkolenia i ocenie zgodności harmonogramu zajęć z procesem jego realizacji.

Wiedza ogólna kandydatów na pilotów wycieczek powinna być oparta na bazie programów szkoły średniej. W programach szkolenia są zajęcia teoretyczne (wykłady) oraz ćwiczenia prowadzone przez praktyków/instruktorów. Zajęcia praktyczne polegają na aktywnym udziale w wycieczce i samodzielnym realizowaniu przez uczestników szkolenia dla kandydatów na pilotów wycieczek wskazanych jej etapów pod nadzorem instruktora.

Program kursu, przygotowany wg wytycznych zawartych w załączniku nr 10 do rozporządzenia ministra gospodarki w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (rozporządzenie z dnia 17 stycznia 2006 roku, Dz. U. z 2006 r. Nr 15, poz. 103 i 104), obejmuje 120 godzin zajęć oraz 3 dni zajęć praktycznych - w ramach których powinna się odbyć wycieczka krajowa lub zagraniczna z minimum jednym noclegiem.

W warsztacie i w późniejszej praktyce profesjonalnego pilota szczególnie ważne są trzy elementy kursu: geografia turystyczna Polski i Europy wraz z historią kultury i sztuki (30 h) oraz elementy pracy z grupą (28 h) obejmujące zagadnienia:

• podstawy komunikowania się pilota z grupą;

• procesy grupowe i techniki negocjacji;

• cechy psychofizyczne pilota wycieczek;

• rozwiązywanie konfliktów, źródła i objawy stresu;

• program osobistego rozwoju pilota, w tym asertywność, autoprezentacja, praca z mikrofonem;

• postępowanie pilota w sytuacjach nadzwyczajnych;

• zasady sporządzania protokołów zdarzeń;

• emisja głosu;

• animacja grupy;

• elementy savoir-vivre’u i protokołu w biznesie;

• kształtowanie pozytywnego wizerunku kraju i biura podróży podczas imprezy turystycznej.

Inne przedmioty wchodzące w skład programu kursu:

• przemysł turystyczny w Polsce i na świecie (6 h);

• struktura społeczno-polityczna Polski oraz Polska na tle Europy i świata (4 h);

• obsługa ruchu turystycznego (36 h);

• przepisy prawne w turystyce i ubezpieczenia turystyczne (12 h);

• bezpieczeństwo, profilaktyka i ochrona zdrowia, higiena w turystyce (4 h).

Piloci wycieczek

Osoby ubiegające się o nadanie uprawnień przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek oraz tym samym uzyskania licencji - legitymacji i identyfikatora, składają po skończeniu kursu i zdaniu egzaminu wniosek do marszałka województwa zawierający m.in. zaświadczenie lekarskie i oświadczenie o niekaralności. Urząd marszałkowski także poświadcza w legitymacji pilota znajomość języków obcych wnioskującego, które ten musi udokumentować właściwym wykształceniem (filologicznym) lub pozytywnym wynikiem egzaminu przed wojewódzką komisją egzaminacyjną języków obcych.

Licencjonowany pilot nie jest przewodnikiem. Uprawnienia przewodnickie (górskie lub terenowe lub miejskie) uzyskuje się na osobnych szkoleniach. Ostatnie rozporządzenie z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek (zobacz link w sekcji: linki zewnętrzne) opisuje dokładne wymagania wobec poszczególnych grup przewodników i miasta w Polsce, w których oprowadzanie wymaga licencji przewodnika miejskiego.

Osoby wykonujące zadania pilota wycieczek podlegają, wg ustawy o usługach turystycznych, kontroli obejmującej posiadanie uprawnień (w przypadku przewodników co do ich obszaru) i ważności ponadto poprawności wykonywania zadań. Kontroli podlega także zapewnienie przez organizatorów turystyki opieki przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek nad uczestnikami imprezy turystycznej.

W trakcie wykonywania zadań przewodnik turystyczny i pilot wycieczek zobowiązani są do posiadania przy sobie legitymacji potwierdzającej posiadanie uprawnień przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek oraz do okazywania jej na żądanie osób upoważnionych do wykonywania kontroli, w tym policji państwowej i straży miejskich lub gminnych.

Uprawnienia pilota wycieczek cofa się, jeżeli pilot:

1. zostanie skazany prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa, o którym mowa w art. 22 pkt 4,

2. nie zda egzaminu sprawdzającego, o którym mowa w art. 26 ust. 2,

3. wykonuje zadania przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek nie przedstawiając uprzednio właściwemu marszałkowi aktualnego orzeczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania zadań pilota wycieczek, wydanego zgodnie z art. 23.

Po wejściu do UE minister gospodarki był także zobowiązany do wprowadzenia zasad wzajemnego uznawania uprawnień kwalifikacji zawodowych, które zostały dla pilotów wycieczek i przewodników turystycznych uregulowane w dwóch rozporządzeniach w sprawie stażu adaptacyjnego oraz testu umiejętności sprawdzających przygotowanie do wykonywania zawodu przewodnika turystycznego i działalności pilota wycieczek (zobacz poniżej w punkcie linki zewnętrzne - link do informacji ministerstwa w tej sprawie).

Problematyka zawodowa

Na rynku dostępne są profesjonalne publikacje książkowe związane ze zdobywaniem i rozwojem kwalifikacji zawodowych przez pilotów; zobacz niżej (linki zewnętrzne): bibliografia - publikacje poświęcone zawodowi pilota wycieczek.

Piloci działający w organizacjach branżowych, które skupia Polska Federacja Pilotażu i Przewodnictwa (zobacz niżej: stowarzyszenia pilotów i przewodników) artykułują wobec izb turystyki i ministerstwa gospodarki regulującego tę dziedzinę, szeroki zakres problematyki zawodowej przewodnictwa i pilotażu, zawierający takie postulaty i problemy zawodowe jak:

• eliminacja szarej strefy; postuluje się kontrole grup turystycznych (szczególnie zagranicznych) poprzez policję turystyczną (konieczne doprecyzowanie tej kwestii w ustawie);

• zbyt masowe szkolenie, zwłaszcza pilotów; postuluje się certyfikację ośrodków edukacyjnych w celu eliminacji najsłabszych;

• powołanie instruktorów pilotażu na wzór istniejących instruktorów przewodnictwa, co pozwoli ujednolicić sposoby prowadzenia i poziom szkolenia kandydatów na pilotów (zmiana w ustawie);

• ze względu na duże zróżnicowanie postuluje się określenie minimum płacy, określenie warunków pracy pilota przy realizacji imprezy turystycznej i przygotowanie wzorcowej umowy;

• problemem pilotażu i przewodnictwa grup osób niepełnosprawnych, z dysfunkcjami (zmiana w ustawie odnośnie szkolenia); obsługa tych grup wymaga szkolenia podstawowego pilotów i przewodników, jak i wprowadzenia specjalizacji obsługi;

• zmiany do tzw. ustawy kompetencyjnej wraz z projektami rozporządzeń wykonawczych.

• podniesienie wymogów językowych – podniesienie poziomu o jeden stopień, uwzględnienie wysokich wyników egzaminów maturalnych z języka obcego;

• uregulowania problemu rezydentury – rezydentem biura podróży, tam gdzie mamy do czynienia z obsługą turystów, powinien być zatrudniony tylko pilot z doświadczeniem (przepisy w ustawie);

• w ramach doszkalania większa uwaga na interpretację dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, zwłaszcza w odniesieniu do grup przyjazdowych;

• zniesienie wymaganego okresu między niezdanym egzaminem a poprawką egzaminu (zmiana w rozporządzeniu do ustawy);

• prowadzenie dalszych okresowych badań naukowych dotyczących sytuacji przewodników i pilotów, rozeznanie organizacji przewodnictwa w innych krajach UE;

• wymaganie od kandydatów na pilotów i przewodników zarówno umiejętności pracy z uczestnikami imprez turystycznych jak i znajomości zasad etyki w turystyce;

• rozważenie rezygnacji z obowiązku ukończenia szkolenia, ale przy jednoczesnym określonym standardzie egzaminu i określonych wymaganiach egzaminacyjnych;

• modyfikacja programów kształcenia z naciskiem na praktyczne aspekty szkolenia;

• doprecyzowanie ramowych programów szkolenia pilotów i przewodników;

• powołanie przez departament turystyki w ministerstwie zespołu (przede wszystkich wykładowców turystyki z aktualnymi uprawnieniami pilota, przewodnika, autorów publikacji), który zajmie się ostatecznym doprecyzowaniem programów szkolenia;

• egzekwowanie w większym stopniu przez organizatorów szkoleń i komisje egzaminacyjne znajomości przepisów prawnych w obszarze turystyki;

• doprecyzowanie przepisów ustawy i rozporządzenia regulujących zasady odbycia szkoleń i egzaminów;

• wniosek o zorganizowanie centralnego lub regionalnych szkoleń dla przedstawicieli komisji egzaminacyjnych dla przewodników i pilotów (np. warsztaty prowadzone przez autorów aktualnych publikacji szkoleniowych);

• ustandaryzowanie egzaminów, tak aby były porównywalne w każdym województwie;

• regularna organizacja forum przewodników i pilotów corocznie jesienią jako miejsca wymiany poglądów, dyskusji i formułowania wniosków.

Przewodnik turystyczny to osoba, która ma odpowiednie uprawnienia (wydawane przez marszałka województwa, właściwego dla miejsca zamieszkania, potwierdzone legitymacją i odznaką) do udzielenia informacji turystycznych i krajoznawczych oraz do oprowadzenia wycieczek i turystów indywidualnych po obiektach, trasach i miejscowościach.

Uprawnienia

Przewodnikiem turystycznym może być osoba, która posiada uprawnienia określone ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Funkcja przewodnika turystycznego to przede wszystkim sumienne sprawowanie opieki nad uczestnikami podczas oprowadzania wycieczek, jak również fachowe udzielanie im informacji o kraju, odwiedzanych miejscowościach, obszarach i obiektach.

Uprawnienia przewodnickie są podzielone na 4 klasy:

• przewodników górskich dla określonych obszarów górskich,

• przewodników miejskich dla poszczególnych miast oraz obszarów i obiektów znajdujących się w strefie podmiejskiej, jeżeli są one związane z historią, kulturą lub gospodarką miasta,

• przewodników terenowych dla poszczególnych województw lub regionów w tym obejmują również miasta położone w obrębie województwa lub regionu,

• przewodników wysokogórskich międzynarodowych bez ograniczeń terytorialnych.

Uprawnienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek otrzymuje osoba, która:

• ukończyła 18 lat i szkołę średnią,

• posiada stan zdrowia umożliwiający wykonywanie zadań przewodnika (potwierdza to odpowiednia komisja lekarska),

• nie była karana za przestępstwa umyślne lub inne popełnione w związku z wykonywaniem zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek,

• odbyła szkolenie i praktykę przewodnicką oraz zdała egzamin na przewodnika turystycznego - takie kursy są często organizowane przez Koła PTTK, inne organizacje lub biura podróży, posiadające zezwolenie Marszałka danego województwa, lub organizacje studenckie.

Uprawnienia przewodnikom turystycznym wycieczek wydają, odmawiają wydania, zawieszają i przywracają oraz cofają marszałkowie województw, właściwi dla miejsca zamieszkania przewodnika turystycznego na drodze decyzji administracyjnej.

Do zadań przewodnika turystycznego należy:

• oprowadzanie wycieczek,

• fachowe udzielenie informacji o kraju, odwiedzanych miejscowościach, obszarach i obiektach turystycznych; uświadomienie turystom bogactwa kulturalnego naszego państwa, zabytków, pomników, które są naszym wspólnym dziedzictwem,

• w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu - uczenie poszanowania natury,

• opieka nad turystami,

• udzielanie pierwszej pomocy,

• przestrzeganie, popularyzowanie zasad kultury turystycznej, opieki nad zabytkami i ochrony przyrody,

• podnoszenie kwalifikacji, ciągłe pogłębianie wiedzy, przestrzeganie regulaminu przewodnickiego,

• noszenie odznaki.

Ponadto powinien być on kwalifikowanym turystą, miłośnikiem krajoznawstwa, odznaczającym się szeregiem cech osobistych, które wraz posiadaną wiedzą i umiejętnościami pozwolą mu w pełni wykonać powierzone zadanie.

Rodzaje przewodników

• Terenowy

  • łączy funkcje przewodnika miejskiego, górskiego i muzealnego w zależności od trasy (autokarowe, piesze, rowerowe)

  • prowadzenie uczestników imprezy określoną w programie trasą

  • dbanie o bezpieczeństwo turystów, udzielenie pomocy w razie potrzeby

  • przekazywanie informacji o geografii, historii, kulturze, gospodarce danego regionu

  • dopilnowanie realizacji całego programu imprezy i ich zgodności z zamówieniem

  • rozbudzenie wśród uczestników imprezy chęci do uprawiania turystyki i krajoznawstwa.

• Górski (tatrzańscy, sudeccy, beskidzcy)

  • przekazywanie informacji o trasie i okolicy

  • zapoznanie z walorami regionu i ciekawszymi okazami przyrody na trasie, np. drzewa, skały

  • troska o bezpieczeństwo oprowadzanych turystów

  • dostosowanie trasy wyprawy do możliwości i ekwipunku turystów

  • instruowanie turystów o sposobach posługiwania się sprzętem i zachowania się w górach

  • zapewnienie turystom pomocy w razie potrzeby

  • zachęcanie uczestników wyprawy do ochrony przyrody

  • dobre zdrowie, kondycja fizyczna

  • odpowiedzialność, zaangażowanie

  • stanowczość.

• Miejski - posiadanie uprawnień przewodnika miejskiego jest wymagane w następujących miastach: (Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław a także zespołach miast: Trójmiasto oraz Katowice wraz z miastami konurbacji górnośląskiej (łącznie): Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Mikołów, Mysłowice, Piekary Śląskie, Radzionków, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tarnowskie Góry, Tychy, Wojkowice, Zabrze)

  • przedstawienie miasta i poszczególnych jego obiektów (kościoły, zamki, pałace, kamienice, place, pomniki, muzea itp.) w sposób, który umożliwi turyście zachowanie w pamięci nie tylko jego obrazu, ale i w miarę skondensowanej wiedzy

  • powiązanie informacji o mieście z historią, kulturą i geografią całego kraju, a także wskazanie miejsca miasta w życiu społecznym i gospodarczym państwa

  • ukazanie powiązań historycznych, kulturalnych i innych z historią i kulturą Europy

  • prezentacja miasta z uwzględnieniem różnic i analogii w stosunku do miasta lub kraju, z którego pochodzą turyści

  • znajomość historii kraju i historii powszechnej, historii miasta i poszczególnych obiektów wraz ich wnętrzami, setkami obrazów, rzeźb, detali architektonicznych, symboliki

  • opanowanie umiejętności łatwego nawiązywania kontaktu z ludźmi

  • zachowanie w każdej sytuacji opanowania i grzeczności

  • doskonała orientacja w terenie, dobra organizacja.

• Muzealny

  • przedstawienie ekspozycji muzealnej w sposób przystępny dla słuchaczy: przewodnik musi dobrać odpowiedni klucz słowny, tzn. grupie wykształconej musi przedstawić nie tylko sam eksponat, ale omówić też całość zjawisk i kierunków myślenia, scharakteryzować epokę, często ze szczegółami, wobec grupy dzieci wiele szczegółów zostanie ominiętych (przewodnik będzie musiał posługiwać się językiem prostym, bez słownictwa naukowego).

Przewodnictwo studenckie

Ustawa nie obejmuje przewodników studenckich, którzy w rozumieniu ustawy nie posiadają uprawnień przewodnickich, ale stanowią organ szkolący przyszłych przewodników pod kątem egzaminu państwowego na przewodnika. Przewodników studenckich szkolą Studenckie Koła Przewodnickie, prowadząc kursy przewodnickie. Zwyczajowo przewodnicy tacy nazywani są również po prostu przewodnikami, niemniej posiadają oni jedynie prestiżowe funkcje w swoich i pokrewnych organizacjach. Warto jednak zaznaczyć, że niejednokrotnie kursy w studenckich kołach przewodnickich są jedynymi uprawnionymi do szkolenia kandydatów na przewodników ("państwowych") przed egzaminami państwowymi.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNAPRZEWODNIKÓW TURYSTYCZNYCH IPILOTÓW WYCIECZEK

• Odpowiedzialność prawna przewodników turystycznych i pilotów wycieczek spełnia istotne funkcje:

• represyjną - rodzącą dolegliwość – odpowiedzialność karna, administracyjna i częściowo służbowa

• kompensacyjną – powodującą naprawienie szkody – odpowiedzialność cywilna i częściowo służbowa

• prewencyjno-wychowawczą – wpływającą na zmniejszenie się ilości przypadków popełnienia czynów karalnych i wyrządzania szkód – wszystkie rodzaje odpowiedzialności

Odpowiedzialność karna

Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek, wykonując zadania przewodników turystycznych i pilotów wycieczek mogą stanąć w związku z wykonywaniem tych zadań przed koniecznością ponoszenia odpowiedzialności karnej.

Źródłem odpowiedzialności karnej są obowiązujące w Polsce ustawy:

• ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny

• ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń

• ustawa z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy

Głównym źródłem odpowiedzialności karnej jest Kodeks Karny. Ustawa ta stanowi, że odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Warunkiem odpowiedzialności jest więc popełnienie czynu który w rozumieniu prawa karnego może polegać zarówno na zakazanym ustawą działaniu, jak i zaniechaniu spełniania nakazanego przez nią obowiązku. Czyn ten musi być zawiniony czyli popełniony w jednej postaci winy przez osobę dorosłą
i poczytalną.

Czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą (25 lat pozbawienia wolności, dożywotniego pozbawienia wolności) nosi miano zbrodni, zaś czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc, określony został jako występek. Zbrodnia i występek to dwie postacie przestępstwa.

Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie, a występek także nieumyślnie. Czyn zabroniony (zbrodnia lub występek) popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić (zamiar bezpośredni), albo przewiduje możliwość jego popełnienia, godzi się na to (zamiar ewentualny).

Każde przestępstwo ma cztery charakterystyczne cechy tzw. znamiona, które muszą łącznie zaistnieć, aby można było uznać, że określony czyn jest przestępstwem.

• Podmiot przestępstwa – sprawca czynu – mający określony wiek i jest poczytalny;

• Przedmiot przestępstwa – dobro chronione prawem – życie, zdrowie itp.;

• Podmiotowa strona przestępstwa – wina sprawcy czynu – umyślna lub nieumyślna;

• Przedmiotowa strona przestępstwa – okoliczności popełnienia czynu – czas, miejsce, skutki.

Przestępstwo można popełnić w kilku formach:

• Sprawstwa

• Współsprawstwa

• Podżegania

• Pomocnictwa

• Usiłowania

• Przygotowania

Bezprawność czynu, a więc również odpowiedzialność karną wyłączają następujące okoliczności nazywane kontratypami:

• Obrona konieczna

• Wyższa konieczność

• Ryzyko nowatorskie

• Błąd

• Nieświadomość bezprawności

• Niepoczytalność

• Poczytalność ograniczona

Katalog kar przewidzianych przez Kodeks karny:

• Grzywna

• Ograniczenie wolności

• Pozbawienie wolności

• 25 lat pozbawienia wolności

• Dożywotnie pozbawienie wolności

Kary dodatkowe przewidziane przez Kodeks karny:

• Pozbawienie praw publicznych

• Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu

• Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej

• Zakaz prowadzenia pojazdów

• Przepadek przedmiotów

• Obowiązek naprawienia szkody

• Nawiązka

• Świadczenie pieniężna

• Podanie wyroku do publicznej wiadomości

• Pozbawienie praw rodzicielskich lub opiekuńczych

• Zwrot korzyści majątkowej

Wykroczeniem jest czyn społecznie szkodliwy zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełniania pod groźbą aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł. lub nagany. Odpowiedzialności za wykroczenia podlega tylko ten, kto popełnia taki czyn.

Wykroczenie tak jak i przestępstwo można popełnić zarówno umyślnie jak i nieumyślnie, chyba że ustawa przewiduje odpowiedzialność tylko za wykroczenie umyślne. (Kodeks Wykroczeń, art.. 1, par. 1).

Kary przewidziane przez Kodeks wykroczeń:

• Areszt

• Ograniczenie wolności

• Grzywna

• Nagana

Kary dodatkowe:

• Zakaz prowadzenia pojazdów

• Przepadek przedmiotów

• Nawiązka

• Obowiązek naprawienia szkody

Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób