Jakość surowców roślinnych jest pojęciem kompleksowym, obejmującym zespoły cech:
-fizycznych, wynikających z budowy morfologicznej(kształt, wielkość,barwa)
-organoleptycznych, warunkowanych budową anatomiczną
-chemicznych, obejmujących wartość odżywczą, biologiczną, bezpieczeństwo zdrowotne
-cech użytkowych, przydatność do bezpośredniego spożycia,przetwórstwa
Czynniki decydujące: genetyczne(gatunek i odmiana); siedliskowe; agrotechniczne
Czynniki mutagenne – fizyczne : promieniowanie jonizujące, ultrafioletowe; wysoka temperatura (uszkodzenie DNA); czynniki chemiczne: kwas azotowy, imparyt, kolchicyna, nadtlenek wodoru i amoniak
Fizyczne właściwości rośliny: - właściwości geometryczne; -mechaniczne; - akustyczne; -cieplne; - dyfuzyjne; - elektryczne; - optyczne
Zmienność żywych roślin – podstawowe zjawisko biologicznei polega na występowaniu dziedzicznych lub niedziedzicznych różnic komórek osobników i populacji pod względem ich budowy i właściwości
Zmienność surowców: dziedziczna, środowiskowa, rozwojowa.
Dziedziczna jest wynikiem działania, czynników które mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie warunkując wytwarzanie się dziedzicznych właściwości roślin.(wysokość roślin, masa 1000 nasion, kształt bulw, długość okresu wegetacyjnego, typowa barwa dojrzewających nasion i owoców)
Środowiskowa: zjawisko polegające na występowaniu zmian niedziedzicznych, wywołanych warunkami w jakich roslina się rozwija.(ściemnienie nasion jęczmienia, zdrobninie nasion, bulw, korzeni; występowanie substancji toksycznych; porażenie chorobami i szkodnikami; uszkodzenie nasion, owoców, korzeni spichrzowych)
Zmienność rozwojowa: zjawisko polegające na powstawaniu zmian podczas rozwoju roślin.(zawartość wody w nasionach; zawartość cukru w korz. Spich.; wielkość owoców; barwa owoców i nasion; zdolność do przechwywania i transportu korz.spich)
Modyfikacje genetyczne roślin: GMO proces przenoszenia obcych genów z dawcy do biorcy nazywa się transformacją genetyczną. Uzyskane w ten Sposób organizmy to organizmy transgeniczne – GMO.
4 kierunki: -wzbogacenie surowców w składniki podnoszące ich wartość żywieniową
- usuwanie substancji szkodliwych i niepożądanych
- ułatwianie procesów przetwórczych oraz kształtowanie reologii i organoleptyki produktów spożywczych
-wprowadzenie cech korzystnych dla zdrowia człowieka
Główne kierunki:
1.hamowanie dojrzewania owoców
2.zwiększenie zawartości egzogennych aminokwasów
3.zwiększenie zawartości glutenu
4.wprowadzenie białek opóźnijących zamarzanie owoców
5. Redukcja syntezy kwasów tłuszcz. I wiele in.
Przykłady: transgeniczny ryż „złoty ryż” – karotenoidy wprowadzone – żeby wzmacnić odporność,nie zawierają B-karoten; pomidor „Flavr Savr” – późno dojrzewająca odmiana pomidora
Siedlisko to zespół czynników naturalnych i sztucznych wywierajacyhc bezpośredni wpływ na bytujące w nim rośliny. Chcąc zaspokoić potrzeby roślin uprawnych należy najpierw poznac ich wymagania co do siedliska. Czynniki: abiotyczne(klimat, kształtowanie powierzchni terenu, gleba); biotyczne(wszystkie organizmy roślinne i zwierzęce wchodzące w skład biocenozy na dannym obszarze)
Czynniki agrotechniczne – kształtują jakość surowców. Na jakość uzyskanego plonu wpływ wywiera struktura zasiewów. Dotyczy to zwłaszcza tych przypadków gdy wprowadzono jej uproszczenie bez uwzględniania jej skutków biologiczny.
Chemizacja: -nawozowa( modyfikuje właściwości roślin)
-nienawozowa(zwalczania chorób,szkodników,chwastów)