1. JAKIE SĄ CELE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH KIEROWANE DO RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM ?

• Korygowanie niewłaściwych postaw rodziców w procesie terapii rodzinnej lub indywidualnej

• Wzbogacanie wiedzy o potrzebach dzieci i rozwijanie umiejętności stymulowanie rozwoju społecznego dzieci poprzez metodę modelowania połączoną z egzekwowaniem wymagań, metodą modelowania połączono z moralizowanie, metodę indukcji i korygowanie zaburzeń zachowania poprzez program opracowany przez C. Sutton

• Wzbogacanie wiedzy i rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców metodami opartymi na psychologii humanistycznej np. trening umiejętności wychowawczych oparty na założeniach podejścia skoncentrowanego na osobie C. Rogers

1. JAKIE SĄ CELE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH KIEROWANE DO RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW DZIECI W WIEKU MŁODSZO SZKOLNYM ?

• Wzbogacanie wiedzy o potrzebach dzieci i rozwijanie umiejętności ich rozwoju społecznego metodą powierzania zadań, modelowania, moralizowania i indukcji

• Wzbogacanie wiedzy o przyczynach niepowodzeń szkolnych, rozwijanie umiejętności budzenia motywacji do nauki i kształtowania nawyków sprzyjających uczeniu się

1. JAKIE DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE MOGĄ PODEJMOWAĆ WYCHOWAWCY DZIECI W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM ?

• Koncentrują się głównie na stymulowaniu rozwoju psychospołecznego metodami opartymi na psychologii humanistycznej np. program Spójrz inaczej i metodami opartymi na psychologii behawioralnej

1. JAKIE DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE MOŻE PODEJMOWAĆ PEDAGOG W ODNIESIENIU DO DZIECI W MŁODSZYM WIEKU PRZEDSZKOLNYM ?

• Korygowanie zaburzeń w rozwoju społecznym metodą dramatyzacji improwizowanej Janiny Grochulskiej

• Korygowanie zaburzeń w rozwoju psychospołecznym metodą socjoterapii

1. ISTOTA ŚCIEŻKI RYZYKA

• Ścieżka ryzyka rozwoju - Określenie to nawiązuje do teorii zachowań ryzykownych Roberta Jessora oraz do koncepcji czynników chroniących i czynników ryzyka. Pojęcie zachowania ryzykowne oznacza zachowania zagrażające zdrowiu i życiu

• Ścieżka indywidualnego ryzyka- Opis oddziaływania na człowieka w toku jego rozwoju wzajemnie powiązanych ze sobą czynników ryzyka prowadzących do podejmowania zachowań ryzykownych w okresie dorastania

1. RODZAJE ŚCIEŻEK RYZYKA W ODNIESIENIU DO DZIECI PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM

Maria Deptuła stwierdza że występują dwie główne ścieżki ryzyka obie zaczynają się bardzo wcześnie:

• pierwsza w okresie wczesnego dzieciństwa, pierwsza zaczyna się zanim dziecko wkroczy w wiek przedszkolny i wiąże się z realizacją ról rodzicielskich

• druga w momencie rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole

1. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU „SPÓJRZ INACZEJ”

Program ten oparty jest na psychologii humanistycznej obejmuje od 23 do 25 godzin zajęć w roku szkolnym zgrupowanych w czterech blokach tematycznych, ważną częścią programu jest stworzenie warunków do rozwoju inteligencji emocjonalnej a zwłaszcza do rozwoju samoświadomości umiejętności kierowania własnymi emocjami, umiejętności rozpoznawania emocji u innych ludzi oraz rozwoju takich umiejętności społecznych jak:

• umiejętność nawiązywania i podtrzymywania związków z innymi,

• umiejętność podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów oraz konfliktów,

• umiejętność funkcjonowania w grupach społecznych i pomagania innym w trudnych sytuacjach.

Szczególny nacisk kładzie się w programie na wspieranie rozwoju dziecka nie tylko przez treści programowe i specjalnie dobrane metody ale także przez bardzo osobisty kontakt nauczyciela z dziećmi.

Podstawową metodą jest uczenie się przez doświadczenie a znakiem rozpoznawczym, rozpoczynanie i łączenie zajęć w kręgu, wykorzystywane to psychodrama , burza mózgów, śpiewanie rysowanie gry i zabaw przedstawienia kukiełkowe , krótki opowiadania .

1. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU GROCHULSKIEJ

Program wspomagania rozwoju społecznego dzieci biednych oraz dzieci odrzucanych społecznie opracowany przez Janinę Grochulską opiera się na założeniu że wychowanie jest procesem gromadzenia doświadczeń interpersonalnych jednostki.

Jakość i liczba zdobywanych doświadczeń zależy od miejsca jakie zajmuje dany uczestnik we współdziałaniu. Proces ten pośredniczy w zdobywaniu doświadczeń . Grochulska twierdzi że gotowych doświadczeń nie jesteśmy w stanie nikomu przekazać ale możemy wpływać na pozycje zajmowaną przez dziecko w interakcji społecznej oraz na to jak spostrzega ono innych ludzi i samego siebie.

Program Grochulskiej jest realizowany w małych grupach terapeutycznych, dzieci podczas inscenizacji niedokończonych historyjek które zawierają konflikt między rówieśnikami lub inne trudne sytuacje interpersonalne zmieniają pozycję zajmowaną zwykle w interakcjach z innymi ludźmi odgrywając rolę raz jednego innym razem drugiego uczestnika interakcji.

Osoba prowadząca zajęcia kieruje procesem wymiany informacji zwrotnych między dziećmi odgrywającymi rolę, chodzi o to aby dzieci wzbogacały swoją wiedzę o sobie. Program jest w dwóch wersjach jedna przewidziana dla dzieci wycofujących się z kontaktów druga dla dzieci agresywnych odrzucanych przez rówieśników.

Program Grochulskiej adresowany jest do dzieci w wieku głównie 10/9 lat ponieważ jest to faza rozwoju zdolności interpersonalnych, badanie skuteczności obu wersji programu wskazuje na to że trening przebywania na różnych pozycjach w interakcjach z kolegami pozwala gromadzić doświadczenia sprzyjające wystąpieniu korzystnych zmian w zachowaniu mimo że program obejmuje jednymi 30 spotkań 3 razy w tygodniu trwających po ok. od 30-40 min, opiera się na psychologii poznawczej.

1. ISTOTA METODY SOCJOTERAPII , JEJ CELE

Socjoterapia jest bezpośrednią formą pomocy między psychoterapią a treningiem interpersonalnym jest adresowana do dzieci z tzw. kłopotliwym zachowaniem np. agresywny, nieśmiały, z ADHD z trudnościami w uczeniu się.

W ramach socjoterapii realizuje się cele:

• terapeutyczne,

• edukacyjne

• rozwojowe

Cele terapeutyczne polegają na:

• przepracowaniu podstawowych urazów przejawianych przez uczestników w relacjach z rówieśnikami, z dorosłymi

• w realizacji różnych typów zadań zarówno indywidualnych jak i grupowych

Cele edukacyjne obejmują :

• poznawanie emocji sposobów radzenia sobie z nimi,

• diagnozę własnych i cudzych potrzeb uczenie się współpracy i we współpracy,

• uczenie się dbania o własną autonomię uczenie się pełnienia różnych ról i korzystania ze swoich mocnych stron,

• uczenie się rozwiązywania konfliktów,

• poznawanie mechanizmów uzależnień, faz choroby alkoholowej,

• poznawanie zachowań w rodzinie i poza nią, wskazujących na współuzależnienie.

Cele rozwojowe to :

• rozwijanie indywidualnych talentów i zamiłowań,

• uczenie lepszego radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych z rówieśnikami,

• przepracowanie zagadnień ważnych dla danego wieku np. koleżeństwo, przyjaźń miłość, niezależność od rodziny, w czym mogę być samodzielnym

1. ISTOTA MOTYWACJI ZEWNĘTRZNEJ, WEWNĘTRZNEJ, ENDOCENTRYCZNEJ ORAZ EGZOCENTRYCZNEJ

• Dzieci w młodszym wieku szkolnym zdolne są do uruchamiania motywacji wewnętrznej polegającym na uwewnętrznianiu norm zachowań pożądanych z relacjach z innymi ludźmi (motywacja konwencjonalna endocentryczna) oraz do orientacji humanistycznej gdzie zachowania wobec innych warunkowania są stanem ich potrzeb (tj motywacja humanistyczna egzocentryczna)

• Motywacja endocentryczna- powstaje pod wpływem aktualizacji normy a czynnikiem sterującym nią jest lęk przed poczuciem winy i chęć bycia dumnym z siebie, uruchomienie tej motywacji sprzyja skupieniu na sobie na swoim idealnym obrazie a kształtuje się ona pod wpływem egzekwowania norm apelowania do poczucia winy i dumy z siebie. Niskie zainteresowanie problemami innego człowieka.

• Orientacja humanistyczna egzocentryczna- jest ona uruchamiana na skutek dostrzeżenia cudzej potrzeby. Charakteryzuje ją wysokie zainteresowanie rzeczywistymi potrzebami człowieka, wysoka empatia poznawcza oraz wysoka trafność udzielanej pomocy. Czynnikami które decydują o jej powstaniu są informacje o cechach obiektów społecznych, doświadczenie powodzenia w działaniu na rzecz innych, powierzanie zadań.

INNE :

Indywidualna ścieżka ryzyka może być też zapoczątkowana zaburzeniami w rozwoju poznawczym dziecka:

1. Zaburzenia zdolności poznawczych to np. obniżona zdolność koncentracji uwagi, percepcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo słuchowo ruchowej. Skutki są następujące: problemy w nauce i obniżona zdolność do radzenia sobie z nimi, w młodszym wieku szkolnym odrzucenie przez rówieśników, w okresie dorastania przyłączanie się do destrukcyjnych grup rówieśniczych.

Modelowanie połączone z egzekwowaniem wymagań.

Modelowanie polega na obserwowaniu modela jako wzorca do naśladowania. Jeśli rodzic przejawia czułe i opiekuńcze postawy to zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa które jest podstawowym warunkiem rozwoju ale także wytwarza ogólne pozytywne nastawienie wobec innych ludzi. Badacze zwracają uwagę na to że wytwarzając ogóle pozytywne ustosunkowania wobec ludzi, rodzice ułatwiają proces uczenia się i zapobiegają silnym negatywnym uczuciom dostarczają także dziecku wzorów opiekuńczych postaw wobec innych ludzi. Ważny jest rodzaj relacji miedzy dzieckiem a modelem ponieważ dzieci chętnie naśladują zachowania modela który jest miły uśmiechnięty ciepły niż tego z którym kontakt jest rzeczowy, oschły. Czułe i opiekuńcze postawy rodziców muszą być powiązane z zestawianiem dziecku odpowiednich do jego wieku wymagań i egzekwowanie ich. Część rodziców nie potrafi tego robić. Skutkiem tego jest bo odmowa podporządkowania się …. A także opóźnienie w rozwoju społecznym.

Metoda powierzania zadań

Polega na tworzeniu dziecku okazji do bycia odpowiedzialnym za jakieś dobro wspólne i wiąże się z nagradzaniem za wywiązywanie się z zadań. Metoda zadaniowa wiąże się z tym że zadania powierzane dziecku powinny być dla niego atrakcyjne i dostosowane do jego możliwości.

Metoda indukcji

Jest to metoda o podłożu poznawczym, polega na wskazywaniu dziecku na konsekwencje jakie jego zachowanie przynosi inne. Mogą to być konsekwencje korzystne dla kogoś (indukcja pozytywna) oraz niekorzystne (indukcja negatywna) w stosowaniu tej metody należy zdanie Marii Deptuły w jak największym stopniu usamodzielniać dziecko odczytywaniu i interpretowaniu sygnału świadczących o przeżywaniu emocji przez innych ludzi np. spójrz na Marka co się z nim dzieje jeśli dziecko powie Marek płacze to ja mogę powiedzieć Co się stało Markowi dlaczego płacze. Udzielanie dziecku informacji o przyczynach tego stanu rzeczy może mieć miejsce dopiero wtedy gdy nie jest ono w stanie samodzielnie zinterpretować sygnałów emocjonalnych i powiązać ich z własnym wcześniejszym zachowaniem. Metoda indukcji zdaniem M. Hoffmana rozwija u dziecka zdolność dostrzegania cudzych potrzeb i uczuć a w szczególności tych które mogą być skutkiem własnego zachowania dziecka, zdolność ta wymaga umiejętności decentracji interpersonalnej czyli różnicowania własnych myśli, doznań, przeżyć, od cudzych oraz chodzenia w cudze położenia.

Jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami u dzieci.

Oparła swój program na psychologii behawioralnej jego głównym celem jest zachowanie rodziców ale także wychowawców pracujących w przedszkolach z metodą zachęcani dzieci w wieku przedszkolnym do lepszego zachowania. Autorka przyjmuje że człowiek jest z zewnątrz sterowny a nagradzanie zachowań aprobowanych prowadzi do utrwalania i częstszego przejawiania natomiast ignorowanie i karanie zachowań nie aprobowanych doprowadza do zrezygnowania z nich przez dziecko.

Założenia programu: C. Satin twierdzi że w ciągu:

• 8 tygodniu rodzic powinien pracować nad zmianą jednego wybranego przez siebie negatywnego zachowania dziecka. Pierwszy krok polega na zdefiniowaniu negatywnego zachowania obserwowanie .. ,świadczą o tym że dziecko jest nieposłuszne agresywne, rodzice określają co robi i mówi dziecko że nazywają je nieposłusznym, agresywnym, odpowiadają również na pytanie co powinno robić i mówić dziecko żeby uznali że jest posłuszne i nie jest agresywne. Rodzice ustalają czy ich wymagania są adekwatne do możliwości dziecka i następnie otrzymują zadanie nie zmieniania niczego w sposobie zachowania się wobec dziecka przez następny tydzień tylko ograniczenie się do jego systematycznej obserwacji pod kontem wybranego przez siebie zachowania.

• Rodzicom zleca się prowadzenie obserwacji przez kolejny tydzień z jednoczesnym opisem jednego wybranego z każdego dnia negatywnego zachowania rodzice próbują odnotować czynniki sprawcze, przyczyny negatywnego zachowania opisują samo zachowanie ale także to co zdarzyło się bezpośrednio po negatywnym zachowaniu. Rodzice powinni koncentrować swoją uwagę na tym co następuje po negatywnym zachowaniu co pozwala im dostrzec czy dziecko poprzez nie osiąga swoje cele czyli udaje mu się wymusić np. kupno tego na czym mu zależy a czego mu wcześniej odmawiano to spostrzeżenie pozwala rodzicom na prowadzenie zmian w postępowaniu z dziećmi.