POLITYKA HANDLOWA - polega na realizacji zadań przez państwo w sferze swojej wymiany handlowej z zagranicą, za pomocą określonych instrumentów (narzędzi).

POLITYKA EKONOMICZNA – świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową – na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

POLITYKA WOLNEGO HANDLU – w swej czystej postaci polega na powstrzymywaniu się państwa od stosowania wszelkich barier ograniczających dostęp zagranicznych towarów i przedsiębiorstw do rynku krajowego oraz rezygnacji ze środków wspierania własnego eksportu.

ARGUMENTY EKONOMICZNE NA RZECZ WOLNEJ WYMIANY HANDLOWEJ: *poprawa efektywności produkcji (wolny handel pozwala na optymalną alokację produkcji w miejscach umożliwiających jej maksymalizację), *poprawa efektywności konsumpcji (umożliwienie konsumentom zakupu importowanych towarów i usług, dzięki którym osiągają wyższy poziom użyteczności), *korzyści ze skali produkcji (ekspansja produkcji eksportowej prowadzi do zwiększenia skali produkcji, zbytu), *obniżenie stopy inflacji (poprzez wpływ na obniżenie cen światowych i cen na rynkach wewnętrznych wolna wymiana handlowa, wskutek rosnącej konkurencji na rynkach międzynarodowych oraz na rynku wewnętrznym, wpływa na obniżenie inflacji)

ARGUMENTY MORALNE NA RZECZ WOLNEJ WYMIANY HANDLOWEJ: *godność i suwerenność jednostki (tylko w warunkach wolnej wymiany handlowej jednostka ma pełną swobodę decydowania o zakupach, sprzedaży czy konsumpcji), *ograniczenie władzy państwowej (wykluczenie sytuacji, w której małe grono osób (rząd) podejmuje arbitralne decyzje o strukturze produkcji i konsumpcji), *zbliżenie państw i jednostek (granice „bez barier” przekraczają nie tylko towary, ale także ludzie), *podniesienie poziomu wykształcenia (wolny handel prowadzi do wzrostu dobrobytu, co zachęca ludzi do podnoszenia poziomu wykształcenia)

ŚRODKI PARATARYFOWE - działają podobnie jak cła, a więc służą ograniczaniu wymiany poprzez podniesienie cen dobra krajowego.

ŚRODKI POZATARYFOWE - bardzo liczne, ponieważ kraje wprowadzają coraz to nowe bariery, bardziej skuteczne a zarazem mniej przejrzyste.

CŁO - najstarszy i bardzo szeroko stosowany środek polityki handlowej, jest opłatą pobieraną przy przekraczaniu przez towar granicy celnej danego kraju. Wskazanie w definicji, że proces pobierania odbywa się na granicy celnej, jest istotne dlatego że w niektórych przypadkach pokrywa się ona z zasięgiem władzy suwerennej danego kraju. Celem zastosowania tego środka jest głównie ochrona poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, a czasem bilansu płatniczego.

CŁO – opłata pobierana przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów w momencie przekraczaniu granicy celnej, a więc jest to rodzaj podatku zwiększającego cenę towaru i obniżającego jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym.

CŁA IMPORTOWE - opłaty pobierane przy imporcie danego towarów celu ochrony produkcji krajowej, ochrony poziomu cen wewnętrznych i zwiększania dochodów państwa. Najczęściej uznaje się, że w interesie kraju leży ograniczenie importu niektórych towarów.

CŁA EKSPORTOWE - opłaty pobierane od towarów sprzedawanych za granicę, mają zazwyczaj charakter fiskalny, są również stosowane w celu ograniczenia wywozu towarów (często chodzi tu o surowce lub inne dobra deficytowe na rynku krajowym). W praktyce stosuje się je jedynie w niektórych krajach rozwijających się w monokulturowym charakterze gospodarki oraz eksportu. Cło eksportowe może wówczas zastępować podatki, których pobieranie wymagałoby tworzenia kosztownego systemu podatkowego. Jeżeli np. podstawę gospodarki danego kraju stanowi produkcja kakao, to zdecydowana większość tej produkcji jest kierowana na eksport, który najczęściej odbywa się przez jeden czy dwa porty. W takiej sytuacji pobieranie od producentów kakao cła eksportowego wymaga utworzenia 1-2 punktów odprawy celnej a tym samym jest znacznie tańsze od tworzenia systemu podatkowego, zapewniając jednocześnie podobny dopływ środków finansowych do budżetu.

CŁO TRANZYTOWE - opłata pobierana od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju. Przyczyną ograniczonego stosowania tego cła jest fakt, że brak ceł przewozowych może stać się czynnikiem skłaniającym do wyboru tranzytu właśnie przez dany kraj, który z kolei może uzyskać poważne wpływy z udostępniania swej sieci transportowej lub środków transportu. W wielu krajach w tym także w Polsce dochody te stanowią znaczną część wpływów budżetowych.

• ad valorem (od wartości, wartościowe) - najczęściej stosowane, stawka celna podawana jest jako wskaźnik procentowy, a wielkość cła jest ustalona jako odsetek od ceny towaru. Przykład - Jeśli np. cena samochodu wynosi 50 tys. zł a stawka celna 20%, to wielkość cła wyniesie 10 tys. zł.

• ad spetiem (specyficzne, ilościowe) – ustalane w jednostkach pieniężnych w odniesieniu do jednostek miary (np. 5 gr od tuzina ołówków czy 2zł od tony węgla, 5 PLN od tony cukru). Przy tym sposobie ustalania stawki ostateczna wielkość należności celnej nie zależy od ceny danego towaru.

• Mieszane (kombinowane) - jest kombinacją cła specyficznego i cła ad valorem. (przewóz odzieży jest obciążony cłem w wysokości 1 zł od kg, a dodatkowo 10% od wartości)

• Alternatywne – jest to również połączenie cła specyficznego i wartościowego, jednakże na zasadzie alternatywy, a nie koniunkcji ( np. 20% od wartości, lecz nie mniej niż 500 USD od sztuki importowanego samochodu)

NADWYŻKA KONSUMENTA - czyli różnica między sumą, która konsument gotów jest płacić za dana ilość towarów, a sumą, którą musi zapłacić, kupując tę ilość towarów.

CŁO OPTYMALNE - wielkość cła pozwalająca na maksymalizację osiągniętych korzyści przez wprowadzający go kraj.

ŚRODKI POZATARYFOWE - Najczęściej przez środki pozataryfowe rozumie się inne niż cła i środki parataryfowe bariery ograniczania obrotów towarowych z zagranicą. Środki pozataryfowe są stosowane selektywnie.

OGRANICZENIA ILOŚCIOWE (KONTYNGENTY) - Jest to bezpośrednio określony przez państwo wolumen eksportu bądź importu, który nie może być przekroczony w skali roku (lub w innym okresie). Kontyngenty: *importowe - urzędowo ustalona ilość towaru dopuszczona do przywozu w oznaczonym czasie. *Eksportowe - maksymalna ilość towaru dopuszczona do wywozu. *Globalne - są ustalane autonomicznie przez rządy i wyrażane w maksymalnych wielkościach importu poszczególnych towarów ze wszystkich krajów lub pewnej ich części. W okresie obowiązywania nie ulegają one zmianie. *Bilateralne są uzależnione od ustępstw partnera, z natury więc ulegają zmianie w czasie.

PODSTAWOWE PRZYCZYNY ILOŚCIOWEGO OGRANICZANIA PRZYWOZU: *Ochrona produkcji krajowej, *Potrzeba skierowania popytu z towarów importowanych na krajowe, *Przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego, *Względy sanitarne, *Względy bezpieczeństwa, *Poprawa terms of trade.

PODSTAWOWE PRZYCZYNY ILOŚCIOWEGO OGRANICZANIA WYWOZU: *potrzebę przeciwdziałania eksportowi towarów deficytowych na rynku krajowym, *Względy bezpieczeństwa ( niedopuszczenie do eksportu np. broni do kraju nieprzyjaznego), *Konieczność zastosowania retorsji wobec kraju, który postępuje nie fair wobec eksportera.

EMBARGO - Najsilniejszą formą kontyngentowania jest całkowity zakaz importu, czyli embargo. Definicja obejmuje zarówno prawny zakaz operacji handlowych jak i decyzję rządu zabraniającą statkom wchodzenia do portu kraju objętego embargiem. Narzędzie to jest stosowane głównie ze względów politycznych i może mieć charakter dyskryminacyjny. Zakazy importu i eksportu (którym rodzajem jest embargo) mogą być stałe lub okresowe. Zakazy okresowe uwzględniają wahania podaży na skutek sezonowości produkcji, np. na rynku owoców i warzyw.

KONCESJE I LICENCJE IMPORTOWE LUB EKSPORTOWE - To dokumenty zezwalające na przywóz z zagranicy lub wywóz z kraju określonej ilości towarów, licencjowanie obrotów zmierza do zmniejszenia kręgu podmiotów handlujących danym towarem, co ułatwia kontrolę obrotów. Licencje i koncesje wprowadza się zazwyczaj na towary o znaczeniu strategicznym dla kraju (np. paliwo), na towary niebezpieczne, którym handel wymaga specjalnych kwalifikacji oraz na towary akcyzowe.

DOBROWOLNE OGRANICZENIA EKSPORTU (VER, ANG. VOLUNTARY EXPORT RESTRAINT) - Zawierają zobowiązanie kraju eksportującego, że w pewnym okresie jego eksport nie przekroczy określonej wielkości. Dzieje się to pod presją importera. Eksporter godzi się na takie rozwiązanie w celu uniknięcia ostrzejszych restrykcji importowych. Trzy typy dobrowolnych ograniczeń eksportu: *Ograniczenia jednostronne, wprowadzane z własnej inicjatywy przez kraj eksportera po dokonaniu analizy sytuacji na rynku odbiorcy, *Ograniczenia jednostronne, wynikające jednakże z dwustronnych negocjacji, które wiążą się z pewnego rodzaju szantażem ze strony kraju importera, *Ograniczenia dwustronne zawierane w ramach układu wielostronnego.

UMOWY O DOBROWOLNYM OGRANICZENIU (VRA, ANG. VOLUNTARY RESTRAINT AGREEMENT) - Dotyczą one na ogół tzw. towarów wrażliwych i są zawierane między eksporterem i importerem na z góry określony czas. Przeważnie eksporter jest zmuszony do zawarcia takiego porozumienia, w innym przypadku bowiem, grożą mu jeszcze ostrzejsze ograniczenia (np. kontyngentowanie importu).

OGRANICZENIA DEWIZOWE - Całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotów dewizowych z zagranicą. W warunkach ograniczeń obroty te zostają poddane kontroli lub są w pełni przejmowane przez administrację państwową. Wyrazem tego jest obowiązek odsprzedawania upoważnionym bankom dewiz zarobionych zagranicą. Jednocześnie płatności na rzecz zagranicy mogą być dokonywane tylko po uzyskaniu zezwolenia państwa.

• Umowy płatnicze - dopuszczają pewien zakres rozliczeń dewizowych, precyzując granicę transferu dewiz w ujęciu globalnym lub według wyspecyfikowanych branżowo kontyngentów płatniczych. Umowy płatnicze mają zastosowanie przy przechodzeniu krajów od całkowitych ograniczeń dewizowych do wymienialności walut.

• Umowy clearingowe - polegają na rozliczeniach między krajami z tytułu eksportu i importu, dokonywanych w walutach narodowych każdego z partnerów uczestniczących w clearingu. Rozliczenia te następują bez udziału dewiz. Mogą one mieć charakter dwustronny lub wielostronny. W przypadku rozliczeń wielostronnych clearing, pozwalając na wielostronną kompensatę sald, znacznie rozszerza zakres wymiany międzynarodowej w stosunku do clearingu dwustronnego ograniczonego możliwościami słabszego partnera.

NORMY TECHNICZNE I SANITARNE - Są to przepisy, które poszczególne państwa wprowadzają w celu ochrony zdrowia i życia ludzi, ochrony środowiska naturalnego oraz spełnienia wymagań technicznych dotyczących towarów. Normy te są ustalane w taki sposób, aby nie przeszkadzały producentom krajowym, natomiast były trudne do spełnienia dla konkurentów zagranicznych. Normy techniczne są bardzo skuteczne w stosunku do słabszych technologicznie konkurentów, co powoduje, iż są środkiem często wykorzystywanym przez kraje wysoko rozwinięte do dyskryminacji krajów rozwijających się.

ZAKUPY RZĄDOWE - Kolejna odmiana środków pozataryfowych, są dokonywane przez rząd, agencje rządowe, instytucje publiczne danego państwa oraz firmy podlegające silnej regulacji rządowej i dotyczą produktów wytwarzanych w kraju nawet wówczas, gdy są one droższe lub gorszej jakości od importowanych. Przykładem realizowania zakupów rządowych jest europejski przemysł telekomunikacyjny, gdyż głównymi nabywcami sprzętu telekomunikacyjnego są spółki państwowe.

MECHANIZM KURSÓW WALUTOWYCH: *Zmiany kursu walutowego wpływają na bilans handlowy, a przez to na całą gospodarkę. *Dewaluacja - czyli obniżenie kursu walutowego w stosunku do walut obcych lub złota, wywołuje obniżkę cen towarów eksportowanych na rynkach zagranicznych w obcych walutach i wzrost cen z importu. *Rewaluacja - czyli podwyższenie kursu waluty krajowej, wywołuje wzrost cen w eksporcie wyrażonych w walutach obcych, których kursy spadły w stosunku do waluty krajowej. Podwyższenie cen produktów eksportowanych powoduje zmniejszenie popytu na nie za granicą. Skutkiem rewaluacji waluty krajowej jest również spadek cen towarów z importu na rynku krajowym.

WYMÓG SKŁADNIKA KRAJOWEGO - Przyjmuje dwie formy: *Zobowiązania krajowego podmiotu kupującego importowane wyroby finalne do pokrycia określonej części popytu zakupami na rynku wewnętrznym. *Żądania, aby wszyscy producenci określonych wyrobów finalnych działający na danym rynku pokrywali pewną część popytu na podzespoły i części potrzebne do ich wykonania dostawami z rynku krajowego. (Wprowadzenie wymogu składnika krajowego może przynieść krótkookresowe korzyści, takie jak utrzymanie zatrudnienia w przemyśle samochodowym. Jednak utrzymywany długookresowo wywołuje zmniejszenie racjonalności gospodarowania, ponieważ przesuwa część produkcji podzespołów i części od producentów tańszych do droższych. Import stanowi często bardziej efektywną alternatywę. Narzędzie to jest wykorzystywane głównie przez kraje słabo rozwinięte w celu rozwoju produkcji rodzimej i osiągnięcia jak największej wartości dodanej z zagranicznych inwestycji bezpośrednich.)

REGUŁY POCHODZENIA - To zasady określające, jaka część wartości produktu sprzedawanego na warunkach preferencyjnych musi być dodana na obszarze danego ugrupowania integracyjnego. Reguły pochodzenia są więc podobne do wymogu składnika krajowego. Różnica polega na tym, iż wymóg składnika krajowego chroni rynek jednego kraju, a reguły pochodzenia – rynek ugrupowania integracyjnego. Wprowadzenie reguł pochodzenia wpływa na wzrost kosztów oraz pogorszenie jakości usług. Celem wprowadzenia reguł pochodzenia jest to, by towary importowane spoza ugrupowania nie korzystały z preferencji, których udzielili sobie członkowie ugrupowania.

ŚRODKI PARATARYFOWE - Przez pojęcie narzędzi parataryfowych zagranicznej polityki ekonomicznej rozumie się ograniczenia w handlu zagranicznym nie będące cłami, a powodujące skutki identyczne jak cła; prowadzą one do wzrostu ceny importowanego towaru i zmniejszają jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym kraju, który je stosuje. Narzędzia parataryfowe mogą zastępować cła lub je uzupełniać. W porównaniu z cłami narzędzia parataryfowe: *odznaczają się większą skuteczniejszością, *nie mają charakteru globalnego, *nie dotyczą wszystkich uczestników wymiany zagranicznej, *obejmują niektóre podmioty gospodarcze i wybrane towary, *traktowane są jako dyskryminacyjne, *wprowadzenie ograniczeń parataryfowych jest prostsze niż zmiana taryfy celnej

OPŁATY WYRÓWNAWCZE - różnica między niższą ceną towaru importowanego a wyższą, ustaloną i gwarantowaną przez państwo, ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju, *Ich celem jest podniesienie ceny towaru importowanego do poziomu ceny towaru krajowego w celu zrównania ich konkurencyjności; *Cechują się zmiennością, będącą pochodną wahań cen na rynku międzynarodowym towarów importowanych. Opłaty wyrównawcze są stosowane łącznie z cłem lub zamiast cła: W pierwszym przypadku są one nakładane, kiedy cena towaru importowanego jest, łącznie z cłem nadal niższa od ceny wewnętrznej. Jeśli odpowiedzią importera towaru zagranicznego obłożonego cłem może być obniżka ceny dewizowej o równowartość cła (prowadzi do neutralizacji działania cła) to od opłat wyrównawczych nie ma ucieczki. W efekcie opłaty wyrównawcze prowadzą do szybkiego rozwoju krajowej produkcji towarów, w stosunku do których są stosowane.

OPŁATY FISKALNE - są stosowane wobec towarów nie produkowanych w kraju importera w celu zwiększenia dochodów budżetowych. *W zakres towarów objętych opłatami fiskalnymi wchodzą w pierwszej kolejności towary luksusowe o niskiej elastyczności popytu. *Wzrost ceny krajowej tych towarów nie ogranicza na nie popytu, a w niektórych przypadkach nawet go zwiększa. *Rzadziej opłaty te są wykorzystywane do ochrony bilansu płatniczego, do towarów importowanych o wysokiej elastyczności popytu.

OPŁATY SPECJALNE - np. Konsularne, stemplowe, statystyczne, administracyjne. Mogą one pełnić różne funkcje: zwiększać dochody budżetowe, chronić bilans płatniczy, zwiększać popyt na substytuty krajowe itp.

PODATKI WEWNĘTRZNE - są to dodatkowe opłaty nakładane na towary importowane po ich ocleniu i różnią się one od podatków stosowanych wobec towarów produkowanych w danym kraju. *Mogą mieć charakter bezpośrednio obciążający zysk importera i choć formalnie nie podnoszą ceny towaru importowanego, to faktycznie czynią to, tyle że z pewnym opóźnieniem. *mogą one mieć również charakter pośredni, a więc wpływać na zmniejszenie zysku importera przez podniesienie ceny wewnętrznej przywożonego towaru.

Funkcję zastępczą wobec cła fiskalnego pełni podatek graniczny, który ma szerszy zasięg niż cło (może obejmować wszystkie towary importowane), a jego stawka może mieć stały poziom w odniesieniu do każdego towaru. Tak było w Polsce w pierwszych latach transformacji, kiedy to podatek graniczny dotyczył wszystkich towarów i wynosił 6%. Z czasem był stopniowo redukowany i został zniesiony z początkiem roku 1997

AKCYZY - Są to podatki pośrednie, które obejmują towary przy sprzedaży. Początkowo akcyzy dotyczyły przede wszystkim używek, jednak obecnie akcyzą są objęte różne przedmioty codziennego użytku. *akcyzy pobiera się zarówno od towarów importowanych, jak i krajowych. Importer musi jednak od razu zapłacić całą sumę, natomiast producent krajowy może uzyskać odroczenie zapłaty. *akcyzy podwyższają cenę towaru importowanego i tym samym obniżają jego konkurencyjność lub wpływają na zmniejszanie importu, ograniczając konsumpcję. Dlatego też akcyzy stają się coraz silniejszym środkiem protekcjonizmu handlowego.

SUBSYDIA EKSPORTOWE - świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkujących i sprzedających swoje towary za granicą. *Wyrażają się one w formie różnicy między wyższą ceną krajową towaru, a jego niższą ceną na rynku zagranicznym. *W zakres subsydiów wchodzą m.in. Premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo eksporterom w celu obniżenia kosztów transportu. *Subsydiowanie umożliwia eksporterom obniżenie cen na rynku zagranicznym bez zmniejszenia ich zysków. Subsydia są stosowane z kilku powodów: *W celu wyeksportowania nadwyżek towarowych niemożliwych do sprzedaży na rynku wewnętrznym, a przez to grożącym ograniczeniami w produkcji, wzrostem bezrobocia itp. *W celu pełniejszego wykorzystania możliwości produkcyjnych i wzrostu zatrudnienia. *W celu przeciwdziałania deficytowi bilansu handlowego (poprzez rozwój eksportu)

SUBSYDIA BEZPOŚREDNIE - polegają na wypłacaniu eksporterom określonych premii zależnie od wielkości zrealizowanego eksportu. *Mogą być one udzielane w formie zwrotu wypłat na sfinansowanie badań rynków zagranicznych, akwizycji, reklamy, itp. *Cechą subsydiów bezpośrednich jest ich łatwa wykrywalność przez partnerów zagranicznych, w konsekwencji czego państwa importujące mogą je bez trudu zneutralizować za pomocą ceł wyrównawczych lub innych narzędzi polityki ekonomicznej

SUBSYDIA POŚREDNIE - są one stosowane w wielu formach, przy czym wraz z upływem czasu część z nich jest zaniechana. Ogólną cechą subsydiów pośrednich jest przyjmowanie przez nie formy różnego typu ulg i ułatwień obniżających koszty produkcji i ułatwiających eksport. Subsydia pośrednie dzielą się na: 1) Ułatwienia fiskalne: *Ulgi podatkowe udzielane przez państwo przedsiębiorstwom produkującym na eksport, *Zwrot importerowi ceł, którymi został obciążony import surowców; 2) Ulgi kredytowe: *Obniżki oprocentowania kredytów udzielonych eksporterowi przez państwo lub też wydłużenie ich karencji; 3) Korzyści z pokrywania przez państwo wydatków marketingowych eksportera: *Organizowanie i finansowanie przez rząd ośrodków handlowych (np. biur radcy handlowego)

DUMPING - sprzedaż towaru za granicą poniżej ceny wewnętrznej kraju eksportera, a w krańcowym przypadku- poniżej kosztów produkcji tego towaru w kraju eksportującym. *Subsydia finansuje rząd, obciążając budżet państwa, dumping- przedsiębiorstwa na własny rachunek. *Celem dumpingu jest zdobycie i utrzymanie rynku kraju importera poprzez obniżkę ceny eksportowej i pokonanie konkurentów (postępowanie to niszczy konkurentów nie przez zwiększanie efektywności, polepszanie jakości, lepszy marketing, lecz przez przenoszenie część kosztów związanych z produkcją i sprzedażą na konsumentów krajowych.

DEPOZYTY IMPORTOWE - obciążenie importera przez państwo obowiązkiem wpłaty na specjalny, nie oprocentowany rachunek kwoty proporcjonalnej do wielkości importu. Pozostaje ona na tym rachunku na określony czas, po czym zostaje importerowi zwrócona, jeśli nie zajdą w tym czasie okoliczności obciążające go. Funkcja: podrażają one towary importowane na rynku wewnętrznym kraju je wprowadzającego.

PODWYŻSZENIE PODSTAWY WYMIARU CŁA - Stosuje się je wówczas, gdy cena wewnętrzna jest wyższa od ceny importowej. Efektem jest zmniejszenie się konkurencyjności przywożonego towaru, co jest związane ze zwiększeniem się jego obciążenia celnego

KONTYNGENTY TARYFOWE - określają maksymalną wielkość importu bezcłowego lub objętego obniżonymi stawkami celnymi. *Kontyngenty są stosowane wtedy, kiedy potencjalny import przewyższa możliwości zbytu na terenie danego kraju. *Służą one selekcji eksporterów zagranicznych, różnicując opłacalność dokonywanych transakcji.

MIĘDZYNARODOWY PRZEPŁYW KAPTAŁU – wszelkie ruchy kapitału, które swoje statystyczne odzwierciedlenie znajdują w bilansie obrotów gospodarczych z zagranicą i są ujmowane w rachunku bilansu płatniczego danego kraju.

PRZEPŁYW KAPITAŁU W SZEROKIM ZNACZENIU – transakcje kapitałowe dokonywane przez bank centralny oraz inne podmioty, np. przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, banki komercyjne.

PRZEPŁYW KAPITAŁU W WĄSKIM ZNACZENIU – ruch kapitału podejmowany z motywem zysku przez podmioty gospodarcze inne niż bank centralny.

KRÓTKOTERMINOWE RUCHY KAPITAŁU – jeżeli okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału nie przekracza jednego roku.

DŁUGOTERMINOWE RUCHY KAPITAŁU – jeżeli okres ten jest dłuższy niż jeden rok.

KAPITAŁ ZE ŹRÓDEŁ PUBLICZNYCH – wszelkiego rodzaju agendy rządowe, budżety lokalne oraz budżety organizacji międzynarodowych. Dla kredytów z tych źródeł charakterystyczne jest to, że są często udzielane z myślą o realizacji założonych celów regionalnych czy makroekonomicznych. Ponadto kredyty udzielane ze źródeł publicznych, do których należą m.in. takie organizacje, jak: Bank Światowy, MFW, EBOiR, a także inne banki regionalne, są na ogół korzystniejsze od tych udzielanych przez banki komercyjne czy też inne instytucje prywatne.

KAPITAŁ ZE ŹRÓDEŁ PRYWATNYCH – wszelkie formy wywozu kapitału przez przedsiębiorstwa, banki komercyjne oraz osoby prywatne. Ten rodzaj transfer kapitału może mieć charakter zarówno długo-, jak i krótkookresowy, ale jego głównym celem będzie zawsze chęć osiągnięcia zysku.

LOKATY NA RYNKU WALUTOWYM – polegają na inwestowaniu kapitału za granicą (np. depozyty bankowe) w celu wykorzystania istniejących między poszczególnymi krajami różnic w stopach procentowych, a także różnic kursowych i tym samym osiągnięcia zysku większego, niż byłoby to możliwe, inwestując na rynku krajowym.

KREDYTY HANDLOWE – kredyty związane bezpośrednio z wymianą towarową. Są one udzielane importerowi przez eksportera i mają na celu zwiększenie konkurencyjności danego towaru. Kredyty te szczególnie często stosuje się w obrocie gotowymi obiektami przemysłowymi, statkami, samolotami oraz w stosunkach krajów uprzemysłowionych z krajami rozwijającymi się. (np. weksle)

KREDYTY FINANSOWE – nie są związane z zakupem towarów czy też innym wykorzystaniem celowym. Tę formę pożyczek finansowych przybierają przede wszystkim kredyty udzielane przez banki, czasami również przez agendy rządowe czy organizacje międzynarodowe.

INWESTYCJE PORTFELOWE – są to lokaty kapitału w zagraniczne papiery wartościowe, głównie w akcje i obligacje. W zasadzie są to inwestycje krótkoterminowe, chociaż mogą mieć one również charakter długoterminowy (np. zakup kilkuletnich obligacji obcego rządu). W odróżnieniu od bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zagraniczne inwestycje portfelowe są podejmowane bardziej w celu uzyskania przychodów z zainwestowanych środków lub zysków kapitałowych, niż w celu sprawowania efektywnej kontroli i zarządzania przedsiębiorstwem. Cel/funkcja: zabezpieczenie przed ryzykiem.

TEORIA PORTFOLIO – różnicowanie portfela, inwestor może osiągnąć wyższą stopę zysku przy danym ryzyku lub daną stopę zysku przy mniejszym ryzyku, jeżeli będzie dysponował zróżnicowanym portfelem akcji.

BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE ZAGRANICZNE (BIZ) – inwestycje dokonane w kraju innym niż kraj pochodzenia inwestora, polegające na ulokowaniu kapitału (z reguły długoterminowego) w przedsiębiorstwie zagranicznym w celu uzyskania efektywnej kontroli zarządzania tym przedsiębiorstwem i osiągania z tego tytułu zysków. Pojęcie to obejmuje swym zasięgiem: *zakup udziałów w już istniejących firmach zagranicznych, *założenie nowej filii za granicą, *utworzenie joint venture z podmiotem zagranicznym, *nabycie majątku nieruchomego za granicą w celu rozszerzenia dotychczasowej działalności.

WPŁYW BIZ NA GOSPODARKE KRAJU WYWOŻĄCEGO KAPITAŁ – *w krótkim okresie inwestycje dokonywane za granicą prowadzą przede wszystkim do pogorszenia bilansu płatniczego. Po to, aby założyć zagraniczną filie własnego przedsiębiorstwa konieczny jest transfer za granicę środków finansowych niezbędnych m.in. do wykupu części lub całości już istniejących zakładów, lub też kupna gruntu i budowy zakładu od podstaw (tego rodzaju transfer będzie prowadził do pogorszenia bilansu płatniczego); *w dłuższym okresie tendencja ta może ulec odwróceniu, stanie się tak wówczas, gdy filie lub przedsiębiorstwa powstałe dzięki inwestycjom zagranicznym zaczną przynosić zysk. Jeżeli część tego zysku będzie następnie transferowana do kraju pochodzenia kapitału, to będzie to wpływało na poprawę jego bilansu płatniczego.

WPŁYW INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH NA WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA W KRAJU POCHODZENIA KAPITAŁU – zależy, od tego, czy kapitał wywożony za granicę byłby w przypadku braku tego wywozu zastosowany w kraju. Jeżeli byłoby to realne, to wywóz równałby się utracie potencjalnych miejsc pracy. Wpływają także w sposób pośredni, przez wpływ na wielkość eksportu.

WPŁYW BIZ NA GOSPODARKĘ KRAJU PRZYWOŻĄCEGO KAPITAŁ - Wpływ ten polega na czymś innym w sytuacji, gdy inwestycje mają miejsce w kraju rozwijającym się, a inny- gdy w kraju rozwiniętym. *W krajach rozwijających się korzyści płynące z dopływu inwestycji bezpośrednich wiążą się przede wszystkim z niedostatecznym wyposażeniem tej grupy państw w kapitał. W takiej sytuacji inwestycje zagraniczne stają się ważnym środkiem zwiększającym fundusz inwestycji, a co za tym idzie, poziom aktywności gospodarczej i zatrudnienia. W krajach takich inwestycje bezpośrednie stanowią także szansę poprawy bilansu płatniczego oraz poziomu zaawansowania technicznego swej gospodarki. *W krajach rozwiniętych korzyści z inwestycji mają nieco inny charakter. Podobnie jak w krajach rozwijających się inwestycje takie mogą być źródłem transferu technologicznego. W transferze tym widzi się przede wszystkim środek wzbogacający istniejącą wiedzę. W niektórych krajach rozwiniętych inwestycje zagraniczne są także traktowane jako źródło zwiększania podaży środków kapitałowych niezbędnych do rozwoju regionów mniej zaawansowanych gospodarczo. Dopływ kapitału w postaci BIZ może wreszcie prowadzić do normalizacji sytuacji rynkowej. Dzieje się tak wówczas, gdy zagraniczne inwestycje bezpośrednie mają miejsce w branży zdominowanej przez jedno lub kilka przedsiębiorstw krajowych i gdy pojawienie się zagranicznego konkurenta przyczyni się do zmniejszenia stopnia monopolizacji danej dziedziny wytwarzania. Jednym ze skutków dopływu do kraju zarówno rozwiniętego, jak i rozwijającego się, kapitału zagranicznego w postaci BIZ jest występowanie obawy przed politycznymi następstwami zdominowania gospodarki narodowej przez obcych właścicieli, którzy (w domniemaniu) reprezentują w pierwszej kolejności interes narodowy kraju pochodzenia kapitału. W bogatych w surowce krajach rozwijających się dość powszechne są obawy, że BIZ, a zwłaszcza działalność wielkich koncernów, mogą prowadzić do nadmiernej i sprzecznej z długookresowym interesem tych państw eksploatacji ich zasobów surowcowych

INWESTYCJE TYPU GREENFIELD – są charakterystyczne dla krajów rozwijających się i polegają na tym, że inwestor zagraniczny buduje zakład w kraju goszczącym od podstaw.

INWESTYCJE W POSTACI FUZJI I PRZEJĘĆ – dominują w krajach rozwiniętych i następują najczęściej poprzez nabycie kontrolnego pakietu akcji przez jeden podmiot w drugim lub wspólną decyzję obu podmiotów o połączeniu swojej działalności, przy czym podmioty te są zlokalizowane w różnych krajach.

MIGRACJA – zmiana miejsca zamieszkania osoby, rodziny lub gospodarstwa domowego. Ze względu na położenie miejsca pierwotnego i docelowego rozróżnia się migrację międzynarodową, międzyregionalną oraz lokalną

EMIGRACJA – dobrowolne opuszczenie kraju rodzinnego. Może mieć charakter polityczny, ekonomiczny.

IMIGRACJA – przyjazd do obcego kraju w celu osiedlenia się na stałe.

REPATRIACJA – rodzaj reemigracji, jest związana zazwyczaj ze zmianą granic państwa lub zmianami politycznymi.

UCHODŹCTWO – ucieczka ludności.

PIERWSZA TEORIA MIGRACJI – wywodzi się z rozważań E.G. Ravensteina i J.R. Hicka. Zgodnie z nią strumienie migracyjne są wyznaczone przez istniejące różnice w dochodach realnych między określonymi krajami lub regionami. Współczesna interpretacja teorii strumieni migracyjnych została dokonana przez M.P. Tornado, który uwzględnił oprócz różnic w dochodach realnych także wielkość zatrudnienia.

DRUGA TEORIA MIGRACJI – wywodzi się z rozważań L.A. Sjaastada, który przyjął założenie, że decyzje dotyczące migracji traktuje się jak decyzje inwestycyjne. Zgodnie z tym założeniem osoba mająca podjąć decyzję traktuje migrację jako decyzję inwestycyjną i dokonuje sumowania pieniężnych oraz niepieniężnych wartości netto w określonym przedziale czasu.

DRENAŻ MÓZGÓW (ang. brain drain) – efekt ten oznacza migrację wykwalifikowanych lub wyuczonych pracowników przemieszczających się z krajów rozwijających się do krajów przemysłowych.

PRZYCZYNY MIGRACJI:

*Ekonomiczne - wynikają z chęci poprawy sytuacji ekonomicznej;

*Polityczne - będące efektem legalnych i nielegalnych ograniczeń, lub łamania praw człowieka, a także konfliktów zbrojnych między państwami;

*Socjalno – kulturowe - mające swoje źródło w załamaniu się tradycyjnego porządku oraz norm kulturowych i społecznych;

*Ekologiczne –wynikające zarówno z naturalnych, jak i wymuszonych zmian środowiska;

*Infrastrukturalne – będące efektem zmniejszającego się stopnia zapewniania podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych takich jak mieszkanie, służba medyczna, zabezpieczenia socjalne.

SKUTKI EKONOMICZNE MIGRACJI ZAROBKOWEJ DLA POLSKI - Wpływ migracji zarobkowej Polaków na główne kategorie makroekonomiczne, a więc przede wszystkim na produkt krajowy brutto, a także rynek pracy, transfery zarobków migrantów i handel zagraniczny związany jest przepływem zasobów siły roboczej między krajem a zagranicą.

MAKROEKONOMICZNE SKUTKI MIGRACJI: * Wzrost produkcji w skali globalnej,* Migracja prowadzi do redystrybucji dochodu pomiędzy dysponentami pracy pochodzącymi z różnych państw a także pomiędzy dysponentami pracy i właścicielami innych czynników produkcji.

NAPŁYW ZAGRANICZNYCH PRACOWNIKÓW POWODUJE: *Zwiększa się łączna wielkość czynników produkcji, *Wzrost ilości poszczególnych zasobów nie jest równomierny, *Napływ pracowników powoduje znacznie wyższy przyrost zasobu pracy niż kapitału (przyrost kapitału jest następstwem przywozu kapitału przez imigrantów),*Stawki płac pracowników krajowych zmniejszają się.

KORZYŚCI DLA KRAJU POCHODZENIA SIŁY ROBOCZEJ: *Najważniejszą pozytywną stroną dla kraju pochodzenia siły roboczej jest zmniejszenie jej podaży na wewnętrznym rynku pracy, *Emigracja zwiększa możliwość zatrudnienia części ludności dotąd bezrobotnej, *Zmniejszenie podaży siły roboczej przy utrzymaniu popytu na nią prowadzi do zwiększenia płac co jest korzyścią dla pracobiorców, *Kolejną korzyścią jest transfer części zarobków do kraju macierzystego emigrantów, który wpływa na podniesienie poziomu życia rodzin emigrantów oraz na bilans płatniczy kraju, *Dla wielu państw rozwijających się np. Indii korzyścią jest zmniejszenie zaludnienia kraju, *Duże skupiska emigrantów tworzą rynki etniczne, na których istnieje wysoki popyt skierowany na dobra pochodzące z kraju emigracji

STRATY DLA KRAJÓW POCHODZENIA SIŁY ROBOCZEJ: *Na emigrację często decydują się ludzie młodzi, którzy skorzystali z niektórych świadczeń dostępnych nieodpłatnie w kraju rodzinnym (np. opieka nad niemowlęciem, przedszkole, szkoła, studia)- nie pracują zbyt długo, aby przez płacenie podatków zwrócić koszty tych świadczeń, *Emigracja osób o wysokich kwalifikacjach, *Trudności we wprowadzeniu zmian strukturalnych, zwłaszcza jeżeli zauważy się, że w kraju pozostaje słabo wykwalifikowana siła robocza, *W przypadku, gdy wypływa słabo wykwalifikowana siła robocza głównym kosztem jest zmniejszenie podaży „rąk do pracy”, *Obniżenie jakości niektórych dóbr czy usług, *Maleje baza podatkowa.

KORZYŚCI DLA KRAJÓW PRZYJMUJĄCYCH EMIGRANTÓW: *Napływanie ludzi młodych, *Dostęp do niekiedy unikatowych kwalifikacji, często mało związanych z formalnym wykształceniem- pozwalają wzbogacić ofertę rynkową np. chińskie i wietnamskie restauracje w Polsce, *Podniesienie poziomu rozgrywek sportowych np. udział amerykańskich koszykarzy w rozgrywkach ligowych w Europie, *W odróżnieniu od kraju pochodzenia emigracji władze kraju przyjmującego mogą kontrolować strumień napływających kwalifikacji i wybierać tylko tych pracowników, którzy oferują umiejętności najbardziej pożądane w danym momencie, *W kraju w którym są niewykorzystane czynniki produkcji kapitał czy ziemia imigracja daje możliwość wzrostu dochodu narodowego poprzez wzrost zatrudnienia, *Na skutek zwiększenia podaży siły roboczej obniżają się stawki płac, co pozwala obniżyć koszty produkcji, *Imigranci często zatrudniają się na stanowiskach, którymi nie byli zainteresowani mieszkańcy kraju.

STRATY DLA KRAJÓW PRZYJMUJĄCYCH EMIGRANTÓW: *Spadek poziomu płac, *Zwiększenie trudności związanych z otrzymaniem pracy, *Wzrosty dyscypliny pracy, *Wzrost wymagań ze strony pracodawcy (Inaczej patrzą na to pracodawcy dla których obniżenie poziomu płac, zwiększenie konkurencji na rynku i gotowości jej podejmowania w trudnych warunkach umożliwiają realizację większych zysków), *Koszty dostosowania imigrantów do życia w nowych warunkach np. finansowanie kursów nauki języka czy kursów wiedzy obywatelskiej, *Koszty nauki szkolnej języka ojczystego dzieci emigrantów, *Koszty społeczne wynikające z trudności z dostosowaniem się imigrantów do życia w nowych warunkach np. powstawanie w biedniejszych dzielnicach gett narodowych, wzrost przestępczości, *Wzrost ksenofobii a także zamieszki na tle etnicznym, * Koszty związane z podwyższeniem trzech filarów bezpieczeństwa: wewnętrznego, kulturowego i możliwości trwania dobrobytu, *Waśnie wokół dystrybucji dóbr socjalnych takich jak opieka zdrowotna, mieszkalnictwo, zasiłki dla bezrobotnych, *Ogólny wzrost cen w regonach szczególnie popularnych wśród emigrantów tzw. efekt zatłoczenia.

BILANS PŁATNICZY – zestawienie wszystkich płatności dokonanych w danym okresie między rezydentami krajowymi a zagranicą.

KLASYFIKACJA KURSU WALUTOWEGO: a) Zmienność:*kurs stały - kształtuje Bank Centralny; (sztywny, kurs którego poziom jest regulowany przez władze monetarne);*kurs zmienny - kształtuje się na rynku walutowym; określany przez popy i podaż walut; b) Sposób określania kursu:*kurs rynkowy administrowany - po przekroczeniu określonego poziomu kursu walut, władzę monetarne podejmują interwencję kursowe kupna/ sprzedaży;*kurs urzędowy; ustalany na mocy władz monetarnych; c) Termin zawarcia transakcji:*kurs kasowy (spot) – dotyczy transakcji, w których dostawa walut następuje bezpośrednio po zawarciu transakcji;*kurs terminowy (forward); d) Ilość poziomów kursów:*kurs jednolity - jednolity kurs w stosunku do wszystkich transakcji;*kurs zróżnicowany - odmienny dla wszystkich transakcji lub podmiotów; e) Stosunek do kursu równowagi:*kurs podwartościowy - niższy od kursu równowagi;*kurs nadwartościowy - wyższy od kursu równowagi; f) Siła nabywcza waluty:*kurs efektywny - wskazuje ile więcej lub mniej walut obcych można nabyć za jednostkę waluty krajowej w stosunku do okresu bazowego przyjętego za 100;*efektywny kurs realny wskazuje ile więcej lub mniej towarów zagranicznych można uzyskać ze pewien wolumen towarów krajowych, reprezentowany przez jednostkę waluty krajowej w stosunku do okresu bazowego przyjętego za 100; g) Stosunek do inflacji:*Kurs nominalny - bez uwzględnienia stopy inflacji;*Kurs realny skorygowany o stopę inflacji; h) Sposób obliczania kursu: *Kursy krzyżowe - kurs dwóch dowolnych walut obliczany z kursów tych walut w stosunku do innej (takiej samej waluty) t+2

KURS KUPNA – cena, po której dealer jest gotowy kupić jednostkę (lub 100 jednostek) waluty bazowej

KURS SPRZEDAŻY (OFFER lub ASK) – cena, po której dealer jest gotowy sprzedać jednostkę (lub 100 jednostek) waluty bazowej, po kursie sprzedaży

SPREAD – różnica pomiędzy BID i ASK

WALUTA BAZOWA – waluta, której ilość w danym kursie jest stała (zwykle 1 lub 100)

WALUTA KWOTOWANA – ilość w danym kursie zmienia się w kolejnych kwotowaniach

KWOTOWANIE – przedstawienie ceny, po jakiej bank chce sprzedać lub zakupić daną walutę za inną; *bezpośrednie – zmienna ilości jednostek waluty krajowej w stosunku do stałej liczby jednostek waluty obcej (bazowa); *pośrednie – zmiana ilości jednostek waluty obcej w stosunku do stałej liczby jednostek waluty krajowej (bazowa)

ELEMENTY RYNKU WALUTOWEGO:

a) popyt na walutę (zapotrzebowanie) – jest ceteris paribus, malejącą funkcją kursu walutowego; źródła popytu na dewizy: *wydatki na import, *inwestycje podmiotów krajowych za granicą, *kredyty udzielane podmiotom zagranicznym przez podmioty krajowe; Funkcja popytu na walutę(wykres) – malejąca f. kursu walutowego, popyt na walutę jest pochodny od popytu na towary, usługi; jeśli popyt rośnie krzywą Dw trzeba przesunąć w prawo, jeśli maleje – w lewo;

b) podaż waluty – ilość waluty na rynku przy danej cenie; jest ceteris paribus, rosnącą funkcją kursu walutowego; źródła podaży dewiz: *wpływy z eksportu, *inwestycje zagraniczne lokowane w kraju, *kredyty udzielane podmiotom krajowym przez podmioty zagraniczne (w tym kredyty zaciągane przez rząd); (wykres) podaż waluty rośnie to krzywą Sw trzeba przesunąć w prawo;

c) cena waluty (kurs walutowy) – cena jednej waluty wyrażona w innej walucie.

FUNKCJE KURSU WALUTOWEGO: *cenotwórcza, *informacyjna, *alokacyjna (rozmieszczenie zasobów w skali światowej), *f. instrumentu polityki pieniężnej

RYNEK WALUTOWY – rynek, na którym gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i banki przeprowadzają transakcje kupna i sprzedaży walut zagranicznych.

RÓWNOWAGA NA RYNKU WALUTOWYM – kurs, przy którym podaż walut obcych na krajowym rynku walutowym jest równa popytowi na nie.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KURS WALUTOWY: *podaż waluty, *popyt na walutę, *zmiany PKB, *zmiany poziomu stopy procentowej, *zmiany cen, *polityka gospodarcza (fiskalna, monetarna, handlowa), *długookresowa tendencja w zakresie rozwoju gospodarczego danego kraju (zmiany wydajności pracy, postęp techniczny, konkurencyjność gospodarki, ryzyko inwestycyjne), *czynniki polityczne, *oczekiwana zmiana kursu walutowego, *spekulacje na temat zmiany kursu

APRECJACJA – wzrost siły nabywczej waluty w stosunku do innych walut

DEPRECJACJA – spadek siły nabywczej waluty w stosunku do innych walut

DEWALUACJA – jednorazowy akt obniżenia siły nabywczej waluty w stosunku do innych walut

REWALUACJA – jednorazowy akt podwyższenia siły nabywczej waluty w stosunku do innych walut

TERMS OF TRADE – wskaźnik będący relacją zmian cen w eksporcie do zmian cen w imporcie danego kraju

EKONOMICZNE SKUTKI ZMIAN KURSÓW WALUT

WYSZCZEGÓLNIENIE	DEWALUACJA	REWALUACJA
ceny wewnętrzne dóbr importowanych	Wzrost	Spadek
Ceny zewnętrzne dóbr eksportowanych	Spadek	Wzrost
Eksport	Wzrost wolumenu	Spadek
Import	Spadek	Wzrost
Terms of trade	Pogorszenie	Poprawa
Wpływ na ceny wewnętrzne	Wpływ inflacyjny	Deinflacyjny
Zyski firm	Rosną	Spadek
Bilans płatniczy	poprawa	pogorszenie

KLASYFIKACJA TRANSAKCJI NA RYNKU: a) ze względu na motyw zawierania transakcji: *zabezpieczające (hedgingowe) – transakcje walutowe, mające na celu wyeliminowanie ryzyka walutowego; * transakcje spekulacyjne – transakcje walutowe, wynikają z chęci uzyskania dochodu związanego ze zmianami kursu walutowego; b) ze względu na okres dostawy waluty: *transakcje natychmiastowe (spot, kasowe, bieżące) – t+2, kontrakty wymiany jednej waluty na drugą, dla których termin rozliczenia wynosi 2 dni robocze (dostawa waluty następuję w ciągu dwóch dni roboczych od dnia zawarcia transakcji; *terminowe transakcje walutowe – kontrakty dotyczące wymiany jednej waluty na drugą po określonym kursie, w określonym terminie w przyszłości.

RODZAJE TRANSAKCJI NA RYNKU WALUTOWYM: *spot, *forward (na rynku pozagiełdowym), *futures (na giełdzie), *opcje walutowe, *swap

CECHA	KONTRAKT FORWARD	KONTRAKT FUTURES
Rynek	pozagiełdowy	Giełda terminowa
Standaryzacja kontraktów	Wynegocjowane warunki są w zasadzie dowolne, brak standaryzacji	Ścisła standaryzacja obejmuje rodzaje walut, wielkość transakcji, terminy realizacji
Depozyt zabezpieczający	Raczej nie wymagany	wymagany
Zawierane transakcje	Zawierane rzeczywiste transakcje walutowe	Głównie tzw. nierzeczywiste transakcje walutowe (nie dostarcza się tu fizycznie w terminie rozliczenia transakcji konkretnych walut a rozlicza się jedynie różnice kursowe)
Rozliczenie transakcji	W terminie dostawy	codziennie

OPCJA WALUTOWA – to prawo do zakupu/sprzedaży waluty po określonym kursie w ustalonym terminie lub przed upływem tego terminu (opcja amerykańska lub europejska; opcja zakupu lub opcja sprzedaży)

OPCJA EUROPEJSKA – zobowiązuje strony transakcji do jej realizacji w ustalonym terminie (może być wykonana tylko w dniu jej wygaśnięcia)

OPCJA AMERYKAŃSKA – daje nabywcy prawo do jej realizacji w dowolnym czasie przed upływem terminu wyznaczonego w umowie

OPCJA ZAKUPU – prawo do zakupu walut po określonym kursie

OPCJA SPRZEDAŻY – prawo do sprzedaży walut po określonym kursie

TRANSAKCJE SWAP – transakcje związane ze zwrotną wymianą walut; polegają na wymianie jednej waluty na drugą połączonej z transakcją odwrotnej wymiany walut w późniejszym terminie.