Alfabet fenicki, będący modyfikacją istniejącego wcześniej pisma proto-kananejskiego jest najstarszym zachowanym alfabetem świata. Uważa się, że powstał około 1050 p.n.e., najprawdopodobniej dla potrzeb rozwijającego się handlu. Służył do zapisu fenickiego, języka z grupy północno-semickiej, używanego w starożytności na terenie dzisiejszego Libanu oraz w licznych fenickich koloniach. Zapis ten, poprzez oparte na nim pisma greckie i hebrajskie, dał początek wszystkim alfabetom stosowanym współcześnie na terenie Europy oraz arabskiemu, a nawet dewanagari używanemu obecnie w Indiach.

Charakterystyczną cechą fenickiego jest jego spółgłoskowość (brak liter odpowiadających samogłoskom, które odczytywano z kontekstu). Pozwala to sklasyfikować ten alfabet jako abdżad. Hebrajczycy w pierwszych wiekach naszej ery opracowali opcjonalny system oznaczania samogłosek pisma sylabicznego, natomiast starożytni Grecy przemianowali niektóre litery pisma fenickiego na samogłoski, tworząc pierwszy pełny głoskowy alfabet. Poszczególne litery zapisu fenickiego oznaczają także całe wyrazy, co zaznaczono w tabeli. Alfabet, odczytywany najczęściej od prawej do lewej, zrekonstruowała w 1904 roku grupa uczonych pod przewodnictwem Theodora Nöldeke. Bazowali oni na setkach zachowanych inskrypcji, odnalezionych w byłych fenickich miastach: Tyrze, Byblos i Kartaginie. Mimo tego nie jest do końca pewne znaczenie niektórych liter, które na przestrzeni wieków ulegały zmianom (np. "digg" – ryba na "dalet" – drzwi; "hillul" – święto na "he" – okno).

Bustrofedon (z greckiego bus - wół i strofe - bruzda), sposób pisania starożytnych Greków i Italików, kolejno od strony lewej do prawej i od prawej do lewej (tak jak wół pługiem robi bruzdy). Bustrofedon występuje na najstarszych zabytkach epigraficznych (tj. rytych na twardym materiale, czyli gł. na kamieniu lub metalu) greckich, italskich (np. umbryjskich czy oskijskich) i łacińskich (m.in. na słynnym lapis niger z Rzymu). Spotykany jest sporadycznie w greckich napisach z różnych miejscowości Grecji jeszcze w VI w. p.n.e. W Gortynie na Krecie używano go nawet przez cały IV w. p.n.e.

Alfabet grecki – powstały ok. IX w. p.n.e. alfabet służący do zapisu języka greckiego i języków kilku ludów znajdujących się pod wpływem kultury greckiej. Jego znaki służyły Grekom także do zapisu liczb oraz do notacji muzycznej. We wczesnej starożytności istniało wiele form alfabetu greckiego, wypartych w okresie klasycznym przez formę jońską (zachodnią), której w niezmienionej postaci używa się do dziś do zapisu języka nowogreckiego. Używany jest też w matematyce, m.in. do oznaczania kątów.

Alfabet łaciński (łacinka), tzw. alfabet rzymski – alfabet, system znaków służących do zapisu większości języków europejskich oraz wielu innych. Jest najbardziej rozpowszechnionym alfabetem na świecie – posługuje się nim ok. 35% ludzkości. Wywodzi się z systemu służącego do zapisu łaciny.

Alfabet aramejski - jeden z najstarszych alfabetów, wykazuje znaczne podobieństwo z alfabetem fenickim. Był alfabetem spółgłoskowym (abdżadem). Prawododobnie od niego wywodzą się współczesne alfabety: hebrajski, arabski, indyjskie i staroturecki. Alfabet aramejski służył w starożytności do zapisu języka aramejskiego (współcześnie język aramejski korzysta z alfabetu syryjskiego lub hebrajskiego).

Alfabet hebrajski, nazywany też przez badaczy pismem żydowskim lub pismem kwadratowym – alfabet spółgłoskowy stosowany do zapisu języka hebrajskiego, jidysz, ladino i innych języków żydowskich, wywodzący się z alfabetu aramejskiego, a pośrednio z fenickiego i egipskich hieroglifów. Składa się z 22 znaków, a w przeciwieństwie do alfabetu łacińskiego nie rozróżnia się w nim liter małych i wielkich.Kierunek pisma: od prawej do lewej.

Runy (alfabet runiczny) – alfabet używany do zapisu przez ludy germańskie (tzw. alfabet fuþark). Niekiedy nazwę "runy" odnosi się także do systemów piśmienniczych stosowanych przez ludy tureckie (tzw. alfabet orchoński) oraz Madziarów (Węgrów) (tzw. rowasz). Używany również w obrzędach magicznych. Staronordyckie słowo *run oznacza tajemnicę.

Hieroglify (z stgr. ἱερογλυφικά hieroglyphika, dosł. "święte znaki") – najwcześniejszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu, obok pisma hieratycznego i demotycznego. Nazwa wywodzi się (podobnie jak nazwa władcy - faraona) z greki i oznacza święte znaki. Ponieważ Hellenowie nie mogli ich zrozumieć, nie przypuszczali że służą do pisania.

W piśmie hieroglificznym występują 3 rodzaje znaków:

• znaki fonetyczne

• znaki ideograficzne

• determinatywy

Określenie "hieroglify" stosowane jest także w stosunku do innych rodzajów pisma piktograficznego, używanego przez m.in. Azteków, Majów.

Hieroglify azteckie możemy podzielić na grupy : liczbowe - liczby od 1 do 19 oznaczano kropkami lub palcami, liczba 20 - flagą, liczba 400 - znakiem podobnym do pióra, liczba 8 000 - symbolicznym workiem, dat (kalendarzowe) - kalendarz aztecki (Rys. nr 14) wywodził się prawdopodobnie z kalendarza Majów ale był znacznie uproszczony. Był to kalendarz podwójny: rytualny liczący 260 dni stosowany do ceremonii religijnych i drugi 365-dniowy, w którym każdy dzień miał swoją nazwę i symbol obrazkowy, piktograficzne oraz fonetyczne (sylabiczne i alfabetyczne).

Pismo klinowe to najstarsza, na Bliskim Wschodzie, odmiana pisma, stworzona najprawdopodobniej przez Sumerów ok. 3500 lat przed naszą erą. Pierwotnie było złożone z przedstawień rysunkowych, które wyobrażały przedmioty albo jeden charakterystyczny ich element, a przy bardziej abstrakcyjnych pojęciach – kompozycje symboliczne. Na początku system był całkowicie ideograficzny (obrazkowy). Każdy znak miał znaczenie podstawowe, do którego dochodziły znaczenia poboczne. Nazwa pochodzi od kształtu znaków odciskanych na glinianych tabliczkach za pomocą kawałka trzciny. Jego powstanie, w IV tysiącleciu p.n.e., związane było z administracyjnymi i gospodarczymi potrzebami rozwijającej się coraz bardziej cywilizacji. Do największego rozkwitu doszło w XIV-XIII w. p.n.e. z uwagi na wagę języka akadyjskiego na Bliskim Wschodzie, w którym było zapisywane. Pismo klinowe używane było aż do okresu panowania na Bliskim Wschodzie hellenistycznej dynastii Seleucydów w II w. p.n.e.

Petroglify – wyryte w skale rysunki, na ogół prehistoryczne dzieła ludzi z ery neolitycznej. Są one ważną formą przedliterackich symboli, używanych od około 10. tysiąclecia p.n.e. do czasów współczesnych, mających różnorodne formy zależnie od czasu i miejsca powstania. Słowo petroglif pochodzi z greki, w której πέτρος petros oznacza skała, a γλύφειν glyphein to wyryć (ich złożenie zostało zaadaptowane pierwotnie w języku francuskim, jako pétroglyphe).

Petroglifu nie należy mylić z piktogramem, który jest jedynie namalowany na skale (a nie: wyryty), chociaż obydwa można zaliczyć do szerszej kategorii sztuki naskalnej. Petroformy, lub wzory i kształty znajdujące się na wielu dużych skałach i skupiskach głazów to również całkiem co innego.

Dekonstrukcja to termin filozoficzny stworzony przez Jacques'a Derridę w 1960 roku.

Odnosi się do wielości możliwych interpretacji i odczytań tekstu i języka, w kontekście tego, co sam tekst i język podkreśla jako istotne, ale także tego, co pomija. Jacques Derrida twierdził, że dekonstrukcja nie jest kierunkiem filozoficznym ani nową szkołą myślenia, a jedynie sposobem odbioru tekstu. Komentatorzy i kontynuatorzy Derridy stworzyli jednak charakterystyczny, odrębny nurt w filozofii.

Jak twierdził sam Derrida, "nie ma nic poza tekstem" i każdy komentarz na temat dzieła, także pochodzący od autora, jest jedynie przyczynkiem, kolejnym odrębnym tekstem podlegającym interpretacjom, lecz bynajmniej nie uprzywilejowanym.

Termin dekonstrukcji nie ma precyzyjnej definicji, także dlatego, że unikał jej sam autor, czerpiąc zarówno z twórczości Heideggera (i jego pojęcia destruktion), jak i z idei Innego u Lévinasa.

Choć sam autor terminu nie uważał się za postmodernistę, dekonstrukcja uważana jest za jedno z kluczowych podejść w ramach tego kierunku badań społecznych i filozofii.

Ponieważ dekonstrukcja jest także sposobem interpretacji tekstu i kultury, jest obecna zarówno w filozofii, jak i w antropologii, socjologii, a także oczywiście w literaturoznawstwie.

Sensualizm, pogląd filozoficzny będący skrajną formą empiryzmu genetycznego . Polega na uznaniu, że zarówno cała wiedza, jak i dyspozycje ludzkiego umysłu mają swe źródło w poznaniu zmysłowym. Zwykle sensualizm wiąże się z postacią E.B. de Condillaca, który w słynnym eksperymencie myślowym (zwanym posągiem Condillaca) próbował udowodnić, że człowiekowi nie potrzeba żadnej wrodzonej wiedzy, by powstało w nim życie duchowe, a wystarczy jedynie zdolność odbierania wrażeń.

Filozofię Condillaca najlepiej prezentuje szczegółowo analizowany przez niego przykład posągu, obdarzonego zdolnością odbierania wrażeń tylko jednego zmysłu. Zdaniem Condillaca już ta jedna zdolność wystarczy, by posąg rozwinął w pełni życie umysłowe. Różnica w natężeniu wrażeń wytwarza uwagę, która wytwarza się z postrzegania różnic; ślady poszczególnych wrażeń wytwarzają pamięć, a napływ kolejnych wrażeń pociąga za sobą ich porównywanie, to zaś – sądzenie.

W każdym wrażeniu zmysłowym są: przedstawienie (wytwarza uwagę, pamięć, zdolność wyobrażenia, odróżniania, porównywania sądzenia i wnioskowania) i zabarwienie uczuciowe (wytwarza: pożądanie, wolę, miłość, nienawiść, nadzieję i obawę).

Condillac wszelką wiedzę wywodził z doświadczenia zewnętrznego, uzyskiwanego za pomocą zmysłów. Jednak w przeciwieństwie do Locke'a pojmował umysł ludzki jako całkowicie bierny, nie posiadający żadnych idei ani dyspozycji wrodzonych zbiornik wrażeń doznanych i zapamiętanych. Cała treść i funkcje umysłu powstają jako efekt bodźców zewnętrznych.

Postęp umysłu zależy od posługiwania się znakami umownymi. Condillac za znaki uważał nie tylko wyrazy mowy, ale również pojęcia, wskazywał na wspólną naturę myśli i mowy.

Nasze pojęcia są tylko znakami, nasze wrażenia są tylko stanami subiektywnymi; dają niewiele wiadomości o rzeczach i własnej jaźni.

Wiedzę abstrakcyjną pojmował nominalistycznie, wiedzę zmysłową idealistycznie. Od nauki wymagał by była jak najbardziej ścisła i ostrożna. By uczynić z filozofii naukę ograniczył ją wyłącznie do psychologii. Sensualizm Condillaca pozostał teorią wyłącznie psychologiczną. Analizę uważał za jedyną prawidłową metodę, a w poszukiwaniu syntez widział przeszkodę w postępie nauki. ^[1]

Nie twierdził, że nauka jest jedynym źródłem prawdy, do czego skłaniały jego wyniki naukowe, lecz w myśl wiary chrześcijańskiej, uznawał istnienie Boga i duszy substancjalnej.

Bayle był człowiekiem o szerokich zainteresowaniach, pragnącym dojść w swoich pracach do prawdy o człowieku i społeczeństwie. Był w dużej mierze samoukiem; swoją wiedzę historyczną, teologiczną i obyczajową zdobywał na podstawie samodzielnie dobieranych i dość przypadkowych lektur. Po lekturze prac historycznych różnych autorów doszedł do wniosku, że autor opracowania naukowego powinien całkowicie zrezygnować z abstrakcyjnego wnioskowania, lecz opierać się jedynie na pewnych, przedstawionych już przez inne osoby faktów. Według tego klucza dobierał materiał do swojego najważniejszego opracowania, Słownika historycznego i krytycznego.

Wiele miejsca w pracach Bayle'a zajmowała religia, którą rozpatrywał jako zjawisko społeczne i jako osobistą postawę człowieka wobec życia. W Myślach o komecie filozof zastanawiał się nad problemem przyjmowania przez ludzi wierzeń i utrwalaniem się w społeczeństwie przekonań nawet zupełnie absurdalnych. Pośrednio atakował królów i duchownych jako utrudniających proces przyjmowania przez lud naukowych faktów. Nie odrzucał jednak całkowicie chrześcijaństwa i wiary w Boga, pozostawał praktykującym kalwinistą; w ostatnim liście deklarował się jako filozof chrześcijański, przekonany o dobroci i miłosierdziu bożym. Równocześnie przekonywał, że prawdziwość religii chrześcijańskiej i pełnia prawdy o tej religii nie jest powszechnie znana nawet tym, którzy czynnie jej poszukują. W Komentarzu filozoficznym bronił ateistów oraz osób wahających się przed przymusowym uczestnictwem w praktykach religijnych. W ostatnich latach życia szczególnie intensywnie rozważał problem istnienia zła w świecie; nie doszedł jednak do wniosków odrzucających istnienie Boga, twierdził jedynie, że w żaden sposób nie da się pogodzić rozumowego i religijnego postrzegania świata.

W XVIII w. Bayle został uznany za jednego z prekursorów rozumowego poznawania świata; do jego myśli nawiązywali również otwarcie ateistyczni autorzy.

Vico współtworzy historyzm. Doszukuje się w procesach dziejowych prawidłowości. Podkreśla, że jest chrześcijaninem i przyjmuje istnienie Boga jako Opatrzności (tylko to zbliża go do św. Augustyna i jego traktatu O państwie Bożym), jednak zajmują go wewnętrzne prawidłowości procesu dziejowego: rozpoznawalne w toku analizy historii i powtarzalne jako proces.

Nominalizm pojęciowy – pogląd filozoficzny, sformułowany w średniowiecznym sporze o uniwersalia, odmawiający realnego (to znaczy poza umysłem i poza mową ludzką) istnienia pojęciom ogólnym (uniwersaliom), uznający je za nazwy, służące jedynie komunikacji językowej. Nominalizm często wiąże się z empiryzmem oraz pozytywizmem. Przeciwstawnym poglądem jest realizm pojęciowy. Według nominalistów każdemu pojęciu odpowiadają jednostkowe konkretne przedmioty, czyli desygnaty.

W IX wieku Ibrahim al-Nazzam prezentuje arabski nominalizm. Należąc do skrajnej grupy mutazylitów, odrzuca wszechmoc Boga i uczy o równości ludzi ze zwierzętami, które według niego też mogą zostać zbawione.

Semantyka (semantyka logiczna) – obok syntaktyki i pragmatyki jeden z trzech działów semiotyki logicznej (taki podział semiotyki wprowadził Charles W. Morris), zajmujący się funkcjami semantycznymi, tj. relacjami między znakami (w tym zwłaszcza wyrażeniami) a rzeczywistością, do której znaki te się odnoszą. Tak rozumianą semantykę należy odróżnić od semantyki językoznawczej jako nauki o znaczeniu wyrazów (sam termin "semantyka" upowszechnił zresztą językoznawca, Michel Bréal) i semantyki ogólnej, nurtu filozofii języka; terminem "semantyka" określa się też niekiedy semiotykę logiczną jako całość.

Do funkcji semantycznych należą np. konotowanie, oznaczanie i denotowanie, do podstawowych terminów semantycznych znaczenie i prawda. Choć sam termin "semantyka" Bréal rozpowszechnił dopiero pod koniec XIX wieku, badania semantyczne podejmowano już w starożytności na gruncie gramatyki, retoryki, logiki i filozofii. W logice Arystotelesa obecne są zwłaszcza w pismach De interpretatione oraz w Analitykach wtórych. W logice średniowiecznej wykształcił się dział zwany proprietates terminorum, badający takie własności terminów, jak supozycja, significatio, copulatio czy appellatio. W filozofii nowożytnej zagadnienia semantyczne uprawiane były przeważnie w związku z teoriopoznawczymi, np. w rozdz. III Rozważań dotyczących rozumu ludzkiego Locke'a.

W logice współczesnej semantyka stanowi samodzielną dyscyplinę, której rozwój wiązał się z rozwojem filozofii analitycznej i filozoficznej metody analitycznej; należy także wspomnieć o wpływie Badań logicznych Husserla. Można tu wyróżnić dwa główne kierunki: semantykę empiryczną (opisową), koncentrującą się na językach naturalnych, oraz semantykę teoretyczną, koncentrującą się na językach formalnych. Semantyka opisowa obecna jest zwłaszcza w pracach Milla, Moore'a i w tzw. filozofii oksfordzkiej. Semantyka teoretyczna bliska jest teorii modeli, bada języki sztuczne, niekiedy skonstruowane specjalnie dla celów analizy, stosując przy tym formalne metody dedukcyjne. Do jej głównych reprezentantów należą Alfred Tarski, Rudolf Carnap, Alonzo Church, Kurt Gödel.

Semiotyka, ogólna teoria znaku związana z logiką i lingwistyką. Jej współczesna postać pochodzi od Ch. Morrisa, który uznał, że semiotyka powinna stanowić podstawę badań nad związkami między wszelkimi działaniami ludzkimi i ich odzwierciedleniem w systemie znaków.

Semiotyka dzieli się na:

1) semantykę (w węższym sensie), czyli naukę o znaczeniowej stronie języka, o tym, jakie relacje zachodzą między znakami i ich znaczeniem (sensem).

2) syntaktykę rozpatrującą związki zachodzące między znakami i między systemami znaków.

3) pragmatykę badającą warunki użycia określonych znaków.

Logika (gr. λόγος, logos – rozum, słowo) – wedle klasycznej definicji – nauka o sposobach jasnego i ścisłego formułowania myśli, o regułach poprawnego rozumowania i uzasadniania twierdzeń. Jako taka wraz z retoryką logika stanowiła część filozofii^[1]. Współczesna logika wykorzystując metodę formalną znacznie rozszerzyła pole badań włączając w to badania nad matematyką (metamatematyka, logika matematyczna), konstruowanie nowych systemów logicznych (np. logiki wielowartościowe), czysto teoretyczne badania o matematycznym charakterze (np. teoria modeli), zastosowania logiki w informatyce i sztucznej inteligencji (logic for computer science)^[2].

Epistemologia (od stgr. ἐπιστήμη, episteme – „wiedza; umiejętność, zrozumienie”; λόγος, logos – „nauka; myśl”) teoria poznania lub gnoseologia – dział filozofii, zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie, wiedza czy uzasadnienie.

Dedukcja, rozumowanie dedukcyjne, sposób wnioskowania, rozumowania, w którym musi występować związek wynikania logicznego, tzn. dedukcja polega na tym, że gdy dana jest racja (przesłanka) jako zdanie prawdziwe, to na jej podstawie uznaje się następstwo.

Prakseologia, nauka o sprawnym działaniu, która ustala, z punktu widzenia sprawności, najszersze uogólnienia odnoszące się do wszelkich form świadomego i celowego działania, konstruuje i uzasadnia wskazówki i postulaty dotyczące podnoszenia jego sprawności, bada też uwarunkowania sprawności działań i zajmuje się ich podziałem i charakterystyką z punktu widzenia skuteczności.

Prakseologia gospodarcza jest określana jako nauka o racjonalnym działaniu. W obrębie prakseologii mieści się teoria podejmowania decyzji. Przedstawicielem i pionierem prakseologii jako nauki był T. Kotarbiński.

INDUKCJONIZM ELIMINACYJNY Człowiek może jednak usunąć owe złudzenia. Eksperyment wynagrodzi braki zmysłów, a indukcja złudzenia rozumu. Eksperyment, będąc podstawą poznania, nie może obejść się bez indukcji, ponieważ wymaga uogólnienia. Praca naukowa powinna przypominać pracę pszczół - ma zbierać i przetwarzać co zebrała. Właśnie indukcja ma spełnić zadanie przetwarzania danych. Zajmując się jakimś zjawiskiem, np. chłodem, należy dokonać zestawu trzech wypadków: Bacon

1. wypadki w których ta własność występuje (śnieg, wiatr) tablica obecności

2. wypadki gdzie tej własności nie ma (słońce, pustynia) tablica nieobecności

3. zestawić wypadki, gdzie ta własność występuje w różnym natężeniu (zależność od szerokości geograficznej) tablica stopni

Zbieranie wypadków jest wstępem do właściwej indukcji, której celem jest znalezienie własności stale wiążących się z danym zjawiskiem. Stałe własności rzeczy są jej istotą (formą)

Definicja określająca znaczenie: analityczna i syntetyczna

• Definicje określające znaczenie definiowanego terminu podzielić można na analityczne i syntetyczne.

Definicja analityczna jest to definicja określająca znaczenie definiowanego terminu sprawozdawcza, zaś definicja syntetyczna jest to definicja określająca znaczenie definiowanego terminu projektująca.

Realizm skrajny – w teorii poznania: pogląd przeciwstawny idealizmowi, zgodnie z którym przedmioty poznania (dane w doświadczeniu) istnieją niezależnie od aktów poznawczych, czyli są transcendentne wobec nich^[1] – i są dokładnie takie, jak przedstawiają nam je zmysły.

Umiarkowany realizm pojęciowy – obok realizmu pojęciowego (skrajnego realizmu), konceptualizmu i nominalizmu jeden z głównych poglądów dotyczących statusu ontycznego pojęć ogólnych.

Ojcem realizmu umiarkowanego był Arystoteles. W filozofii średniowiecznej reprezentowali go Abelard (twórca sermonizmu, który jednak bardziej przypomina właśnie realizm umiarkowany) i Św. Tomasz, zaś za Św. Tomaszem pogląd ten przyswoili sobie tomiści. Według tego poglądu nazwom i pojęciom ogólnym przysługują korelaty w postaci przedmiotów ogólnych. Inaczej niż w realizmie skrajnym, przedmioty te nie istnieją jako byty realne i niezależne od podmiotu, lecz jako byty idealne, tj. będąc zależnymi w istnieniu od podmiotu poznającego rzeczywistość. Dzięki takiemu ujęciu możliwe jest tworzenie wiedzy ogólnej (niemożliwe w nominalizmie), będącej wynikiem procesu poznawczego, a nie twórczego procesu podmiotu (z czym można ją pomylić w konceptualizmie).

W filozofii pogląd ten ma głównego rywala w skrajnym realizmie – rozwijanym w idealizmie poznawczym i ontologicznym (Platon, a później Husserl) – jako że pozostałe dwa poglądy zostały zmarginalizowane. Zaś na terenie filozofii nauk formalnych toczy się nadal żywy spór pomiędzy wszystkimi czterema stanowiskami.

SKRAJNY NOMINALIZM ((nawiązujący do Platona, według którego desygnaty pojęć powszechnych istnieją obiektywnie poza umysłem (bądź w umyśle Boga, bądź jako oddzielone istoty, bądź jako ta sama forma w różnych bytach)).

umiarkowany nominalizm, zwany inaczej sermonizmem. Nie przyznawał on pojęciom realnego istnienia, ale też nie mówił, że są one tylko i wyłącznie głosami. Według sermonistów pojęcia są to wyrazy ("sermo"). Wyrazy różnią się od dźwięków tym, że posiadają własne znaczenie. Przykład - w przyrodzie istnieją kwiaty, które nazywamy różami. Istnieją one realnie, ale gdyby na całym świecie nagle nie pozostała ani jedna róża, to nie oznacza to wcale, że wyraz "róża" straciłby swoje znaczenie. Nadal wiedzielibyśmy, co to jest, ale kwiat ten nie istniałby realnie. Taki pogląd głosił m.in. Piotr Abelard.