Kod ucznia

Małopolski Konkurs Biologiczny w roku szkolnym 2011/2012 Etap wojewódzki
Uzyskana liczba punktów

Miejsce na metryczkę ucznia

Drogi Uczniu!

Miło nam, że zdecydowałeś się sprawdzić swoją wiedzę i umiejętności w Małopolskim Konkursie Biologicznym.

Zanim przystąpisz do rozwiązywania testu, wpisz swoje imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia, nazwę szkoły oraz imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego Cię do konkursu na oddzielnie przygotowanej karcie, włóż ją do koperty i zaklej.

Aby jak najlepiej wykonać wszystkie zadania z testu, który znajduje się przed Tobą, przestrzegaj następujących zasad:

• sprawdź czy test zawiera 40 zadań, ewentualny brak zgłoś nauczycielowi,

• pracuj uważnie – masz 90 minut na wykonanie wszystkich poleceń,

• rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem - zapisy rozwiązań ołówkiem nie będą oceniane,

• w razie pomyłki nie używaj korektora – błędną odpowiedź przekreśl i zastąp poprawną,

• możesz skorzystać z brudnopisu zamieszczonego na ostatniej stronie arkusza, lecz pamiętaj, że notatki w nim sporządzone nie będą podlegały ocenie,

• jeżeli zakreślisz więcej odpowiedzi, niż jest to podane w poleceniu, zadanie nie będzie podlegać ocenie,

• za prawidłowe odpowiedzi otrzymasz maksymalnie 74 punkty.

Życzymy Ci powodzenia

Zadanie 1. [0 – 1]

W przypadku niedrożności tętnicy udowej w ukrwieniu podudzia i stopy istotną rolę odgrywa

sieć tętnicza kolana, którą tworzą:

A. gałęzie tętnicy: udowej, podkolanowej, strzałkowej przedniej i tylnej.

B. gałęzie tętnicy: udowej, podkolanowej, piszczelowej przedniej i tylnej.

C. gałęzie tętnicy: biodrowej, podkolanowej, piszczelowej przedniej i tylnej.

D. gałęzie tętnicy :biodrowej, podudowej, strzałkowej przedniej i tylnej.

Zadanie 2. [0 – 2]

Przyporządkuj do podanych w tabeli postaci limfocytów ich nazwy ( A – E ), wstawiając znak „X” w odpowiednią kratkę.

I.	granulocyty	A, B, C, D, E.
II.	agranulocyty	A, B, C, D, E.

A – limfocyty, B - bazofile, C – eozynofile, D – monocyty, E – neutrofile

Zadanie 3. [0 – 1]

Uzupełnij schemat przedstawiający wędrówkę łez od miejsca ich powstania, czyli od gruczołów łzowych do jamy nosowej. Skorzystaj z podanych określeń ( A – G). Wpisz do schematu we właściwej kolejności oznaczenia literowe.

A – worek spojówkowy, B – przewodziki łzowe, C – przewód nosowo- łzowy,

D – jeziorko łzowe, E – woreczek łzowy, F – kanaliki łzowe, G – punkty łzowe.

Gruczoł łzowy	→	……	→	…..	→	…….	→	…….	→	……	→	.........

→	….	→	Jama nosowa

Zadanie 4. [0 – 1]

Spośród podanych nazw stawów wybierz rodzaj stawu zawiasowego.

A. Staw ramienny.

B. Staw śródręczno paliczkowy.

C. Staw międzypaliczkowy ręki.

D. Staw biodrowy.

Zadanie 5. [0 – 3]

Część mięśniowa przepony w zależności od miejsca przyczepu dzieli się na część:

żebrową - A, mostkową – B i lędźwiową- C. Wymienionym informacjom o częściach przepony, przyporządkuj nazwę tej części, której dotyczą. Wpisz znak X obok litery oznaczającej odpowiednią część przepony.

L.P.	Informacje o częściach mięśniowych przepony	Mięśniowe części przepony
1.	najmniejsza	A B C
2.	największa	A B C
3.	przymocowana od 7 do 12 żebra	A B C
4.	przyczepiona do dwóch ostatnich żeber	A B C
5.	rozpoczyna się na nasadzie wyrostka mieczykowatego mostka	A B C
6.	tworzy dwie odnogi oraz parzyste więzadła	A B C

Zadanie 6. [0 – 2]

W przeponie znajdują się trzy duże otwory. Na podstawie schematu dokończ zdania, wpisując w miejsce kropek literę, oznaczającą dany otwór.

1. Aorta przechodzi do jamy brzusznej rozworem oznaczonym literą - ............. 2. Żyła główna dolna wchodzi do klatki piersiowej przez otwór oznaczony literą - .................... 3. Przełyk wchodzi do jamy brzusznej przez rozwór oznaczony literą - ......... 4. Rozwór, który leży najbliżej kręgosłupa oznaczony jest literą - ...............

Zadanie 7. [0 – 3]

Poniżej zamieszczono opisy narządów budujących układ rozrodczy męski lub żeński. Wybierz właściwą nazwę spośród podanych poniżej i wpisz ją w miejsce kropek.

Jądra, jajniki, prostata, jajowód, nasieniowód, najądrza, moszna, macica.

1. Narząd ten leży w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego, do którego przylega podstawą, otacza górną część cewki moczowej - ........…………….

2. Wyróżnia się w tym narządzie odcinki przebiegające w worku mosznowym, kanale pachwinowym, jamie brzusznej i miednicy mniejszej - ......…………………

3. Narząd ten leży między pęcherzem moczowym a odbytnicą. Wyróżnia się w nim dno, trzon i szyjkę - ...………………….

Zadanie 8. [0 – 1]

Dokończ zdanie.

Na rysunku obok, trzon kręgu zaznaczono literą……, wyrostek kolczysty literą - ………a krążek międzykręgowy

z jądrem miażdżystym-…………….

Zadanie 9. [0 – 1]

Uzupełnij zdania, skreślając błędne wyrażenia tak, aby podane informacje były prawdziwe.

1. 2.

Rysunek 1 przedstawia oko miarowe, a rysunek 2 ilustruje wadę wzroku, którą jest krótkowzroczność/dalekowzroczność. Polega ona na tym, że gałka oczna jest zbyt długa/krótka. Korygowanie tej wady polega na umieszczeniu przed okiem soczewki wypukłej/ wklęsłej, która umożliwi skupienie promieni świetlnych na siatkówce.

Zadanie 10. [0 - 5]

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących narządów zmysłu człowieka wstawiając znak X w odpowiednią kratkę.

1.	Siatkówka w części tylnej gałki ocznej jest błoną barwy żółtej, którą zawdzięcza obecności rodopsyny	TAK	NIE
2.	W przypadku obniżenia ciśnienia w gałce ocznej może dojść do „odklejenia się” siatkówki	TAK	NIE
3.	Odpowiednia wilgotność błony śluzowej okolicy węchowej ma istotne znaczenie dla odbioru wrażeń węchowych	TAK	NIE
4.	Błona śluzowa pokrywająca język usiana jest brodawkami: stożkowatymi, nitkowatymi, okolnymi, liściastymi i grzybowatymi.	TAK	NIE
5.	Ucho człowieka odbiera dźwięki w zakresie od 16 do 200 000 drgań na sekundę (16Hz – 200 kHz).	TAK	NIE

Zadanie 11. [0 – 4]

Połącz w pary nazwiska uczonych z ich osiągnięciami naukowymi. W miejsce kropek obok nazwiska wpisz odpowiednią cyfrę.

Odkrycia naukowe uczonych:

1. Odkrył szczepionkę przeciw ospie.

2. Badał zachorowalność na cholerę w Londynie w 1854 roku- ojciec epidemiologii.

3. Opracował szczepionki przeciw wściekliźnie, wąglikowi i cholerze.

4. Stosował środki antyseptyczne do odkażania ran oraz sterylizację termiczną instrumentów medycznych-pionier antyseptyki.

Nazwiska uczonych:

A. Joseph Lister - ........,

B. John Snow - ............,

C. Edward Jenner - …… ,

D. Louis Pasteur - ………. .

Zadanie 12. [0 – 1]

Komórka hybrydowa zwana hybrydomą powstaje w wyniku sztucznego połączenia

A. limfocytów T i komórek nowotworowych.

B. limfocytów B i komórek monoklonalnych.

C. limfocytów B i limfocytów T.

D. limfocytów B i komórek nowotworowych.

Zadanie 13. [0 – 1]

Zaznacz w odpowiedniej kratce znakiem X właściwe dokończenie zdania.

Eksperyment zapoczątkowany przez brytyjskiego naukowca Freda Griffitha, a kontynuowany przez Oswalda Avery^,ego miał na celu zakwestionowanie teorii, że model dziedziczenia oparty jest na:

A. budowie nukleotydu.

B. budowie białka.

Zadanie 14. [0 – 1]

Przeanalizuj przebieg eksperymentu prowadzonego na myszach z udziałem szczepów pneumokoków - bakterii, które w zjadliwej formie mogą wywołać zapalenie płuc.

Fred Griffith podał myszom połączone dwa nieszkodliwe szczepy bakterii.

Szczep bakterii martwych, lecz wcześniej zjadliwy, których komórki otoczone były gładką kapsułą.	+	Szczep bakterii żywych, lecz niezjadliwych, których komórki posiadały szorstką powierzchnię i nie były otoczone kapsułą.

Jaki był wynik eksperymentu Griffitha? Zaznacz prawidłową odpowiedź A lub B oraz jej uzasadnienie.

A.	Myszy chorują, ale nie zdychają	ponieważ u myszy stwierdzono	1.	Żywe, zjadliwe, otoczone kapsułą komórki bakterii.
B.	Myszy chorują i zdychają		2.	Martwe, zjadliwe nie otoczone kapsułą komórki bakterii.

Zadanie 15. [0 – 2]

Podpisz na podanym schemacie elementy budowy chromosomu. Skorzystaj z podanych poniżej nazw: chromatyda, białka histonowe, DNA, nić chromatynowa

Zadanie 16. [ 0 – 1]

Cechami recesywnymi u człowieka są:

A. uszy odstające, wargi szerokie.

B. występowanie piegów, włosy nierude.

C. zwijanie języka w trąbkę, występowanie piegów.

D. włosy rude, brak piegów.

Zadanie 17. [0 – 3]

Zaznacz otaczając kółkiem na podanym schemacie jeden nukleotyd wchodzący w skład nici RNA, podaj nazwy związków oznaczonych literami A i B.

Zadanie 18. [0 – 4]

Obok podanego opisu wpisz odpowiednie określenie spośród wymienionych poniżej.

DNA, rRNA, tRNA, mRNA,

1. Przenosi informację z jądra do cytoplazmy - ...............

2. Transportuje aminokwasy do rybosomów - ...............

3. Tworzy strukturę rybosomów - ..................

4. Jest nośnikiem informacji genetycznej - ................

Zadanie 19. [0 – 1]

Pewne białko składa się z 114 aminokwasów. Określ, ile nukleotydów, a ile kodonów w cząsteczce mRNA koduje to białko.

Odpowiedź	Liczba nukleotydów	Liczba kodonów
A.	114	342
B.	114	38
C.	342	114
D.	342	38

Zadanie 20. [0 – 4]

Podanym pojęciom przyporządkuj objaśnienia ( A - D ). W miejsce kropek wpisz odpowiednią literę.

	Pojęcia	Objaśnienia pojęć
1.	Transkrypcja - ..........	A. Powielanie DNA (z jednej cząsteczki powstają dwie identyczne).
2.	Replikacja - ............	B. Sekwencja 3 nukleotydów na pętli tRNA.
3.	Translacja - .............	C. Przepisywanie informacji genetycznej z kwasu nukleinowego DNA na mRNA.
4.	Antykodon - ............	D. Odczytywanie informacji genetycznej, czyli przetłumaczenie kolejności nukleotydów na kolejność aminokwasów.

Zadanie 21. [0 – 1]

Zaznacz poprawny schemat powstawania mRNA po transkrypcji u eukariontów.

A. prekursor mRNA → wycinanie eksonów → łączenie intronów →

→ transport mRNA do cytoplazmy.

B. prekursor mRNA → łączenie intronów → wycinanie eksonów →

→ transport mRNA do cytoplazmy.

C. prekursor mRNA → wycinanie intronów → łączenie eksonów →

→ transport mRNA do cytoplazmy.

D. prekursor DNA → wycinanie intronów → łączenie eksonów →

→ transport mRNA do cytoplazmy.

Zadanie 22. [0 – 1]

Zaznacz punkt, który zawiera treść II prawa Mendla.

A. Substancją genetyczną jest kwas DNA.

B. Geny zlokalizowane są na chromosomie.

C. Cechy organizmu dziedziczą się niezależnie do siebie.

D. W gametach występuje zawsze tylko jeden allel danego genu.

Zadanie 23. [0 – 1 ]

Choroby człowieka, determinowane przez allele recesywne sprzężone z płcią, ujawniają się:

A. w równym stopniu u kobiet i mężczyzn.

B. częściej u mężczyzn.

C. częściej u kobiet.

D. jedynie u kobiet.

Zadanie 24. [0 – 5]

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących dziedziczenia płci u człowieka wstawiając znak X w odpowiednią kratkę.

1.	Płeć genetyczna człowieka wyznaczana jest w momencie zapłodnienia.	TAK	NIE
2.	Płeć człowieka determinują chromosomy homologiczne.	TAK	NIE
3.	Kobieta wytwarza jeden rodzaj komórek jajowych, a mężczyzna dwa rodzaje plemników.	TAK	NIE
4.	Prawdopodobieństwo poczęcia dziewczynki jest dwa razy większe niż chłopca.	TAK	NIE
5.	Hemofilia i daltonizm to choroby genetyczne sprzężone z chromosomem płci.	TAK	NIE

Zadanie 25. [0 – 1 ]

Gen P warunkuje niewykształcanie się rogów u bydła i jest genem dominującym, gen p – jest recesywny i odpowiedzialny za powstanie rogów. Jaki musi mieć genotyp bydło rogate?

A. PP

B. Pp.

C. pP

D. pp.

Zadanie 26. [0 – 1]

U muszki owocowej barwa oczu dziedziczona jest w sprzężeniu z płcią. Skrzyżowano samicę o oczach czerwonych o genotypie X^A X^A z samcem o oczach białych o genotypie X^a Y. Jaki rozkład fenotypów potomstwa uzyskano w pokoleniu F_1.

A. ½ samic o oczach białych i ½ samców o oczach białych.

B. wszystkie samce i samice mają oczy czerwone.

C. ½ samic o oczach białych i ½ samców o oczach czerwonych.

D. wszystkie samce i samice mają oczy białe.

Informacje do zadania 27 i 28

Skrzyżowano ze sobą dwie odmiany grochu – homozygoty różniące się dwoma cechami. Jedne rośliny wytwarzały nasiona gładkie o żółtej barwie, drugie – nasiona zielone pomarszczone. Geny dominujące to: gen A - warunkuje barwę żółtą, gen B - nasiona gładkie, geny recesywne to: gen a – warunkujący barwę zieloną i gen b – nasiona pomarszczone.

Zadanie 27. [0 – 1]

Zgodnie z II prawem Mendla genotyp powstałego potomstwa F₁ zaznaczono w podpunkcie:

A. AaBB

B. Aabb

C. AaBb

D. aaBb

Zadanie 28. [0 – 1]

Wykorzystując dane z poprzedniego zadania, ustal na podstawie tabeli, jakich osobników fenotypowo będzie stosunkowo najmniej w wyniku krzyżówki dwóch podwójnych heterozygot:

♀	AB	Ab	aB	ab
AB	AABB	AABb	AaBB	AaBb
Ab	AABb	AAbb	AaBb	Aabb
aB	AaBB	AaBb	aaBB	aaBb
ab	AaBb	Aabb	aaBb	aabb

A. wytwarzających nasiona zielone pomarszczone.

B. wytwarzających nasiona żółte pomarszczone.

C. wytwarzających nasiona zielone gładkie.

D. wytwarzających nasiona żółte gładkie.

Zadanie 29. [0 - 2]

Barwa kwiatów u pewnej rośliny determinowana jest przez dwa geny, z których każdy ma dwa allele: A i a oraz B i b. Jeżeli dana roślina ma co najmniej jeden allel dominujący w każdej z dwóch par alleli – wtedy kwiaty są żółte. Wszystkie inne genotypy warunkują powstanie kwiatów białych. Skrzyżowano osobniki o genotypach: AAbb x aaBb.

1. jaką barwę kwiatów mają krzyżowane osobniki?

A. białą B. żółtą

1. określ jaką barwę kwiatów będzie miało potomstwo otrzymane w wyniku tej krzyżówki?

A. wszystkie będą żółte,

B. wszystkie będą białe,

C. 75% osobników będzie żółtych a 25% białych,

D. 50% osobników będzie żółtych i 50% białych.

Zadanie 30. [0 – 4]

Praworęczność u ludzi dominuje nad leworęcznością. Jakie jest prawdopodobieństwo, że dziecko praworęcznego mężczyzny - heterozygoty i leworęcznej kobiety będzie praworęczne?

a) Zapisz genotyp mężczyzny i kobiety i uzupełnij szachownicę Punnetta.

♂ ♀

P – praworęczność

p – leworęczność

genotyp mężczyzny - .............

genotyp kobiety - ................

b) prawdopodobieństwo urodzenie się dziecka praworęcznego wynosi:

A. 25 % B. 50% C. 75% D. 100%

Zadanie 31. [0 – 1]

Zaznacz prawdziwe zdanie.

A. Im geny leżą dalej od siebie na chromosomie, tym prawdopodobieństwo rozdzielenia ich na skutek procesu crossing – over jest mniejsze.

B. Im geny leżą dalej od siebie na chromosomie, tym prawdopodobieństwo rozdzielenia ich na skutek procesu crossing – over jest większe.

C. Rozdzielenie się genów znajdujących się na jednym chromosomie na skutek procesu crossing – over nie zależy od odległości między genami.

D. Crossing – over zachodzi pomiędzy genami leżącymi na różnych chromosomach.

Zadanie 32. [0 – 1 ]

W tabeli przedstawiono genotypy i fenotypy sześciorga dzieci. Które z nich mogłyby być potomstwem pary rodziców, jeżeli mama ma grupę krwi AB a tata jest heterozygotą o grupie krwi A. Wstaw znak X w odpowiedniej rubryce tabeli.

dziecko	Grupa krwi	Genotyp	TAK	NIE
1.	AB	I^A I^B
2.	A	I^A I^A
3.	B	I^B i
4.	A	I^A i
5.	B	I^B I^B
6.	0	ii

Zadanie 33. [0 – 2]

Do podanych chorób genetycznych dopasuj odpowiednią mutację materiału genetycznego, która jest przyczyną tej choroby.

Choroba	Mutacja
1. Choroba Huntingtona	A. chromosomowa strukturalna
2. Zespół Turnera	B. genowa recesywna
3. Fenyloketonuria	C. chromosomowa liczbowa
4. Zespół kociego krzyku	D. genowa dominująca

Odpowiedź: 1. - ……. 2. - …… 3. - ……. 4. - ……..

Zadanie 34. [0 – 1]

Na przedstawionym kariotypie człowieka strzałką oznaczono nieprawidłowość wskazującą na chorobę genetyczną:

A. Zespół Turnera.

B. Hemofilię.

C. Chorobę Huntingtona.

D. Zespół Downa.

Zadanie 35. [0 - 1]

Na podstawie analizy wykresu dokończ zdanie:

Przedział wieku matki, w którym prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z Zespołem Downa będzie największe wynosi:

A. 16-20 lat

B. 36-40 lat

C. 21-25 lat

D. 46-49 lat

Zadanie 36. [0 – 2]

Hemofilia jest chorobą sprzężoną z płcią, warunkowaną przez allel recesywny. Na rysunku przedstawiono rodowód rodziny, w której wystąpiła ta choroba dziedziczna.

Na podstawie schematu dokończ zdania:

Nosicielem genu na hemofilię jest rodzic oznaczony cyfrą…….

Allel na hemofilię na pewno nie wystąpi w genotypie dziecka oznaczonego cyfrą ……..

Zadanie 37. [0 – 1]

Allel wywołujący mukowiscydozę jest recesywny. Dokończ poprawnie zdanie:

Dziecko chore na mukowiscydozę jest:

A. heterozygotą.

B. homozygotą dominującą.

C. homozygotą recesywną.

D. heterozygotą lub homozygotą recesywną.

Zadanie 38. [0 – 1]

Badania genetyczne noworodka przeprowadza się, aby wykryć:

A. fenyloketonurię, niemowlęcą niedoczynność tarczycy.

B. astmę.

C. wady serca.

D. nadwrażliwość na alergeny pokarmowe.

Zadanie 39. [0 – 1]

Ponumeruj poniższe zdania wstawiając odpowiednią cyfrę ( 1 - 6 ), tak aby przedstawiały typowy przebieg wprowadzania obcego materiału genetycznego do komórki bakteryjnej.

...... - Powstanie lepkich jednoniciowych końców DNA.

....... - Namnażanie się zmienionych bakterii na odpowiednich pożywkach.

....... - Trawienie tym samym enzymem restrykcyjnym DNA dawcy i DNA plazmidu.

....... - Powstanie kombinacji plazmid – fragment DNA.

....... - Transformacja bakteryjnej komórki gospodarza za pomocą rekombinowanych

plazmidów.

....... - Wnikanie plazmidu do komórki bakterii (biorcy).

Zadanie 40. [0 – 3]

Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń wstawiając znak X w odpowiednią kratkę.

1. Plazmidy mogą być wykorzystane do replikacji obcego DNA wprowadzonego do

danego plazmidu. PRAWDA FAŁSZ

2. Lepkie końce nici DNA ułatwiają połączenie dwóch różnych cząsteczek DNA,

które zostały przecięte różnymi enzymami restrykcyjnymi. PRAWDA FAŁSZ

3. Do wytwarzania w celach komercyjnych wszystkich potrzebnych wartościowych ludzkich

białek wykorzystuje się tylko bakterie. PRAWDA FAŁSZ

BRUDNOPIS