Zagadnienia

na zaliczenie z „Ekonomii i podstaw finansów”

1. Określ zakres zagadnień jakimi zajmuje się mikroekonomia i makroekonomia (podaj przykłady),

Makroekonomia- bada funkcjonowanie gospodarki jako całości. Inflacja, bezrobocie, wzrost gospodarczy.

Mikroekonomia- koncentruje się na decyzjach podejmujących. Zajmuje się analizą rynków poszczególnych

MIKROEKONOMIA

1. Proces gospodarowania - Potrzeby i środki zaspokojenia potrzeb, - Produkcja i czynniki produkcji, - Krzywa transformacji (granica możliwości produkcyjnych), - Istota wyboru ekonomicznego. Koszty alternatywne, - Racjonalność gospodarowania

2. Rynek i gospodarka rynkowa, - Istota i rodzaje rynków, - Popyt i podaż oraz czynniki je określające, - Elastyczność popytu i podaży, - Prawo popytu i podaży, - Równowaga rynkowa i cena równowagi rynkowej

3. Teoria zachowania gospodarstwa domowego, - Funkcje gospodarstwa domowego, - Wybór między dobrami – krzywa obojętności konsumenta, - Ograniczenia wyboru gospodarstwa domowego, - Równowaga gospodarstwa domowego (optimum konsumenta)

4. Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej, - Cel działania i formy organizacyjne przedsiębiorstw, - Spółki i ich rodzaje, - Źródła finansowania spółek akcyjnych, - Skutki dominacji wielkich korporacji na rynku wewnętrznym, - Korporacje międzynarodowe

5. Teoria produkcji, - Krótkookresowa a długookresowa funkcja produkcji, - Prawo wydajności nieproporcjonalnej i proporcjonalnej, - Produkcyjność krańcowa i przeciętna czynników produkcji, - Dobór i substytucja czynników produkcji, - Izokwanty i izokoszty, - Optimum producenta

6. Teoria kosztów - Pojęcie kosztów i ich rodzaje, - Koszty a wielkość produkcji, - Zachowanie się kosztów w okresach krótkich, - Koszty krańcowe i przeciętne. Techniczne optimum produkcji, - Koszty w długim okresie, - Korzyści i koszty skali produkcji

7. Modele rynku – struktury rynkowe - Cechy wyróżniające konkurencję doskonałą i monopol absolutny, - Konkurencja monopolistyczna a oligopol, - Formy rynku oligopolistycznego, - Równowaga przedsiębiorstwa w różnych sytuacjach rynkowych, - Ekonomiczne optimum wielkości produkcji, - Polityka cenowa w różnych modelach rynku

8. Rynki czynników wytwórczych - Rynek pracy i płace w warunkach konkurencji doskonałej i niedoskonałej, - Rodzaje i systemy płac, - Zróżnicowanie płac, - Podaż i popyt na nieożywione czynniki produkcji, - Formy dochodów z nieożywionych czynników produkcji (renta ekonomiczna, procent i zysk ekonomiczny)

MAKROEKONOMIA

1.Przedmiot i metodologia makroekonomii - Obszar badawczy makroekonomii, - Makroekonomia a mikroekonomia, - Ekonomia normatywna a ekonomia pozytywna, Metody badań ekonomicznych. Modele makroekonomiczne

2. Główne kategorie rachunku makroekonomicznego - Produkt krajowy brutto i dochód narodowy, - Nominalny a realny PKB, - Czynniki wzrostu dochodu narodowego i problem jego podziału, - Mierniki poziomu rozwoju gospodarczego

3. Współczesne teorie makroekonomiczne - Główne wątki teorii J.M. Keynesa, - Ekonomia neoklasyczna, - Ekonomia dobrobyt, Neoliberalizm i jego odmiany

4. Pieniądz i polityka monetarna - Pieniądz i jego funkcje, - Podmioty rynku pieniężnego, - Podaż pieniądza i popyt na pieniądz, - Równowaga na rynku pieniężnym, - Stopa procentowa i czynniki je określające, - System stałych i zmiennych kursów walutowych

5. Budżet państwa i polityka fiskalna, - Budżet państwa a popyt globalny, - Istota i instrumenty polityki fiskalnej, - Funkcje polityki fiskalnej, - Deficyt budżetowy – sposoby jego finansowania i wpływ na gospodarkę

6. Model IS – LM - Ogólna równowaga w gospodarce zamkniętej,- Skuteczność polityki fiskalnej i monetarnej w gospodarce zamkniętej, - Model IS – LM w gospodarce otwartej, - Skuteczność polityki fiskalnej i monetarnej w gospodarce otwartej, - Bilans płatniczy i bilans handlowy

7. Rynek pracy i bezrobocie - Popyt na pracę i podaż pracy oraz czynniki je określające, - Równowaga na rynku pracy, - Przyczyny i rodzaje bezrobocia, - Naturalna a rzeczywista stopa bezrobocia, - Społeczne i gospodarcze skutki bezrobocia

8. Inflacja - Przyczyny i rodzaje inflacji, - Mierniki inflacji, - Inflacja a bezrobocie – krzywa A.W. Phillipsa, - Koszty inflacji i sposoby jej obniżania

9. Wahania koniunkturalne w gospodarce rynkowej - Cykl koniunkturalny a wzrost gospodarczy, - Teorie przyczyn wahań cyklicznych, - Metody oddziaływania państwa na przebieg cyklu koniunkturalnego, - Kryzysowe doświadczenia w światowej gospodarce w ostatnim okresie

1. Scharakteryzuj rynek w gospodarce nakazowej i w gospodarce

wolnorynkowej,

gospodarka rynkowa – to gospodarka w której zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek, czy też mechanizm rynkowy.

gospodarka nakazowa – to gospodarka w której procesy gospodarcze regulowane są głównie za pomocą różnego rodzaju nakazów, zakazów wydawanych przez biurokrację państwową.

Gospodarka nakazowa - występuje w niej państwowa własność czynników wytwórczych, co związane jest z centralnym podejmowaniem decyzji, które przekazywane są jednostkom gospodarczym w formie obowiązujących szczegółowych planów gospodarczych. Planiści rządowi ustalają jakie dobra i usługi należy wyprodukować. Określając poziom płac i system rozdzielnictwa czynników produkcji, decydują również, kto i w jakiej ilości otrzyma produkty pracy społeczeństwa.

Gospodarka wolnorynkowa – rodzaj gospodarki, w której decyzje dotyczące zakresu i sposobu produkcji podejmowane są przez podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, rząd), kierujące się własnym interesem i postępujące zgodnie z zasadami racjonalności gospodarowania. Podstawą podejmowania tych decyzji są informacje płynące z rynku, m.in. ceny dóbr i usług, ceny czynników wytwórczych, płace, stopy procentowe, stopy zysku, kursy papierów wartościowych, kursy walutowe oraz oczekiwania podmiotów gospodarczych co do kształtowania się wyżej wymienionych w przyszłości.

1. Scharakteryzuj pojęcia: popyt, podaż i cena równowagi w gospodarce wolnorynkowej,

Popyt (ang. demand) – funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towary i usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację rynkową (ceteris paribus).

Podaż (ang. supply) to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku (ceteris paribus). Zależność między ceną a podażą przedstawia krzywa podaży.

Cena równowagi rynkowej - cena, przy której występuje zrównoważenie popytu (D) i podaży (S).

Krzywa popytu przecina się z krzywą podaży, tworząc w ten sposób punkt równowagi cenowej. Obie krzywe stanowią instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej, następuje nadwyżka popytu nad podażą. Natomiast kiedy cena jest większa od ceny równowagi rynkowej występuje nadwyżka podaży nad popytem. Nadwyżki może zlikwidować tzw. skup interwencyjny.

1. Scharakteryzuj kapitałową spółkę akcyjną,

Spółka akcyjna – rodzaj powszechnej w gospodarce wolnorynkowej spółki kapitałowej, której działalność opiera się na obiegu akcji będących w posiadaniu akcjonariuszy. Kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się współwłaścicielami spółki.

Założenie spółki akcyjnej. Z chwilą zawiązania spółki tj. objęcia akcji przez akcjonariuszy, powstaje spółka akcyjna w organizacji. Spółka akcyjna nabywa osobowość prawną w chwili wpisania do rejestru przedsiębiorców, stanowiącego część prowadzonego przez sądy gospodarcze (rejestrowe) Krajowego Rejestru Sądowego.

Własność:

*akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ryzyko ponoszą jedynie do wysokości wniesionego kapitału oraz czerpią zyski (np.: w postaci dywidendy);

*minimalny kapitał akcyjny wynosi 100 000 zł, a minimalna wartość nominalna akcji to 1 grosz

*akcje: imienne i na okaziciela, aportowe i gotówkowe, zwykłe i uprzywilejowane; są niepodzielne, cena emisyjna nie może być niższa od nominalnej;

*zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów.

Rozwiązanie spółki może nastąpić:

*z przyczyn przewidzianych w statucie;

*w wyniku uchwały walnego zgromadzenia;

*upadłości (bankructwa);

*innych przyczyn wymienionych w Kodeksie spółek handlowych.

1. Scharakteryzuj spółkę kapitałową z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (skrót – sp. z o.o.) – forma prawna przedsiębiorstw tworzona przez jedną lub więcej osób, zwanych wspólnikami, które odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa w ograniczonym zakresie. Spotykana w licznych krajach Europy, w tym w Polsce.

W Polsce spółka tego typu jest spółką handlową, czyli taką której funkcjonowanie regulowane jest przez Kodeks spółek handlowych. Może być utworzona przez jeden lub kilka podmiotów (wspólników). Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli; odpowiada za nie sama spółka swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników.

Liczba wspólników posiadających udziały w spółce może być dowolna, jednak w przypadku, gdy istnieje tylko jeden wspólnik i dokonuje on czynności prawnej z własną spółką, czynność ta wymaga formy aktu notarialnego. Wypis tego aktu notarialnego notariusz przesyła sądowi rejestrowemu.

1. Scharakteryzuj produkt krajowy brutto (PKB) i realny produkt narodowy (PNB),

PNB jest miernikiem całkowitych dochodów kraju, niezależnie od miejsca(kraju)świadczenie usług PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą

Produkt krajowy brutto, PKB (ang. Gross domestic product, GDP) – pojęcie ekonomiczne oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku). Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia pochodzenie kapitału, własność przedsiębiorstw itp.

Produkt narodowy brutto (PNB, ang. Gross National Product, GNP) - miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.

1. Określ reakcje konsumentów na zmiany cen dóbr substytucyjnych i normalnych.

Dobra normalne(zwykłe): dobra, na które popyt rośnie

wraz ze wzrostem dochodu.

Dobra substytucyjne(lepsze): dobra, na które popyt maleje

wraz ze wzrostem dochodu.

Reakcja konsumenta na zmianę ceny dobra powoduje zmianę struktury jego zakupów. Zmiana ta może być analizowana na podstawie linii budżetu oraz krzywych obojętności.
Założenia modelu: na rynku występują dwa dobra X i Y; dla danych dóbr X.Y istnieją określone ceny, tylko jedna z nich ulega zmianie; konsument w danym czasie posiada określony dochód, który nie ulega zmianie i jest w całości przeznaczany na zakupy dóbr.
Efekt substytucyjny- gdy cena danego dobra maleje konsument skłania się do kupowania większych ilości, gdyż dobro to staje się relatywnie tańsze od innych dóbr. Jednocześnie zwiększając zakupy taniejącego dobra ogranicza zakupy innych dóbr.
Efekt dochodowy- gdy cena danego dobra spada, za dany dochód konsument jest w stanie kupić więcej jednostek dobra, jego realny dochód wzrasta. Może on za tym, przy danym dochodzie przejść na wyższą krzywą obojętności.

1. Co wyrażamy za pomocą krzywej obojętności – scharakteryzuj

– Krzywa obojętności to zbiór takich kombinacji dóbr i usług, które sprawiają konsumentowi jednakowe zadowolenie, czyli dostarczają mu takiej samej użyteczności całkowitej.

Zazwyczaj zakłada się, że krzywe obojętności posiadają następujące właściwości:

są ujemnie nachylone, co ma miejsce jeżeli żadne z dóbr nie jest niepożądane,

spłaszczają się w miarę przesuwania się po nich w prawo, co ma miejsce jeżeli zachodzi prawo malejącej krańcowej stopy substytucji,

Ponieważ krzywa po prawej stronie jest bardziej pożądana od krzywej po stronie lewej (gdyż posiada wyższą użyteczność całkowitą), krzywe nie mogą się przecinać na mapie preferencji.

Nachylenie krzywej dostarcza informacji na temat krańcowej stopy substytucji, czyli mówi jaką ilość dobra znajdującego się na osi Y konsument jest gotowy wymienić na dobro znajdujące się na osi X.

*Jeżeli krzywa jest stroma, to krańcowa stopa substytucji jest wysoka. Oznacza to, że konsument jest gotowy zamienić dużą ilość dobra Y na małą ilość dobra X

*Jeżeli krzywa jest płaska, to krańcowa stopa substytucji jest niska. Oznacza to, że konsument jest gotowy zamienić małą ilość dobra Y na dużą ilość dobra X

1. Co wyrażamy za pomocą linii budżetowej – scharakteryzuj

Linia budżetowa jest graficznym odwzorowaniem ograniczenia budżetowego konsumenta. Łączy punkty odpowiadające dostępnym konsumentowi kombinacjom dóbr A i B, przy założeniu wydatkowania na nie całości dochodu. Przy zerowej konsumpcji dobra A, konsument może zakupić dobra B, z kolei powstrzymując się całkowicie od zakupów dobra B, może nabyć dobra A.

Punkty odpowiadające innym kombinacjom dóbr A i B wykorzystującym całość dochodu konsumenta leżą na prostej danej wyprowadzonym wcześniej równaniem

1. Wykaż wyższość pieniądza symbolicznego nad gospodarką bezpieniężną

Pytanie to jest istotne w kontekście kosztów, bezpieczeństwa i organizacji obrotu kasowego, a w szczególności:

• znacznych kosztów oraz pracochłonności przygotowania gotówki do obiegu,

• ryzyka kradzieży i fałszerstwa pieniądza gotówkowego,

• kosztów utraconych możliwości inwestycyjnych związanych z koniecznością przetrzymywania rezerw kasowych w bankach i pozostałych przedsiębiorstwach,

• czasochłonności rozliczeń gotówkowych,

• braku kontroli nad obrotem gotówkowym przez NBP i MF.

Przedstawiony problem występuje w Polsce, gdzie potrzeba posiadania pieniądza gotówkowego wynika przede wszystkim z uwarunkowań historycznych, organizacyjno-technicznych oraz gospodarczych. Powyższe mankamenty powinny prowadzić do wypierania gotówki przez pieniądz bezgotówkowy. Co zatem wpływa na popularność gotówki? Na to składają się między innymi:

• gotowość pieniądza gotówkowego (możliwość dokonywania płatności w dowolnym miejscu i czasie),

• możliwość tworzenia drugiego obrotu gospodarczego,

• przyzwyczajenia i opór przed unowocześnieniami (mentalność społeczna),

• zacofanie technologiczne polskiego systemu finansowego,

• słabo rozwinięty system rozliczeń kartami płatniczymi (znaczne prowizje pobierane za realizację płatności od handlowców i osób prywatnych),

• popularność bankomatów monofunkcyjnych (umożliwiających dokonywanie jedynie wypłat gotówkowych),

• opłaty i prowizje bankowe niejednokrotnie hamujące rozwój rozliczeń bezgotówkowych.

W obliczu dynamicznych zmian i integracji z Unią Europejską, istotne są perspektywy obrotu gotówkowego. Pomimo powszechnego przekonania o konieczności jego eliminacji, rozliczenia gotówkowe nie tracą na popularności. Dodając do tego proceder „prania brudnych pieniędzy” można zaryzykować stwierdzenie o znacznej przewadze obrotu gotówkowego w rozliczeniach ogółem. Ażeby jednak wzmocnić powyższą tezę, warto przedstawić w zarysie uwarunkowania rozliczeń gotówkowych w aspekcie historycznym, a następnie ocenić działania banków komercyjnych zmierzające do eliminacji obrotu gotówkowego.

1. Wymień i scharakteryzuj podstawowe funkcje i rodzaje pieniądza.

Rodzaje pieniądza:

• Pieniądz symboliczny – to środek płatniczy, którego wartość, czyli siła nabywcza znacznie przewyższa koszt jego wytworzenia lub wartość jako towaru w innych niż pieniądz zastosowaniach

• Pieniądz bezgotówkowy – to środek wymiany, którego podstawą jest wierzytelność przedsiębiorstwa prywatnego lub osoby fizycznej. Pieniądz mający formę zapisu na rachunku bankowym, którego podstawą może być depozyt gotówkowy klienta lub kredyt udzielony przez bank. Płatności dokonywane są za pomocą polecenia przelewu, czeku, karty kredytowej itp.

Podstawowe rodzaje pieniądza:

*pieniądz zdawkowy (gotówkowy)

pieniądz kruszcowy

pieniądz metalowy (monety)

pieniądz papierowy (banknoty)

*pieniądz rozrachunkowy (bezgotówkowy)

czeki

weksle

obligacje

bony

karty płatnicze i kredytowe

pieniądz bankowy

pieniądz elektroniczny

*pieniądz międzynarodowy

Funkcje pieniądza:

Pośrednik wymiany

Pieniądz w rezultacie odejścia od gospodarki naturalnej i barteru, postępującego społecznego podziału pracy oraz rozwoju społecznego wyłonił się ze świata dóbr zaspokajających okreslone potrzeby człowieka, by stać się wyłącznie pośrednikiem w wymianie towarowej. Tę funcję wypełnia dobrze, gdy jest powszechnym ekwiwalentem, powszechnie akceptowanym zamiennikiem towarów.

Środek płatniczy

Pieniądz, pełniąc tę funkcję, ma moc zwalniania z zobowiązań. Dłużnik zwalnia się za pomocą pieniądza z zobowiązań względem wierzyciela. Pieniądz jako właściwy środek płatniczy staje się instrumentem finansowym mającym absolutna moc zwalniania z zobowiązań. Absolutna płynność pieniądza oznacza, że wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zapłaty w tej formie. Z tą cecha pieniądza związane jest również jego określenie jako prawnego środka płatniczego.

Środek przetrzymywania majątku

Dwie wcześniej podane funkcje pieniądz spełnia "pozostająć w ruchu" wówczas gdy płacimy sprzedawcy, wierzycielowi, itp. Jednak by pieniądz mógł wystąpic w tej roli, należy go zgromadzić i posiadać, wówczas pieniądz pozostaje "w spoczynku". Podmioty gospodarcze gromadzą i posiadają pieniądze, by zapewnić sobie mozliwość dokonywania zakupów i spłaty zobowiązań. Cechy te są związane z płynnością pieniądza. Pieniądz jest absolutnie płynnym, nieprzynoszącym dochodu składnikiem majątku finansowego (aktywem, majątkiem, instrumentem finansowym)

Miernik wartości

Za pomocą pieniądza wyrażamy wartość wszystkich towarów, zasobów i strumieni gospodarczych. W tym przypadku nie wykorzystujemy konkretnych zasobów dobra gospodarczego, jakim są pieniądze, posługujemy się jedynie ideą pieniądza, wystarczy wiedza, że cos takiego istnieje. Odwołujemy się w tym przypadku jedynie do abstrakcyjnej kategorii, jaką jest pieniądz

1. Scharakteryzuj współczesny system bankowy i rolę NBP.

Rola NBP

BANK EMISYJNY

NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. NBP określa wielkości ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu. Organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość monet i banknotów w obiegu. Emitowane pieniądze mają ustawową moc zwalniania ze wszystkich zobowiązań i nikt nie może odmówić ich przyjęcia jako zapłaty. Poza monetami powszechnego obiegu NBP wprowadza różne monety kolekcjonerskie. Są one obowiązującym w Polsce środkiem płatniczym i jednocześnie towarem oferowanym kolekcjonerom.

BANK BANKÓW

NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje on system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Pełniąc tę funkcję (banku banków), sprawuje kontrolę nad działalnością banków, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego.

BANK CENTRALNY

Narodowy Bank Polski prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Współczesny system bankowy obejmuje następujące główne rodzaje banków:

1) bank centralny

2) banki handlowe - przyjmują wkłady od przedsiębiorstw i instytucji oraz od ludności, udzielają im kredytów inwestycyjnych, obrotowych i konsumpcyjnych, prowadzą bieżące rozliczenia pieniężne swoich klientów. Mogą ponadto świadczyć inne usługi, takie jak: kupno i sprzedaż na zlecenie klientów papierów wartościowych, kupno i sprzedaż walut obcych, obsługa ratalnej sprzedaży dóbr trwałego użytku, wypożyczanie sejfów do przechowywania kosztowności i papierów wartościowych itp.

3) banki specjalne - specjalizujące się w określonych formach i zakresie działania lub rodzaju klientów. Należą do nich m.in. banki kredytu długoterminowego, gromadzące środki pieniężne poprzez emisję obligacji i listów zastawnych, wkłady długoterminowe i lokaty specjalne i udzielające średnio- i długoterminowych kredytów na finansowanie np. rolnictwa, przemysłu, budownictwa mieszkaniowego itp. Szczególnym rodzajem takich banków są banki hipoteczne, udzielające kredytów pod zastaw nieruchomości kredytobiorcy (hipoteka). Innym rodzajem banków specjalnych są banki komunalne, zakładane przez władze samorządowe (związki miast i gmin). Ich zadaniem jest przyjmowanie oszczędności i udzielanie kredytów na cele gospodarcze przedsiębiorstwom i instytucjom funkcjonującym na obszarze działania banku.

4) kasy oszczędnościowe - instytucje bankowe, zajmujące się gromadzeniem oszczędności od ludności i udzielania kredytów na cele konsumpcyjne.

1. Skutki bezrobocia w skali mikro i makro.

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko

1. Wymień bodźce ekonomiczne stosowane przez ekonomię podażową w celu obniżenia stopy bezrobocia.

Ekonomia podażowa - jest teoretycznym uzasadnieniem takiej polityki gospodarczej, której celem jest nie pobudzenie globalnego popytu, lecz stymulowanie globalnej podaży. Polega na stosowaniu bodźców mikroekonomicznych w celu zmiany poziomu pełnego zatrudnienia, poziomu produkcji potencjalnej oraz naturalnej stopy bezrobocia. Zwolennicy ekonomii podażowej chcą zwiększać poziom zatrudnienia, odpowiadający stanowi równowagi, i produkcję potencjalną, a także obniżać naturalną stopę bezrobocia

1. Scharakteryzuj bezrobocie dobrowolne i przymusowe i frykcyjne (przejściowe).

Bezrobocie dobrowolne lub bezrobocie z wyboru – zjawisko, w wyniku którego osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy. Powodem dla którego osoba jest bezrobotna z wyboru jest system socjalny, który pozwala na otrzymywanie zasiłków na tyle wysokich, aby zrekompensować utratę stałego zarobku i tym samym stworzyć zachętę do pozostawania zawodowo bezczynnym.

Bezrobocie przymusowe - jest to niemożliwość znalezienia pracy (bezrobocie) pomimo akceptacji rynkowego poziomu wynagrodzeń za pracę.

Bezrobocie przymusowe jest zatem wielkością bezrobocia występującego ponad poziomem bezrobocia naturalnego. Będzie ono zawierało w sobie bezrobocie strukturalne, sezonowe, technologiczne a także częściowo bezrobocie ukryte.

Bezrobocie frykcyjne – bezrobocie związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania. Stan bezrobocia na poziomie frykcyjnym oznacza w praktyce występowanie pełnej równowagi na rynku pracy. Bezrobocie frykcyjne może pełnić pozytywną rolę jako czynnik elastyczności rynku pracy, hamowania nadmiernego wzrostu płac i umacniania dyscypliny pracy.

Powody powstania bezrobocia frykcyjnego:

*Niedoskonała informacja - informacja o potencjalnych pracodawcach lub pracownikach jest kosztowna oraz często trudna do uzyskania;

*Poszukiwanie pracy - przeprowadzane zarówno przez pracodawców jak i pracowników - obydwie strony poszukują dla siebie najlepszej dostępnej oferty i będą kontynuować te poszukiwania aż koszty poszukiwań i korzyści płynące z poszukiwania nie wyrównają się.

1. Scharakteryzuj bezrobocie dobrowolne, strukturalne i frykcyjne (przejściowe).

Bezrobocie strukturalne - to takie bezrobocie, które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek likwidacji PGR-ów.

Jest ono konsekwencją zmian technologicznych i ewolucji struktury produkcji, zachodzących w danej gospodarce. W przeciwieństwie jednak do bezrobocia frykcyjnego ma ono charakter trwały. Na przykład w przeszłości książki składane były przez zecerów z pojedynczych czcionek. Zmiana techniki druku i składu sprawiła, że zecerzy stali się ofiarami bezrobocia strukturalnego, aż do momentu znalezienia całkiem innej pracy. Rozwój nowych technologii nie jest jednak jedyną przyczyną bezrobocia strukturalnego. Wahania w gustach konsumentów lub zmiana lokalizacji pewnych przedsiębiorstw mogą spowodować bezrobocie strukturalne, i to nawet wśród pracowników dobrze wykwalifikowanych. Bezrobocie tego typu stanowi szczególny problem w regionach, gdzie dominuje jedna gałąź przemysłu, np. górnictwo, hutnictwo, czy przemysł stoczniowy.

1. Wymień i scharakteryzuj negatywne skutki inflacji i sposoby

przeciwdziałania im.

Negatywne skutki inflacji to:

*Redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz fiducjarny (zwykle rządu bądź podległej mu organizacji) kosztem reszty użytkowników (np. jeśli do 100% istniejących złotówek rząd "dodrukuje" 5% (początkowe 100% staje się 95,2% nowej ilości pieniądza- inflacja 4,8%), to wartość dotychczasowo istniejących pieniędzy proporcjonalnie się pomniejszy (do 95,2%); emitujący nie tylko zyskuje 4,8%, ale i – jako wprowadzający nowy pieniądz na rynek – ostatni kupuje za niego towary, produkty bądź usługi po "starych" cenach). Stąd też inflacja nazywana bywa także "ukrytym podatkiem"[3].

*Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji; w szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe – te niekorzystne konsekwencje inflacji można w pewnym stopniu zmniejszyć dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.

*Tzw. koszty zdartych (lub zdzieranych) zelówek – są związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu.

*Tzw. koszty zmienianych jadłospisów – są to koszty związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami – przykładowo restauracje muszą częściej zmieniać jadłospisy.

1. Wymień i scharakteryzuj czynniki wzrostu gospodarczego (tj. czynniki wytwórcze)

Ekonomiści wymieniają cztery podstawowe czynniki wzrostu gospodarczego (cztery „siły napędowe” wzrostu). Są to:

*Praca (w ujęciu ilościowym – podaż pracy, jak i jakościowym – dyscyplina pracy, wykształcenie, kwalifikacje, motywacja)

*Zasoby naturalne (ziemia, zasoby mineralne, paliwa, jakość środowiska)

Kapitał – środki wykorzystywane w procesie produkcji

kapitał rzeczowy (maszyny, fabryki, drogi)

kapitał finansowy

kapitał ludzki

*Technologia (nauka, technika, zarządzanie, przedsiębiorczość)

Zależność pomiędzy czynnikami wzrostu gospodarczego przedstawia funkcja produkcji:

Q=A f(K,L,R), gdzie:

Q – produkcja

K – produkcyjne użycie kapitału

L – nakłady pracy

R – nakłady zasobów naturalnych

A – poziom technologii w gospodarce

f – funkcja produkcji

1. W działalności gospodarczej, jaka jest zależność stopy procentowej i popytu inwestycyjnego?

Krzywa Popytu Inwestycyjnego obrazuje zależność miedzy planowanymi przez przedsiębiorstwa inwestycjami, a poziomem stopy procentowej. Przedsiębiorstwo musi zawsze odpowiedzieć sobie na pytanie, czy inwestycja przyniesie dostatecznie wysokie zyski, aby można było spłacić, wraz z odsetkami, kredyt zaciągnięty na jej finansowanie. Ujmując to inaczej, zysk z inwestycji musi być, co najmniej równy kosztowi alternatywnemu funduszy zamrożonych w tych inwestycjach.

Ilość projektów inwestycyjnych, które może w danym momencie zrealizować przedsiębiorstwo zależy przede wszystkim od wysokości stopy procentowej. W miarę obniżania stopy procentowej coraz więcej projektów będzie w stanie zapewnić zwrot kapitału, co najmniej równy kosztowi utraconych możliwości funduszy przeznaczonych na finansowanie inwestycji.

Na wysokość położenia krzywej popytu inwestycyjnego wpływają dwa czynniki** koszt nowych maszyn oraz wielkość strumienia zysków powstałych dzięki owym maszynom. Wzrost cen zakupu nowych maszyn spowoduje obniżenie się popytu na inwestycji dla każdego poziomu stopy procentowej. Nachylenie krzywej popytu inwestycyjnego będzie zależało od długości życia dobra kapitałowego. Im dłuższy będzie ten okres tym bardziej podatna zrobi się opłacalność tej inwestycji na zmiany stopy procentowej, a tym samym tym mniejsze nachylenie krzywej popytu inwestycyjnego.

1. Scharakteryzuj pojęcia: tręd produkcji (tendencja rozwojowa) i cykl koniunkturalny.

Tendencja rozwojowa produkcji (trend) to wygładzona ścieżka obrazująca rozwój produkcji w długim okresie po wyeliminowaniu krótkookresowych wahań.

Cykl koniunkturalny (cykl gospodarczy) to powracające, krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu

1. Scharakteryzuj czynniki pobudzające handel międzynarodowy.

Czynniki techniczne

(ang. technical factors) są czynnikami, które najsilniej oddziałują na rozwój współczesnej wymiany światowej. Osiągnięcia nauk matematycznych, biologicznych, technicznych i fizycznych umożliwiają intensywny postęp technologiczny, zmniejszenie odległości i czasu pomiędzy uczestnikami wymiany; powstają nowe możliwości uzyskiwania, przetważania i przechowywania informacji. </div> Do kategorii tych czynników zaliczamy:

*Rozwój nowoczesnych środków transportu:

wykorzystywanie energii atomowej jako źródła napędu i dla celów energetycznych

rozwój lotnictwa i transportu morskiego

* Burzliwy rozwój środków przekazu:

rozwój telewizji satelitarnej

upowszechnianie telefonów komórkowych i telefaksu

gwałtowny rozwój w dziedzinie komputeryzacji i informatyki

upowszechnianie Internetu

* Zastępowanie systemu maszynowego przez system zautomatyzowany

* Rozwój nowoczesnych metod marketingowych i technik sprzedaży

Czynniki strukturalne

(ang. structural factors) są związane z posiadaniem przez kraje surowców, powodujących uprzemysłowienie.

Wśród czynników strukturalnych wyróżniamy:

*Rodzaj i znaczenie posiadanych surowców (np. surowce energetyczne, które są najważniejszym czynnikiem wytwórczym dla współczesnej gospodarki)

rozwój metod eksploatacji surowców

poprawa efektywności przetwarzania i składowania surowców

* Warunki agroklimatyczne (rodzaj klimatu, dostępność zbiorników wodnych, zaplecze techniczne)

*Zasoby pracy i kapitał ludzki (wykształcenie, umiejętności, zamożność społeczeństwa, dostęp do taniej siły roboczej)

* Zasoby kapitału (rozwój infrastruktury gospodarczej, poziom kultury technicznej, rozwój nowoczesnej produkcji); jest najważniejszym czynnikiem strukturalnym

Czynniki koniunkturalne

(ang. prosperital factors) mają okresowy wpływ na gospodarkę światową, związane są z wahaniem popytu i podaży na rynku międzynarodowym.

Do czynników koniunkturalnych zaliczamy:

*Wpływ wahań koniunktury gospodarczej na międzynarodowy handel i usługi

*Świadome działania głównych uczestników rynku światowego

* Wzrost powiązań ekonomicznych pomiędzy gospodarkami światowymi

Czynniki instytucjonalne

(ang. institutional factors) mają coraz większy wpływ na wzrost wymiany międzynarodowej.

Czynniki instytucjonalne obejmują:

* Ustrój polityczny:

upowszechnianie jednolitego systemu społeczno-ekonomicznego

wzrost liberalizacji działalności gospodarczej

*Poprawa polityki gospodarczej państwa:

powstawanie warunków sprzyjających kształtowaniu się globalnego rynku towarów, usług i czynników produkcji

kierowanie się przez państwo kryterium zysku

rozwój przedsiębiorstw międzynarodowych i korporacji transnarodowych

wzrost polityki pointegracyjnej (znoszenie ceł i ograniczeń)

tworzenie organizacji o charakterze integracyjnym, które ułatwiają działanie mechanizmów rynku i konkurencji

* Upowszechnianie traktatów i umów międzynarodowych

1. Wymień korzyści i straty wynikające z wprowadzenia ceł.

Wpływ cła na gospodarkę trudny jest do jednoznacznej oceny. Poszczególne podmioty oceniają bowiem cła w zależności od tego, czy przynoszą im one straty, czy zyski.

Do podmiotów, którym wprowadzenie ceł importowych przynosi najczęściej straty, należą zagraniczni producenci. W konsekwencji są oni zmuszeni zmniejszyć sprzedaż lub obniżyć ceny. Wprowadzenie ceł nie jest też na ogół korzystne dla konsumentów krajowych. Muszą na ogół płacić wyższe ceny za niektóre dobra importowane lub ich krajowe odpowiedniki, a niekiedy są zmuszeni do rezygnacji z ich zakupów.

Podmiotami, które odnoszą korzyści z wprowadzenia ceł, będą przede wszystkim przedsiębiorstwa krajowe produkujące towary obłożone cłem. Jest to bowiem najczęściej jednoznaczne z podniesieniem cen produktów oferowanych przez konkurentów zagranicznych i zmniejszeniem ich udziału w sprzedaży na rynku krajowym. To z kolei pozwala producentom krajowym bądź przechwycić tę część popytu, zwiększając produkcję, bądź też podnieść ceny.

1. Co powoduje, że sytuacja gospodarcza większości państw współcześnie zależy od koniunktury za granicą?

Przyczyn pojawienia się problemów globalnych należy szukać w procesie rozwoju gospodarczego. Są one konsekwencją postępu cywilizacyjnego, a zwłaszcza postępu technicznego. Do podstawy problemów współczesnej gospodarki zaliczamy:

- nierównomierny w skali świata rozwój demograficzny, wzrost liczby ludności, co wiąże się głównie z

- wyczerpaniem zasobów energii i surowców,

- zanieczyszczeniem środowiska naturalnego( efekt cieplarniany, dziura ozonowa, niszczenie lasów, deficyt wody)

- nie konkurencyjność eksportu

- zadłużenia międzynarodowe- następstwa handlu

- zagrożenia zbrojeniami

- rewolucja techniczna

- handel niepodzespołami, a gotowymi wyrobami

- zagrożenia zbrojeniami

- konsumpcyjny model życia

- złe kierunki specjalizacji

- trudności płatnicze

- zła sytuacja krajów Trzeciego Świata( głód ubóstwo

24. Scharakteryzuj pojęcia deficytu budżetowego i długu publicznego.

Deficyt budżetowy – występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji (zazwyczaj państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.

Dług publiczny (albo zgodnie z definicją ustawową „państwowy dług publiczny”) – obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:

*papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),

*pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),

*kredyty,

*przyjęte depozyty,

*zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).