Skala Bogardusa (ang. Bogardus social distance scale) - rodzaj skali stosowanej w badaniach społecznych do określenia dystansu społecznego; skala ta bywa również nazywana skalą dystansu społecznego.

Nazwa skali pochodzi od nazwiska jej twórcy, amerykańskiego socjologa Emory’ego Bogardusa (ur. 1882 - zm. 1973).

Skala Bogardusa pozwala określić w jakim stopniu członkowie danej społeczności wyrażają swoje przyzwolenie na nawiązanie relacji z członkami innej grupy społecznej (narodowej, rasowej, religijnej itp.).

Przykładowe pytanie mierzone skalą Bogardusa może wyglądać następująco:

A. Czy byłbyś skłonny zgodzić się, aby człowiek narodowości cygańskiej:

1. przyjechał z wizytą turystyczną do Twojego kraju
2. dostał kartę stałego pobytu w Twoim kraju
3. został obywatelem Twojego kraju
4. został mieszkańcem Twojego miasta
5. został Twoim sąsiadem
6. został Twoim kolegą z pracy
7. został Twoim kolegą w życiu prywatnym
8. został partnerem twojego syna/córki.

Z: http://socjoszpieg.blox.pl/2007/01/Bogardus-dystans-spoleczny-i-rasizm.html

Bogardus, dystans społeczny i rasizm.

Pewien blog w tym serwisie (naprawdę, nieważne który), pewna notka (nieważne, o czym), i komentarze do niej– w tym, dwa poniższe, napisane przez dwie internautki (przy czym nieważne, kim są):

Internautka A
„Murzyna (w jakim sensie - każdy wie) bym nie dotknęła nawet dwumetrowym kijem... Tak, jestem rasistką. Może se być kolegą, sąsiadem, panem x, czy y. Ale prezydentem, szefem - niechętnie, bliskim przyjacielem - mało prawdopodobne, acz jeszcze możliwe. Mężem, lekarzem, czy kochankiem - dla mnie nigdy.”

Internautka B
„co do tych murzynów zgadzamy sie z Tobą. pracowałam kiedyś z takim jednym Alanem z Kamerunu i nawet kiedy siedział obok mnie w autobusie czułam sie nieswojo. nie uważam sie za rasistke ale murzyni i inni kolorowi niech trzymają się z daleka ode mnie.”

Socjoszpieg przeczytał te komentarze i skojarzenia socjologiczne miał dwa:

(1)
Pan Bogardus w latach 20-tych wieku XX prowadził badania nad stosunkiem Amerykanów do czterech mniejszości etnicznych: Anglików, Szwedów, Polaków i Koreańczyków. Z początku jego lista pytań wyglądała następująco:
czy byłbyś skłonny zaakceptować ...... (tu wstawić nazwę mniejszości), jako:
1) współmałżonka;
2) przyjaciela w klubie;
3) sąsiada na swojej ulicy:
4) pracownika zatrudnionego w Twoim zakładzie pracy;
5) obywatela Twojego kraju;
6) gościa w Twoim kraju;
7) ..... nie ma prawa przebywac w moim kraju.

Powyższa sekwencja pytań była zoperacjonalizowaniem pojęcia dystansu społecznego – od najbliższej do najdalszej jego formy. Bogardus wyszedł z założenia, że im więcej w nas tolerancji i akceptacji dla danej osoby, tym bliżej siebie jesteśmy skłonni ją widzieć. Natomiast im większa nieprzychylność wobec danej grupy etnicznej, tym większe dystansowanie się względem niej. Kolejne stopnie skali (bo owa sekwencja pytań jest skalą), wyznaczone są poprzez konkretne sfery życia i role, jakie w nich pełnią jednostki. Bogardus ponadto zakładał, że kolejne stopnie skali są niejako kumulatywne, tzn. jeśli ktoś akceptuje Koreańczyka co najwyżej jako sąsiada, to automatycznie dopuszcza go także do kręgu pracowniczego i jako obywatela kraju; jeśli dla respondenta Polak może być współmałżonkiem, to na pozostałe pytania skali ów respondent również odpowie twierdząco. Po przeprowadzeniu pierwszych badań okazało się, że najlepiej funkcjonują itemy 1-5, natomiast itemy 6 i 7 do skali nie przystawały (zawierają w sobie inne, niezwiązane z dystansem społecznym czynniki). Dlatego ostateczna wersja skali Bogardusa oparta była tylko na pierwszych pięciu pytaniach.

Skalę Bogardusa i związane z nią wątpliwości przypomniała mi wypowiedź internautki A. Opisując swój stosunek do ludności murzyńskiej, świadomie lub nie, użyła itemów ze skali dystansu społecznego. Tyle, że jej odpowiedzi nie mieszczą się w schemacie skali. Na pkt 1 i 2 odpowiedziała ‘nie’, pkt 3 – ‘tak’, pkt 4 – ‘nie’, pkt 5 – ‘tak’. Niekonsekwencja, prawda? Dlaczego Murzyn może być sąsiadem, ale współpracownikiem już nie? Możliwe, że odpowiedzią jest prawie 100 lat, jakie upłynęły od skonstruowania skali Bogardusa oraz przeniesienie skali z gruntu amerykańskiego na polski. Kiedyś krąg sąsiedzki był znacznie bliższy jednostce od tego pracowniczego. Dziś mamy do czynienia z pewną alienacją jednostek z najbliższego otoczenia. To znaczy, że między rodziną a kręgiem pracowniczym jest pustka – nie ma więzi sąsiedzkich. Podobnie jest między jednostką a instytucjami państwa – znów luka, którą powinny wypełniać organizacje pozarządowe, kółka zainteresowań, wolontariat itp., czyli wszystkie elementy społeczeństwa obywatelskiego. Polska współczesność to próżnia socjologiczna, czyli zanik więzi na poziomie ponadrodzinnym, lokalnym. Dlatego właśnie Murzyn nie może być współmałżonkiem czy współpracownikiem, ale sąsiadem – już tak. Bo tak naprawdę sąsiedzi niewiele współczesnych Polaków obchodzą.

(2)
Rasizm, antysemityzm, apartheid, dyskryminacja, stereotypy z jednej strony, a tolerancja, akceptacja, political correctness – z drugiej. Żyjemy w czasach, gdy wiemy doskonale, na czym może polegać nienawiść rasowa, czy narodowa, i jak tragiczne może mieć skutki. Żyjemy w czasach, gdy należy być tolerancyjnym, akceptującym wszelką inność, gdy nie można o jakiejkolwiek społeczności wyrażać w sposób negatywny. Skutek jest taki, że często mylimy podstawowe pojęcia.

Internautka A pisze, że jest rasistką, po czym uzasadnia to dystansem społecznym. Podobnie internautka B – też pisze o dystansie, ale usprawiedliwia siebie, że to nie rasizm. Bliższa pojęciowej poprawności jest internautka B. Bo rzeczywiście dystans społeczny to nie to samo, co rasizm, choć granica między nimi jest bardzo cieńka. Mogę nie akceptować danej osoby w swoim otoczeniu, ze względu na jej rasę, a także ze względu na jej wyznanie, narodowość, orientację seksualną, ale świadczy to tylko i wyłącznie o mojej niechęci do danej grupy społecznej. Jest to pewna forma dyskryminacji. Natomiast, jeżeli do swojej nieprzychylności do pewnej rasy dodam jeszcze przekonanie o wyższości mojej własnej rasy, dodam kilka stwierdzeń o konieczności izolacji i eksterminacji – to wtedy jestem już rasistką. Dystans społeczny może bowiem, aczkolwiek wcale nie musi do rasizmu prowadzić – na pewno natomiast jest rasizmu nieodłącznym składnikiem.

14.01.2007 / szuflada: refleksy

http://www.dobrebadania.pl/index.php?b=baza&szczegolowo=596

Skala Guttmana (ang. Guttman scale) - rodzaj skali składającej się z szeregu stwierdzeń dotyczących tego samego problemu/zagadnienia i hierarchicznie uporządkowanych. Cechą skali Guttmana jest to, że odpowiedź twierdząca na pierwsze lub kolejne stwierdzenie powinno powodować również odpowiedzi pozytywne na wszystkie następne stwierdzenia.

Skala Guttmana przypomina w swojej konstrukcji skalę Bogardusa; przykładowa skala Guttmana może wyglądać następująco:

Czy zgadasz się, żeby cudzoziemcy mieszkający w Polsce przez dłuższy okres czasu mieli prawo do:
1. otrzymania obywatelstwa polskiego i pełni praw obywatelskich
2. karty stałego pobytu
3. kupna ziemi lub nieruchomości
4. założenia własnej firmy
5. pozwolenia na pracę najemną
6. pozwolenia na naukę
7. przedłużenia wizy pobytowej.

Skala Guttmana wykorzystywana jest przede wszystkim do badania postaw, stopnia akceptacji zjawisk budzących kontrowersje społeczne itp. Im wcześniej respondent zaczyna odpowiadać twierdząco na jakieś stwierdzenie, tym większa jest jego akceptacja określonych postaw, zachowań i zjawisk.

Nazwa skali pochodzi od nazwiska jej twórcy Louisa Guttmana, izraelskiego socjologa amerykańskiego pochodzenia (ur. 1916 – zm. 1987).