Emilia Zaręba
filologia polska, s1 r3
nr indeksu: 235814
Czym dla Roberta Smitha jest zaufanie? Interpretacja tekstu piosenki Trust z repertuaru zespołu The Cure
TORUŃ 2012
The Cure, Trust
There is no-one left in the world
That I can hold onto
There is really no-one left at all
There is only you
And if you leave me now
You leave all that we were
Undone
There is really no-one left
You are the only one
And still the hardest part for you
To put your trust in me
I love you more than I can say
Why won't you just believe?
Nie ma już nikogo na świecie,
kogo mógłbym tulić
Nie ma już naprawdę nikogo,
jesteś tylko ty.
Więc jeśli mnie teraz opuścisz,
zostawisz wszystko, czym byliśmy,
niedokończone.
Nie ma już naprawdę nikogo,
zostałaś tylko ty jedyna.
A wciąż najtrudniejszym jest dla ciebie,
by we mnie zaufać.
Kocham cię bardziej, niż mogę to wyrazić,
dlaczego więc po prostu nie uwierzysz?1
W mojej pracy pragnę zająć się utworem Trust, który znalazł się na dziewiątej płycie The Cure. Wybrałam go z dwóch powodów. Po pierwsze, utwór w wyjątkowy sposób mówi o relacjach, jakie zachodzą między dwojgiem kochających się ludzi. Drugim powodem jest stopień, w jakim ten właśnie utwór odbiega od reszty zawartej na płycie. Jest to pewnego rodzaju kontynuacja wątków poruszanych przez Roberta Smitha za „mrocznych lat” i Disintegration. Płyta Wish znacznie różni się od swojej poprzedniczki. Pozbawiona jest quasi-operowego charakteru, muzycy odeszli od niego w stronę bardziej gitarowego brzmienia2, tak dobrze znanego fanom z wczesnych dokonań zespołu. Śladów operowego stylu i patosu nie można odnaleźć nawet w najbardziej melancholijnych i rozpaczliwych utworach3.
Zmianę można zauważyć również w tematyce tekstów tworzonych przez Smitha – są bardziej optymistyczne, miejscami wręcz przesycone radością (mam tu na myśli głównie sztandarowy pop-rockowy przebój grupy Friday, I’m In Love). Z wypowiedzi Smitha na temat płyty dowiadujemy się, iż praca nad nią upływała w dużo bardziej przyjaznej atmosferze, niż działo się to we wcześniejszych latach4. Wpłynęło to na charakter utworów zawartych na krążku: brak jest rozpaczliwego miotania się ze skrajności w skrajność5, więcej jest natomiast utworów spokojnych i melancholijnych. Tym właśnie różni się Życzenie od swoich poprzedniczek – traktuje o upływie czasu i jego wpływie na człowieka, lecz nie w pesymistyczny sposób6. Sam Smith zauważa, że
Jeśli chodzi o teksty, na płycie są tylko dwa utwory, które można uznać za przygnębiające. Przypuszczam więc, iż w tym momencie nie wydaję się tak bardzo nieszczęśliwy jak zwykle. Ale jestem. Płyta wyrasta z rdzenia rozpaczy, który został nietknięty.7
Odstępstwem od tego stanu rzeczy jest utwór Trust, który kontynuuje wątki zawarte przez Smitha w tekstach z poprzednich płyt. W szczególności podkreślić należy podobieństwo do tematyki płyty Seventeen Seconds, na której frontman zespołu opowiadał o braku efektów działań ludzkich, o bólu, jaki przynosi rozczarowanie związkiem, o wysiłku, jaki podejmuje człowiek, by być z drugą osobą. Nigdy jednak nie uda się osiągnąć pełni szczęścia, gdyż człowiek jest niestały, a związki powodują rozczarowanie8. Boimy się podjąć wyzwanie, zaryzykować coś dla drugiej osoby, lecz często, gdy już się na to zdobędziemy, spotyka nas zawód. Trust mówi właśnie o niechęci do podjęcia wysiłku, jakim jest zaufanie drugiej osobie. To wzruszające świadectwo rozpaczy osoby, której miłość wybranka serca nie potrafi uwierzyć.
Ciekawym aspektem jest sposób przedstawienia w utworach z Wish miłości. Jej fizyczny aspekt, który co prawda również i wcześniej poruszany był sporadycznie, tutaj jest zupełnie nieobecny9. Smith skupia się raczej na psychice człowieka, na uczuciach, jakie nim targają. Miłość pojawia się we wspomnieniach, rozważaniach i przemyśleniach, jest widziana przez niego z perspektywy nieustannego upływu czasu10. Podobnie jest w utworze Trust. Pomimo czasu, jaki dwoje ludzi spędziło w związku, partnerka podmiotu lirycznego nie może się zdobyć choćby na odrobinę zaufania. W tym przypadku czas niczego nie zmienił, nie pomógł ukochanej podmiotu lirycznego uwierzyć w jego uczucie. Wszystko jest takie samo, jakie było na początku. W tym związku jedynie mężczyzna posuwa się dalej, zagłębia w łączącym ich uczuciu, jednak cały czas pozostaje to bez echa, gdyż kobieta zdaje się nie zauważać jego wysiłków. Stoi w miejscu, jest bierna i obojętna, a wręcz egoistyczna, gdyż nie potrafi się zdobyć na jedną rzecz, o którą prosi jej ukochany mężczyzna. Czas w Trust jest czynnikiem niwelującym zaufanie, jakim kobieta może darzyć mężczyznę11.
Podmiot liryczny Trust to sam wokalista i autor tekstów The Cure, Robert Smith. Jak sam często podkreśla, jego teksty to „ubieranie w słowa moich problemów, płynących wprost z serca”12. Do kształtu tekstów Smith przywiązywał nie mniejszą wagę niż do komponowanej muzyki13-stanowią one integralną całość. Jak pisze o twórczości frontmana zespołu Bartosz Suwiński:
Teksty Roberta Smitha krążą wokół rozmaicie rozumianego braku – oświetlają na swoją posępną modłę jakże częsty brak zrozumienia w relacjach międzyludzkich, ukazują samotność, z którą każdy, jak może, stara się uporać.14
W piosenkach z Wish brak jest już jednak rozpaczy i wybuchów wściekłości, tak charakterystycznych dla tekstów Smitha. Tutaj jego refleksje, dotyczące rzeczy najważniejszych w życiu człowieka, są jasne i spokojne. Nawet najbardziej melancholijne utwory pozbawione są rozpaczy, zachowana zostaje powaga, należna podejmowanym tematom15.
Trust jest utworem przejmującym słuchacza do głębi. Już od pierwszych dźwięków możemy się domyślić, że zarówno muzyka, jak i tekst nie będą łatwe i miłe w odbiorze. Tak też jest – Smith swoim tekstem przekazuje wszystko to, czego nie jest w stanie powiedzieć ukochanej osobie w cztery oczy. Jest to dla niego pewien rodzaj formy wyrażania uczuć, których nie potrafi nazwać. W każdym związku dwojga kochających się ludzi zdarzają się niedopowiedzenia czy niewyjaśnione do końca kwestie, partnerzy lękają się o swoje uczucie i jest to dla nich źródłem cierpienia, pomimo całego szczęścia, którego ów związek im dostarcza. Takiej właśnie sytuacji doświadcza podmiot liryczny utworu Trust. Zwraca się on bezpośrednio do adresata, czyli ukochanej osoby. Głównym problemem w tym związku, o czym w ostatnim wersie pisze podmiot, jest brak wiary oraz brak zaufania. Nie chodzi tu jednak o brak zaufania w sensie podejrzewania o zdradę, lecz raczej o brak ufności w miłość drugiej osoby.
Smith już w pierwszych dwóch wersach utworu daje świadectwo tego, jak silne jest jego uczucie. Mówi, że nie pozostała już na świecie poza nią żadna inna osoba, którą mógłby tulić, zatrzymać przy sobie. Dalej podkreśla ten fakt, powtarzając niemal w zupełności dokładnie pierwszą linijkę, zmieniając jedynie drugą część – tu mówi, że liczy się tylko ona, ta jedyna. Nie mówi o innych kobietach, lecz o ludziach w ogóle. Hiperbolizuje i wyszczególnia swoją samotność wśród innych ludzi, o których mówi, że dla niego nie istnieją. Wyraźnie zaznaczona jest wartość, jaką ukochana ma dla podmiotu lirycznego. Inni ludzie poza nią się dla niego nie liczą, tylko ona dla niego istnieje, tylko ją chce tulić i zatrzymać. Wydaje się, że poza tym nie ma już innych marzeń ani celów.
Pierwsze cztery wersy utworu są wyrazem przywiązania podmiotu lirycznego do ukochanej. W kolejnych odbiorca dowiaduje się, że jednak nie wszystko w jego związku jest idealne. Wie, że ich historia się jeszcze nie skończyła, że mają przed sobą wiele wspaniałych momentów, które mogą przeżyć wspólnie. Dlatego ostrzega partnerkę, że jeśli odejdzie, to nie przeżyje czegoś wspaniałego. Nie zniszczy, gdyż miłość podmiotu lirycznego jest mocna i trwała, lecz zostawi niedokończone to, co razem budowali. Jednocześnie, pomimo siły uczucia, jakim ją darzy, obarcza partnerkę całą winą za rozpad związku. To ona, jeśli odejdzie, spowoduje, że ich związek nie będzie spełniony. Kolejne dwa wersy to niemal dokładne powtórzenie wersów 3 i 4, co dodatkowo podkreśla przywiązanie i wiarę, jaką podmiot liryczny pokłada w partnerce. Skoro mówi, że tylko ona pozostała dla niego na świecie, oznacza to, że tylko jej ufa, tylko na nią może liczyć, tylko jej opinia jest dla niego ważna.
Dlatego tak przejmująca i smutna jest druga, wyodrębniona graficznie, część utworu. To właśnie w niej podmiot liryczny stawia zarzuty swojej ukochanej. Dopiero teraz czytelnik dowiaduje się, czemu tak naprawdę jest ona obarczona winą za rozpad związku. Podmiot mówi o tym, jak trudno jest jej zaufać mu, pokładać w nim wiarę. Nie rozumie, dlaczego osoba, która jest dla niego najważniejsza na świecie, nie potrafi uwierzyć w rzecz, która, w obliczu całego ich uczucia, powinna być dla niej oczywista. Skoro są razem, swój związek powinni opierać na zaufaniu. Podmiotowi lirycznemu ciężko jest przekonać partnerkę nawet o tym, że ją kocha.
Utwór jest wyrazem żalu i cierpienia, jakie przynosi jednostronny brak zaufania w związku, co sugeruje już sam tytuł, Trust (z ang, zaufanie). Bez odrobiny nawet zaufania i wiary w drugą osobę ciężko jest budować cokolwiek. Tym bardziej przejmujący jest ten fakt w sytuacji, gdy podmiot liryczny dla swojej ukochanej jest gotowy zrobić wszystko. W pierwszej części utworu daje świadectwo swojej miłości i ogromnego przywiązania. W tym związku brakuje jednak porozumienia, o czym świadczyć może pytanie, zawarte w ostatnim wersie – pytanie retoryczne, które pozostanie bez odpowiedzi. Smith nie używa trudnych słów czy wyszukanych środków stylistycznych. Tekst napisany jest w sposób czytelny i prosty. Sprawia to, że wyznania podmiotu lirycznego są szczere, płynące z głębi serca. Odnosi się wrażenie, że mówi on dokładnie to, co czuje w danym momencie. Podmiot liryczny w utworze jawi się czytelnikowi jako człowiek o niezwykłej wrażliwości, który dla ukochanej osoby jest gotowy poświęcić wszystko, a nie otrzymuje jedynej rzeczy, której oczekiwał w zamian – zaufania.
Warto jest przytoczyć słowa Roberta Smitha, który w ten sposób mówi o zaufaniu:
[…] musisz komuś ufać. Nawet, kiedy zdajesz sobie sprawę, iż twoje zaufanie będzie nadużyte. Czasami zostajesz obdarzony zaufaniem z uwagi na te cechy charakteru, które decydują o twoim niezdecydowaniu i co do których funkcjonowania sam nie masz pewności. I wtedy musisz albo stać się kimś, kim w ogóle nie jesteś, albo czyjeś zaufanie zawieść.16
W świetle tych słów autora utworu jasne staje się to, jak ważne dla niego jest zaufanie, jakim obdarza się drugą osobę. Podmiot liryczny, utożsamiany ze Smithem, był gotów zmienić się dla ukochanej, ze względu na jej zaufanie. Bezinteresowna wiara w drugiego człowieka świadczy o sile uczucia łączącego dwoje ludzi. Smith, za pomocą Trust, jak również i w przytoczonej wypowiedzi z wywiadu, mówi, iż zaufanie jest niezbędnym elementem relacji międzyludzkich. Bez niego będą one czegoś pozbawione, niemożliwe do zaistnienia w całej swej istocie.
Tłumaczenie moje↩
J. Rzewuski, The Cure. Poletko pana Boba, Warszawa 1997, s. 173.↩
Tamże, s. 181.↩
Tamże, s. 175.↩
Tamże, s. 177.↩
Tamże, s. 178.↩
Cyt. za: J. Rzewuski, dz. cyt., s. 180.↩
B. Suwiński, The Cure: zaklinanie braku. Tekstowy świat Roberta Smitha [w:] Unisono w wielogłosie 2: w kręgu nazw i wartości, red. R. Marcinkiewicz, Sosnowiec 2011, s. 201.↩
J. Rzewuski, tamże, s. 177.↩
Tamże, s. 177.↩
Tamże, s. 178.↩
Cyt. za: J. Rzewuski, dz. cyt., s. 181.↩
B. Suwiński, dz. cyt., s. 200.↩
B. Suwiński, dz. cyt., s. 207.↩
J. Rzewuski, dz. cyt., s. 178.↩
Cyt. za: J. Rzewuski, dz. cyt., s. 179.↩