Ustrój Polityczny Miasta Stołecznego Warszawa
Ustrój polityczny jest to struktura organizacyjna, kompetencje i określone prawem wzajemne zależności organów państwa. W innym ujęciu określenie dla dowolnej formy sprawowania władzy publicznej; zespół zasad dotyczących tej władzy w państwie, a także metod jej wykonywania. Zasady te określają przedmiot władzy państwowej, wytyczają zakres i główne kierunki aktywności państwa, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywateli, precyzują formy i metody ich udziału w realizacji władzy państwowej. Ustrój polityczny opiera się zarówno na zasadach określonych w aktach prawnych jak i na tradycji. Współcześnie.najczęściej.określony.jest.konstytucyjnie.1
Warszawa jest miastem w centralnej Polsce, od 1596 r. jest stolicą Polski, a także ważnym ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym. Stolica leży w województwie Mazowieckim, otrzymała prawa miejskie w roku 1323. Aktualnym prezydentem miasta Warszawa jest Hanna Gronkiewicz-Waltz. Powierzchnia miasta to 517,24 km2 a liczba ludności wynosi 1 724 404. Miasto stołeczne Warszawa jest gminą o statusie miasta na prawach powiatu. Jego funkcje określa ustawa o samorządzie gminnym i ustawa o samorządzie powiatowym, a zadania wynikające ze stołecznego charakteru miasta - ustawa o ustroju miasta stołecznego Warszawy z dnia 15 marca 2002r. Organem stanowiącym jest Rada m. st. Warszawy. Liczy ona 60 radnych, wybieranych w czteroprzymiotnikowych wyborach (bezpośrednich, równych, tajnych i powszechnych).
Ustawa stwierdza także, iż poza zadaniami przewidzianymi przepisami dotyczącymi samorządu gminnego i powiatowego, m. st. Warszawa zapewnia warunki niezbędne do:
funkcjonowania w mieście naczelnych i centralnych organów państwa, obcych przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz organizacji międzynarodowych,
przyjmowania delegacji zagranicznych,
funkcjonowania urządzeń publicznych o charakterze infrastrukturalnym, mających znaczenie dla stołecznych funkcji miasta. 2
Zadania te wchodzą w skład zbioru zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.
Prezydent m.st. Warszawy jest organem wykonawczym miasta ,wykonuje należące do jego kompetencji gminne i powiatowe zadania własne, zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, w tym zadania wynikające ze stołecznego charakteru m.st. Warszawy oraz zadania wynikające z porozumień zawartych z jednostkami samorządu terytorialnego.
Prezydent wykonuje funkcje określone w przepisach prawa dla starosty oraz zarządu powiatu, ze względu na fakt, iż Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu.
Do zadań Prezydenta należy wykonywanie uchwał Rady m.st. Warszawy oraz zadań określonych przepisami prawa, a w szczególności:
przygotowanie projektów uchwał Rady m.st. Warszawy
gospodarowanie mieniem Miasta
realizowanie budżetu Miasta
reprezentowanie Miasta na zewnątrz
kierowanie bieżącymi sprawami Miasta
W ramach realizacji budżetu Miasta Prezydent odpowiada za prawidłową gospodarkę finansową Miasta.
Prezydent:
jest kierownikiem Urzędu m.st. Warszawy, rozstrzyga spory kompetencyjne, wynikające z funkcjonowania Urzędu
jest zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu Miasta oraz kierowników jednostek organizacyjnych Miasta
dokonuje czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników samorządowych Urzędu, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych.
sprawuje bezpośredni nadzór nad działalnością Zastępców Prezydenta, Sekretarza, Skarbnika oraz kierowników podstawowych komórek organizacyjnych Urzędu podlegających mu bezpośrednio
zatrudnia i zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych m.st. Warszawy.3
Prezydent jest również zwierzchnikiem służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy. Zgodnie z ustawą o ustroju m.st. Warszawy powiatowe służby, inspekcje i straże stały się służbami, inspekcjami.i.strażami.m.st..Warszawy.
Sprawując zwierzchnictwo w stosunku do służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy Prezydent:
powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,
w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnym działaniem tych jednostek,
zatwierdza program ich działania.
Prezydent wydaje w indywidualnych sprawach decyzje z zakresu administracji publicznej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Jednostką organizacyjną, przy pomocy której prezydent wykonuje swoje zadania, jest Urząd Miasta Stołecznego Warszawy4. Prezydent Warszawy powołuje do czterech swoich zastępców oraz skarbnika i sekretarza, i sprawuje nadzór nad ich działalnością. Prezydent, jego zastępcy, skarbnik i sekretarz tworzą zgodnie z przyjętym regulaminem organizacyjnym5 tzw. zespół koordynujący, podejmujący najważniejsze decyzje wykonawcze i kierujący pracą urzędu. Zapewnienie sprawnego działania urzędu, w szczególności koordynacja działań i prawidłowy przepływ informacji pomiędzy komórkami organizacyjnymi urzędu należy do sekretarza. Częścią urzędu właściwą dla dzielnicy jest urząd dzielnicy, kierowany przez zarząd dzielnicy z burmistrzem. Podstawowymi komórkami organizacyjnymi urzędu są biura (obecnie jest 39 biur), kierowane przez dyrektorów biur, a urzędów dzielnic – wydziały kierowane przez naczelników wydziałów. Mniejsze komórki w samych biurach również nazywają się wydziałami.
Rada m.st. Warszawy jest organem stanowiącym i kontrolnym. Decyduje o najważniejszych sprawach miasta i nadzoruje działania Prezydenta. Zasiada w niej 60 radnych wybieranych w wyborach powszechnych. Pracami rady kieruje wybierany spośród jej członków Przewodniczący, który wraz z Wiceprzewodniczącymi tworzy Prezydium Rady .
Prezydium Sejmu:
1) ustala plan prac Sejmu, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów,
2) ustala tak zwane tygodnie posiedzeń z wyprzedzeniem co najmniej 3-miesięcznym,
3) dokonuje wykładni Regulaminu Sejmu, po zasięgnięciu opinii Komisji Regulami nowej i Spraw Poselskich,
4) opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka Sejmu,
5) organizuje współpracę między komisjami sejmowymi i koordynuje ich działania,
6) ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Sejmu i jego organów, powoływania doradców sejmowych oraz korzystania z opinii i ekspertyz,
6a) określa przypadki, w których dokument w postaci elektronicznej spełnia wymóg formy pisemnej wynikający z przepisów Regulaminu Sejmu,
7) podejmuje inne czynności wynikające z Regulaminu Sejmu.
Zadania Rady m.st. Warszawy określone zostały w art. 18 ustawy o samorządzie gminnym i w art. 12 ustawy o samorządzie powiatowym oraz w ustawie o ustroju miasta stołecznego Warszawy.
Do zadań tych należy w szczególności:
uchwalanie projektu statutu miasta, a po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów uchwalanie statutu miasta
powoływanie i odwoływanie na wniosek Prezydenta skarbnika miasta (głównego księgowego budżetu) oraz sekretarza miasta
uchwalanie budżetu miasta, rozpatrywanie sprawozdania z jego wykonania i udzielanie (lub nie) Prezydentowi absolutorium z tego tytułu
uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu
podejmowanie uchwał w sprawach: herbu, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników
nadawanie honorowego obywatelstwa miasta
Od 2002r. zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy warszawskiej miasto stołeczne Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu w województwie mazowieckim. Warszawa podzielona jest na 18 dzielnic (pomocniczych jednostek administracyjnych). Zgodnie z § 48 Statutu m.st. Warszawy rada dzielnicy może tworzyć "jednostki pomocnicze niższego rzędu" z inicjatywy własnej lub na wniosek co najmniej 5 procent mieszkańców uprawnionych do głosowania, zamieszkałych na terenie projektowanej jednostki[3].
Jednostki te, początkowo zwane "jednostkami niższego rzędu", mogą być tworzone, w przypadku dzielnic z obszaru byłej gminy Warszawa-Centrum, dla obszarów zamieszkanych przez co najmniej 1000 osób – dla takich obszarów liczących do 3000 osób stosuje się nazwę "kolonia", a dla liczących ponad 3000 osób nazwę "osiedle" (w wyjątkowych przypadkach rada dzielnicy może utworzyć jednostkę pomocniczą niższego rzędu dla obszarów liczących mniej niż 1000 osób, a dla obszarów liczących mniej niż 3000 osób przyjąć nazwę "osiedle")6, w innych dzielnicach stosowana jest także nazwa "sołectwo"7.
Organami wykonawczymi w dzielnicach są zarządy dzielnic, a organami stanowiącymi i kontrolnymi - rady dzielnic.
Wybory do rad dzielnic przeprowadza się łącznie z wyborami do Rady m.st. Warszawy. Do wyborów do rady dzielnicy stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, dotyczące wyboru radnych do rady gminy liczącej więcej niż 20 tys. mieszkańców, z tym że komitetom wyborczym zgłaszającym kandydatów do rady dzielnicy nie przysługuje prawo do bezpłatnego rozpowszechniania audycji wyborczych w publicznym radiu i publicznej telewizji z tytułu tego zgłoszenia. Wybory do rad dzielnic przeprowadzają dzielnicowe komisje wyborcze powołane w trybie i na zasadach przewidzianych dla gminnych komisji wyborczych w gminach niebędących miastami na prawach powiatu. Podziału dzielnic na okręgi wyborcze dokonuje Rada m.st. Warszawy. Nie można jednocześnie kandydować do rady dzielnicy i do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.
Rada dzielnicy wybiera zarząd dzielnicy w liczbie od 3 do 5 osób. W dzielnicach do 100 tys. mieszkańców zarząd dzielnicy liczy 3 osoby. W skład zarządu dzielnicy wchodzi:
burmistrz dzielnicy,
jego zastępca lub zastępcy
pozostali członkowie zarządu.
Wybór burmistrza dokonywany jest przez radę dzielnicy i następuje w głosowaniu tajnym bezwzględną większością głosów. Odwołanie burmistrza następuje na wniosek Prezydenta m.st. Warszawy lub na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady bezwzględną większością głosów w głosowaniu tajnym. Odwołanie burmistrza jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu. Rada dzielnicy może odwołać członka zarządu na wniosek burmistrza, Prezydenta m.st. Warszawy lub na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady dzielnicy zwykłą większością głosów w głosowaniu tajnym.
Ustrój miasta stołecznego Warszawy reguluje ustawa z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Stanowi ona, iż Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu. Organem stanowiącym jest Rada m. st. Warszawy. Prezydent m. st. Warszawy jest organem wykonawczym miasta. Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu miasta, zwierzchnikiem kierowników miejskich jednostek organizacyjnych, a także służb, inspekcji i straży m. st. Warszawy. Jednostką organizacyjną, przy pomocy której prezydent wykonuje swoje zadania, jest Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. W m.st. Warszawie utworzenie jednostek pomocniczych – dzielnic m.st. Warszawy, jest obowiązkowe. Organem stanowiącym i kontrolnym dzielnicy jest rada dzielnicy, a organem wykonawczym zarząd dzielnicy.
1.Cieślak Zbigniew i inni, Prawo administracyjne, Warszawa 2013, wy. VI.
2.Dzielnice m.st. Warszawy- informacje ogólne, [online]
< http://bip.warszawa.pl/Menu_podmiotowe/Dzielnice/default.htm >
3.Miasto stołeczne Warszawa- informacje podstawowe, [online]
< http://bip.warszawa.pl/Menu_podmiotowe/Warszawa/default.htm >
4.Internetowy System Aktów Prawnych,Dz.U.2002 nr 41 poz. 361 [online]
< http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20020410361 >
5.Podział administracyjny Warszawy, [online]
< http://pl.wikipedia.org/wiki/Podzia%C5%82_administracyjny_Warszawy >
6.Regulamin sejmu rzeczpospolitej Polskiej, [online]
< http://www.sejm.gov.pl/prawo/regulamin/regsejm.htm#R1_3_11 >
7.Ustrój miasta stołecznego Warszawy, [online] <http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustr%C3%B3j_miasta_sto%C5%82ecznego_Warszawy>
8.Ustrój polityczny, [online] < http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustr%C3%B3j_polityczny >
9.Warszawa- opis, położenie, historia, [online] <http://warszawa.mapofpoland.pl/Warszawa,opis.html >
„Ustrój polityczny”, [online] , <http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustr%C3%B3j_polityczny>↩
„Internetowy System Aktów Prawnych”, [online], <http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20020410361>↩
„Prezydent m.st. Warszawy”, [online], http://bip.warszawa.pl/Menu_podmiotowe/Prezydent/default.htm↩
„Urząd m.st. Warszawy”,[online], http://bip.warszawa.pl/Menu_podmiotowe/Urzad/default.htm↩
„Ustrój miasta stołecznego Warszawy”, [online], http://pl.wikipedia.org/wiki/Ustr%C3%B3j_miasta_sto%C5%82ecznego_Warszawy#cite_note-4↩
http://www.um.warszawa.pl/v_syrenka/archiwum/rada/uchwaly/1996/10-1996/Uch_404.htm↩
http://bip.warszawa.pl/NR/rdonlyres/43FB53BC-5A2A-4E48-AA04-A2D8034C4261/578259/uchwa%C5%82anrIV2404.gif↩
