Pytania na egzamin magisterski

na Wydziale Zarządzania

studia drugiego stopnia

zagadnienia z przedmiotów podstawowych

(obowiązujące od roku akademickiego 2013/2014)

1. Koncepcja rozwoju zrównoważonego

2. Pojęcie i cechy kapitału intelektualnego oraz wymień jego cechy

3. Koncepcja organizacji tradycyjnej, a koncepcja organizacji uczącej się

4. Ewolucja poglądów dotyczących wpływu pieniądza na sferę realną

5. Bezrobocie w ujęciu keynesistów i monetarystów

6. Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu za zobowiązania spółki

7. Zawieranie umów gospodarczych

8. Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

9. Ewolucja podejścia do definiowania systemu celów przedsiębiorstwa

10. Etapy procesu podejmowania decyzji menedżerskich

11. Rola i znaczenie miasta w rozwoju ekonomicznym regionu i kraju

12. Klastry i ich wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw

13. Metody oceny efektywności przedsięwzięć gospodarczych

14. Metody oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa

15. Metody zarządzania zasobami w przedsiębiorstwie

16. Podejścia do zarządzania strategicznego

17. Współczesne rodzaje strategii rozwoju i konkurowania

18. Główne problemy implementacji strategii

19. Mechanistyczna i organiczna koncepcja zarządzania

20. Podejście systemowe i sytuacyjne w zarządzaniu

1. Koncepcja rozwoju zrównoważonego

Zrównoważony rozwój to taki proces zmian społecznych, gospodarczych i środowiskowych, który zapewnia równowagę pomiędzy zyskami i kosztami rozwoju i to w perspektywie przyszłych pokoleń.

Zrównoważony rozwój to racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych Ziemi. Taki rozwój zapewnia wszystkim ludziom możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb bez zagrożenia, że dla przyszłych pokoleń zabraknie czystego powietrza, wody. Uznaje on, że każdy człowiek ma prawo do polepszania jakości swojego życia, nie może się to jednak odbywać kosztem innych ludzi lub środowiska naturalnego. Oznacza to, że ludzie oprócz prawa do godnego życia mają również obowiązek zapewnienia tego prawa innym. Patrząc na zrównoważony rozwój z perspektywy praw człowieka bardzo ważne jest by zrozumieć, że aby dany człowiek lub społeczeństwo mogło się rozwijać, najpierw muszą być spełnione podstawowe potrzeby jednostki.

W kontekście jednostki zrównoważony rozwój możemy sprowadzić do stwierdzenia „Myśl globalnie, działaj lokalnie”, które odnosi się do naszej osobistej odpowiedzialności za podjęcie lub niepodjęte działania. Każdy podejmując codzienne decyzje ma wpływ na realizację podstawowych założeń zrównoważonego rozwoju – zarówno podczas codziennych zakupów z uwzględnieniem zasad ograniczania nadmiernej konsumpcji czy wybierając bardziej zrównoważony transport.

1. Pojęcie i cechy kapitału intelektualnego oraz wymień jego cechy

Kapitał intelektualny jest obecnie jednym z najważniejszych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego. Zwykle definiuje się go jako niematerialne zasoby tkwiące w poszczególnych jednostkach jak i w całym społeczeństwie. Na kapitał intelektualny składają się kapitał ludzki i kapitał społeczny. Podstawowe elementy kapitału ludzkiego to wiedza, doświadczenie i umiejętności, natomiast wśród ważniejszych składników kapitału społecznego wymienić należy: normy społeczne, zaufanie społeczne, tradycję i obyczaje.

Cechami kapitału intelektualnego są:

-brak uwzględniania w sprawozdaniach finansowych

-niemierzalność

-możliwość powiększania w procesie uczenia się

-selektywna ekspozycja w stosunku do firmy, czyli pracownik „daje” tylko tyle swojej wiedzy i umiejętności ile wymaga dana sytuacja

Kapitał intelektualny można analizować w odniesieniu do jednostek tworzących organizację lub jako zasób posiadany przez firmę w całości. Wiedza i doświadczenie znajdują odzwierciedlenie w postaci nowych technologii, które prowadzą do poprawy wyników finansowych. Kapitał intelektualny obejmuje zasoby wiedzy i umiejętności, które pozwalają organizacji osiągnąć przewagę konkurencyjną. Krótko mówiąc Nie istnieje jedna, powszechnie uznawana definicja kapitału intelektualnego.

1. Koncepcja organizacji tradycyjnej, a koncepcja organizacji uczącej się

	Organizacja ucząca się
Wizja	- Posiada zdefiniowaną wizję przyszłości. - Wizja najczęściej opiera się na historycznym dziedzictwie i jest narzucona z góry przez najwyższe szczeble zarządzania.
Struktura organizacyjna	- Role, procesy, procedury są na ogół zdefiniowane w stosunkowo sztywny sposób i rzadko zmieniane. - Struktura organizacji jest rozbudowana i wysmukła.
Zarządzanie	Zarządzanie nakazowo-kontrolne, posłuszeństwo i lojalność wobec przełożonych.
Menedżer	- W większym stopniu menedżer jest kontrolerem. - Menedżer dużo czasu poświęca na wydawanie poleceń i kontrolowanie  wykonania zadań, zgodnie z ustalanymi procedurami. - Menedżer jest koncentrowany na celach bardziej w kontekście potrzeb samej organizacji, niż rynku i klienta
Kultura	Oparta na posłuszeństwie.
Personel	- Małe zróżnicowanie metod, procedur i systemów związanych z gospodarowaniem zasobami ludzkimi. - Organizacja nie kreuje indywidualności, nagradzana jest pozycja zawodowa, a nie uczenie się.
Klient	Najczęściej jednokierunkowa  współpraca z klientem poprzez rynek.

1. Ewolucja poglądów dotyczących wpływu pieniądza na sferę realną

Istnieją 2 główne podejścia definiujące pieniądz. Pierwsze prowadzi do definicji funkcjonalnych, drugie — do definicji statystycznych.

Definicje funkcjonalne można wywieść od Arystotelesa. Wiążą one wyróżniającą cechę pieniądza z funkcjami, które pełni. Pieniądz jest tu postrzegany jako swoista wiązka usług. Najczęściej przyjmuje się, że realizuje on 3 główne funkcje:

-miernika wartości- dzięki istnieniu pieniądza inne występujące w gospodarce dobra mają ceny. , sprzyja rozwojowi wymiany i umożliwia prowadzenie rachunku ekonomicznego.

-środka wymiany - jest pośrednikiem w transakcjach, tzn. jest przyjmowany w momencie sprzedaży dobra, a następnie wydawany w chwili nabywania innego dobra

-środka oszczędzania (tezauryzacji) - odnosi się do faktu, że pieniądz może być wykorzystywany do gromadzenia i odkładania siły nabywczej na przyszłość, czyli może być środkiem gromadzenia oszczędności.

Rezultatem statystycznego podejścia do kategorii pieniądza są tzw. agregaty pieniężne(Divisia) Agregaty te to sumy uznanych za pieniądz pozycji pasywów skonsolidowanego bilansu systemu bankowego .

Pierwsze informacje o pieniądzu papierowym pochodzą z Chin . W europejskim obszarze kulturowym proces przechodzenia na pieniądz papierowy rozpoczął się w XVII w. w Anglii w związku z rozwojem obiegu banknotów, emitowanych pod zastaw kruszcu zgromadzonego przez londyńskich złotników. Zazwyczaj jako datę, od której pieniądz papierowy rozpoczął wypieranie wcześniejszych form pieniądza z obiegu, przyjmuje się 1694, czyli moment założenia Banku Anglii. Rozwój systemów bankowych spowodował, że w krajach najbardziej rozwiniętych w końcu XVIII i na początku XIX w. bankowy pieniądz papierowy (banknoty), wymienialny na kruszce, był już szeroko rozpowszechniony. W systemie tym banknoty były w pełni wymienialne na złoto i srebro (bimetalizm) lub na samo złoto (monometalizm)

Rozwój pieniądza papierowego wiąże się przede wszystkim z kredytową emisją pieniądza, tj. kreacją pieniądza, będącą rezultatem udzielenia kredytu przez bank podmiotowi niebankowemu. Kredyt ten mógł być udzielany w postaci gotówkowej (banknotów), jak to było w Anglii od XVII w., bądź w postaci bezgotówkowej, co zaczęto praktykować na szerszą skalę od XIX w. Pieniądz papierowy może jednak również powstać w wyniku emisji skarbowej. Dzieje się tak wówczas, gdy władze państwowe (ministerstwo skarbu lub finansów) same drukują i wybijają pieniądze, wykorzystując je do opłacenia swoich urzędników, aparatu przymusu oraz dokonywania transakcji z sektorem prywatnym. Jako pierwsze skarbową emisję pieniądza papierowego prowadziły angielskie kolonie w Ameryce Północnej (Massachusetts 1690).

Określenie „pieniądz papierowy” ma w dużym stopniu umowny charakter, ponieważ z czasem w jego ramach rozwinął się pieniądz bezgotówkowy (depozytowy, żyrowy, bankowy), kreowany przez banki komercyjne.

W XIX w., w związku z wynalezieniem bankowego rachunku bieżącego oraz czeku i polecenia przelewu, coraz większą rolę w rozliczaniu transakcji gospodarczych zaczął pełnić pieniądz przybierający formę zapisów w księgach banków. Banki bowiem coraz częściej udzielały kredytu wpostaci zapisu bankowego (depozyt bankowy). Rozwój pieniądza depozytowego doprowadził do tego, że z czasem zdominował on ilościowo rozmiary pieniądza

Rozwój kredytowej emisji pieniądza i pojawienie się pieniądza bezgotówkowego był kolejnym przełomowym wydarzeniem w rozwoju pieniądza i w zasadach jego emisji.

Po pierwsze: rozwinęła się jeszcze bardziej abstrakcyjna forma pieniądza, powstała duża rozbieżność między wartością substancjonalną a siłą nabywczą pieniądza, która w przypadku pieniądza elektronicznego, również kredytowej natury, uległa jeszcze dalszemu zwiększeniu. Po drugie: rozwój emisji kredytowej oraz pieniądza bezgotówkowego oznacza, że pieniądz nabrał endogenicznego charakteru dla systemu ekonomicznego,

Ze względu na powstanie przesłanek do kreacji pieniądza w sposób nie związany ściśle z zasobami kruszcowymi nastąpiło z czasem zawieszenie wymienialności banknotów na kruszce szlachetne. W odniesieniu do wewnętrznego (krajowego) obiegu pieniężnego proces ten postępował w 1. połowie XX w. Jego zakończeniem (oraz ostateczną likwidacją systemu waluty złotej) było zawieszenie 1933 wymienialności dolara USA na złoto.

W sytuacji, gdy wielkość emisji nie jest w żaden sposób powiązana z zasobami kruszcowymi, instytucja banku centralnego nabrała podstawowego znaczenia w procesie sterowania kreacją pieniądza, a polityka pieniężna stała się, obok polityki fiskalnej, kluczowym elementem polityki makroekonomicznej państwa. Jednocześnie, ze względu na niematerialny, abstrakcyjny charakter współczesnego pieniądza, banki centralne uzyskały wysoki stopień niezależności, mający umożliwić im działania na rzecz zmniejszenia stopnia endogeniczności pieniądza i zapewnienie stabilności jego siły nabywczej. Rozwój teorii pieniądza jest ściśle związany z przemianami jego form oraz sposobów emisji. Historycznie najpierw rozwinęły się nurty refleksji dotyczące istoty pieniądza oraz jego wewnętrznej (krajowej) ceny, czyli stopy procentowej. Z czasem pojawiły się rozważania odnoszące się do zewnętrznej ceny pieniądza, czyli kursu walutowego, oraz poglądy tłumaczące problemy kształtowania obiegu pieniądza przez bank centralny. Współcześnie teoria pieniądza i polityki pieniężnej są jedną nierozerwalną całością.

1. Bezrobocie w ujęciu keynesistów i monetarystów

Keynesowska teoria bezrobocia - Keynes uważał, że bezrobocie nie ma charakteru dobrowolnego, ale przymusowy, a elastyczność płac jest ograniczona. Nie interesują go procesy wzrostu podaży siły roboczej czy też wzrostu jej wyposażenia kapitałowego. Istotne są dla niego ilości i kwalifikacje siły roboczej, poziom techniki, technologii, gusty konsumentów oraz struktura społeczna. Keynes odrzucił prawo rynków Saya, wskazując, że równowaga gospodarcza jest możliwa także przy niepełnym zatrudnieniu. Oznaczało. to uznanie przymusowego charakteru bezrobocia i podważenie skuteczności mechanizmów rynkowych w stwarzaniu tendencji do pełnego zatrudnienia.

Monetaryści opierają się na podstawie teorii neoklasycznej, akceptowali neoklasyczną teorię bezrobocia naturalnego wynikającego z niedoskonałości rynku pracy oraz z niedostosowań strukturalnych. Teoria ta postuluje nieaktywistyczną politykę gospodarczą. Monetaryści uważali, że gospodarka ma ze swej natury charakter stabilny i zwykle powróci do swojego naturalnego stanu po każdym okresie przejściowym nierównowagi.  Monetaryści uważali, że wiele nieregularności w działalności gospodarczej wynika z nieregularnego wzrostu zasobów  pieniądza. Wg nich prędkość obiegu pieniądza jest stała lub co najmniej przewidywalna. Monetaryści są również przekonania, że należy spodziewać się jakiegoś poziomu bezrobocia przy założeniu dążenia ludzi do znalezienia najlepszych z możliwych miejsc pracy i istnienia zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków socjalnych.

1. Odpowiedzialność wspólników i członków zarządu za zobowiązania spółki

W spółce jawniej każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką

W spółce partnerskiej odpowiedzialność za zobowiązania powstałe wyłącznie w związku z wykonywaniem wolnego zawodu, odpowiedzialność ponosi sam partner. Pozostali partnerzy nie będą ponosić odpowiedzialności zaciągnięte przez innego partnera w związku z wykonywaniem przez niego zawodu, jak również nie będą ponosić odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez osoby, które nie podlegały ich kierownictwu.

W spółce komandytowej mamy do czynienia z dwoma kategoriami wspólników: komandytariuszami oraz komplementariuszami. Komplementariusze za zobowiązania odpowiadają bez ograniczeń. Z kolei odpowiedzialność komandytariuszy ograniczona jest do wysokości zadeklarowanej w umowie spółki sumy komandytowej. Komandytariusze ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe w czasie, gdy byli oni wspólnikami.

W spółce komandytowo – akcyjnej również wyodrębniamy dwa typy wspólników, którymi są komplementariusze i akcjonariusze. Komplenentariusze odpowiadają za zobowiązania bez ograniczenia. Odpowiedzialność ich ma charakter osobisty, nieograniczony, solidarny. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

W spółki akcyjnej członkowie zarządu odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką w razie, gdy umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane. Poza tym, członek zarządu ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wynikłą wskutek jego działania lub zaniechania, jeżeli było sprzeczne z prawem bądź postanowieniami statutu spółki.

W spółce z ograniczona odpowiedzialnością zarząd odpowiada bez ograniczeń za zobowiązania spółki, całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką.

1. Zawieranie umów gospodarczych

Umowa jest zgodnym oświadczeniem woli dwóch podmiotów prawa, zmierzających do ustanowienia, zmiany lub zniesienia wzajemnych praw i obowiązków o charakterze majątkowym.

W systemie prawa polskiego obowiązuje zasada swobody zawierania umów. Głosi ona że w granicach wyznaczonych przepisami i zasadami współżycia społecznego strony dysponują swobodą i mogą kształtować umowę wedle swojego uznania. Strony decydują więc o zawarciu umowy, z kim chcą ją zawierać i jaką treść nadać umowie.

Z umową gospodarczą mamy do czynienia wówczas gdy zawarta jest ona z podmiotami prawa gospodarczego, którymi mogą być osoby fizyczne i prawne. Taka umowa między tymi podmiotami zawarta musi dotyczyć działalności gospodarczej.

Umowa jest podstawową prawną formą nawiązywania i realizowania współpracy między partnerami, w dziedzinie gospodarczej w szczególności gdy mamy tu do czynienia z produkcją, obrotem, usługami. Każda taka działalność wiąże się z umowami, a wśród nich np. umową kupna sprzedaży, najmu, dzierżawy.

Do zawarcia umowy gospodarczej może dojść poprzez ofertę, negocjacje, jak i poprzez aukcję lub w drodze przetargu.

Ogólna zasada jest taka, że umowy mogą być zawierane w dowolnej formie, ustnej lub pisemnej, ale w wypadku niektórych umów, z uwagi na ich bezpieczeństwo społeczne, państwo wymaga żeby pod rygorem nieważności sporządzona została na piśmie lub w formie aktu notarialnego.

1. Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

W Polsce można prowadzić działalność gospodarczą w formie:

a) spółki osobowe - Spółka nie posiada odrębnej osobowości prawnej, ale charakteryzuje się podmiotowością prawną. Spółkę na zewnątrz reprezentują wszyscy wspólnicy. W takiej spółce istnieje zasada solidarnej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Do spółek osobowych zaliczamy:

- spółka jawna

-spółka partnerska

-spółka komandytowa

-spółka komandytowo-akcyjna

b) spółki kapitałowe – spółka posiada osobowość prawną, a zatem ma prawo w stosunkach cywilno-prawnych nabywać prawa, zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i na własny rachunek. Spółkę na zewnątrz reprezentują członkowie zarządu. W takiej spółce za zobowiązania spółki, czyli długi, odpowiada spółka całym swoim majątkiem, w tym kapitałem zakładowym utworzonym z wkładów wspólników. Do spółek kapitałowych zaliczamy:

-spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

-spółka akcyjna

1. Ewolucja podejścia do definiowania systemu celów przedsiębiorstwa

Cele organizacji powinny być:

- jasne, mierzalne, realne

- tworzyć system celów (hierarchia celów)

- formułowane na wszystkich obszarach funkcjonowania organizacji

- sprzyjać właściwej alokacji i efektywnemu wykorzystaniu zasobów i kompetencji

- zgodne z wartościami organizacji

- w ich formułowaniu powinno uczestniczyć najwyższe kierownictwo

- powinien istnieć system informacji o postępach realizacji celów, bądź o zamiarach ich zmian

Ustalane cele powinny być SMART:

Specyficzne

Mierzalne

Ambitne, stanowiące wyzwanie

Realne

T- określone w czasie, posiadające termin realizacji

PODEJŚCIA DO CELÓW

Podejście Synoptyczne

– założenie, że istnieje możliwość rekonstrukcji wspólnej hierarchii celów uwieńczonej jednym celem nadrzędnym, z którego wyprowadzane są cele szczegółowe.

Ustalenie strategii jest równoznaczne z określeniem pożądanych stanów, które mogą być osiągane, co odpowiada uznanemu za optymalny sposobowi formułowania celów.

Podejście inkrementalne

- cele mają wymiar ogólny i nie odgrywają specjalnej roli. Na pierwszy plan wysuwa się możliwość realizacji celów, a dopiero następnie sprawdza się, czy cele te są możliwe do zaakceptowania. W podejściu tym zakłada się, że punktem wyjścia w projektowaniu systemu celów organizacji powinno być rozpoznanie dążeń i wartości uczestników danej organizacji.

1. Etapy procesu podejmowania decyzji menedżerskich

Proces podejmowania decyzji można podzielić na sześć podstawowych etapów

Etap 1 – zdefiniowanie problemu,

Etap 2 – określenie celu,

Etap 3 – zbadanie wariantów wyboru,

Etap 4 – przewidzenie konsekwencji,

Etap 5 – wybór optymalnego wariantu,

Etap 6 – doskonalenie analizy wrażliwości.

E.1.Zanim menedżer podejmie decyzję powinien zdefiniować problem, którego ona dotyczy. Musi udzielić sobie odpowiedzi na szereg pytań np.: Co spowodowało konieczność podjęcia decyzji? , Na czym polega problem?, Kto podejmuje decyzję i dlaczego?

Lista pytań jest długa. Odpowiedzi na nie pozwalają na zdefiniowanie problemu (I Etap).

E.2.Następnie menedżer powinien określić cel, do którego dąży i odpowiedzieć sobie na szereg pytań z tym związanych: Co jest celem decydenta?, Jak powinien oceniać wyniki ze względu na ten cel?, Jakie jest kryterium wyboru?

E.3.Trzecim etapem podejmowania decyzji jest zbadanie wariantów wyboru. Punktem wyjścia jest ustalenie jakie są warianty wyboru i co ogranicza możliwości ich ustalenia?

E.4.W kolejnym etapie menedżer powinien ustalić jakie są konsekwencje każdego wariantu działania. Musi przeanalizować wpływ na wyniki różnych działań, jaki mogłaby mieć zmiana warunków i odpowiedzieć sobie na pytanie – czy można zdobyć pełniejsze informacje, aby móc przewidzieć rezultaty?

E.5.Piąty etap podejmowania decyzji to wybór optymalnego wariantu. Stanowi on wraz z poprzednim etapem zasadniczą część analizy. W przypadku występowania kilku wariantów decydent może ustalić preferowany sposób postępowania poprzez wyliczenie, tj. przeanalizowanie różnych wariantów i wybór tego, który w największym stopniu pozwala osiągnąć założony cel. Menedżer po dokładnym i szybkim przeanalizowaniu wszystkich wariantów podejmuje słuszną decyzję we właściwym czasie. Wówczas odnosi sukces.

E.6.Etap ostatni to analiza wrażliwości. Analiza wrażliwości jest bardzo przydatna. Pozwala bowiem na podkreślenie znaczenia podstawowych czynników determinujących decyzje oraz umożliwia ocenę wpływu na funkcję celu zmian czynników, co do których decydent ma wątpliwości. Analiza wrażliwości pozwala na optymalne rozwiązania, gdy decyzje powtarzają się.

1. Rola i znaczenie miasta w rozwoju ekonomicznym regionu i kraju

Miasta - szczególnie wielkie i duże, stanowią główne węzły struktury gospodarczej regionu i kraju.

Miasta powstają i rozwijają się dzięki pełnionym przez nie funkcjom

Funkcje można rozpatrywać w trojaki sposób:

1. w kontekście miejsca zamieszkania [M] i miejsca pracy [P],

2. określając rolę, jaką pełnią poszczególne rodzaje funkcji w działalności społeczno-gospodarczej miasta ujmowanego jako pewna całość, tzn. traktowanego jako obszar zamknięty,

3. określając rolę miast - jako obszarów otwartych, jaką pełnią w systemie osadniczym regionu (kraju) poprzez ustalenie relacji funkcjonalno-przestrzennych z otoczeniem.

• Ad.1. miejsce zamieszkania/miejsce pracy:

1. miasto wykazuje przewagę funkcji mieszkaniowych (M), nie posiadając własnych podstaw gospodarczych (niedobór miejsc pracy - miasta satelity, sypialnie); wyrazem tego są codzienne dominujące wyjazdy do pracy poza miasto (M>P),

2. miasto wykazuje przewagę funkcji pracowniczych (P) oraz przyjazdów do pracy do tego ośrodka, ze względu na dużą koncentrację funkcji produkcyjnych przy niedoborze siły roboczej (P>M),

3. miasto ma zrównoważony układ miejsc pracy (P) i zamieszkania (M) - czyli występuje równowaga funkcji miejsca pracy z mieszkaniową (P=M).

• Ad.2. O funkcji miast decyduje dominujące zatrudnienie i związana z nim infrastruktura. Wyróżnia się miasta o funkcji:

• przemysłowej - gdzie większość ludzi znajduje zatrudnienie w przemyśle, obojętnie czy jest to przemysł ciężki, lekki, górniczy czy chemiczny; np. Katowice

• transportowej - podkategorie, jest to kategoria, która nigdy nie występuje samodzielnie, miasto o tej funkcji spełnia co najmniej jeszcze jedną:

1. transportowa lotnicza - w mieście znajduje się co najmniej małe lotnisko międzynarodowe (np. Warszawa)

2. transportowa portowa - miasto posiada port żeglugi (np. Szczecin, Gdańsk, Gdynia)

3. transportowa kolejowa - każde miasto posiadające dworzec kolejowy o większym znaczeniu

• usługowej - miasto z przeważającą liczba sklepów, marketów, szpitali, przedszkoli, lekarzy itp. (np. Łódź)

• religijnej - miejsce kultu jakiejś religii (np. Częstochowa, Licheń, Mekka)

• uzdrowiskowej (np. Ciechocinek, Nałęczów).

• Ad.3. Funkcje miasta w koncepcji bazy ekonomicznej miast podział na dwie grupy:

1. Funkcje endogeniczne to funkcje miasta skierowane do wewnątrz (administracja miejska, część handlu) obejmują działalności mające na celu zaspokojenie własnych potrzeb miasta, mają charakter lokalny,

2. Funkcje egzogeniczne to funkcje skierowane na zewnątrz miasta (przemysł, turystyka, handel morski itp.) obejmują działalności ponadlokalne, na rzecz świata zewnętrznego, one stanowią o istocie miasta i dzielą się na:

– funkcje centralne - usługi, handel i drobna wytwórczość skierowane do ściśle określonego, zdefiniowanego i na ogół leżącego wokół miasta zaplecza (por. teoria Christallera),

– funkcje wyspecjalizowane - funkcje o zasięgu zmiennym, często trudnym do zdefiniowania, niehierarchicznym, działalność przemysłu, turystyka itp.

– funkcje mieszane - oba wspomniane typy nakładają się na siebie.

• Znaczenie miast - wzrost udziału ludności miejskiej na świecie

Urbanizacja wyraża się odsetkiem ludności miejskiej w stosunku do całego społeczeństwa, określanym jako wskaźnik urbanizacji.

• Poziom urbanizacji jest zróżnicowany zarówno między wielkimi regionami świata jak i wewnątrz poszczególnych krajów.

• Istnieje ścisła korelacja dodatnia między poziomem urbanizacji i poziomem rozwoju gospodarczego. W krajach najlepiej rozwiniętych, odsetek ludności miejskiej jest najwyższy i stanowi on nawet ponad 90%. Kraje słabo rozwinięte są zurbanizowane w znacznie niższym stopniu.

• Znaczenie miast - wzrost udziału ludności miejskiej na świecie

• Poziom zurbanizowania można też określić przez cechy dotyczące stopnia rozwoju przemysłu i usług [% ogółu zatrudnionych, jaki przypada na P, U].

• Wybór tych cech jest uzasadniony, ponieważ korelacja poziomu zurbanizowania (wyrażona odsetkiem ludności miejskiej) z poziomem rozwoju przemysłu i usług jest bardzo wyraźna i istotna statystycznie.

1. Klastry i ich wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw

Na globalnym rynku małe i średnie przedsiębiorstwa nie są w stanie samodzielnie konkurować z wielkimi, międzynarodowymi korporacjami. To sprawia, że na znaczeniu zyskuje współpraca pomiędzy nimi. Klastry są najlepszym przykładem pozytywnych efektów współdziałania tam, gdzie widać raczej tendencję do rywalizacji.

W zależności, jaka występuje relacja między klastrami a konkurencyjnością kształtują się trzy zasadnicze podejścia:

-pozycja konkurencyjna – rozumiana jako wynik wynikający z oceny konsumentów danego produktu lub usługi

-potencjał konkurencyjny – to szansa lub możliwości jakie stoją przed przedsiębiorstwem do osiągnięcia konkurencyjności

-strategia konkurencyjna – to cele podejmowane przez przedsiębiorców zwierzające do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej za pomocą instrumentów konkurowania takich jak: cena, jakość produktu, promocja, reklama.

Budowanie przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw stanowi sens funkcjonowania klastrów. W tych specyficznych ośrodkach, tworzonych poprzez powiązanie ze sobą przedsiębiorstw, podmioty zyskują przede wszystkim na intensywnym przepływie wiedzy. Klastry umożliwiają im też wypracowanie wspólnej strategii rozwoju. Dzięki geograficznej bliskości firm pomagają budować więzi wspólnotowe i wzmacniają poczucie odpowiedzialności za region. To z kolei ułatwia budowanie marki klastra, a rozpoznawalność klastra w świecie podnosi atrakcyjność regionu i sprzyja zagranicznym inwestycjom. Te zaś wspierają dalszy rozwój klastra.

1. Metody oceny efektywności przedsięwzięć gospodarczych

Do oceny efektywności przedsięwzięć gospodarczych (projektów inwestycyjnych) wykorzystuje się kilka kryteriów (wskaźników ), które mają temu służyć:

NPV – zaktualizowana wartość netto

IRR – wewnętrzna stopa zwrotu

MIRR – zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu

OZ (NI) – okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

PI – zyskowność inwestycji.

Według tych kryteriów dokonuje się oceny projektów inwestycyjnych i wyceny wartości rynkowej firmy dla różnych celów transakcyjnych (emisji akcji, obligacji, zwiększenia zadłużenia kredytowo-pożyczkowego na cele rozwojowe, zmiany form własności, fuzji, jak i podziału podmiotu gospodarczego oraz wyceny na potrzeby zbycia przedsiębiorstwa, zwiększenia majątku).Strumienie środków finansowych inwestowanych (wypływających) i otrzymywanych dochodów (wpływających) przyjmują różne wartości w zależności od okresu ich powstania. Strumienie pieniężne w różnych okresach czasu (latach) są dyskontowane na moment rozpoczęcia realizacji projektu. Dyskontowanie polega na ustaleniu wartości obecnej przyszłych przepływów środków pieniężnych w okresie trwania inwestycji (czynnik czasu), jest to procedura prowadząca do porównywalności wartości pieniężnych pochodzących z różnych momentów czasu. Jeżeli koszt uzyskania kapitału jest określony, to wartość czynnika dyskontowego d_t oblicz się wg wzoru:

d_t =

dla t = 0,1,2,.....,n.

gdzie :

i - koszt kapitału projektu (stopa dyskontowa),

n - okres realizacji i eksploatacji inwestycji, lata.

Wartości zdyskontowane oblicza się na podstawie zależności:

CF _t · d_t =

dla t = 0,1,2,....,n.

gdzie :

CF_t - oczekiwany przepływ środków pieniężnych w okresie t,

pozostałe oznaczenia jak wyżej.

Wartość zaktualizowana netto (NPV)

Wartość zaktualizowana netto jest metodą klasyfikującą projekty inwestycyjne na podstawie wartości bieżących przyszłych przepływów środków pieniężnych netto. NPV jest definiowane jako wartość uzyskana przez dyskontowanie, przy stałej stopie i oddzielenie dla każdego okresu, różnic między wpływami i wydatkami pieniężnymi, które powstają w okresie trwania projektu. Wartości zaktualizowane sald pieniężnych poszczególnych okresów są dodawane dla otrzymania NPV dla projektu. Stopa dyskonta, albo stopa graniczna powinna być równa stopie oprocentowania kredytów długookresowych albo stopie procentowej płaconej przez kredytobiorcę.

Jeżeli obliczona wartość NPV jest dodatnia, efektywność inwestycji jest większa od stopy granicznej. Projekt z dodatnią NPV należy uznać za możliwy do przyjęcia, pod warunkiem dodania niezbędnego marginesu błędu dla uwzględnienia skutków niepewności i ryzyka. Jeżeli NPV jest ujemne projekt powinien być odrzucony. Ujemna wartość NPV oznacza, że nie został pokryty koszt kapitału, zaś realizacja projektu prowadzi do zmniejszenia wartości firmy.

Jeżeli projekty są wzajemnie wykluczające, należy wybrać projekt z wyższym NPV.

Zastosowanie tej koncepcji polega na następującym postępowaniu:

NPV = CF₀ + + + ...+ =

gdzie:

CF_t - oczekiwany przepływ środków pieniężnych w okresie t,

i - koszt kapitału projektu inwestycyjnego, stopa dyskonta.

Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

IRR nazywana jest II-gim kryterium: relatywnym – to taka wielkość stopy dyskontowej, dla której NPV=0.

Metoda oceny wartości inwestycji, polega na znalezieniu takiej stopy procentowej IRR, która zrównuje wartość zaktualizowaną przyszłych dochodów z kosztem inwestycji.

IRR to stopa dyskontowa, przy której wartość zaktualizowana wydatków pieniężnych równa się wartości zaktualizowanej wpływów pieniężnych. Inaczej, to stopa dyskontowa przy której zaktualizowana wartość efektów równa się wartości nakładów inwestycyjnych, a NPV=0. IRR może być interpretowana jako roczna pieniężna stopa zwrotu netto (czyli w znaczeniu finansowym dochód albo zysk) zainwestowanego kapitału albo też interpretowana jako najwyższa stopa oprocentowania kredytów w warunkach po opodatkowaniu, po której możliwe jest zgromadzenie środków dla projektu.

Metoda IRR musi być stosowana ze szczególną ostrożnością w przypadkach, kiedy znaczne ujemne salda pieniężne powtarzają się w późniejszych okresach projektu.

Odpowiada na pytanie: przy jakiej stopie procentowej IRR nastąpi zrównanie przyszłych wpływów z kosztami projektowanej inwestycji ?

CF₀ + + + ... + = 0

= 0

Jeśli porówna się wartości kosztu kapitału (CC) z wewnętrzną stopą zwrotu (IRR) to otrzyma się informację o tym, czy projekt jest korzystny dla firmy, czy nie. W metodzie tej ocena wartości projektów inwestycyjnych sprowadza się do porównania wewnętrznej stopy zwrotu z ceną rynkową kapitału (IRR możemy porównać ze stopą giełdową %).

Jeżeli zachodzi warunek:

IRR>CC, to ocena projektu jest pozytywna, CC - koszt kapitału,

Gdy IRR ˂ od stopy dyskontowej należy zaniechać inwestycji.

Gdy IRR> od stopy dyskontowej oznacza to, że w wyniku realizacji przedsięwzięcia został pokryty nie tylko zwrot kapitału, ale uzyskano również dodatkową premię, dzięki czemu wzrasta wartość firmy.

Jeżeli IRR > od stopy rynkowej – realizuj projekt (pomimo NPV> 0).

Jeżeli IRR˂ od stopy rynkowej – zaniechaj projekt (pomimo NPV> 0).

Przyjęcie projektu przyczyni się do zwrotu poniesionych nakładów a także powstanie nadwyżka, o której informuje różnica pomiędzy IRR a CC.

IRR poprzez przyjęcie mnożnika (1+IRR) powoduje tworzenie nadwartościowości (przeszacowania) projektu inwestycyjnego. Kryterium IRR obarczone jest błędem merytorycznym. Aby go wyeliminować stosuje się III- cie kryterium czyli MIRR.

Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu (MIRR)

W ocenie efektywności projektów inwestycyjnych istotne znaczenie ma problematyka uwzględniania przewidywanej stopy reinwestycji. Stopa reinwestycji - to stopa procentowa informująca o poziomie rentowności osiąganej z tytułu bieżącego inwestowania osiąganych przez firmę dodatnich przepływów pieniężnych (zysków). Stopa zwrotu uzyskiwana z tytułu reinwestycji jest zazwyczaj różna od wewnętrznej stopy zwrotu projektu. Stąd też nosi nazwę zmodyfikowanej wewnętrznej stopy zwrotu.

MIRR to taka wartość stopy dyskontowej, która zrównuje zaktualizowaną wartość końcową dodatnich przepływów pieniężnych z wartością bieżącą ujemnych przepływów pieniężnych, czyli:

=

gdzie:

COF_t - ujemny przepływ pieniężny w roku t,

CIF_t - dodatnie przepływy pieniężne w roku t,

r - stopa dyskontowa stosowana przez inwestora (koszt kapitału),

n - okres obliczeniowy (w latach), będący sumą okresu budowy (ponoszenia) nakładów i okresu osiągania dodatnich przepływów pieniężnych

MIRR - wewnętrzna stopa zwrotu uwzględniająca przewidywaną stopę reinwestycji

Lewa strona równania określa bieżącą (zaktualizowaną) wartość ujemnych przepływów kapitałowych, obliczoną przy stopie dyskontowej równej kosztowi kapitału inwestora. Licznik prawej strony równości określa natomiast wartość przyszłą (na koniec ostatniego roku obliczeniowego) dodatnich przepływów pieniężnych otrzymaną przy założeniu, że będą one reinwestowane po koszcie kapitału.

Projekty inwestycyjny przyjmuje się do realizacji, gdy zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu przewyższa koszt kapitału, czyli MIRR > r. W przypadku stosowania zmodyfikowanej stopy zwrotu do wyboru jednego spośród kilku dostępnych projektów wybiera się ten, którego wartość MIRR jest największa. Oczywistym jest, że wyboru należy dokonywać ze zbioru tych projektów, których wartość MIRR jest większa od kosztu kapitału.

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych określa czas, w którym uzyskane wpływy pieniężne z inwestycji zrównoważą się z pierwotnym nakładem inwestycyjnym.

Okres zwrotu to najmniejsze n, dla którego spełniona jest nierówność:

$$\sum_{t = 0}^{n}{\ \text{NCF}_{\begin{matrix} \text{\ \ \ } \\ t\ \\ \end{matrix}}\ \geq 0}$$

Okres zwrotu informuje jak szybko zostaną odzyskane poniesione nakłady inwestycyjne.

Okres zwrotu może być liczony na podstawie wartości bieżących przepływów pieniężnych , a także na podstawie zdyskontowanych . W przypadku zdyskontowanych przepływów chodzi o wyznaczenie minimalnego n, dla którego spełniona jest nierówność:

$$\sum_{t = 0}^{n}\frac{\text{NCF}_{t}}{\left( 1 + k \right)^{t}} \geq 0$$

Metoda ta nie bierze pod uwagę zmienności wartości pieniądza w czasie, w związku z tym nie powinna być jedynym kryterium oceny. Może służyć ocenie wstępnej lub być pomocnicza przy wyborze wariantu projektu inwestycyjnego.

Zyskowność inwestycji (PI)

Zwany również wskaźnikiem rentowności jest ilorazem sumy zdyskontowanych dodatnich przepływów pieniężnych do sumy zdyskontowanych ujemnych przepływów pieniężnych:

PI = $\frac{\text{ZOPP}}{\text{ZNI}} = \ \frac{\sum_{t = 1}^{n}\frac{\text{BOPP}}{{(1 + k)}^{n}}}{\sum_{t = 0}^{t}\frac{\text{BNI}}{{(1 + k)}^{t}}}$

ZOPP – zyskowność operacyjnych przepływów pieniężnych

ZNI – zyskowność nakładów inwestycyjnych

BOPP – bieżące operacyjne przepływy pieniężne

BNI – bieżące nakłady inwestycyjne

Projekt przyjmuje się do realizacji przy poziomie PI>1. Podstawą wyboru najbardziej opłacalnego spośród wielu wziętych do analizy projektów inwestycyjnych jest maksymalizacja wartości PI. Wskaźnik ten wykorzystywany jest w praktyce w sytuacji, kiedy potencjalny inwestor boryka się z ograniczonością zasobów finansowych. Co oczywiste wskaźnik ten można liczyć dla projektów, których wartość NPV jest dodatnia, gdyż ujemna wartość obecna netto od razu eliminuje projekt.

1. Metody oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa

Ocena działalności gospodarczej przedsiębiorstwa to ustalenie stopnia realizacji jego celów i zadań uwzględniające warunki ich osiągania. Ocena to nie jest jednorazowy akt a proces ciągły. Podejmowanie jakichkolwiek decyzji w przedsiębiorstwie wymaga zawsze oceny, przynajmniej oceny intuicyjnej. Analiza i ocena działalności przedsiębiorstwa jest punktem wyjścia przy sporządzaniu dokumentacji na potrzeby pozyskania finansowania. Z jednej strony stanowi ona podwaliny dalszych prac dla konsultantów, a z drugiej jest to materiał informacyjny dla inwestorów oraz zarządców przedsiębiorstwa. Do metod oceny można zaliczyć:

1. Metody zintegrowanych systemów pomiarowych - Grupa metod, których celem jest całościowe spojrzenie na problematykę oceny funkcjonowania przedsiębiorstwa we wszystkich kluczowych obszarach jego działalności.

• Balanced Scorecard (Strategiczna karta wyników),

• Management Dashboard (Menedżerska "tablica rozdzielcza")

• Tableau de Bord

• Performance Pyramid (SMART)

• Matryca wyników i determinantów

• EF2M

• Model EFQM (Europejska nagroda jakości)

• Model Maisela

1. Metody analizy ekonomiczne - Dotyczą one analizy podstawowych wielkości ekonomicznych takich jak przychody, koszty, zyski wyrażone w jednostkach pieniężnych, a także ich przekształceń w postaci wskaźników, miar dynamiki, metod prognozowania i oceny przedsięwzięć inwestycyjnych. Wspólną cechą charakterystyczną wymienionych obok metod jest operowanie na danych liczbowych, stosunkowo łatwo dostępnych wewnątrz przedsiębiorstwa.

• Analiza kosztów:

  • koszt kredytu,

  • koszt kapitału z obligacji,

  • koszt kapitału z akcji uprzywilejowanych,

  • koszt kapitału z emisji akcji zwykłych,

  • koszt kapitału z nie podzielonych zysków,

  • koszt kapitału z amortyzacji,

  • średni ważony koszt kapitału (WACC).

• Próg rentowności (BEP):

  • ilościowy próg rentowności,

  • jakościowy próg rentowności,

  • w procentach wykorzystania mocy produkcyjnych,

  • graniczny poziom jednostkowej ceny sprzedaży,

  • graniczny poziom jednostkowych kosztów zmiennych,

  • marginesy bezpieczeństwa.

• Dźwignia ekonomiczna:

  • stopień dźwigni operacyjnej,

  • punkt obojętności,

  • stopień dźwigni finansowej.

• Wskaźniki płynności finansowej :

  • wskaźnik bieżący,

  • wskaźnik szybki.

• Wskaźniki rentowności:

  • rentowność sprzedaży,

  • ROA: rentowność majątku,

  • ROE: rentowność kapitału.

• Wskaźniki zadłużenia:

  • ogólny poziom zadłużenia,

  • zadłużenie długoterminowe,

  • pokrycie obsługi kredytu,

  • pokrycie majątku trwałego kapitałem własnym,

  • pokrycie majątku obrotowego kapitałem własnym,

• Wskaźniki sprawności działania:

  • cykl należności,

  • cykl zobowiązań ,

  • cykl zapasów.

• Metody dynamiczne oceny inwestycji:

  • wartość zaktualizowana netto (NPV),

  • zdyskontowana stopa zysku (NPVR),

  • wewnętrzna stopa zwrotu (IRR),

  • metody annuitetowe,

  • metoda MIRR,

  • budżetowanie,

  • analiza kosztów docelowych.

1. Metody analizy przewagi konkurencyjnej firmy - Metody te stanowią istotne narzędzie wspomagające wyznaczanie kierunków działania firmy oraz podejmowania decyzji.

• Metody menedżerskie

• analiza wartości,

• analiza ABC i XYZ,

• analiza dyrektywna,

• benchmarking,

• reengineering,

• metody kreatywne,

• metody racjonalne,

• metody ukierunkowane na swobodne myślenie,

• burza mózgów,

• Analiza kluczowych czynników sukcesu

• Biznes plan

1. Metody zarządzania zasobami w przedsiębiorstwie

Zarządzanie emocjami - proces zarządzania, kontrolowania oraz wykorzystywania emocji dla celów organizacji i personalnych zamierzeń pracowników. Zarządzanie uczuciami wykorzystuje się w wymianach społecznych, jakimi jest m.in. kontakt z klientem, przebiegających według odpowiednich reguł. Firmy i podmioty gospodarcze starają wykorzystać emocje pracowników, aby motywować ich do lepszej pracy.

Zarządzanie talentami to proces, który obejmuje działania organizacji na rzecz zatrzymywania, motywowania oraz rozwijania utalentowanych jednostek w celu zwiększania konkurencyjności organizacji. Realizacja procesu zarządzania talentami w firmie zależy od zaangażowania kadry menadżerskiej oraz dostosowania szkoleń do indywidualnych potrzeb pracownika. To inspirowanie pracowników do maksymalnego wykorzystania ich potencjału, w sposób, który zagwarantuje zysk i wartość dla wszystkich interesariuszy firmy.

1. Podejścia do zarządzania strategicznego

Wyróżnia się cztery podejścia: planistyczne, ewolucyjne, pozycjonowania i zasobowe.

Planistyczne – zakłada że menedżerowie dość swobodnie podejmują strategiczne decyzje, a budowa strategii jest racjonalnym procesem, która podlega formalnej analizie otoczenia, słabości firmy oraz budowaniu planów strategicznych. Decyzje są podejmowane zgodnie z regułami sztuki, optymalizują więc przyszłe konsekwencje dokonywanych wyborów.

Ewolucyjne – traktuje strategię jako ewolucyjne poszukiwanie spójnego wzorca, które następuje na styku przypadku wielu procesów organizacyjnych np. zaspokajania potrzeb klienta i utrwalania się rutyny działania. Proces ten nire podlega formalizacji ani planowaniu. Sens strategii polega na jej powstawaniu na styku tego formalne i nieformalne, zamierzone i niezamierzone, procesu wykorzystywania nowych możliwości i powielania znanych rozwiązań.

Pozycjonowania – powraca do sformalizowanego procesu budowy strategii, punkt ciężkości analizy przesuwa jednak do otoczenia i ogranicza się w związku z tym stopień swobody decyzji podejmowanych przez menedżerów. Strategie mają głównie charakter produktowo – rynkowy i powstają na poziomie strategicznych jednostek biznesu.

Zasobowe – powstało w uznaniu dorobku poprzednich podejść i stara się umiejętnie je łączyć. Według podejścia, budowa strategii jest sformalizowanym procesem z silnym elementem kreacji i twórczego nastawienia. Menedżerowie odzyskują swobodę wyborów strategicznych. Wiedza i umiejętności firmy są ważną podstawą decyzji niż zmieniające się otoczenie. Strategia jest najpierw tworzona dla firmy jako całość, a strategia poszczególnych jednostek biznesu są jej pochodną.

1. Współczesne rodzaje strategii rozwoju i konkurowania

Strategie rozwoju – McKinseya:

A - Strategia ekspansji jest realizowana z reguły przez firmę z silną pozycją rynkową. Przedsiębiorstwo korzysta z niej, gdy oferuje interesujące produkty, a rynki, na które zamierza wejść są dostatecznie atrakcyjne. Firma dąży do uzyskania wysokiej marży zysku w długim okresie. Często akceptowane jest tu wysokie ryzyko działania. Przedsiębiorstwo stawia na rozbudowanie asortymentu sprzedawanych produktów, wprowadza innowacje, rozbudowuje kanały dystrybucji i prowadzi intensywne kampanie promocyjne. Jest to zatem strategia kosztowna.

B - Strategia selektywnego rozwoju nakierowana jest na utrzymanie już osiągniętej pozycji rynkowej. Firma chce maksymalizować zysk w krótkim lub średnim okresie czasu, gdyż albo jej sytuacja rynkowa jest niepewna, albo atrakcyjność rynku nie zachęca do inwestowania. Strategia w tej sytuacji realizowana jest poprzez pogłębienie segmentacji. Produkty modyfikuje się, próbuje się je dostosować jak najlepiej do oczekiwań klientów, skupiając się na tych, które są dochodowe, ale raczej nie wprowadza się znaczących zmian w dystrybucji i działaniach promocyjnych.  

C - Strategia eksploatacji pozycji rynkowej i wycofania się to dążenie do minimalizacji ryzyka i maksymalizacji zysku w bardzo krótkim okresie. Strategię tę wybiera się wówczas, gdy nie ma perspektywy uzyskania w dłuższym okresie znaczących zysków ze sprzedaży oferowanych produktów. Firma stopniowo ogranicza zasięg działania i portfel oferowanych produktów. Powoli wygasza stosowane działania promocyjne i używane kanały dystrybucji. Ponieważ atrakcyjność rynku jest mała, firma chce wycofać się z jak największym zyskiem lub najmniejszymi stratami.

Strategie konkurowania – Porter:

1.strategia niskich kosztów ( niskich cen) – oznacza osiągnięcia niższego niż konkurencja kosztu wytworzenia produktu przez zastosowanie wydajnej i taniej technologii, sprawnej organizacji, dostępu do tańszych źródeł surowców oraz ścisłej kontroli kosztów. Możliwość stosowania strategii niskich kosztów zapewnia przedsiębiorstwu osiąganie wyższych zysków w porównaniu z konkurencją.

2.strategia dyferencjacji ( zróżnicowania) – polega na zróżnicowaniu wyboru lub usługi oferowanej przez firmę, na stworzeniu czegoś, co uznawane jest za unikatowe. Sposoby zróżnicowania mogą być różne: wzór wyrobu, marka, technologia produkcji, cechy wyrobu. Skuteczność tej strategii jest tym większa niż potrzeby klientów. Są bardziej zróżnicowane i nie mogą być zaspokajane przez standardowe produkty. Mimo iż koszt zróżnicowania jest wysoki, to klienci akceptują podwyższoną cenę wyrobu. Wybierając tą strategię przedsiębiorstwa muszą mieć na uwadze rosnącą wrażliwość klientów na ceny a malejącą na efekt zróżnicowania.

3.strategia koncentracji – wiąże się z koncentracją w określonej grupie nabywców lub na określonym asortymencie, czy na ściśle określonym rynku geograficznym. Strategia opiera się na założeniu, że firma poprzez koncentrację wysiłków może sprawniej i skuteczniej obsłużyć swój wąski, strategiczny segment niż konkurenci działający na dużą skalę.

1. Główne problemy implementacji strategii

Implementacja polega na administrowaniu, zarządzaniu siłami podczas działania, koncentracji na skuteczności. Głównie to proces operacyjny, wymaga motywacji i koordynacji pomiędzy wieloma osobami. Można też powiedzieć że implementacja to przystosowanie „starego” stanu przedsiębiorstwa do realizacji nowej strategii, czyli planu strategicznego.

Główne problemy implantacji strategii to trudność odpowiedzi na pytania:

- jak przekształcić plan strategiczny w działanie, a następnie w oczekiwane osiągnięcia

-jak ograniczone zasoby podzielić miedzę różne cele

-jak pokonać opór wobec zmian

1. Mechanistyczna i organiczna koncepcja zarządzania

Mechanistyczna koncepcja zarządzania zakłada, że organizacja to pewien mechanizm części wspólnie się uzupełniających. Charakterystyczna jest tutaj specjalizacja i rutynowe podejście do niektórych działań. Należy tak tworzyć organizację, aby później nie naruszać jej funkcjonowania. Pojawia się podział procesu zarządzania na: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrolę, które mają uporządkować mechanizm. System funkcjonuje dzięki łańcuchom decyzyjnym przy założeniu istnienia zasady jednoosobowego kierownictwa. Podstawą działań jest dyscyplina i podporządkowanie własnych interesów interesowi ogółu.

Przy organicznej koncepcji zarządzania firmę traktuje się jak żywy organizm. Organizacja funkcjonuje dla potrzeb otoczenia i dzięki otoczeniu. Firma nie skupia się na swoim wnętrzu. Organizacja organiczna jest wysoce dostosowawczą formą, jej elastyczność umożliwia wprowadzanie zmian odpowiednio do potrzeb. Organizacja jest scentralizowana w niewielkim stopniu, aby profesjonalista mógł szybko reagować na problemy. W koncepcji organicznej duży nacisk kładzie się na uzgodnienia zadań i celów organizacji. Zadania są dostosowywane do sytuacji, a członkowie przyjmują odpowiedzialność za wykonane zadania. Komunikacja odbywa się pionowo i poziomo, w zależności od położenia informacji. Zaangażowanie w realizację celów jest w tej koncepcji bardziej cenione niż lojalność i posłuszeństwo.

1. Podejście systemowe i sytuacyjne w zarządzaniu

Podejście systemowe

Organizacja w tym podejściu jest traktowana jako spójny, celowy, otwarty system, który składa się z wzajemnie powiązanych części o pewnych własnościach. Elementami całości system są:

-Nakłady: zasoby rzeczowe, ludzkie, finansowe i informacyjne pobierane przez organizację z otoczenia.

-Procesy: techniczne i kierownicze które przetwarzają nakłady w wyniki.

-Wyniki: produkty, usługi (materialne  i niematerialne), zyski i straty, zachowania pracownicze i informacyjne.

-Sprzężenie zwrotne: reakcja otoczenia na wyniki systemu

Podejście sytuacyjne

Koncepcja zakłada, że nie ma bezwzględnie dobrych lub złych wzorców, metod, technik organizacji i zarządzania. Każdą organizacje należy potraktować indywidualnie. Metoda skuteczna w jednej organizacji nie koniecznie musi się dobrze sprawdzać we wszystkich.

Pytania na egzamin magisterski

na Wydziale Zarządzania

kierunek: Finanse i Rachunkowość

studia drugiego stopnia

zagadnienia z przedmiotów kierunkowych

(obowiązujące od roku akademickiego 2013/2014)

1. Amortyzacja w prawie bilansowym i prawie podatkowym

2. Wpływ opodatkowania na kształtowanie struktury kapitału

3. Metody kalkulacji i struktura jednostkowego kosztu wytworzenia

4. Rachunek kosztów pełnych i rachunek kosztów zmiennych

5. Udział agentów i brokerów ubezpieczeniowych w dystrybucji produktu ubezpieczenia – uwarunkowania prawne i organizacyjne

6. Uczestnicy polskiego rynku kapitałowego – rodzaje, podział i działalność na poszczególnych rynkach

7. Podejście opcyjne do oceny projektów inwestycyjnych ŁUCJA BŁASZCZYK

8. Metody badań stosowane w tzw. finansach empirycznych

9. Teoria relacji parytetowych a prognozowanie kursu walutowego

10. Strategie zarządzania ryzykiem kursu walutowego w przedsiębiorstwie

11. Rodzaje transakcji na rynku walutowym

12. Metody konsolidacji przedsiębiorstw, etapy nabycia ASIA FROHMBERG SIWCZAK

13. Metody fuzji i przejęć

14. Dywersyfikacja, rodzaje i miary ryzyka portfela inwestycyjnego

15. Metody oceny ryzyka kredytowego

16. Audyt sprawozdań finansowych

17. Dokumentacja księgowa, a dokumentacja badania sprawozdań finansowych

18. Rodzaje controllingu KOLEŻANKA KASI KORBANEK

19. Zasady i metody budżetowania

20. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych

1. Amortyzacja w prawie bilansowym i prawie podatkowym

AMORTYZACJA

Wartość początkową środków trwałych, z wyjątkiem gruntów nie służących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową, zmniejszają odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe) dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu czasu

Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych (art. 32 ust. 1 z.u.or.) od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia w czasie jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.

Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.

Prawo podatkowe (Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych,Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych)

Prawo bilansowe (Ustawa o rachunkowości)

-własność lub współwłasność -użytkowanie na podstawie umowy najmu,dzierżawy lub leasingu(z zastrzeżeniem, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający) -wykorzystywane na potrzeby prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej lub -na podstawie najmu,dzierżawy lub leasingu oddane w użytkowanie innemu podmiotowi -kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia do użytkowania -przewidywany okres użytkowania powyżej 1 roku

-brak wymogu własności lub współwłasności -użytkowanie na podstawie umowy najmu,dzierżawy lub leasingu(z zastrzeżeniem, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający) - wykorzystywane przez podmiot na potrzeby jednostki lub -na podstawie najmu,dzierżawy lub leasingu oddane w użytkowanie innemu podmiotowi kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia do użytkowania -przewidywany okres użyteczności ekonomicznej wynosi powyżej 1 roku

Metody amortyzacji:

Ustawa o rachunkowości:

Metoda liniowa

Metoda degresywna

Metoda progresywna

Metoda naturalna

Metoda odpisów jednorazowych

Metoda uproszczona

Metoda uwzględniająca wartość netto

Ustawa o podatku dochodowym

Metoda liniowa

Metoda degresywno-linowa

Metoda odpisów jednorazowych

Metoda odpisów przyspieszonych

Metoda indywidualnych stawek

Metoda 50 000 euro dla małego podatnika

Metoda liniowa

Amortyzując środek trwały metodą liniową, jego wartość ulega systematycznemu rozłożeniu na przewidywane lata użytkowania, proporcjonalnie do upływu czasu, w równych ratach. Wartość rocznych, a także miesięcznych odpisów jest stała, a koszty amortyzacji rozkładają się równomiernie. Wadą tej metody może być jednak fakt, iż nie odzwierciedla ona faktycznego zużycia amortyzowanego środka.

Metoda degresywna

Metoda degresywna amortyzacji polega na przyspieszonym rozliczeniu środka trwałego. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się bowiem w oparciu o podwyższone współczynniki. W pierwszym roku odpis dokonywany jest od wartości początkowej, w latach kolejnych od wartości początkowej pomniejszonej o odpisy dokonane wcześniej. Natomiast w roku, w którym roczna kwota amortyzacji obliczona metodą degresywną byłaby niższa od kwoty obliczonej metodą liniową, przechodzi się na metodę liniową.

Metoda indywidualnych stawek amortyzacyjnych

Ustawy podatkowe przyznają podatnikowi prawo indywidualnego ustalenia stawek amortyzacyjnych w odniesieniu do uzywanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji środków trwałych.Zasady ustalania stawek i minimalny okres odpisów określają przepisy ustaw.

metoda amortyzacji progresywna

Inaczej zwana metodą rosnących odpisów amortyzacyjnych. Jest jedna z najrzadziej stosowanych metod amortyzacji, która polega na tym, że kwota odpisów amortyzacyjnych jest coraz większa z upływem okresu eksploatacji. Wynika to z założenia, że im starszy obiekt, tym wymaga większych nakładów na remonty, naprawy itp., a więc koszt jego eksploatacji się zwiększa.

metoda amortyzacji jednorazowa

Nie każdy przedsiębiorca może z niej skorzystać. Jest ona przeznaczona dla:

• podatników podatku dochodowego zarówno od osób fizycznych jak i od osób prawnych, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2013 roku. Mogą oni dokonać odpisów amortyzacyjnych do wysokości 50 000 EUR ( 205 000 PLN)- jest to limit jednorazowej amortyzacji 200 000 eur w ciągu ostatnich 3 lat (100 000 dla firm transportowych)

• małych podatników, których przychody ze sprzedaży brutto nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym równowartości w złotych 1 200 000 EUR (w 2013 roku- 4 922 000 PLN).

• Odpisu jednorazowego można dokonać jedynie dla środków trwałych z grup 3-8 z wyłączeniem samochodów osobowych

Metoda naturalna:

Naturalna metoda amortyzacji polega na naliczaniu amortyzacji danego środka trwałego zgodnie z jego rzeczywistym zużyciem. Ten sposób naliczania amortyzacji doskonale sprawdza się w przypadku maszyn i urządzeń, dla których można w miarę dokładnie określić ilość pracy, jaką będą one mogły wykonać w trakcie całego okresu przydatności do użycia. Amortyzacja ta naliczana jest zgodnie z ilością wykonanej pracy. Zależnie od urządzenia może to być np.:

• Ilość wyprodukowanych komponentów:

  • w sztukach,

  • w tonach.

• Ilość obrotów silnika maszyny,

• Ilość godzin pracy,

• Ilość przejechanych kilometrów.

Amortyzacja naliczana jest w tym wypadku zgodnie ze stosunkiem wykonanej pracy do całkowitej ilości pracy, jaką w całym okresie użytkowania wykona dany środek trwały.

1. Wpływ opodatkowania na kształtowanie struktury kapitału

2. Wpływ opodatkowania na kształtowanie struktury kapitału.

Znaczenie integracji pomiędzy podatkami dochodowymi dla decyzji przedsiębiorstwa :

System klasyczny – podwójne opodatkowanie zysku wydzielonego

Eliminacja podwójnego opodatkowania byłaby możliwa wtedy, gdyby podatkiem dochodowym od osób prawnych był opodatkowany dochód obliczany według następującej formuły:

Y = R – C – Dep – I - Div

Gdzie: Y – dochód zatrzymany w spółce

R – przychody

C – bieżące koszty

Dep – amortyzacja

I – odsetki od kredytów, pożyczek

Div – wypłacone dywidendy

Forma zintegrowana

W formie zintegrowanej, aby uniknąć podwójnego opodatkowania dochodów z tytułu wypłaty dywidend na rzecz osób fizycznych, możliwy jest do zastosowania jeden z trzech następujących wariantów:

• zwrot zapłaconego podatku od dochodu spółki w przypadku wypłaty tegoż dochodu w postaci dywidendy;

• odliczenie zapłaconego podatku od dochodu spółki na zasadzie kredytu podatkowego od podatku obliczonego przez osobę fizyczną od swojego dochodu całkowitego;

• wyłączenie dywidend z podstawy opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Formy integracji podatku dochodowego

Systemy opodatkowania dywidendy stosowane w państwach UE

Klasyczny system podwójnego opodatkowania	Zmodyfikowany system podwójnego opodatkowania	System częściowego odliczenia dywidendy	System częściowego przypisania dywidendy	System pełnego przypisania dywidendy	System pierwotnego opodatkowania dywidendy
Austria, Cypr Holandia Irlandia (od 06.04.1999) Polska Włochy (od 01.01.2004)	Belgia, Czechy Dania Finlandia (od 01.01.2005) Litwa Luksemburg Niemcy (od 01.01.2002) Słowenia Szwecja (od 01.01.2004) Węgry	Portugalia (od 01.01.2002) Francja (od 01.01.2005)	Hiszpania i Wielka Brytania (od 06.04.1999)	Malta	Estonia Grecja Łotwa Słowacja
Podwójne opodatkowanie	Częściowe podwójne opodatkowanie	Pojedyncze opodatkowanie

Integracja podatków dochodowych w praktyce

• Formy integracji na poziomie spółki są stosowane bardzo rzadko

• Dwie najbardziej popularne metody integracji na poziomie akcjonariusza to metoda imputacji i metoda kredytu podatkowego

Pełna integracja podatku od przedsiębiorstw i podatku od dochodów osobistych nie występuje

Skutki braku integracji dla decyzji przedsiębiorstwa – obszary

• Skutki braku integracji dla polityki dywidend i struktury kapitału

• Skutki braku integracji dla wyboru formy organizacyjno – prawnej

Skutki braku integracji dla polityki dywidend i struktury kapitału - mechanizm wpływu na decyzje przedsiębiorstwa

• Brak pełnej integracji pomiędzy podatkami dochodowymi pociąga za sobą podwójne opodatkowanie zysku wydzielonego

• Podwójne opodatkowanie może wpływać na decyzje dotyczące struktury kapitału, a także na sposób realizacji dochodów przez właścicieli (dywidendy vs. zyski kapitałowe)

• Aby zbadać, jakie zniekształcenia powoduje system podatkowy
  w tym zakresie, można posłużyć się miernikami neutralności opracowanymi przez OECD

Mierniki neutralności OECD (1)

Mierniki nadwyżki opodatkowania dywidend (M₁) i zysków kapitałowych (M₂) nad opodatkowaniem dochodów odsetkowych:

M₁ = [T_C + T_PD * (1 – T_C)] / T_PI , (1)

M₂ = [T_C + T_PG * (1 – T_C)] / T_PI , (2), gdzie:

T_C – stopa podatku dochodowego od przedsiębiorstw,

T_PD – stopa opodatkowania dywidend w podatku od dochodów osobistych,

T_PG – stopa opodatkowania zysków kapitałowych w podatku od dochodów osobistych,

T_PI – stopa opodatkowania odsetek w podatku od dochodów osobistych

Mierniki neutralności OECD (2)

1) M₁ = M₂ = 1 – opodatkowanie neutralne decyzyjnie

2) M₁ > 1 i M₂ > 1 – kapitał własny jest dyskryminowany w stosunku do kapitału obcego

3)M₁ < 1 i M₂ < 1 – kapitał własny jest traktowany preferencyjnie
w stosunku do kapitału obcego, przy czym:

• M₁ < M₂ – dywidendy są traktowane preferencyjnie w stosunku do zysków kapitałowych,

• M₁ > M₂ – dywidendy są dyskryminowane w stosunku do zysków kapitałowych

Argumenty za i przeciwko wypłacaniu dywidend

Mechanizm wpływu na decyzje przedsiębiorstwa

• Podwójne opodatkowanie może wpływać nie tylko na decyzje dotyczące polityki dywidend i struktury kapitału, ale także na strukturę własności (przedsiębiorstwo jednoosobowe vs. korporacja).

• W kontekście formalno – prawnego istnienia przedsiębiorstwa, struktura własności znajduje swoje odzwierciedlenie w jego formie organizacyjno – prawnej.

• Aby zbadać, jakie zniekształcenia powoduje system podatkowy w tym zakresie, można posłużyć się prostym miernikiem neutralności.

Miernik neutralności

Miernik nadwyżki opodatkowania dochodów z dywidend nad opodatkowaniem dochodów z działalności gospodarczej (M₃) :

M₃ = [T_C + T_PD * (1 – T_C)] / T_PB , (3), gdzie:

T_PB – stopa opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej podatkiem od dochodów osobistych.

1) M₃ = 1 – opodatkowanie neutralne decyzyjnie.

2) M₃ > 1 – dyskryminacja korporacji.

3) M₃ < 1 – dyskryminacja przedsiębiorstwa jednoosobowego

Argumenty za i przeciwko korporacyjnej formie przedsiębiorstwa

Skutki nierównego traktowania różnych rodzajów kapitału :

• Pomiędzy kosztem kapitału a wartością przedsięwzięcia inwestycyjnego występuje odwrotna zależność, tzn. wyższy średni ważony koszt kapitału oznacza niższą wartość przedsięwzięcia. Podstawowe zadanie polega zatem na znalezieniu takiej struktury kapitału, przy której średni ważony koszt kapitału jest jak najniższy

• Odsetki, w przeciwieństwie do dywidend, stanowią koszty podatkowe. Uprzywilejowany sposób traktowania kapitału obcego w konstrukcji podatku dochodowego może skłaniać do zwiększania jego udziału w strukturze kapitału

Finansowanie spółek

Argumenty za i przeciwko wykorzystaniu kapitału obcego w strukturze kapitału

Możliwość zaliczania odsetek od kapitału obcego do kosztów podatkowych w Polsce:

Kwestie definicyjne

• Podany wskaźnik procentowy (25%) określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują udziałowcom (akcjonariuszom). Zatem, nie zawsze będzie to proste odbicie struktury udziałowej spółki (należy wziąć tutaj pod uwagę np. udziały uprzywilejowane co do głosu i udziały własne spółki, z których praw głosu się nie wykonuje).

• Wartość kapitału zakładowego określa się bez uwzględnienia pewnych części tego kapitału (bez tej części kapitału, jaka nie została na ten kapitał faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek (kredytów) oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek (kredytów), przysługującymi udziałowcom (akcjonariuszom) wobec tej spółki, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych).

• Wartość zadłużenia, którą porównuje się do trzykrotności kapitału zakładowego, nie została w przepisach zdefiniowana, więc może chodzić tutaj o zadłużenie z jakiegokolwiek tytułu, a nie jedynie z tytułu pożyczek i kredytów (choć w doktrynie spotykane są także poglądy odmienne).

Podejścia do niedostatecznej kapitalizacji w UE

• podejście obiektywne, w którym sankcją za przekroczenie określonego poziomu wskaźnika zadłużenia do kapitałów własnych jest nie uznanie odsetek od owego przekroczenia za koszt uzyskania przychodu, a w niektórych wypadkach potraktowanie tej części odsetek jako dywidendy;

• podejście subiektywne, w którym istotne jest szersze tło działalności prowadzonej przez dane przedsiębiorstwo, np. specyfika danej branży, a nie określony wskaźnik;

• podejście oparte na zastosowaniu przepisów dotyczących transferu zysków pod pozorem finansowania wierzycielskiego, które polega na traktowaniu w określonych przypadkach odsetek z tytułu udzielonych pożyczek spółce jako dywidend;

• brak prawnych regulacji dotyczących tej materii.

Przekwalifikowanie odsetek na dywidendy może przynieść następujące skutki:

• zwiększyć dochód do opodatkowania spółki wypłacającej, gdyż odsetki traktowane jak dywidenda nie będą na gruncie prawa podatkowego kosztem uzyskania przychodu,

• zastosowanie w odniesieniu do płatności dokonywanych na rzecz udziałowców zasad opodatkowania przewidzianych dla dywidend, które zazwyczaj przewidują wyższe stawki podatku w porównaniu do odsetek,

• przyczynić się do międzynarodowego podwójnego opodatkowania poprzez odmienną klasyfikację takich płatności w różnych państwach.

Transakcja pożyczki „back–to-back”

Transakcja pożyczki równoległej

Instrumenty hybrydowe

Do najczęściej spotykanych instrumentów hybrydowych wykorzystywanych w państwach OECD zaliczyć można:

- pożyczki partycypacyjne,

- pożyczki pośrednie,

- obligacje lub inne papiery wartościowe zamienne na akcje,

- pożyczki gwarantowane,

- dług bezterminowy (np. pożyczki z klauzulą podporządkowania),

- pożyczki sanacyjne,

- akcje uprzywilejowane, które podlegają obligatoryjnemu wykupieniu przez spółkę bez konieczności obniżenia kapitału zakładowego lub przed wszczęciem postępowania likwidacyjnego

Instrumenty te różnią się między sobą, co oznacza, że część z nich jest bardziej zbliżona swoim charakterem do typowej pożyczki (kredytu), a część do kapitału własnego.

Cechy szczególne mogą więc przesądzać, jak poszczególne instrumenty będą traktowane z punktu widzenia prawa podatkowego w różnych państwach.

Wielość tych instrumentów i brak jednolitych rozwiązań w prawie podatkowym poszczególnych państw sprawia, że finansowanie spółek, szczególnie w ujęciu międzynarodowym jest nie lada wyzwaniem nie tylko dla udziałowców, ale również dla administracji skarbowych poszczególnych państw.

Kryteria klasyfikacji	Kapitał własny	Kapitał wierzycielski	Instrumenty hybrydowe
Sytuacja prawna	Prawa właścicielskie	Prawa wierzycielskie	Zmienna, możliwa konwersja
Wpływ dawcy kapitału na działalność spółki	Zazwyczaj możliwość pozyskania pełnej informacji, kontroli i prawo do głosowania	Zazwyczaj brak możliwości pozyskania pełnej informacji, kontroli i prawa do głosowania	Zazwyczaj niewielka możliwość pozyskania pełnej informacji, kontroli i prawa do głosowania
Znaczący pakiet Udział w zyskach	Udział w zyskach i stratach	Zazwyczaj ustalony zwrot niezależny od zysków i strat	Zwrot (jako odsetki) zależny od zysków i strat
Odpowiedzialność	Co najmniej do wysokości kapitału	Brak	Do wysokości, która ma być zamieniona na kapitał własny
Zabezpieczenie	Brak	Występuje zabezpieczenie	Brak, klauzula podporządkowania
Porządek zaspokajania roszczeń w przypadku niewypłacalności	Podporządkowany	Uprzywilejowany	Uprzywilejowany w stosunku do udziałowców, podporządkowany w stosunku do pożyczkodawców
Warunki zaangażowania kapitału	Brak ustalonych z góry zasad zwrotu na rzecz udziałowców	Ustalone zasady zwrotu	Zazwyczaj długoterminowe zaangażowanie kapitału
Wynagrodzenie Prawo do wynagrodzenia	Prawo do zysków spółki	Prawo do wynagrodzenia od wniesionego kapitału	Dodanie do stałych dochodów prawa do udziału w zyskach spółki
Rodzaj wynagrodzenia	Dywidenda	Odsetki	Zmienne
Klasyfikacja podatkowa	Dywidenda nie obniża podstawy do opodatkowania	Odsetki obniżają podstawę do opodatkowania spółki	Zazwyczaj wydatki te obniżają podstawę do opodatkowania spółki

3. Metody kalkulacji i struktura jednostkowego kosztu wytworzenia

Zadaniem kalkulacji jest m.in. obliczanie kosztu jednostkowego. W tym celu stosuje się różne metody kalkulacji. Dobór odpowiedniej metody uzależnia się od przedmiotu kalkulacji (wyrób gotowy, usługa, zlecenie) oraz od technologii wytwarzania produktów. Stosuje się 2 podstawowe metody, a mianowicie kalkulacja podziałowa i kalkulacja doliczeniowa.

Kalkulacja podziałowa

polega na grupowaniu kosztów wytworzenia określonych produktów i ustalaniu kosztu jednostkowego. Koszt jednostkowy oblicza się, dzieląc poniesione koszty przez ogólną liczbę jednostek kalkulacyjnych. Podstawowymi odmianami kalkulacji podziałowej są:

 kalkulacja podziałowa prosta

- uznana za 1 z najstarszych i najłatwiejszych metod ustalania kosztu jednostkowego wytworzonego produktu. Stosuje się go przy produkcji masowej lub wielkoseryjnej w przedsiębiorstwach, w których wytwarza się 1 rodzaj nieskomplikowanych wyrobów. Kalkulację tę stosuje się np. w kopalniach, elektrowniach. Polega na dzieleniu kosztów całkowitych poniesionych w danym okresie przez liczbę naturalnych jednostek miary produkcji tego okresu.

 kalkulacja podziałowa współczynnikowa

- jest stosowana w jednostkach gospodarczych produkcyjnych masowo różne wyroby, używając do tego celu tych samych surowców, urządzeń produkcyjnych. Przykładem wykorzystania tej metody jest produkcja artykułów chemicznych, nawozów sztucznych, ceramiki. Istota tej kalkulacji polega na sprowadzeniu kosztów różnych wyrobów do wspólnego mianownika przez przeliczenie ich za pomocą współczynników na jednorodne przedmioty kalkulacji. Współczynniki są parametrami określającymi relacje kosztowe między poszczególnymi produktami. Ustala się je, biorąc pod uwagę czynniki, które miały istotny wpływ na wysokość kosztów. Współczynniki są często ustalone na podstawie danych technicznych dotyczących norm użycia czynników produkcji i stawek kosztów.

Kalkulacja doliczeniowa

stosuje się w przedsiębiorstwach wytwarzających produkcję jednostkową, małoseryjną. Polega na odrębnym kalkulowaniu każdego, z góry określonego, przedmiotu kalkulacji (wyrobu, zamówienia). Metodą kalkulacji doliczeniowej oblicza się indywidualny koszt obranego przedmiotu kalkulacji.

Koszty bezpośrednie odnosi się wprost na właściwe przedmioty kalkulacji, natomiast koszty pośrednie dolicza się za pomocą odpowiednich kluczy rozliczeniowych. Ważne jest tu, aby kluczami tymi były wielkości określające umowny związek miedyz podstawą rozliczania a kosztami, które będą przedmiotem rozliczania.

 Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa

- koszty bezpośrednie ponoszone na realizację zlecenia grupuje się w przekroju pozycji kalkulacyjnych na podstawie dokumentów źródłowych wprost na kartach kalkulacyjnych. W celu otrzymania kosztów wytworzenia produktów do kosztów bezpośrednich dolicza się koszty pośrednie, których wysokość jest obliczana za pomocą przyjętych kluczy rozliczeniowych.

 Kalkulacja asortymentowa

- stosuje się w przypadku produkcji średnio- i wielkoseryjnej

- pozwala ustalić jednostkowy koszt produktów wytworzonych w danym okresie bez względu na liczbę otwartych zleceń produkcyjnych. W związku z tym na koniec każdego okresu podlegają kalkulacji zarówno koszty zleceń zakończonych jak i tych które są w toku realizacji.

Czynności kalkulacyjne przebiegają podobnie jak w przypadku kalkulacji zleceniowej. Koszty bezpośrednie ujmuje się wprost na kartach kalkulacyjnych, a koszty pośrednie rozliczane są z zastosowaniem umownych kluczy doliczeniowych. Jednostkowy koszt wytworzenia ustala się stosując kalkulację podziałową prostą.

 Kalkulacja fazowa (procesowa)

- ma zastosowanie w produkcji masowej i wielkoseryjnej przechodzącej przez kilka następujących po sobie faz produkcyjnych.

- kalkulacja ta charakteryzuje się ustalaniem kosztów dla każdej fazy produkcji, która jest odrębnym etapem kalkulacji. Obliczenia kalkulacyjne są dokonywane równolegle do przebiegu procesu technologicznego. Można ustalić koszt półfabrykatów po każdej fazie, koszt produkcji niezakończonej na koniec okresu w każdej fazie oraz koszt wyrobu gotowego i całej produkcji zakończonej w okresie sprawozdawczym.

4. Rachunek kosztów pełnych i rachunek kosztów zmiennych

Różnica pomiędzy rachunkiem kosztów pełnych a rachunkiem kosztów zmiennych polega na odmiennym traktowaniu kosztów. W rachunku kosztów pełnych jako koszty produktów traktuje się pełne koszty wytworzenia produktów. Z kolei w rachunku kosztów zmiennych kosztami produktów są zmienne koszty wytworzenia produktów. Rachunek kosztów pełnych obejmuje swoim zakresem koszty wytworzenia, na które składają się koszty bezpośrednie i koszty pośrednie produkcji oraz obejmuje koszty nieprodukcyjne, czyli koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu. Z kolei rachunek kosztów zmiennych obejmuje zmienne koszty wytworzenia, na które składają się koszty bezpośrednie i koszty wydziałowe zmienne oraz obejmuje koszty stałe takie jak koszty wydziałowe stałe, koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu. Rachunek kosztów zmiennych jest przydatny w zarządzaniu krótkookresowym, a rachunek kosztów pełnych w zarządzaniu długookresowym.

Rachunek kosztów pełnych oparty jest na kosztach historycznych czyli na kosztach już poniesionych. Jest on często nazywany rachunkiem tradycyjnym. Grupuje on koszty według miejsc powstania oraz według wyrobów.

Rachunek kosztów pełnych jest to rachunek kosztów, w którym całkowite koszty wytworzenia tratuje się jako koszty proporcjonalne względem rozmiarów produkcji. W koszcie pełnym wyceniane są produkty, usługi i wyroby sprzedane oraz zużyte , a także świadczenia wewnętrzne.

Zalety rachunku kosztów pełnych:

- Rachunek kosztów pełnych lepiej kalkuluje koszt wytworzenia produktu

- Rachunek kosztów pełnych podkreśla znaczenie kosztów stałych

- Rachunek kosztów pełnych neutralizuje wpływ sezonowych zmian w wielkości sprzedaży na wynik sprzedaży przedsiębiorstwa

Wady rachunku kosztów pełnych:

- Pośrednie koszty produkcyjne dzielone są według klucza. Pośrednie koszty produkcyjne jakie ponosi przedsiębiorstwo są niezależne od wielkości produkcji poszczególnych wyrobów i próba ich rozdzielenia na oddzielne wyroby

- Rachunek kosztów pełnych zniekształca wpływ segmentów na wynik sprzedaży całego przedsiębiorstwa. Podział stałych kosztów wspólnych na zakłady bądź linie produkcyjne nie oddaje w sposób rzetelny ich wpływu na rezultaty finansowe przedsiębiorstwa

Zalety rachunku kosztów zmiennych;

- Rachunek kosztów zmiennych szybciej pokazuje wpływ zmian w wielkości sprzedaży na wynik sprzedaży przedsiębiorstwa. Rachunek kosztów zmiennych jest lepiej skorelowany ze zmianami w wielkości sprzedaży niż rachunek kosztów pełnych. Spadek lub wzrost sprzedaży powoduje proporcjonalną zmianę w wyniku finansowym,

- Rachunek kosztów zmiennych dostarcza bardziej użytecznych informacji w procesie podejmowania decyzji krótkoterminowych

- Rachunek kosztów zmiennych zmniejsza wpływ zapasów na wynik na sprzedaży.

-Rachunek kosztów zmiennych pozwala przenosić cześć kompetencji na niższe szczeble zarządzania. - - Raporty finansowe sporządzane przez pojedyncze segmenty dają kierownictwu obraz jaki jest wpływ wydzielonych części przedsiębiorstwa na wynik na sprzedaży całości

Wady rachunku kosztów zmiennych:

- Trudności w podziale kosztów na zmienne i stałe Niektóre koszty generowane rzez przedsiębiorstwo trudno jest jednoznacznie uznać jako koszty stałe lub zmienne np. koszt sprzedaży

- Rachunek kosztów zmiennych jest nieprzydatny w decyzjach długookresowych. Przy podejmowaniu decyzji o długim horyzoncie wzrasta znaczenie stałych kosztów produkcyjnych

- Rachunek kosztów zmiennych jest nieprzydatny dla rachunkowości finansowej. Zgodnie z zasada współmierności koszt powstaje dopiero w momencie osiągnięcia przychodu. W rachunku kosztów zmiennych część stałych kosztów produkcji nie znajduje swego odpowiednika w przychodach ze sprzedaży.

Rachunek kosztów pełnych:

- Używany dla potrzeb zewnętrznych i wewnętrznych

- Przydatny przy podejmowaniu decyzji długoterminowych

- Wynik na sprzedaży zależy od wielkości produkcji i sprzedaży

- Mało przydatny przy kontroli działalności segmentów

- Zwiększa wpływ zapasów na wynik na sprzedaży

- Dzieli stałe koszty produkcyjne na poszczególne wyroby

Rachunek kosztów zmiennych:

- Użytkowany dla potrzeb wewnętrznych

- Przydatny przy podejmowaniu decyzji krótkookresowych

- Wynik na sprzedaży zależny od wielkości sprzedaży

- Przydatny przy monitorowaniu działalności segmentów

- Niweluje wpływ zapasów na wynik na sprzedaży

- Traktuje wszystkie koszty stałe jako koszty okresu

5. Udział agentów i brokerów ubezpieczeniowych w dystrybucji produktu ubezpieczenia – uwarunkowania prawne i organizacyjne

Agent ubezpieczeniowy jest to przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeniowym. Każdy agent musi:

- zostać wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych,

- ukończenie szkolenia prowadzonego przez zakład ubezpieczeń zakończonego zdanym .

- status agenta ubezpieczeniowego przedsiębiorca uzyskuje po zawarciu umowy agencyjnej

- posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,

- nie być skazany za przestępstwo,

- posiadać co najmniej średnie wykształcenie,

Nadzór nad działalnością agenta ubezpieczeniowego sprawuje zakład ubezpieczeń, na rzecz którego działa agent ubezpieczeniowy. Jeżeli w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych agent wyrządzi szkodę klientowi, to wtedy za te szkodę odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent działa. Jeżeli jednak agent ubezpieczeniowy

wykonuje czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń, to odpowiada sam za wyrządzone szkody z tytułu wykonywania tych czynności.

Zakłady ubezpieczeń maja do dyspozycji następujące kanały dystrybucji swoich usług:

- sprzedaż bezpośrednia (dokonywana przez „etatowych pracowników),

- sprzedaż agencyjna poprzez agentów ubezpieczeniowych,

- sprzedaż za pośrednictwem brokerów ubezpieczeniowych.

Broker – pośrednik niezależny, który trudni się w zawieraniu umów ubezpieczeniowych na zlecanie klientów, głównie instytucjonalnych ale też i indywidualnych. Może nim być osoba fizyczna lub prawna posiadająca zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Z tytułu swej działalności podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu OC. Działają w imieniu swojego klienta. Nie mogą pozostawać w żadnych stosunkach umownych z zakładami ubezpieczeń, tzn., że nie mogą być członkami organu zakładu, akcjonariuszami imiennymi. Broker może wykonywać swoje czynności tylko za pośrednictwem osoby fizycznej, które spełniają określone warunki:

-niekaralność, -zdały egzamin przed komisją egzaminacyjną dla brokerów

Działalność brokerska może dotyczyć pośrednictwa:

- broker może zbierać oferty od różnych zakładów, porównywać je i doradzać klientowi w kwestii doboru produktu jak i wyboru ubezpieczyciela.

- broker może pośredniczyć przy zawieraniu umowy i powinien pozostawać w stałym kontakcie ze swoim klientem.

Za te wszystkie usługi realizowane przez brokera, klient nie musi go wynagradzać. Brokerzy są wynagradzani przez firmę, z którą skontaktują klienta. Wynagrodzenie brokera nazywa się kurtaż, agenta – prowizją.

6. Uczestnicy polskiego rynku kapitałowego – rodzaje, podział i działalność na poszczególnych rynkach

Wyróżnić przynajmniej cztery rodzaje rynków, zróżnicowanych ze względu na rodzaj zawieranych transakcji: spot , future, options oraz forward.

Spot (rynek kontraktów natychmiastowych) jest jedną z najbardziej popularnych przestrzeni handlu – handel walutami na rynku spot wiąże się z możliwością szybkich i dużych zysków (i równie szybkich, i dużych strat). Wymiana na rynku spot polega na dwustronnych transakcjach walutowych zgodnie z ustalonym wcześniej kursem. Do wymiany dochodzi dwa dni po zawarciu umowy transakcyjnej – w przypadku dolara rynek czyni jednak wyjątek i do transakcji dochodzi w następnym dniu roboczym. Rynek spot jest charakteryzowany jako rynek o bardzo dużej płynności i zmienności, co między innymi decyduje o jego znacznej popularności wśród inwestorów.

Wymiana na future – rynku kontraktów futures – polega na tym, że transakcje odbywają się zgodnie ze ściśle ustalonymi warunkami, przy których jedyną zmienną staje się cena skupywanej i sprzedawanej pary walutowej. Cena ta wynika z przewidywanych popytu i podaży – ustala się ją teoretycznie na podstawie przeprowadzonych wcześniej analiz rynku.

Jeśli chodzi o rynek opcji (options market), to polega on na tym, że kupujący ma możliwość (opcję) zakupienia w przyszłości waluty po ustalonej cenie. Kupno określonej waluty nie jest tutaj obowiązkiem kupującego – w zamian za możliwość kupienia danej waluty płaci on jednak sprzedającemu premię (za nabycie prawa do opcji). W ustalonym terminie kupujący ma prawo kupić walutę od sprzedającego – jeśli nie wykorzysta tego prawa, umowa wygasa.

Forward market, czyli rynek terminowy, wiąże się z dwustronną transakcją par walut – strony ustalają cenę, po jakiej nastąpi przyszła (w określonym terminie) wymiana. Taki typ transakcji nazywa się transakcjami terminowymi, na rynku terminowym możliwy jest jednak wybór także innych mechanizmów: swapów i opcji terminowych. Transakcje typu swap polegają na połączeniu transakcji dostępnych na rynku spot oraz transakcji terminowych. Opcje terminowe to natomiast połączenie transakcji terminowych z rynkiem opcji.

7. Podejście opcyjne do oceny projektów inwestycyjnych

8. Metody badań stosowane w tzw. finansach empirycznych

Finanse empiryczne czyli inaczej deskryptywne podejście do finansów.

Podejście empiryczne polega na weryfikacji hipotez teoretycznych na podstawie odpowiednich zbiorów danych. Rozwój technologii informacyjnych, a także dostęp do elektronicznych baz danych zawierających masowe dane z przedsiębiorstw umożliwiają przeprowadzenie badań prowadzących do ustalenia istotnych statystycznie zależności między wyróżnionymi zmiennymi.

Finanse empiryczne można określić mianem podejścia opisowego (deskryptywnego). Zadaniem tego podejścia jest szukanie istotnej zależności między wyróżnionymi zmiennymi, a więc odpowiedź na pytanie: jak jest, a nie, jak być powinno.

Metody badań:

Jedną z najczęściej stosowanych metod jest metoda analizy zdarzeń. Metoda ta pozwala wyizolować zdarzenie i zbadać jego wpływ na sytuację finansową lub decyzje podejmowane przez firmy. Przedmiotem badania, ze względu na stosunkowo dobrą dostępność danych, są często spółki notowane na giełdzie. Nie istnieje jeden wzorzec procedury analizy zdarzeń do każdego przypadku. Metoda analizy zdarzeń bywa często stosowana do badania wpływu określonego zdarzenia na stopy zwrotu z inwestycji.

Często wykorzystywaną metodą badawczą w finansach przedsiębiorstw jest regresja. Metoda regresji wielorakiej została wykorzystana w badaniach nad identyfikacją czynników wpływających na poziom natychmiastowych stóp zwrotu z akcji spółek prywatyzowanych poprzez giełdę.

Regresja to metoda statystyczna pozwalająca na badanie związku pomiędzy wielkościami danych i przewidywanie na tej podstawie nieznanych wartości jednych wielkości na podstawie znanych wartości innych.

Formalnie regresja to dowolna metoda statystyczna pozwalającą estymować warunkową wartość oczekiwaną zmiennej losowej, zwanej zmienną objaśnianą, dla zadanych wartości innej zmiennej lub wektora zmiennych losowych (tzw. zmiennych objaśniających).

9. Teoria relacji parytetowych a prognozowanie kursu walutowego

W teorii i praktyce prognozowania kursów walut najczęściej mówi się o dwóch metodach: analizie fundamentalnej i analizie technicznej. Najbardziej rozpowszechnioną metodą tworzenia długoterminowych prognoz kursowych jest analiza fundamentalna. Istota tego podejścia polega na gruntownym przeanalizowaniu czynników makroekonomicznych, politycznych oraz psychologicznych, które z dużym prawdopodobieństwem wpłyną na zmianę kursu w przyszłości. W analizie fundamentalnej uwzględnia się skutki zmian wyżej wymienionych czynników i przypisuje się tym czynnikom znaczenie oparte na danych historycznych. W tabeli został przedstawiony wpływ wybranych czynników na prognozę kursu walut. Zależność prognozy kursu od czynników analizy fundamentalnej

Czynniki analizy fundamentalnej	Kurs waluty
Wzrost Produktu Narodowego Brutto
Wzrost poziomu stóp procentowych
Wzrost bezrobocia
Wzrost inflacji
Dodatni bilans płatniczy
Kraj stabilny politycznie

 kurs waluty krajowej umacnia się wobec walut obcych.

 kurs waluty krajowej osłabia się wobec walut obcych.

Najprostsze podejście do prognozowania kursów w analizie fundamentalnej opiera się na wykorzystaniu teorii parytetu siły nabywczej, która utrzymuje, że kursy walut (o płynnym kursie) determinowane są przede wszystkim przez różnice w stopach inflacji. Zgodnie z tą teorią, waluta kraju charakteryzującego się wysoką stopą inflacji ulegnie deprecjacji w stosunku do waluty kraju o niskiej stopie inflacji. A zatem, kurs waluty kraju o wyższej inflacji powinien ulec obniżeniu w stosunku do waluty kraju o niższej inflacji. Opisana zależność pozwala na utrzymanie siły nabywczej obu walut na takim poziomie, aby ceny dóbr w rozpatrywanych krajach pozostały takie same. Punktem wyjścia do ustalenia prognozy kursu jest tutaj określenie różnicy w przewidywanej stopie inflacji pomiędzy krajami, których waluty są przedmiotem prognozy. Kształtowanie się kursu walutowego w długim okresie próbowały wyjaśnić dwie teorie parytetu siły nabywczej (Power Purchasing Parity – PPP): absolutna i względna. Choć obydwie teorie wydają się przekonywujące, żadna z nich nie jest w stanie wychwycić wszystkich wahań kursu walutowego, nawet w ujęciu długookresowym.

Ogólna teoria parytetu siły nabywczej (purchasing power parity PPP)

Teoria ta zakłada, że poziom kursu walutowego powinien być taki, żeby ceny standardowego koszyka produktów w różnych krajach były takie same tj. innymi słowy zakłada się, że za jednego dolara USA można kupić taką samą ilość dóbr w USA, Wlk.Brytanii, Chinach i Polsce. Warunkiem funkcjonowania PPP jest wolność handlu i pominięcie kosztów transportu tygodnik ‘The Economist’ oblicza wskaźnik o nazwie ‘Big Mac PPP’ tj. kursy wymiany, które zrównałyby cenę Big Mac’ów w McDonaldach na całym świecie. Czyli jeśli cena standardowego koszyka produktów wynosi 465 złotych w Polsce i 100 Euro w krajach strefy Euro to kurs wymiany wyniesie 4,65 EUR/PLN

Jeśli poziom cen nie będzie równy to nastąpi arbitraż handlowy i kraje mające wyższy poziom cen będą importować z krajów mających niższy poziom cen póki kurs walutowy będzie czynił to opłacalnym

Względna teoria parytetu siły nabywczej.

Względną teorię parytetu siły nabywczej można stosować dla prognozowania przyszłego kursu walutowego na podstawie przewidywanych stóp inflacji oraz bieżącego kursu walutowego

Np. jeśli inflacja w Polsce jest wyższa niż w USA to kurs walutowy złotego musi spaść w stosunku do dolara odpowiednio do różnicy w stopach inflacji. Ze względnej teorii siły nabywczej wynika, że aby pozycja konkurencyjna kraju się nie pogorszyła zmiany kursu walutowego muszą kompensować zmiany cen towarów

Jeśli w kraju jest inflacja większa niż za granicą to kurs waluty krajowej musi się osłabić.

Jeśli w kraju jest inflacja mniejsza niż z granicą to kurs waluty musi się wzmocnić. Zasada parytetu siły nabywczej pomaga w porównaniach między gospodarkami poszczególnych krajów gospodarki krajów gdzie poziom cen jest generalnie niższy (mierzone np. za pomocą PNB) przy użyciu parytetu siły nabywczej są oceniane jako większe niż w cenach absolutnych, pomaga ocenić czy waluta danego kraju jest przewartościowana czy niedowartościowana

10. Strategie zarządzania ryzykiem kursu walutowego w przedsiębiorstwie

W ramach sterowania ryzykiem kursu walutowego, gdy celem jest zabezpieczenie przepływów pieniężnych wyróżniamy:

• strategie dopasowania przepływu pieniężnego - dotyczy wpływów i wypływów pieniężnych, które są znane co do kwoty i terminu. W celu zabezpieczenia się przed ryzykiem kursu walutowego do tego przepływu trzeba dopasować odwrotny przepływ pieniężny. Jeśli jednostka gospodarcza chce zabezpieczyć wypływ pieniężny , to trzeba do niego dopasować wpływ pieniężny tej samej wielkości płacony w tym samym terminie. I odwrotnie. np. przedsiębiorstwo spodziewając się wpływu gotówki w Euro aby się zabezpieczyć przed zmianą kursu walut zawiera kredyt w obcej walucie, które do spłaty wraz z odsetkami maja mieć taka sama wartość co wpływ spodziewany od kontrahenta.

• strategie zabezpieczenia z zastosowaniem instrumentów pochodnych - zabezpieczającymi instrumentami w tej strategii są: opcja walutowa, walutowy kontrakt walutowy, oraz swap walutowy. W przypadku zabezpieczenia wpływu pieniężnego , kiedy podmiot narażony jest na spadek kursu walutowego , można zastosować np. strategie:

-zakupu walutowego opcji put, - sprzedaż walutowego kontraktu forward i futures,

A gdy chcemy zabezpieczyć wypływ, kiedy podmiot narażony jest na wzrost kursu walutowego stosujemy ta sama strategie tylko odwrotnie:

-zakup opcji put, - zakup walutowego kontraktu forward i futur es.

9. Rodzaje transakcji na rynku walutowym

Wyróżnić przynajmniej cztery rodzaje rynków, zróżnicowanych ze względu na rodzaj zawieranych transakcji: spot , future, options oraz forward.

Spot (rynek kontraktów natychmiastowych) jest jedną z najbardziej popularnych przestrzeni handlu – handel walutami na rynku spot wiąże się z możliwością szybkich i dużych zysków (i równie szybkich, i dużych strat). Wymiana na rynku spot polega na dwustronnych transakcjach walutowych zgodnie z ustalonym wcześniej kursem. Do wymiany dochodzi dwa dni po zawarciu umowy transakcyjnej – w przypadku dolara rynek czyni jednak wyjątek i do transakcji dochodzi w następnym dniu roboczym. Rynek spot jest charakteryzowany jako rynek o bardzo dużej płynności i zmienności, co między innymi decyduje o jego znacznej popularności wśród inwestorów.

Wymiana na future – rynku kontraktów futures – polega na tym, że transakcje odbywają się zgodnie ze ściśle ustalonymi warunkami, przy których jedyną zmienną staje się cena skupywanej i sprzedawanej pary walutowej. Cena ta wynika z przewidywanych popytu i podaży – ustala się ją teoretycznie na podstawie przeprowadzonych wcześniej analiz rynku.

Jeśli chodzi o rynek opcji (options market), to polega on na tym, że kupujący ma możliwość (opcję) zakupienia w przyszłości waluty po ustalonej cenie. Kupno określonej waluty nie jest tutaj obowiązkiem kupującego – w zamian za możliwość kupienia danej waluty płaci on jednak sprzedającemu premię (za nabycie prawa do opcji). W ustalonym terminie kupujący ma prawo kupić walutę od sprzedającego – jeśli nie wykorzysta tego prawa, umowa wygasa.

Forward market, czyli rynek terminowy, wiąże się z dwustronną transakcją par walut – strony ustalają cenę, po jakiej nastąpi przyszła (w określonym terminie) wymiana. Taki typ transakcji nazywa się transakcjami terminowymi, na rynku terminowym możliwy jest jednak wybór także innych mechanizmów: swapów i opcji terminowych. Transakcje typu swap polegają na połączeniu transakcji dostępnych na rynku spot oraz transakcji terminowych. Opcje terminowe to natomiast połączenie transakcji terminowych z rynkiem opcji.

12. Metody konsolidacji przedsiębiorstw, etapy nabycia

13.Metody fuzji i przejęć

Łączenie się przez przejęcie (INKORPORACJA) – przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na inną spółkę przejmującą za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej Łączenie się przez zawiązanie nowej spółki (FUZJA) - przez zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki

PODZIAŁ FUZJI I PRZEJĘĆ

Poziome i pionowe, Koncentryczne i konglomeratowe, Obronne i agresywne, Strategiczne i okazyjne,Krajowe i międzynarodowe

RODZAJE NABYĆ:

Fuzje:

Konsolidacja A+B = C

Inkorporacja A+B = A

Przejęcia

Zakup akcji/udziałów

Zakup przedsiębiorstwa

Zakup majątku przedsiębiorstwa

Objęcie udziałów/akcji

Umorzenie

Konwersja długu na kapitał

Pełnomocnictwo

Prywatyzacja

Wspólne przedsięwzięcie

Dzierżawa

PRAWNE UWARUNKOWANIA MOŻLIWYCH TRANSAKCJI NA PRZYKŁADZIE PRZEJĘCIA (CO NABYWAMY – TRANSFER KONTROLI):

1.Działalność gospodarcza osoby fizycznej: transakcja niemożliwa.

2.Spółka jawna: przeniesienie uczestnictwa w spółce jawnej za wynagrodzeniem – zbycie udziału w spółce jawnej (zgody kontrahentów).

3.Spółka komandytowa: zbycie praw i obowiązków wspólnika (zarówno komplementariusza, jak i komandytariusza). Inna forma w przypadku osób prawnych: nabycie komplementariusza i komandytariuszy.

1.Spółka komandytowo-akcyjna: zakup akcji od akcjonariusza, udział w podwyższeniu kapitału + sprzedaż komplementariusza lub przeniesienie praw komplementariusza (wstąpienie nowego komplementariusza)

2.Spółka z o.o. : zakup udziałów, objęcie nowych udziałów, umorzenie udziałów.

3.Spółka akcyjna: zakup akcji, objęcie nowych akcji, umorzenie akcji.

Wzrost wewnętrzny

Rozbudowa potencjału przedsiębiorstwa

Nowe zdolności produkcyjne

Nowe jednostki organizacyjne

Nowe rozwiązania

Wewnętrzne badania

Powiększanie efektywności

Problemy

Wzrost zewnętrzny

Współdziałanie przedsiębiorstw

Konkurencja

Problemy

METODY WYCENY

Majątkowe: Metoda skorygowanych aktywów netto, Metoda wartości księgowej Metoda wartości odtworzeniowej Metoda wartości likwidacyjnej

Dochodowe: Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych Metoda zdyskontowanych zysków Metoda zdyskontowanych dywidend

Mieszane: Metoda szwajcarska Metoda berlińska Inne metody mieszane

Porównawcze: Metody mnożnikowe Metoda porównywalnych transakcji

Niekonwencjonalne: Metody wyceny oparte na teorii opcji Metody wyceny z opóźnieniem czasowym

Zdyskontowane przepływy pieniężne

Minusy: Oparty na prognozach, Nieobiektywne założeniach, Ograniczona informacja

Plusy: Uwzględnia plany nabywcy, Umożliwia uwzględnienie synergii, Pozwala na analizę scenariuszy, Ułatwia późniejszą integrację, Uwzględnia ryzyko transakcji

Metody porównawcze

Minusy: Ograniczona porównywalność, Nie uwzględniają planów nabywcy, Ograniczona informacja

plusy: Obiektywne (dane rynkowe) ,Przedstawiają oczekiwania rynku, Łatwe do przeprowadzenia

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA METOD PORÓWNAWCZYCH

Metoda porównywalnych spółek giełdowych polega na ustaleniu mnożników wartości na podstawie cen akcji wybranych spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych, a następnie na zastosowaniu tych mnożników do odpowiednich danych finansowych wycenianej spółki. Zakres wartości kapitałów otrzymany przy wykorzystaniu tej metody jest wyceną małych pakietów akcji spółki, przy założeniu ich płynności. Chcąc ustalić wartość większych pakietów akcji konieczne jest skorygowanie wyceny o takie czynniki jak między innymi: stopień kontroli nad spółką uzyskiwany przez kupującego w wyniku nabycia akcji i płynność objętych akcji. Przy doborze spółek porównywalnych należy uwzględnić charakter ich działalności, dotychczas osiągane wyniki finansowe oraz perspektywy dotyczące rozwoju i generowania wartości dla akcjonariuszy w przyszłości.

Metoda porównywalnych transakcji polega na ustaleniu

mnożników na podstawie wartości wybranych transakcji i określonych danych finansowych spółki będącej przedmiotem transakcji, a następnie na zastosowaniu tych mnożników do odpowiednich danych finansowych wycenianej spółki. Punktem wyjścia metody jest wybór transakcji, których charakterystyka jest jak najbardziej zbliżona do struktury transakcji, na potrzeby której dokonywana jest wycena oraz wyselekcjonowanie takich transakcji, których przedmiotem były spółki porównywalne z przedmiotem wyceny.

Due diligence (jedna z faz sprzedaży przedsiębiorstwa)

- Proces, w którym przez zadawanie pytań i uzyskiwanie odpowiedzi zwrotnych od sprzedawcy potencjalny nabywca otrzymuje informacje na temat przedmiotu transakcji

- Dokonywany przed negocjacjami, po wyrażeniu zainteresowania po lekturze memorandum, prezentacji inwestycyjnej jak i po podpisaniu listu intencyjnego

- Pozwala zidentyfikować zagrożenia i ryzyka

- Może mieć odzwierciedlenie w ostatecznej wartości transakcji oraz w strukturze transakcji

14. Dywersyfikacja, rodzaje i miary ryzyka portfela inwestycyjnego

Dywersyfikacja to odpowiedni dobór instrumentów finansowych, pozwalający na minimalizację ryzyka. Zasada w myśl której wariancja stopy zwrotu może zostać obniżona dzięki wprowadzeniu do portfela dodatkowych aktywów nosi nazwę dywersyfikacji.

Zmieniając strukturę portfela tzn. wyzbywając się pewnych walorów i kupując inne można zwiększyć lub zmniejszyć ryzyko jakim obarczony jest portfel. Możliwość redukcji ryzyka zależy od powiązania stóp zwrotu z walorów tworzących portfel. Jeżeli dochód z poszczególnych walorów zmienia się w przeciwnym kierunku to dochód z portfela jest stabilniejszy niż dochód z każdego waloru z osobna. Stabilniejszy dochód można prognozować dokładniej.

Powiązanie stóp zwrotu można ocenić za pomocą kowariancji lub współczynnika korelacji. Znak obu tych wielkości informuje o kierunku powiązania

+ o zgodnym kierunku (obie stopy zwrotu rosną lub maleją jednocześnie)

- o kierunku przeciwnym (wzrostowi jednej stopy towarzyszy spadek drugiej stopy)

Kowariancja jest miarą nienormowaną tzn. jej wartość zależy od przyjętych jednostek miary. Współczynnik korelacji należy do przedziału [-1,1]. Jeżeli współczynnik korelacji przyjmuje wartość blisko końca przedziału ( w otoczeniu 1 albo -1), to powiązanie stóp zwrotu jest silne. Jeżeli współczynnik korelacji przyjmuje wartość blisko środka przedziału (w otoczeniu 0), to powiązanie stóp zwrotu jest słabe.

Stąd wniosek, że przy doborze walorów do portfela należy kierować się powiązaniem walorów pomiędzy sobą. Im mniejszy jest współczynnik korelacji pomiędzy walorami, tym większe są możliwości redukcji ryzyka. Najmniejsze (zerowe) możliwości redukcji ryzyka występują w przypadku waloru skorelowanego z walorem w portfelu w stopniu +1.

Mając dane dwa walory, można wyznaczyć taką strukturę portfela, przy której ryzyko portfela będzie najmniejsze. Taki portfel może zawierać tylko jeden, mniej ryzykowny, walor. Gdy współczynnik korelacji wynosi -1, to istnieje portfel o zerowym ryzyku złożony z ryzykownych walorów.

Portfel złożony z wielu papierów wartościowych

W przypadku portfela złożonego z wielu papierów wartościowych ryzyko portfela inwestycyjnego zależy od powiązania między sobą papierów tworzących portfel. Zmieniając skład portfela, można zwiększyć lub zmniejszyć ryzyko, utrzymując oczekiwaną stopę zwrotu lub zwiększyć bądź zmniejszyć oczekiwaną stopę zwrotu, utrzymując ryzyko portfela na niezmienionym poziomie.

Portfele można konstruować nie tylko z pojedynczych papierów wartościowych, ale również z portfeli. Portfele można też konstruować sekwencyjnie, poprzez dołączanie pojedynczych papierów wartościowych.

Kowariancja i współczynnik korelacji stopy zwrotu z portfela ze stopą zwrotu z waloru dołączanego do portfela zależą od struktury dotychczasowego portfela. Kowariancja jest liniową kombinacją kowariancji stóp zwrotu z papierów wartościowych w portfelu z dołączonym papierem wartościowym.

W przypadku portfela z krótką sprzedażą można zyskać, jeżeli ceny rynkowe pożyczonych PW spadną i można je będzie (później) odkupić po niższej cenie aniżeli cena, po jakiej (wcześniej) pożyczono je i sprzedano. Jeżeli ceny rynkowe pożyczonych PW wzrosną to trzeba je będzie (później) odkupić po wyższej cenie aniżeli cena, po jakiej (wcześniej) pożyczono je i sprzedano. Krótka sprzedaż jest zatem operacją polegającą na sprzedaży pożyczonych aktywów z zamiarem ich późniejszego odkupu.

W zbiorze portfeli dopuszczalnych można wyznaczyć:

Portfele o minimalnym ryzyku, odpowiadające danym oczekiwanym stopom zwrotu (zadanie 1).

Portfele o maksymalnym zwrocie, odpowiadające danemu ryzyku (zadanie 1)

Oba zadania są nieliniowe.

Zbiór rozwiązań zadania 1, czyli zbiór portfeli o minimalnym ryzyku, ma wiele własności, a między innymi:

- Aby go skonstruować, wystarczy znać strukturę dwóch portfeli o minimalnym ryzyku

- Dla każdego portfela o minimalnym ryzyku istniej inny portfel o minimalnym ryzyku, przy czym stopy zwrotu z obu tych portfeli są nieskorelowane ze sobą.

Rodzaje ryzyka portfela inwestycyjnego

Ryzyko można podzielić na:

1. Ryzyko systematyczne, związane z ryzykiem kapitałowym, ryzyka rynkowego nie da się wyeliminować,

2. Ryzyko niesystematyczne, niezwiązane z ryzykiem kapitałowym,

Ryzyko cenowe – to ryzyko tego, że wartość aktywów finansowych spadnie poniżej przewidywanej wartości.

Ryzyko niewypłacalności – to ryzyko zwane ryzykiem kredytowym, jest związane przede wszystkim z tym, że emitent PW może nie być w stanie wywiązać się z płatności związanych z emisją PW. Pomocne przy określaniu stopnia ryzyka niewypłacalności są tzw. ratingi sporządzane przez agencje ratingowe.

Ryzyko niewypłacalności dzieli się na:

Ekonomiczne – to ryzyko związane z możliwością wystąpienia niekorzystnych warunków ekonomicznych, które nie pozwolą emitentowi wywiązać się ze zobowiązań, jakie przyjął na siebie w związku z emisją.

Finansowe – to ryzyko związane z możliwością tego, że przyszłe przepływy finansowe będą zbyt niskie na to, by emitent mógł się wywiązać z przyjętych zobowiązań

Ryzyko inflacji – to ryzyko zwane ryzykiem siły nabywczej, oznacza ryzyko tego, że wskutek inflacji wyższej od spodziewanej realny dochód z inwestycji okaże się ujemny, jest szczególnie związane z PW o stałym dochodzie.

Ryzyko kursowe – zwane ryzykiem walutowym, wymiany, inwestor lokujący środki w PW denominowane w walutach obcych nie wie dokładnie, jaka będzie przyszła wartość w walucie krajowej przepływów pieniężnych otrzymywanych w tych walutach. Wartość w walucie krajowej tych przepływów będzie zależała od kursów tej waluty względem walut obcych. Jeżeli kursy obcych walut względem danej waluty wzrosną, to temu samemu przepływowi w walucie obcej będzie odpowiadał mniejszy przepływ środków w złotych, i na odwrót, jeżeli kursy obcych walut względem danej waluty spadną, to temu samemu przepływowi w walucie obcej będzie odpowiadał większy przepływ środków w walucie krajowej.

Ryzyko reinwestycji – jest związane z niepewnością co do przyszłych warunków, przy jakich dokonywane będą reinwestycje przychodów pieniężnych związanych z bieżącą lokatą środków.

Ryzyko przedwczesnego wykupu – ryzyko tego, że emitent przedwcześnie wykupi obligacje. Przedwczesny wykup jest niekorzystny dla inwestora z dwóch powodów. Po pierwsze, nie wie z całą pewnością, jakie i kiedy przepływy pieniężne będą związane z daną lokatą. Po drugie, przedwczesny wykup jest wtedy, gdy warunki refinansowania są korzystne dla emitenta a niekorzystne dla inwestora.

Ryzyko płynności – związane jest z tym, czy dane instrumenty finansowe mogą być łatwo sprzedane za cenę równą w przybliżeniu wartości czy też nie. Z ryzykiem płynności wiąże się różnica pomiędzy wartością instrumentu oraz prawdopodobną ceną pomniejszoną o prowizją. W przypadku instrumentów, które są przedmiotem publicznego obrotu, z ryzykiem płynności związana jest różnica pomiędzy ceną kupna a ceną sprzedaży.

Miary ryzyka portfela inwestycyjnego

Do pomiaru ryzyka można wykorzystać: wariancję, odchylenie standardowe, semiwariancje, semiodychylenie standardowe, skośność, spłaszczenie

Wariancja jest miarą rozproszenia zmiennej losowej. Wariancję zmiennej losowej interpretuje się jako „średni kwadrat odchylenia zmiennej od średniej”, natomiast odchylenie zmiennej losowej interpretuje się jako „średnie odchylenie zmiennej od średniej” W przypadku stopy zwrotu, jej wariancja oznacza średni kwadrat odchylenia stopy zwrotu od oczekiwanej stopy zwrotu, a odchylenie standardowe – średnie odchylenie stopy zwrotu od wartości oczekiwanej.

Semiwariancję zmiennej losowej interpretuje się jako „średni kwadrat ujemnego odchylenia zmiennej od średniej”, natomiast odchylenie standardowe zmiennej losowej interpretuje się jako „średnie ujemne odchylenie zmiennej od średniej” W przypadku stopy zwrotu, wariancja oznacza średni kwadrat ujemnego odchylenia stopy zwrotu od oczekiwanej stopy zwrotu, a odchylenie standardowe – średnie ujemne odchylenie stopy zwrotu od wartości oczekiwanej.

Skośność informuje o asymetrii rozkładu. Jeżeli M3 > 0 (tzw. asymetria prawostronna), to częściej notowane są realizacje zmiennej większe od wartości modalnej niż realizacje mniejsze od wartości modalnej. Jeżeli M3 < 0 (tzw. asymetria lewostronna), to częściej notowane są realizacje zmiennej mniejsze od wartości modalnej niż realizacje większe od wartości modalnej. Jeżeli M3 = 0 (rozkład symetryczny), to jednakowo często notowane są realizacje zmiennej poniżej i powyżej wartości modalnej.

Spłaszczenie informuje o skupieniu realizacji zmiennej losowej wokół wartości oczekiwanej. W przypadku stopy zwrotu spłaszczenie informuje o skupieniu realizacji stóp wokół oczekiwanej stopy zwrotu. Im bardziej skupione są realizacje stopy zwrotu wokół oczekiwanej stopy zwrotu, tym papier wartościowy jest pewniejszy. Im mniej skupione są realizacje stopy zwrotu wokół oczekiwanej stopy zwrotu, tym PW jest bardziej ryzykowny. Rozkład normalny charakteryzuje się spłaszczeniem równym 0 i ta liczba jest przyjmowana za punkt odniesienia przy interpretacji wartości spłaszczenia. Jeżeli M4 > 0 to rozkład stopy zwrotu jest mniej rozproszony (bardziej skupiony) wokół oczekiwanej stopy zwrotu niż rozkład normalny. Jeżeli M4 < 0 to rozkład stopy zwrotu jest bardziej rozproszony (mniej skupiony) wokół oczekiwanej stopy zwrotu niż rozkład normalny.

15. Metody oceny ryzyka kredytowego

Metody jakościowe – obejmują one obserwacje zjawisk trudnych do oszacowania. Podstawowe wady tych metod to brak procedury selekcji danych oraz duża subiektywność otrzymanych wyników.

System pięciu C stanowi tradycyjna metode pomiaru jakości kredytu. Polega na analizie pięciu cech, zwanych pięcioma C kredytu (po ang. Charakter, capa city, capital, collateral, conditions):

5 C kredytowania

Capacity – zdolność kredytowa, pijemność kredytowa wyznaczana na podstawie oceny sytuacji finansowej firmy

Charakter – wiarygodność kredytobiorcy, ocena skłonności kredytobiorcy do spłaty zobowiązań

Capital – majątek i zaangażowane zasoby, kapitał, maksymalna kwota kredytu jaka może być przyznana odbiorcy na podstawie oceny jego wielkości i potencjalnych obrotów

Conditions – ogólne warunki gospodarki, ale również warunki konkretnych regionów kraju, sektorów gospodarki, mogące mieć wpływ na zdolność terminowej spłaty zobowiązań

Collateral – zabezpieczenie spłaty, ocena aktywów oferowanych jak zabezpieczenie

CAPACITY

Czy klient-kredytobiorca (kierownictwo firmy) jest zdolny gromadzić środki w kwotach wystarczających na regulowanie wszelkich zobowiązań?

Czy klient potrafi umiejętnie zarządzać gotówką?

Czy firma istnieje od dłuższego czasu, czy jest nowa (jeśli istnieje, to: wyniki finansowe z przeszłości, pozycja i renoma, kwalifikacje kierownictwa, podział kompetencji)?

CHARACTER

Czy klient-kredytobiorca demonstruje chęć i determinację do wywiązywania się z zobowiązań wobec kredytodawcy?

Czy można zaklasyfikować klienta do grupy „klientów z charakterem” czy do „bez charakteru”?

Czy firma istnieje od dłuższego czasu, czy jest nowa (jeśli istnieje, to czy można wesprzeć się oceną w innych bankach, u jego klientów, w biurach informacji kredytowej)?

CAPITAL

Jaka jest wielkość kapitału zainwestowanego w firmę?

Jaka jest efektywność wykorzystania kapitału?

Jaka jest relacja między kapitałem własnym i obcym?

Czy kredytobiorca jest w stanie zmobilizować dodatkowo własny kapitał?

CONDITIONS

Jakie są uwarunkowania zewnętrzne, w tym - sytuacja całej gospodarki?

W jakiej branży działa klient-kredytobiorca?

Czy są dostępne źródła informacji o tych uwarunkowaniach ?

COLLATERAL

Czy klient-kredytobiorca dysponuje zabezpieczeniami spłaty kredytu?

Czy można domagać się dodatkowych aktywów jako zabezpieczenia (np. od nowej firmy)?

Metody ilościowe – bazują na danych mierzalnych, mają najczęściej postać modelu wskaźnikowego, który prowadzi do ustalenia klas ryzyka. Ich zalety to sformalizowana procedura oceny ryzyka i większy obiektywizm, a podstawowa wada to brak informacji jakościowych, mających wpływ na ryzyko.

Metody ilościowe najczęściej występują pod postacią modelu numerycznego (credit scoring model), który realizowany jest według następującej procedury:

• wybór zbioru zmiennych,

• określenie parametrów modelu,

• ustalenie klas ryzyka kredytowego,

• obliczenie prawdopodobieństw powstania należności nieściągalnych.

Podstawowymi zaletami modelu ilościowego jest obiektywizm uzyskanych wyników oraz możliwość ustalenia prawdopodobieństwa powstania należności nieściągalnych. Wadą natomiast jest brak informacji jakościowych oraz fakt, że szacunek ryzyka można uzyskać jedynie dla krótkiego okresu.

Metody mieszane – uwzględniają zarówno dane mierzalne, jak i niemierzalne i dlatego też pozwalają na całościowe podejście do oceny ryzyka. W praktyce są najczęściej stosowane.

Wśród nich wyróżnia się:

• punktową metodę oceny ryzyka kredytowego,

• modele scoringowe.

Metoda punktowa wykorzystuje analizę wskaźnikową sprawozdań finansowych potencjalnych kontrahentów. Dobór wskaźników podlega subiektywnej ocenie osoby przeprowadzającej analizę. Dane zestawiane są w tabeli, które zestawia się z wielkościami określonymi jako standard.

Wartości wskaźników są odpowiednio punktowane, a liczba punktów zależy od subiektywnej oceny ich wpływu na ryzyko. Suma punktów, jaką uzyskał dany klient, decyduje o zakwalifikowaniu go do odpowiedniej klasy ryzyka kredytowego, a co za tym idzie przyznaniu lub nie kredytu kupieckiego. Jeżeli powzięta została pozytywna decyzja, ilość uzyskanych punktów determinuje warunki udzielenia kredytu.

Wadę metody punktowej stanowi przede wszystkim różny poziom wartości w różnych branżach, co uniemożliwia w praktyce opracowanie całościowego modelu ryzyka. Podobnie jak w metodach jakościowych problemem jest również subiektywizm punktacji.

Metoda scoringowa, zwana wielowymiarową analizą dyskryminacyjną (Multiple Discriminant Analysis MDA) wykorzystywana jest do przewidywania problemów finansowych, w tym ryzyka utraty zdolności kredytowej.

Polega ona otrzymaniu syntetycznego wskaźnika na podstawie pojedynczych wskaźników. Uzyskujemy w ten sposób podział klientów na grupy o dużym i niewielkim ryzyku kredytowym. W tego typu klasyfikacjach występuje jednak także strefa pośrednia, zwana strefą ignorancji. O przynależności danego kredytobiorcy do danej grupy decyduje liczba punktów, wynikająca z posiadanych przez niego cech, przyjętych jako istotne.

Główną zaletą tego systemu jest uzyskiwanie jakości kredytu w postaci jednej wartości numerycznej, a nie subiektywnego osądu różnych czynników.

16. Audyt sprawozdań finansowych

Audyt jest usystematyzowanym i zorganizowanym, profesjonalnym badaniem (sprawdzeniem) przez niezależnych specjalistów zewnętrznych z dziedziny rachunkowości sprawozdań finansowych przedsiębiorstw oraz ksiąg rachunkowych, na których podstawie sprawozdania te zostały sporządzone, wraz z wydaniem opinii z przeprowadzonego badania.

a) Przeprowadzany na podstawie umowy – koszty kontroli ponosi jednostka.

b) Badanie przeprowadza biegły rewident – wpisany na listę uprawnionych do wykonywania zawodu w KIBR, pracujący w firmie audytorskiej (wyjątek stanowią pracownicy naukowy pracujący na uczelni wyższej z tytułem biegłego rewidenta).

c) Wyboru firmy audytorskiej dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe –

warunek ważności badania.

d)Bezstronność - warunek ważności badania, nie jest zapewniona, jeśli biegły rewident jest powiązany z jednostką: rodzinnie, kapitałowo, prawnie, ekonomicznie lub w inny sposób.

Cele i funkcje audytu

Perspektywa Cele audytu

Historyczna - aktualnym celem jest ocena wiarygodności sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa

Ekonomiczna - potwierdzenie prawidłowości danych liczbowych ujętych w sprawozdaniu finansowy, ocena efektywności działalności przedsiębiorstwa na podstawie zweryfikowanych danych liczbowych, określenie zdolności jednostki do kontynuowania działalności w przyszłości

Prawna(UoR i MSRF) -sporządzenie opinii o prawidłowości, rzetelności i jasności sprawozdania finansowego

Funkcja kontrolna – stwierdzenie prawidłowości, rzetelności i jasności informacji przedstawionych w sprawozdaniu finansowym

Funkcja informacyjna – biegły rewident przekazuje jednostce szereg informacji za pośrednictwem opinii, raportu i ewentualnie innych dokumentów

Funkcja uwierzytelniająca (atestacyjna) – biegły rewident stwierdza poprawność sprawozdania finansowego lub wykazuje jego mankamenty

Procedury badania sprawozdania finansowego

BADANIA OGÓLNE, których celem jest:

- poznanie podmiotu, jego specyfiki,

- rozpoznanie sytuacji w jednostce,

- zapoznanie się z kondycją ekonomiczno-finansową podmiotu,

- zapoznanie się z dokumentacją dotyczącą rachunkowości podmiotu,

- poznanie systemu kontroli wewnętrznej.

BADANIA SZCZEGÓŁOWE przeprowadzane w celu osiągnięcia dostatecznej pewności, iż sprawozdanie finansowe nie zawiera istotnych nieprawidłowości:

- Badania zgodności (pośrednie sprawdzenie wiarygodności)

- Badania wiarygodności (bezpośrednie sprawdzanie wiarygodności)

Metody badania sprawozdania finansowego

Kryterium;

1. Generalne podejście do badania

Metoda transakcyjna (tradycyjna) – polega na badaniu operacji zarejestrowanych w systemie rachunkowości na podstawie dokumentów, ksiąg rachunkowych, sprawozdań finansowych, a takŜe dokumentacji pozaksięgowej. Na podstawie oceny części składowych dokonuje się oceny całego systemu.

Metoda systemowa - polega na badaniu systemu i organizacji rachunkowości.. Efektywna organizacja rachunkowości, poparta racjonalnym systemem kontroli wewnętrznej jest najlepszym zabezpieczeniem jednostki przed powstaniem błędów.

1. Sposób wyboru przedmiotu badania

Metoda pełna – polega na badaniu całości danego zagadnienia (100%). Daje najdokładniejsze rezultaty, ale jest kosztowna i czasochłonna. Stosowana do zagadnień mających szczególne znaczenie dla jednostki, np. do badania kapitałów.

Metoda wyrywkowa (próbkowanie) – polega na badaniu wybranych pozycji z określonej zbiorowości (próbki). Wyniki badania moŜna eksplorować na całą zbiorowość. Wybór próbki moŜna dokonać metodami statystycznymi, z pogranicza statystyki, nieformalnymi.

Metoda selektywna – polega na badaniu tylko niektórych wybranych pozycji zbiorowości, przy czym wybór opiera się na subiektywnym osądzie biegłego rewidenta. Wyników badania nie moŜna eksplorować na całą zbiorowość.

17. Dokumentacja księgowa, a dokumentacja badania sprawozdań finansowych

18. Rodzaje controllingu

19. Zasady i metody budżetowania

Budżetowanie to cykliczny proces planowania i kontroli wykonania planów, jest narzędziem wspierającym zadania controllingu - jest uznawane za jedno z podstawowych narzędzi controllingu wspomagających czy determinujących rozwój przedsiębiorstwa, prowadzące w końcowym efekcie do osiągnięcia wytyczonych celów. Budżetowanie jest metodą wewnętrznego, oddolnego planowania w przedsiębiorstwie, podporządkowanego realizacji strategicznych celów i efektywnemu wykorzystaniu zasobów. Jest więc procesem przygotowania i opracowania serii spójnych budżetów i połączenia ich w jeden budżet główny przedsiębiorstwa.

Zasady budżetowania (postulowane konwencje i reguły):

jedności budżetu

zupełności budżetu

równowagi budżetowej

okresowości budżetowania

ciągłości budżetowania

uprzedniości budżetowania

szczegółowości budżetu

podmiotowości budżetowania

jawności budżetu

Metody budżetowania:

• Budżetowanie z góry do dołu( budżet odgórny)- polega ono na ustaleniu planu dla przedsiębiorstwa jako całości przez zarząd, a następnie przekazaniu go niższym szczeblom zarządzania w celu uszczegółowienia i stworzenia planów cząstkowych. Przy wykorzystaniu tego rodzaju planowania pracownicy nie uczestniczą w tworzeniu, lecz przyjmują narzucony im plan- jego motywacyjne działanie jest niewielkie. Zaletą jest silne ukierunkowanie na realizację celu.

• Budżetowanie z dołu do góry ( budżet oddolny)- rozpoczyna się na najniższych szczeblach organizacji- stworzone tam plany częściowe przekazywane są na wyższe szczeble, gdzie ulegają integracji, scalaniu w całościowy plan przedsiębiorstwa. Zachodzi tu niebezpieczeństwo, że tak stworzony plan rozminie się z celem przedsiębiorstwa. Odwrotnie niż w planowaniu odgórnym, świadomość współuczestniczenia w planowaniu działa motywująco na pracowników; planowanie to można określić mianem planowania analitycznego, gdyż w wyniku analizy powstawania kosztów w każdym z działów powstaje dopiero budżet całościowy. Zalety to: poczucie pracy zespołowej, lepsza orientacja w działalności operacyjnej, łatwiejsza kontrola. Kierownicy ośrodków powinni posiadać dobrą znajomość kosztów, przychodów swych ośrodków oraz zasad i sensu tworzenia budżetów.

• Z uwagi, iż powyższe dwie metody posiadają wady spróbowano połączyć je w budżetowaniu naprzemiennym, starając się połączyć ich zalety i wyeliminować wady. Planowany budżet krąży w hierarchii góra –dół wielokrotnie, zanim zostanie ostatecznie uzgodniony. Ten rodzaj budżetowania łączy w sobie doświadczenie i szczegółową znajomość sytuacji „na dole” z punktu widzenia „z góry”

• Metoda budżetowania od zera- metoda ta zakłada tworzenie go od podstaw, tak jakby tworzony był w przedsiębiorstwie po raz pierwszy. Budżetowanie zerowe ( od podstaw) można zrozumieć jako formę analitycznego planowania zadań. Osoby odpowiedzialne za budżetowanie musza określić wszystkie konieczne i sensowne zadania częściowe, przeprowadzić dla nich prognozy, na ile te zadania powinny być wypełnione, a następnie ocenić je z punktu widzenia relacji korzyści- koszy. Powstaje w ten sposób niejako lista życzeń, która może być realizowana na podstawie dostępnych środków. Taka metoda wymaga dużego nakładu pracy i czasu ze strony menażerów. Krytycy sugerują aby taki sposób budżetowania przeprowadzać co kilka lat, a nie rokrocznie.

• Budżetowanie przyrostowe – budżetowanie silnie zorientowane na przeszłość. Nowe zadania są określane ex-post –plus , tzn. dana wielkość w budżecie równa się poprzednia wielkość plus np. 5% wynikające ze wzrostu cen. Zakłada się, że stan poprzedni był efektywny- tylko istotne zmiany są uwzględniane. Tego typu kontynuacja prowadzi do nieelastyczności, nieodpowiednich zadań oraz do nieefektywności.

Wady budżetowania :

• Budżety są pracochłonne

• Skłaniają do schematycznego myślenia opartego na przyrostach i zmniejszeniach budżetów

• Przeradzają się w sztywny roczny rytuał, skoncentrowany głównie na technice budżetowania

• Nie odzwierciedlają zmian i procesów zachodzących w przedsiębiorstwie i w otoczeniu

• Prowadzą do pełnego wykorzystywania kwot przyjętych w budżetach

• Nie motywują do kreatywności pracowników, lecz skłaniają do wykonywania wcześniej ustalonych wartości

Zalety budżetowania :

• Pozwalają na prowadzenie analizy odchyleń

• Umożliwiają zwiększenie zaangażowania pracowników

• Optymalizują wielkości ekonomiczne

• Są źródłem informacji w procesie decyzyjnym

• Tworzą system wczesnego ostrzegania

20.Naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Ustawa określa zasady i zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, organy właściwe oraz postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Przepisów ustawy nie stosuje się do należności celnych i należności podatkowych stanowiących dochody budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Dyscyplina finansów publicznych

Dyscyplina finansów publicznych (dyscyplina budżetowa) to obowiązek przestrzegania określonych prawem reguł związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, a także środkami pochodzącymi z zasobów publicznych, przekazanymi jednostkom spoza sektora finansów publicznych.

Zachowanie dyscypliny jest obwarowane przepisami o charakterze sanacyjnym – przepisami o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Naruszenie dyscypliny finansów publicznych to czyn (działanie lub zaniechanie) umyślny lub nieumyślny osoby o statusie wyznaczonym w ustawie, określony w prawie jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zawiniony, szkodliwy dla finansów publicznych. Katalog naruszeń ma charakter zamknięty.

Osoby ponoszące odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny fin. publ.

Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają:

- osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek;

- kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;

- pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych;

- osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych.

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest popełnienie czynu polegającego na:

- zaniechaniu ustalenia należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych, a także pobraniu, ustaleniu lub dochodzeniu jej w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia oraz niezgodnym z przepisami jej umorzeniu lub dopuszczeniu do przedawnienia;

- przekroczeniu zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych;

- przekroczeniu uprawnień do dokonania zmian w budżecie lub w planie jednostki budżetowej, zakładu budżetowego, gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej lub funduszu celowego;

Kary za naruszenie dyscypliny finansów publ. 59

Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:

- upomnienie;

- nagana;

- kara pieniężna;

- zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.

Karę pieniężną wymierza się w wysokości od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Karę zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się na okres od roku do 5 lat.

Organy orzekające

Organami orzekającymi w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych pierwszej instancji są komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zwane dalej "komisjami orzekającymi".

2. Organem orzekającym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych drugiej instancji jest Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych, zwana dalej "Główną Komisją Orzekającą".

3. Kadencja komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej trwa 4 lata