BUDOWNICTWO OGÓLNE

1. Wiadomości ogólne:

Obiekt budowlany:

1. budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

2. budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

3. obiekt małej architektury

Budynek – obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Budowla – każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury i obiekty liniowe, lotniska, mosty itp.

Obiekt małej architektury – niewielkie obiekty:

1. kultu religijnego ( kapliczki, krzyże przydrożne, figury),

2. posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,

3. użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymania porządku ( piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki)

Obiekt budowlany powinien spełniać warunki wymagań podstawowych dotyczących:

1. bezpieczeństwa konstrukcji,

2. bezpieczeństwa pożarowego,

3. bezpieczeństwa użytkowania,

4. odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska

5. ochrony przed hałasem i drganiami,

6. Racjonalizacji użytkowania energii.

Budynek mieszkalny jednorodzinny – budynek wolnostojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość.

Tymczasowy obiekt budowlanych – obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsca lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem (strzelnice, kioski uliczne, pawilony)

Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzielą się na:

1. stały pobyt ludzi, w którym przebywanie tych samych osób w ciągu jednej doby

Elementy budynku:

1. Konstrukcyjne:

- fundamenty,

- mury nośne,

- ściany osłonowe,

- słupy, belki, podciągi,

- nadproża i wieńce,

- schody zewnętrzne i zewnętrzne,

- szyby dźwigowe

1. Niekonstrukcyjne:

- ściany wypełniające szkielet budynku,

- ściany działowe,

- podłogi,

- tynki, okładziny ścienne,

- pokrycia dachowe,

- opieczenia i obróbki blacharskie

- rynny i rury spustowe,

Każdy obiekt budowlany posiada konstrukcję, której zadaniem jest przejmowanie wszystkich działających na nią obciążeń oraz bezpieczne przekazywanie tych obciążeń na podłoże gruntowe.

Elementy konstrukcji:

1. pręty – ich długość jej wielokrotnie większa od wymiarów przekroju poprzecznego

Elementy powierzchniowe:

1. płaskie – płyty, tarcze, ruszty

2. przestrzenne – powłoki, kopuły

Podział budynków ze względu na konstrukcje:

1. ścianowe,

2. szkieletowe

- słupowo-belkowe,

- słupowo- płytowe

Zależnie od usytuowania ścian nośnych wyróżniamy układy konstrukcyjne:

1. podłużny,

2. poprzeczny – ściany nośne prostopadłe do osi podłużnej budynku i stropach rozpiętych równolegle do tej osi,

3. krzyżowy.

Sztywność przestrzenna budynku jest zapewniona poprzez odpowiednie powiązanie poszczególnych elementów konstrukcyjnych stropów, ścian nośnych, słupów oraz części podziemnych. To powiązanie ma na celu utworzenie układu konstrukcyjnego niezmiennego geometrycznie, bezpiecznie przenoszącego i przekazującego na podłoże gruntowe obciążenia poziomego i pionowego.

W konstrukcjach szkieletowych stosuje się jako usztywnienie:

1. ściany usztywnione,

2. ramy o węzłach sztywnych,

3. stężenie kratowe,

4. trzony

Koordynacja wymiarowa- ustalenia dotyczące współzależności miedzy wymiarami koordynacyjnymi odnoszącymi się do komponentów budowlanych (np. cegła, mur). Celem koordynacji jest umożliwienie scalania komponentów oraz umożliwienie stosowania różnych komponentów.

W skład koordynacji wymiarowej wchodzą:

1. koordynacja modularna,

2. tolerancje wymiarów i pasowanie

Koordynacja oparta jest na:

1. module podstawowym

2. multimodułach

W Polsce stosuje się moduł budowlany M_B = 10 cm, moduł projektowany: M=30 cm M=60 cm

1. Ściany, mury, nadproża:

Ściana – pionowa przegroda chroniąca wnętrze budynku przed wpływami zewnętrznymi lub dzielącymi je na poszczególne pomieszczenia. Zapewnia komfort użytkowy.

Funkcje:

1. przenoszenie obciążenia,

2. ochrona cieplna i akustyczna

Podstawowe cechy:

1. nośność,

2. ciężar własny,

3. trwałość (50 lat),

4. izolacyjność cieplna i akustyczna

5. odporność na destrukcyjny wpływ czynników atmosferycznych (wilgotność, niska temperatura, wysoka temperatura, parcie wiatru).

Ściany zewnętrzne – wydzielają budynek z otoczenia

Ściany wewnętrzne – dzielą budynek na pomieszczenia

Elementy ścian zewnętrznych:

1. gzyms wieńczący,

Występuje w formie pasa wysuniętego przed lico muru. Chroni ściany przed ściekającą wodą opadową, zabezpieczając je przed powstawaniem zaceków, plam i pleśni.

1. nadproża,

2. gzyms międzykondygnacyjny,

3. filar międzyokienny,

4. ława podokienna,

5. cokół,

Najniższy nadziemny człon budynku. Zabezpiecza budynek przed deszczem, śniegiem, roślinnością. Sięga on zazwyczaj poziomu podłogi parteru. Powinien być wykonany z trwałych i nienasiąkliwych materiałów.

1. przypora pochyła ściany ze sklepieniem,

2. przypory podpierające ścianę, szczytowa

Rodzaje ścian:

1. nośne – przekazują ciężar własny, obciążenia pionowe od ścian i stropów wyższych kondygnacji na fundamenty, duża wytrzymałość na ściskanie

2. samonośne – przenoszą ciężar własny ściany z całej wysokości budynku oraz przekazują obciążenia poziome

3. osłonowe – nośne ściany zewnętrzne przenoszące jedynie ciężar własny z jednej kondygnacji i obciążenia poziome z jednego pola szkieletu, wypełnienie od zewnątrz szkieletu konstrukcji budynku

4. działowe – dzielą wnętrze budynku na poszczególne pomieszczenia, nie przenoszą obciążeń

Ze względu na technologię wyróżnia się ściany:

1. murowane w miejscu ich przeznaczenia,

2. prefabrykowane – wykonywane z elementów budowlanych wielko- lub średniowymiarowych, układanych na sucho lub na zaprawie. Lub łączonych w inny sposób

3. monolityczne – o strukturze jednolite, wykonywane w miejscu przeznaczenia przy użyciu deskowania ślizgowego, przestawnego lub traconego

Mur – materiał konstrukcyjny utworzony z elementów murowych ułożonych w określony sposób i trwale połączonych ze sobą zaprawą murarską.

Ściana:

1. konstrukcyjna,

2. niekonstrukcyjna,

3. usztywniająca,

4. licowa,

5. elewacyjna

Ściana jednowarstwowa – ściana bez ciągłej spoiny pionowej lub szczeliny na całej wysokości muru. Ściana składająca się z dwóch murów oddzielonych od siebie szczeliną, gdy jeden z nich nie wpływa na nośność i sztywność drugiego.

Wykorzystywane materiały:

1. pustaki ceramiczne poryzowane 38 lub 44 cm

tynk cementowo- wapienny 2cm

1. bloczki z betonu komórkowego (48 cm)

tynk cementowo- wapienny 2 cm

Ściana dwuwarstwowa – technologia lekko-mokra

1. izolacja z płyt styropianowych,

-tynk

-pustak ceramiczny MAX 29 cm

- zaprawa klejowa

- styropian M-20 10 cm

1. izolacja z fasadowej odmiany wełny skalnej

Ściana dwuwarstwowa – ściana składająca się z dwóch równoległych murów ze spoiną podłużną, wypełnioną całkowicie zaprawą murarską

1. szczelinowa- ze szczeliną wypełnioną materiałem nienośnym

Wiązania – elementy murowe należy wiązać tak, aby ściana stanowiła zwartą konstrukcję. Rozróżnia się spiny wsporne, podłużne i poprzeczne. Cegła może być układana warstwami główkowymi lub wozówkowymi.

1. Wiązanie pospolite – znane jako blokowe lub kowadełkowe. Warstwy wozówkowe przekrywane są na przemian warstwami główkowymi.

2. Wiązanie krzyżykowe – tak jak w wiązaniu pospolitym, z tą różnicą , że co druga warstwa wozówkowa jest przesunięta o pół cegły.

3. Wiązanie polskie – dwie tak samo zbudowane przesunięcie względem siebie o ¾ cegły warstwy. Kazda warstwa wozówkowo- główkowa.

4. Wiązanie wielorzędowe – mur składa się z powtarzających się pasów poziomych sześciowarstwowych

1. Nadproża i schody:

Nadproża – jest to belkowy element konstrukcyjny zamykający otwór okienny lub drzwiowy od góry. Umożliwia on bezpieczne przenoszenie ciężaru ścian i stropów wyższych kondygnacji oraz elementów je obciążających.

1. Nadproża ceramiczne – stosuje się do otworów o niewielkich rozpiętościach. Stosuje się cegły połączone zaprawą i zbrojenie w spoiwach.

2. Nadproża z belek stalowych – wykonuje się z dwuteowników lub ceowników. Stosuje się przy dużych otworach gdy występuje duże obciążenie.

3. Nadproża zespolone – składają się z prefabrykatu montowanego bezpośrednio nad otworem oraz części uzupełniającej wykonanej na budowie. Kształtki prefabrykowane typu U są alternatywą dla tradycyjnego deskowania.

4. Nadproża prefabrykowane typu L – mają wymiary od 120 do 270 cm – moduł wynosi 30 cm. Rozróżnia się trzy typy belek nadprożowych L :

N do ścian nośnych obciążonych stropami,

D do ścian działowych,

S do ścian nośnych nieobciążonych stropami.

Wieniec – jest elementem konstrukcyjnym w kształcie belek opasujących ściany nośne budynku. Zabezpiecza ściany przed ich rozsuwaniem lub przewróceniem. Umożliwia również zakotwienie i usztywnienie konstrukcji stropu.

Zbrojenie standardowo stanowią 4 pręty o średnicy 10-16mm połączone strzemionami o średnicy 5-6 mm, rozmieszczone w odstępach co 200-350 mm. Wysokość wieńca nie powinna być mniejsza niż wysokość stropu, a szerokość zależnie od rodzaju stropu, nie mniejsza niż 10-18 mm.

Klatka schodowa – jest to wydzielony fragment przestrzeni w budynku w postaci pomieszczenia lub funkcjonalnie wyodrębnionej jej części, w której znajdują się schody.

Elementy klatki schodowej:

1. bieg schodów

2. stopień

3. spocznik piętrowy

4. spocznik międzypiętrowy

5. cokolik

6. balustrada

Podział schodów:

1. ze względu na położenie:

- wewnętrzne,

- zewnętrzne,

- terenowe

1. ze względu na kierunek wchodzenia:

- proste,

- lewoskrętne,

- prawoskrętne

1. ze względu na liczbę schodów:

- jednobiegunowe,

- dwubiegunowe,

- wielobiegunowe

1. ze względu na układ i kształt biegów:

- proste,

- łamane,

- powrotne,

- zabiegowe,

- kręcone,

- wachlarzowe,

- kręte

Przepisy dotyczące zastosowania i wymiarów schodów:

Schody, będące ważnym elementem budynków, muszą być wykonywane zgodnie z obowiązującymi wymaganiami technicznymi. Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2m przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku.

1. Stropy:

Stropy – poziome przegrody dzielące budynki na kondygnacje. Składają się z konstrukcji nośnej oraz zależnie od funkcji jaką spełniają – podłogi, podsufitki i izolacji.

W zależności od rodzaju materiałów stosowanych na konstrukcję nośną rozróżnia się:

1. stropy drewniane,

2. stropy stalowe,

3. stropy stalowo-betonowe,

4. stropy stalowo-ceramiczne,

5. stropy ceramiczno- żelbetowe

6. stropy z betonu sprężonego.

Ze względu na przeznaczenie funkcjonalne:

1. międzykondygnacyjny,

2. nad podziemiami,

3. poddasza

4. stropodachy

Pod względem konstrukcyjnym:

1. stropy belkowe,

2. płytowe zbrojone jednokierunkowo,

3. płytowe zbrojone wielokierunkowe,

4. płytowo- żebrowe,

5. gęstożebrowe

Funkcje konstrukcji nośnej:

Przenosi ciężar własny, obciążenie użytkowe od ścian działowych, usztywnia budynek w kierunku poziomym

Stropy jako tarcze usztywniają budynek i przejmują obciążenia wiatrem, przekazują je na ściany poprzeczne Usztywnienie jest tym skuteczniejsze im stropy są lepiej zakotwiczone w ścianie. Rodzaj zakotwiczenia zależy od rodzaju stropu(stropy żelbetowe-najlepsze usztywnienie)

Stropy muszą spełniać wymagania:

1. wytrzymałości,

2. sztywności,

3. ognioodporności,

4. izolacji cieplnej,

5. izolacji akustycznej,

6. trwałości,

7. muszą być możliwie lekkie i mieć jak najmniejszą grubość.

STROPY BELKOWE

Strop Kleina

Stosuję się najczęściej stalowe walcowate belki dwuteowe o rozstawie 1,2-1,8 mn i rozpiętości 6,0 m z wypełnieniem z płyty Kleina ceramicznej, lekkiej, półciężkiej i ciężkiej. Płyta zbrojona bednarką o przekroju poprzecznym od 1 x 20 do 2 x 30 mm lub prętami o średnicy od 5,5 do 8 mm. Cegły układa się na zaprawie cementowej. Jako wypełnienie między belkami stalowymi można stosować płyty żelbetowe prefabrykowane, np. płyty WPS (eliminuje się deskowanie i skraca czas wykonania stropu). Płyty WPS mają szerokość 0,4m i grubość 80 mm

Zalety:

1. konstrukcja łatwa, bez dodatkowego osłonięcia,

2. nadaje się do wszystkich rodzajów budynków,

3. lekkie,

4. proste i szybkie w wykonaniu,

5. łatwe do przebudowania

Wady:

1. mniej wytrzymałe od stropów żelbetowych,

2. nieodporne na działanie ognia,

3. gorsze właściwości akustyczne,

4. korozje,

5. podatne na zmianę wilgotności i temperatury,

Elementy stropu drewnianego:

1. podłoga

2. ślepy pułap,

3. podsufitka,

4. izolacja.

Rozstaw belek na ogół co 0,8-1,2m, a desek co 0,4-0,5m

STROPY PŁYTOWE

Są wykonane jako żelbetowe monolityczne, monolityczno-prefabrykowane bądź prefabrykowane.

1. Płyta jednokierunkowo zbrojona utwierdzona jednostronnie

2. Płyta jednokierunkowo zbrojona utwierdzona oparta swobodnie na dwóch podporach równoległych

3. Płyta jednokierunkowo zbrojona ciągła oparta na podporach równoległych

4. Płyta jednokierunkowo zbrojona oparta swobodni na obodzie

Strop Akermana

Strop monolityczny z wypełnieniem pustakami ceramicznymi. Pustaki mają wysokość 150,180,200 lub 220mm długość 195mm(odmiana 200mm) i 295mm (odmiana 300).

Strop Ceram

Składa się z prefabrykowanych belek stalowo-ceramicznych, pustaków ceramicznych i betonu monolitycznego(nadbetonu) klasy co najmniej C12/15. Długość 2370-7170 mm ( stropowanie co 300mm). Rozkład osiowy 40,45,50,60. Typy belek: Typ A(do użycia pustak typu A), Typu B. Prefabrykowane belki stropu Ceram można opierać na ścianach grubości nie mniejszej niż 190 mm lub wbetonować w podciągi

Stropy Fert

Rozstaw osiowy żeber: 400,450,600 mm. Rozpiętość modularna 2,37-6,0 m, ze stropowaniem co 0,3m, a wysokość konstrukcji 230 lub 240 mm

Strop EF

Osiowy rozstaw żeber 450 mm. Stosuje się EF45/20 EF45/23 EF45/26 EF45/30

Strop Teriva

Składa się z kratownicowa tych belek prefabrykowanych ze stopką betonową, pustaków betonowych ( z betonów lekkich) i betonu monolitycznego (nadbetonu). Rozstaw osiowy belek 2,4-7,1 m. Wysokość kondygnacji Teriva 40-26,5;34,0 m

1. Dach:

Dach jest elementem zamykającym budynek i chroniącym go od góry przed opadami atmosferycznymi, wiatrem i zmianami temperatury. Składa się z konstrukcji nośnej, warstwy izolacji termicznej i pokrycia. Dodatkowo wzbogacony w instalację odgromową i urządzenia do odprowadzania wody

Konstrukcja może być wykonana z drewna, metalu lub betonu zbrojonego.

Przestrzeń między stropem najwyższej kondygnacji, a pokryciem nazywa się poddaszem. 2,4-2,8 m – wysokość użytkowa

1. poddasze użytkowe ze ścianami kolankowymi cofniętymi do wnętrza,

2. poddasze użytkowe ze ścianami kolankowymi podniesionymi nad ścianami zewnętrznymi budynku

3. poddasze nieużytkowe nad pełną kondygnacją, pełniące rolę strychu.

Powierzchnie dachu tworzą połacie dachowe. Nazwy linii ograniczające połacie: kalenica, okap, naroże, kos, szczyt

Kształty dachów:

1. jednospadkowy,

2. dwuspadkowy,

3. naczółkowy,

4. półszczytowy,

5. czterospadkowy,

6. mansardowy,

7. wielopołaciowy,

8. namiotowy,

9. wieżowy,

10. kopulasty,

11. hełmowy.

Dach otwarty – układ warstw materiałów pozwala na dotarcie wiatru od spodu pokrycia

Dach zamknięty – pokrycie jest zasłonięte od spodu poszyciem lub membraną ułożoną na termoizolacji.

Więźby dachowe:

1. rozporowe – krokwiowa, jętkowa

2. bezrozporowe – płatwiowa, płatwiowo-kleszczowa

3. mieszane – mansardowe

Materiał pokrycia dachów:

1. drewniane,

2. stalowe,

3. bitumiczne,

4. ceramiczne,

5. cementowe

Warstwy dachu:

1. bez izolacji termicznej,

2. z izolacją termiczną na całej wysokości krokwi,

3. z izolacją termiczną na części wysokości krokwi

Dachy wentylacja:

1. jednokanałowa pojedyncza szczelina wentylacyjna

2. dwukanałowa

3. w poddaszu nieużytkowym.

1. Stropodach:

Stropodach- strop nad ostatnią kondygnacją budynku, pełniący również funkcję dachu. Stosowane w budynkach z dachami płaskimi, przy spadku połaci dachowej o 10%

Stropodachy dzielą się na:

1. nieocieplane (tylko kondygnacja nośna i hydroizolacja, stosowane w budynkach nieogrzewanych, wiatach)

2. ocieplane

Stropodachy ocieplane:

1. pełne

- niewentylowane,

- tradycyjne,

- odwrócone

1. odpowietrzane

2. wentylowane

- jednodzielne : kanalikowe, szczelinowe

- dwudzielne : przełazowy, nieprzełazowy

Stropodach pełny niewentylowany - wszystkie warstwy stropodachu szczelnie przylegają do siebie. Obecność szczelin i kanalików umożliwiają wentylację warstw stropodachu.

Stropodach pełny o tradycyjnym układzie warstw - hydroizolacje stanowi wierzchnia warstwa stropodachu.

Stropodach pełny o odwróconym układzie warstw - hydroizolacja znajduje się pod warstwą izolacji termicznej.

Stropodach odpowietrzany – odmiana stropodachów pełnych, w których pod pokrycie z papy wprowadzana jest warstwa podkładowej papy perforowanej umożliwiającej odprowadzanie nadmiaru powietrza i pary wodnej przenikających z wnętrza budynku.

Stropodach wentylowany :

1. konstrukcja nośna,

2. paroizolacja,

3. izolacja termiczna,

4. szczelina powietrzna (przestrzeń wentylowana),

5. pokrycie dachowe (konstrukcja wsporcza i hydroizolacja)

Konstrukcja nośna – strop ostatniej kondygnacji

Paroizolacja – folie polietylowe, aluminiowe z polichlorku winylu, aluminiowe, papy bitumiczne

Konstrukcja wsporna – tworzy przestrzeń wentylowaną między izolacją cieplną, a hydroizolacją, musi przenosić obciążenia od śniegu i wiatru.

Izolacja termiczna – minimalizuje straty ciepła, zapewnia komfort cieplny.

Hydroizolacja – wykonywana z materiałów bitumicznych lub tworzyw sztucznych, odprowadza wody opadowe i chroni pozostałe warstwy przed działaniem czynników atmosferycznych.

1. Kominy:

Kanały dymowe – podłącza się do nich kotły na paliwa stałe i kominki. Do ich budowy konieczne jest używanie materiałów odpornych na wysoką temperaturę, a w czasie pożaru nagromadzonej w nich sadzy. Materiały odporne na ta wysoką temperaturę: cegłą pełna ceramiczna, kształtki ceramiczne, szamotowe, stanowiące element kominów prefabrykowanych.

Kanały spalinowe – podłącza się do nich urządzenia grzewcze na gaz i olej. Kanały te można murować z cegieł pełnych, silikatowych lub z pustaków, ale zawsze konieczne jest wstawienie do środka elementów wykonywanych z materiałów kwasoodpornych: stal lub krzemionka. Spaliny z kotłów na gaz i olej mają niską temperaturę i zawarta w nich para wodna ulega skropleniu na wewnętrznych ścianach komina, wchodzi w reakcję ze związkami siarki tworząc bardzo agresywny chemicznie związek, który powodowałby bardzo szybkie niszczenie tradycyjnych materiałów do budowy kominów.

Kanały wentylacyjne – w domach z wentylacją grawitacyjną służą do odprowadzania na zewnątrz zużytego powietrza. Nie muszą być odporne ani na wysoką temperaturę, ani na działanie agresywnego kondensatu, stąd wybór materiałów nadających się do ich budowy jest największy.

Przewody dymowe:

1. dachy o kącie nachylenia ≤12® - wyloty przewodów powinny znajdować się co najmniej 0,6m powyżej poziomu kalenicy

2. dachy o kacie nachylenia≥12® zależnie od pokrycia

- łatwopalne – wyloty powinny znajdować się co najmniej 0,6 m powyżej poziomu kalenicy,

- niepalne, niezapalne, trudno zapalne – wyloty powinny znajdować się co najmniej 0,3 m wyżej od powierzchni dachu oraz w odległości mierzonej w kierunku poziomym od tej powierzchni co najmniej 1,0 m

c) przy usytuowaniu komina obok elementów budynku stanowiącego przeszkodę, przewody powinny znajdować się ponadto:

- ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12° w dół od poziomu najwyższej przeszkody dla kominów znajdujących się w odległości 3-10m od tej przeszkody przy dachach stromych

- co najmniej na poziomie górnej krawędzi – przeszkody dla kominów usytuowanych w odległości 1,5-3,0m

Przewody wentylacyjne:

1. należy prowadzić od wlotu do wylotu komina,

2. w kominach powinny być wykonane boczne otwory wlotowe,

3. dopuszcza się górne otwory wlotowe pod warunkiem stosowania nasad blaszanych nad wlotem

Nasada kominowa: materiały murowane – cegła pełna, prefabrykowane – kształtki.

Kominy prefabrykowane – z elementów prefabrykowanych można budować: przewody dymowe i spalinowe; wewnętrzne kwasoodporne rury; obudowy z pustaków keramzytobetonowych; ocieplenia z wełny mineralnej.