1
Definicje systemu politycznego :
*wg Franciszka Ryszki- „rzeczywiste zależności między podmiotami działań politycznych wedle ich stosunku do władzy”
*W ujęciu instytucjonalnym-pogląd zapoczątkowany przez G.Jellinka i kontynuowany przez Webera,że system polityczny można utożsamiać z ustrojem państwowym.
*W ujęciu strukturalno-funkcjonalnym-dynamiczny proces polityczny zachodzący w obrębie poszczególnych wspólnot takich jak :państwa, partii politycznych,związków zawodowych
*System polityczny-to ogół organów państwowych,partii politycznych,organizacji i grup społecznych formalnych i nieformalnych uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.
2
Analiza systemowa Davida Eastona (etapy i znaczenie)
3
Elementy i funkcje systemu politycznego
Elementy systemu politycznego :
- Elementy podmiotowe :
*organy władzy
*partie polityczne
*grupy nacisku ( interesu)
*grupy społeczne
- Elementy rzeczowe
*interesy grupowe np. podwyżka dla nauczycieli
*interesy wspólnotowe
*wartości – ideologia i kultura polityczna
*cele polityczne zewnętrzne i wewnętrzne
Funkcje systemu politycznego :
*regulacyjna
*mediacyjna
*adaptacyjna(przystosowanie się do rzeczywistości)
*innowacyjna ( wprowadzenie nowych rozwiązań)
4
Historyczne przesłanki rozwoju systemów politycznych
5
Klasyfikacja systemów politycznych ze względu na reżim polityczny:
biurokratyczno-militarystyczne (Ameryka Pd);
Autorytarny korporacjonizm- system rządów Salazara w Portugalii, Dollfussa w Austrii, Franco w Hiszpanii, Mussoliniego we Włoszech; opiera się na organizowanej demokracji oraz ograniczaniu konfliktów w sposób administracyjny, dzięki wypracowanemu przez państwo systemowi regulacji stosunków społecznych;
postkolonialno-mobilizujące (Afryka)- konsekwencja słabej tradycji autorytaryzmu, sztuczny charakter granic postkolonialnych,; podziały etniczne, lingwistyczne, religijne; słabość administracyjnej biurokracji; narażone na występowanie licznych puczów wojskowych, co prowadzi do osobistej władzy jednostki;
„rasowe i etniczne demokracje” (dawna Rodezja, dzisiejsza RPA);
reżimy religijne (Iran);
- Posttotalitarne reżimy autorytarne (destabilizujące się od poł. lat 50. XX w. ustroje państw Europy Wschodniej; konsultacyjno-autorytarne (NRD, Rumunia, Bułgaria); quasi-konsultacyjno-autorytarne (Czechosłowacja przed 1968, Polska, Węgry); pluralistyczno-autorytarne z tendencjami do demokratyzacji (Polska w latach 80. i Jugosławia po 1966).
6
Rodzaje reżimów autorytarnych (biurokratyczno-militarystyczne, autorytarny korporacjonizm, postkolonialno-mobilizujące, rasowe i etniczne demokracje, reżimy religijne, posttotalitarne autorytarne reżimy)
7
Klasyfikacja systemów politycznych ze względu na organizację aparatu państwowego (monarchia i republika, systemy parlamentarno-gabinetowy, gabinetowo-parlamentarny, prezydencki, mieszany, parlamentarno-komitetowy,
Prezydialne formy rządów występują w formie monarchicznej (Niemcy cesarskie od 1871 r.) i republikańskiej.
Prezydialne formy republikańskie:
System prezydencki w USA (prezydent jako głowa państwa, szef rządu i odpowiedzialny minister);
System prezydencki w Ameryce Łacińskiej (prezydent jako głowa państwa i szef rządu, ale ograniczony przez gabinet);
System kolegialny w Szwajcarii (głową państwa jest organ kolektywny – 7-osobowa Rada Związkowa, będący jednocześnie rządem
Forma monarchiczna parlamentarnych systemów rządów – dominacja premiera nad monarchą (kraje skandynawskie);
Forma republikańska parlamentarnych systemów rządów- podział kompetencji pomiędzy głową państwa i rządem (III i IV Republika Francuska); przewaga szefa rządu (dominacja kanclerza w RFN); hegemonia prezydenta (Republika Weimarska, Grecja, Finlandia); dominacja parlamentu kosztem osłabionej egzekutywy (konstytucja jakobińska z 1793r.)
8
Na czym polega różnica pomiędzy formą monarchiczną a republikańską parlamentarnych systemów rządów?
9
Klasyfikacja systemów politycznych ze względu na struktury terytorialno-administracyjne państwa (państwa unitarne zdecentralizowane i scentralizowane, złożone – unia personalna, realna, federacje i konfederacje, autonomia)
1)Państwo unitarne (proste):
a) Państwa unitarne zdecentralizowane –organy regionalne są tworzone niezależnie od organów centralnych (Japonia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania);
b) Państwa unitarne scentralizowane- podporządkowanie organów regionalnych centrum (Finlandia, Holandia)
2. Państwa złożone
Formy państwa złożonego:
Unia personalna- związek dwóch lub więcej państw zawiązany poprzez osobę wspólnej głowy państwa z zachowaniem odrębnego systemu instytucji państwowych, systemu politycznego lub ustroju (unia Anglii z Holandią 1688-1702; unia Polski z Litwą 1385-1569; współcześnie królowa Wielkiej Brytanii jest głową państw takich jak: Kanada, Belize, Wyspy Salomona itp.)
b) Unia realna- związek dwóch lub więcej państw, będących podmiotem prawa międzynarodowego; wspólne rozwiązywanie spraw, zagranicznych, finansowych; wspólne instytucje polityczne, parlament, rząd, waluta; odrębne: wojsko, urzędy, sądownictwo, skarb (Unia lubelska 1569)
c) Konfederacja- związek państw powołany w celu realizacji wspólnych zamierzeń; organy konfederacji wykonują władzę za pośrednictwem organów państw członkowskich; brak prawnego ograniczenia suwerenności poszczególnych państw; zachowanie osobowości międzynarodowej; wspólny organ w postaci zgromadzenia parlamentarnego (USA w okresie wojny secesyjnej 1861-1865)
d) Federacja- państwo związkowe, którego części składowe (stany, landy, prowincje, kantony) posiadają samodzielność prawną i określony zakres samodzielności politycznej, własny podział administracyjny; wspólny federalny rząd; terytorium nie jest jednolitą całością; podmioty federacji posiadają władzę ustrojodawczą i ustawodawczą, maja prawo przyjęcia własnej konstytucji, zgodnej z ustawodawstwem federacji; podwójne obywatelstwo; dwuizbowy parlament związkowy- zasada równego przedstawicielstwa (po 2 z każdej części-USA) lub zasada zróżnicowanego przedstawicielstwa (Austria, Kanada RFN);
3. Autonomia- samodzielność ograniczona; prowadzenie działalności np. autonomicznych parlamentów pod nadzorem organów centralnych, wyznaczających pełnomocnika (gubernatora w Finlandii lub komisarza w Danii); przyczyny:
*Położenie wyspiarskie (Grenlandia w składzie Danii, Wyspy Alandzkie w składzie Finlandii);
*Ekonomiczne (Baskowie, Flandria, Katalonia, Walonia, Sycylia Brytania, Walia);
*Etniczne, językowe, religijne
*Historyczne (Szkocja, regiony Hiszpanii)
10
System wyborczy :Procedura ustalania wyników wyborów poprzez przeliczanie liczby oddanych głosów na poszczególne partie (lub kandydatów) w uzyskane przez nie mandaty,
a także ogół norm regulujących czynne i bierne prawo wyborcze.
Elementy systemu wyborczego :
*kształt okręgów wyborczych(charakter społeczno-geograficzny)
*rozmiar okręgu wyborczego(liczba mandatów do obsadzenia)
*uprawnienia wyborcy zależne od struktury głosowania,
*progi wyborcze,
*sposób obliczania i rozdzielania mandatów,
*formuła wyborcza ( metoda przeliczania głosów na mandaty )
Funkcje systemu politycznego:
- regulacyjna
- mediacyjna
- adaptacyjna
- innowacyjna
11
Systemy większościowe :
Procedury większości względnej :
JEDNOMANDATOWE OKRĘGI WYBORCZE :
Głosowanie odbywa się w okręgach jednomandatowych. Do uzyskania mandatu potrzeba uzyskanie względnej większości głosów przez kandydata, czyli uzyskanie większej ilości głosów niż każdy inny kandydat z osobna. Stosowany jest np. w Wielkiej Brytanii czy USA.
WIELOMANDATOWE OKRĘGI WYBORCZE :
Głosowanie odbywa się w okręgach wielomandatowych. Każdy wyborca dysponuje tyloma głosami ile jest mandatów do obsadzenia w okręgu. Wybrani są ci kandydaci, którzy uzyskali kolejne największe ilości głosów. Stosowany np. w Polsce w wyborach senackich czy Luksemburgu.
Procedury większości absolutnej :
JEDNOMANDATOWE OKRĘGI WYBORCZE
A) System powtórnego głosowania :
Wybory przeprowadza się w okręgach jednomandatowych. Do uzyskania mandatu w I turze niezbędne jest uzyskanie bezwzględnej większości głosów (ponad 50 % ważnie oddanych głosów). Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska takiego poziomu poparcia odbywa się druga tura, w której bierze udział dwóch kandydatów, którzy w I turze uzyskali największe poparcie wyborców lub też biorą udział kandydaci, którzy otrzymali w I turze pewne procentowo uzyskane poparcie (we Francji jest to 12,5 % głosów). Do zdobycia mandatu w II turze wystarcza większość względna. Stosowany np. we Francji.
B) System alternatywnego głosowania :
Wybory przeprowadzane są w okręgach jednomandatowych w jednej turze. Każdy wyborca szereguje kandydatów począwszy od tego, którego popiera najsilniej, do tego, którego popiera najmniej. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie uzyska bezwzględnej większości eliminuje się kandydata z najmniejszą ilością głosów, a jego poparcie rozdzielane jest kandydatom wskazanym przez jego wyborców na kolejnym miejscu. Proces ten ponawia się do czasu uzyskania przez jednego z kandydatów bezwzględnej większości głosów. Stosowany np. w Australii.
WIELOMANDATOWE OKRĘGI WYBORCZE
A) System powtórnego głosowania :
Zasady analogiczne jak w systemie powtórnego głosowania w okręgach jednomandatowych, z tym, że do drugiej tury przechodzi podwójna liczba kandydatów w stosunku do nieobsadzonych mandatów.
B) System alternatywnego głosowania :
Zasady analogiczne jak w systemie alternatywnego głosowania w okręgach jednomandatowych.
12
2. system wyborczy proporcjonalny – stosowany w okręgach wielomandatowych, polega na tym, że podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio (proporcjonalnie) do liczby głosów zebranych przez każdą z nich. Zasada proporcjonalności prawa wyborczego może być stosowana tylko wtedy, gdy tworzy się okręgi wielomandatowe i gdy istnieją zwalczające się partie polityczne, przystępujące do wyborów z własnymi programami i z osobnymi listami kandydatów.
Podział mandatów ustalany jest według różnorodnych metod matematycznych (np. d’Hondta, Sainte-Lague).
Zastosowanie systemu wyborczego proporcjonalnego wiąże się często z istnieniem list krajowych oraz tzw. progów wyborczych (jeśli partia nie przekroczy określonego prawem minimum głosów - np. w Turcji 10%, w Szwecji 4%, w Polsce 5% dla partii oraz 8% dla koalicji partyjnych - nie bierze udziału w proporcjonalnym podziale mandatów).
Zaletą systemu proporcjonalnego jest to, iż skład polityczny parlamentu odbija mniej więcej wiernie układ sił politycznych w społeczeństwie. Słabość tego systemu ujawnia się dopiero wtedy, gdy przychodzi do podejmowania przez parlament decyzji. System ten sprzyja bowiem rozbiciu parlamentu. Wymaga tworzenia koalicji rządowych. Tak budowane rządy są bardzo często mało stabilne.
W niektórych państwach starano się połączyć elementy obu systemów tworząc w efekcie tzw. system mieszany. Przykładem zastosowania takiego systemu są Niemcy, które chcąc zabezpieczyć się przed niestabilnością polityczną cechującą przedwojenną Republikę Weimarską, ustanowiły mieszaną ordynację wyborczą faworyzującą większe partie. Połowa posłów wybierana jest według zasad reprezentacji proporcjonalnej, pozostali zwykłą większością głosów w jednomandatowych okręgach. Co więcej, w podziale mandatów uczestniczą tylko te partie, które uzyskały poparcie przynajmniej 5% wyborców z wyborów proporcjonalnych lub 3 mandaty z wyborów większościowych.
13
Systemy mieszane :(Polegają na tym, że część parlamentarzystów wybiera się w trybie większościowym, a pozostałą część-proporcjonalnym. Każdy wyborca dysponuje więc dwoma głosami: jeden oddaje na kandydata w jednomandatowym okręgu, zaś drugi na listę w okręgu wielomandatowym.).Mieszane systemy wyborcze mają w zamierzeniu ich twórców połączyć zalety ordynacji większościowej i proporcjonalnej oraz zredukować wady każdej z nich. Dzięki wyborom w okręgach jednomandatowych następuje wzmocnienie najsilniejszych ugrupowań, co działa korzystnie na jakość pracy parlamentu. Jednocześnie ze względu na częściową zasadę proporcjonalności, można ten efekt osiągnąć bez konieczności ponoszenia ceny utraty reprezentatywności legislatywy. Stronnictwa, których kandydaci nie mają szans na zwycięstwo w okręgach jednomandatowych, mogą liczyć na wprowadzenie do parlamentu swoich przedstawicieli z list partyjnych. Pewną wadą systemów mieszanych jest natomiast stosunkowo skomplikowany sposób głosowania.
System semi-proporcjonalny :
A) System listy niepełnej :
Wykorzystywany w okręgach trzy mandatowych. dwa mandaty otrzymują kandydaci z listy, która otrzymała największą liczbę głosów, zaś trzeci lista, która uzyskała drugą kolejną liczbę głosów. Stosowany np. w wyborach do izb wyższych Meksyku i Boliwii.
B) SNTV (The Single Non-Transferable Vote) :
System ten polega na tym, że w okręgu wielomandatowym wyborca ma możliwość głosowania wyłącznie na jednego kandydata spośród wszystkich umieszczonych na jednej wspólnej liście, zaś mandaty otrzymują kolejno kandydaci z największą liczbą oddanych głosów.
C) Metoda Bordy :
System ten może być uznany za pośredni pomiędzy systemem głosowania alternatywnego a systemem STV. Stosowany jest w małych okręgach wyborczych liczących od jednego do kilku mandatów, przy czym w okręgach jednomandatowych jest on systemem większościowym. Polega on na tym, że, w wersji klasycznej, wyborca szereguje wszystkich kandydatów w kolejności od najbardziej do najmniej pożądanego, przyznając im tym samym punkty. Pierwszy z kandydatów otrzymuje tyle punków, ilu jest kandydatów, kolejni otrzymują zaś po jeden punkt mniej, w zależności od zajmowanego miejsca (gdy jest pięciu kandydatów, to pierwszy otrzymuje 5 punktów, drugi – 4, trzeci -3, czwarty – 2 i ostatni – 1). Istnieje również zmodyfikowana odmiana tej metody, zgonie z którą kolejni kandydaci otrzymują 1, 1/2, 1/3 1/4, 1/5 punktu itd. W wyborach mandaty uzyskuje kandydat bądź kandydaci, w licznie równiej liczbie mandatów w okręgu, którzy otrzymali największą liczbę punktów. Zgodnie z wersją klasyczną obsadzany jest urząd prezydenta Kiribati, zaś wersja zmodyfikowana obowiązuje w wyborach parlamentarnych w Nauru oraz w Słowenii (dla mandatów kandydatów mniejszości narodowych).
14
Formuła d’Hondta :Formuła d’Hondta należy do grupy tzw. formuł największych średnich. Polega ona na tym, iż liczbę wszystkich głosów uzyskanych przez konkretną partię polityczną w danym okręgu dzielimy przez kolejne liczby całkowite (1, 2, 3, 4 itd.). Taki zabieg powtarzamy z głosami pozostałych partii politycznych w danym okręgu wyborczym. Mandaty uzyskują te partie, które otrzymały kolejne najwyższe wyniki, uzyskane z tak przeprowadzonej operacji. A jeżeli chodzi o przydział mandatów poszczególnym kandydatom, otrzymują je ci, którzy w ramach danej listy partyjnej zdobyli największą liczbę głosów. Czyli jeżeli w wyniku przedstawionego powyżej działania partia X otrzymuje dwa mandaty, to przypadają one dwóm kandydatom z listy partii X, którzy uzyskali najwięcej głosów.
Formuła Saint-Lagué :Liczby głosów oddane na poszczególne listy dzieli się przez kolejne liczby nieparzasty (1,3,5,7) w ilości równej ilości mandatów do obsadzsenia.Mandaty otrzymują te listy ,które posiadają kolejne największe ilorazy (stosowana m.in. na Łotwie i w Izraelu).
Metoda Hagenbacha-Bischoffa (H-B) :Wyniki poszczególnych list partyjnych dzieli się przez dzielnik wyborczy,którym jest iloraz ważnie oddanych głosów oraz ilość mandatów do obsadzenia powiększonej o jeden mandat fikcyjny(liczby całkowite z tego działania oznaczają liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne listy).
Liczba oddanych głosów/(liczba ogółem/liczba mandatów+1 mandat fikcyjny)
Metoda Hare’a Niemeyera (metoda stosowana do podziału mandatów w systemach wyborczych opartych na proporcjonalnej reprezentacji z listami partyjnymi. Nazywana jest także metodą matematycznej proporcji lub największej reszty. )
Oblicza się tzw. stały iloraz wyborczy poprzez podzielenie ogólnej liczby głosów oddanych w skali całego kraju przez ogólną liczbę mandatów do obsadzenia w wyborach.Kandydat, który ouzyskał liczbę głosów równą lub większą ilorazowi wyborczemu,otrzymuje mandat co oznacza skreślenie z listy kandydatów.
Liczba oddanych głosów(liczba ogółu/liczba mandatów)
Metoda największych reszt : (Przykład) :
120 000 A 3,25 → 3 → 0,25
100 000 B 2,13 → 2 → 0,13
80 000 C 0,96 → 0 → 0,96 → 1
50 000 D 0,76 → 0 → 0,76 → 1
Metoda największej średniej : (Przykład) :
120 000 A 120 000/(3+1)
100 000 B 100 000/(2+1)
80 000 C 80 000/(0+1)
00 D 50 000/(0+1)
Metoda Imperiali :Wyniki poszczególnych partii dzieli się poprzez dzielnik wyborczy,którym jest iloraz liczby ważnie oddanych głosów oraz ilości mandatów do obsadzenia powiększonej o dwa mandaty fikcyjne(liczby całkowite z tego działania oznaczają liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne listy).W sytuacji,gdy pozostaną mandaty nieobsadzone stosuje się metodę największej reszty.
Liczba oddanych głosów(liczba ogółem/liczba mandatów+2 mandaty fikcyjne)
Metoda Droopa :Wyniki poszczególnych list partyjnych dzieli się poprzez dzielnik wyborczy,którym jest powiększony o jeden iloraz liczby ważnie oddanych głosów oraz ilości mandatów do obsadzenia powiększonej o jeden mandat fikcyjny(liczby całkowite z tego działania oznaczają liczbę mandatów uzyskanych przez poszczególne listy).W sytuacji gdy pozostaną mandaty nieobsadzone stosuje się metodę największej reszty zgodnie z którą mandaty dodatkowe przyznaje się kolejno ugrupowaniom,które posiadają największe reszty z danego dzielenia.
Liczba oddanych głosów /[(liczba ogółem/liczba mandatów+1)+1]
Przykład : (okręg siedmiomandatowy)
Liczba głosów ważnie oddanych : 375 000
- partia A: 120 000
- partia B: 105 000
- partia C: 80 000
- partia D: 45 000
- partia E: 25 000
A: 120 000/[(375 000/7+1)+1]=2,56 → 2 mandaty
B: 105 000/[(375 000/7+1)+1]=2,24 → 2 mandaty
C: 80 000/[(375 000/7+1)+1]=1,71 → 1 mandat
D: 45 000/[(375 000/7+1)+1]=0,96 → O mandatów
E: 25 000/[(375 000/7+1)+1]=0.53 → O mandatów
Otrzymano 5 z 7 mandatów
15
System większości względnej w USA
Głosowanie odbywa się w okręgach jednomandatowych. Do uzyskania mandatu trzeba uzyskać większą ilość głosów niż każdy inny kandydat z osobna.
Istota tej formuły polega właśnie na tym, że miejsce w parlamencie z danego okręgu otrzymuje tylko jeden kandydat, zgodnie z zasadą „zwycięzca bierze wszystko” Pozostali ubiegający się o elekcję, bez względu na wielkość poparcia jakie uzyskali, mandatu nie otrzymują. Ustrój polityczny w USA określa się jako system prezydencki.
Kongres dwuizbowy parlament, najwyższy organ przedstawicielski i zasadniczy organ władzy ustawodawczej w Stanach Zjednoczonych. Składa się z dwóch Izb:
Izba niższa (Izba Reprezentantów)– co 2 lata
Izba wyższa-( Senat) złożony jest ze 100 członków, których kadencja wynosi 6 lat, z tym, że co 2 lata wymieniana jest 1/3 składu izby. Senatorowie reprezentują stany.
16
Wielka Brytania - jest monarchia parlamentarna, w ramach której funkcjonuje system gabinetowo-parlamentarny. System dwupartyjny, lecz rządzi jedna partia.
Parlament Zjednoczonego Królestwa składa się z dwóch Izb:
-Izby Lordów -Izba Lordów nie jest wybieralna. Składa się z lordów duchownych, arcybiskupów, osób z tytułami. Izba Lordów oprócz funkcji ustawodawczej pełni również funkcje sądownicze jako najwyższy trybunał apelacyjny. Łącznie prawo do zasiadania w Izbie Lordów posiada ok. 1 200 osób.
-Izby Gmin- podział na okręgi wyborcze. W ostatnich wyborach do Izby Gmin wybrano 659 posłów. Liczba posłów odpowiada liczbie jednomandatowych okręgów
Kadencja Izby Gmin- trwa maksymalnie pięć lat, ale nie jest to sztywny termin. Królowa na wniosek premiera może rozwiązać parlament w dowolnym momencie i rozpisać wybory.
16. Wielka Brytania - jest monarchia parlamentarna, w ramach której funkcjonuje system gabinetowo-parlamentarny. System dwupartyjny, lecz rządzi jedna partia.
Parlament Zjednoczonego Królestwa składa się z dwóch Izb:
-Izby Lordów -Izba Lordów nie jest wybieralna. Składa się z lordów duchownych, arcybiskupów, osób z tytułami. Izba Lordów oprócz funkcji ustawodawczej pełni również funkcje sądownicze jako najwyższy trybunał apelacyjny. Łącznie prawo do zasiadania w Izbie Lordów posiada ok. 1 200 osób.
-Izby Gmin- podział na okręgi wyborcze. W ostatnich wyborach do Izby Gmin wybrano 659 posłów. Liczba posłów odpowiada liczbie jednomandatowych okręgów
Kadencja Izby Gmin- trwa maksymalnie pięć lat, ale nie jest to sztywny termin. Królowa na wniosek premiera może rozwiązać parlament w dowolnym momencie i rozpisać wybory.
17
Wybory do Zgromadzenia Narodowego- Wybory odbywają się w jednomandatowych okręgach wyborczych w dwóch turach. Liczba okręgów zależy od liczby ludności Francji.
Kandydaci są zgłaszani pojedynczo, przez siebie lub przez partię. W pierwszej turze głosowania (imiennego na jednego kandydata) może zostać wybrany kandydat, który otrzymał absolutną większość głosów ważnych (po odliczeniu głosów niewypełnionych i nieważnych) oraz liczby głosów równej jednej czwartej wyborców umieszczonych w spisach. Jeśli żaden z kandydatów nie spełnił tych warunków, następuje druga tura. Aby przejść do drugiej tury kandydat musi osiągnąć co najmniej 12,5% głosów wyborców. Jeśli okaże się, że tylko jeden kandydat spełnia te warunki, to do drugiej tury przechodzi również ten kandydat, który otrzymał drugą co wielkości liczbę głosów. Jeśli zaś żaden z kandydatów nie otrzymał wymaganej wielkości głosów to dwaj kandydaci, którzy otrzymali najwięcej głosów, mogą przejść do drugiej tury.
Podczas drugiej tury, mandat zdobywa ten, kto otrzyma względnie największą liczbę głosów. Przy równej liczbie głosów zostaje wybrany ten z kandydatów, który jest starszy.
System list blokowych- kilka partii stowarzyszonych, które odbyły ponad 50 % liczby miały wszystkie mandaty.
Francuski rząd, któremu przewodniczy premier .
Gabinet jest odpowiedzialny przed parlamentem
Zgromadzenie Narodowe (fr. Assemblée Nationale) jest niższą izbą parlamentu francuskiego. Składa się z 577 deputowanych (posłów) wybieranych na 5-letnią kadencję w systemie większości bezwzględnej. Podczas każdych wyborów głosowanie obejmuje cały skład Zgromadzenia Narodowego.
Senat składa się z 343 senatorów (rok 2008). Jego skład jest obierany przez około 145 tys. elektorów. Od 1 lipca 2004 r. kadencja senatora trwa 6 lat, a co 3 lata lata połowa składu izby jest wymieniana. Do 30 czerwca 2004 kadencja senatora trwała 9 lat, a co 3 lata odnawiano 1/3 składu izby.
Elektorzy to zwykle przedstawiciele władzy lokalnej.
Rada Społeczno-Ekonomiczno- składająca się z 233 członków, jest ciałem doradczym.
Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim pełnoletnim obywatelom francuskim, którzy ukończyli 18 lat (od 1974 roku), posiadają wszystkie prawa cywilne i polityczne, a bierne prawo przysługuje od 23 lat.
Wybory do Senatu
Wybory do Senatu odbywają się co trzy lata: jedna trzecia senatorów jest wtedy wybierana na okres dziewięcioletni. Senat składa się z 304 senatorów. W departamentach Francji, z których wybiera się czterech i mniej senatorów, obowiązuje ordynacja większościowa, natomiast w departamentach, w których wybiera się pięciu i więcej senatorów ordynacja proporcjonalna.
Senatorem może być wybrana osoba, która ukończyła 35 lat.
Procedura zgłaszania kandydatów w departamentach, gdzie obowiązuje zasada większości jest taka sama jak w przypadku wyborów do Zgromadzenia Narodowego. W departamentach w ordynacją proporcjonalną partia może zgłaszać listę kandydatów.
Przy obliczaniu głosów stosuje się regułę największej średniej. Mandaty z każdej listy kandydaci otrzymują według kolejności, w jakiej figurują na liście.
Parlament dzieli się na:
• Izbę wyższą - Senat Francji posiadający 348 miejsc
• Izbę niższą - Zgromadzenie Narodowe posiadające 577 miejsc
• Reprezentacja proporcjonalna (RP) według listy partyjnej
18. 1 okręg wyborczy. Liczba miejsc uzyskanych przez partie zależy od siły elektoratu. Lista partyjna – hierarchiczna. Listy partyjne w skali całego kraju. Posłowie są związani i decyzjami centrali.
Premier kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną państwa.
Rolę władzy ustawodawczej odgrywa dwuizbowy parlament (Stany generalne) :
Izba Reprezentantów (izba niższa Stanów Generalnych). Składa się ze 150 członków wybieranych na cztery lata
Senat pełni funkcję reprezentacyjną i ewentualnie może opóźniać wejście w życie ważnych ustaw. System polityczny Holandii jest wyjątkowo stabilny. jest to wyższa izba holenderskiego parlamentu – Stanów Generalnych. Obecnie w izbie zasiada 75 członków, którzy pełnią mandat w trakcie 4-letniej kadencji.
Rozmowa zakończona
18
19
20
21
System wyborczy w Niemczech jest systemem mieszanym. Stanowi on połączenie zasady większości i proporcjonalności. Połowa składu izby (obecnie 299 deputowanych) wybierana jest w okręgach jednomandatowych, gdzie mandat otrzymuje ten kandydat, który osiągnął większość względną (czyli dostał więcej głosów niż jego konkurenci). Pozostała połowa składu (również 299 deputowanych) izby pochodzi natomiast z list partyjnych, przygotowywanych przez poszczególne partie dla każdego kraju związkowego. W wyborach każdy wyborca dysponuje dwoma głosami – jeden oddaje na indywidualnego kandydata w okręgu wyborczym, natomiast drugi – na listę partyjną.
22
23
24
25
26
27
28
29
Definicja systemu partyjnego: System partyjny tworzą partie, ich układ w danym systemie politycznym oraz wzajemne relacje ( relacje konkurencji lub współpracy w ramach koalicji) na który mają wpływ jego elementy, takie jak: reguły prawne regulujące ramy działania partii oraz uwarunkowania społeczne
30
Typologia systemów partyjnych - współczesne systemy partyjne sklasyfikować można ze względu na wiele różnych kryteriów. Najbardziej rozpowszechnione są kryteria ilościowe, jakościowe i mieszane.
Kryterium ilościowe
Najstarsze i najbardziej rozpowszechnione kryterium. Odwołuje się do liczby partii prowadzących działalność w życiu publicznym, w mechanizmach sprawowania władzy publicznej. Podstawą rozróżnienia są te partie, które mają szansę zdobycia władzy i uczestniczenia w jej sprawowaniu (partie relewantne).System jednopartyjny,System dwupartyjny,System wielopartyjny.
*System dwupartyjny
*Systemy wielopartyjne: System partii dominującej