Mikrobiologia i immunologia

Oddział Lekarsko Dentystyczny II Rok                            Rok akademicki 2012/2013

                                                                                              Semestr letni IV

 

Ćwiczenie nr. 1

18.II., 20.II.13

Świat drobnoustrojów. Zasady mikroskopii. Morfologia komórek bakteryjnych.

Fizjologia bakterii. Metody hodowli bakterii.

Badanie mikroflory otoczenia (cz.I.).

 

Ćwiczenie nr. 2

25.II., 27.II.13

Sterylizacja i dezynfekcja.

Badanie mikroflory otoczenia (cz.II).

Pobieranie materiałów do badań mikrobiologicznych.

 

Ćwiczenie nr. 3

04.III., 06.III.13

Seminarium ćw. (1-2).

 

Ćwiczenie nr. 4

11.III., 13.III.13

Immunologia cz.I.

 

Ćwiczenie nr. 5

18.III., 20.III.13

Immunologia cz.II.

 

Ćwiczenie nr. 6

25.III., 27.III.13

Seminarium (ćw. 4 i 5).

 

Ćwiczenie nr. 7

08.IV., 10.IV.13

Diagnostyka mykologiczna.

Diagnostyka bakterii beztlenowych.

Choroby weneryczne.

Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń wywoływanych przez drobnoustroje z rodziny Corynebacteriaceae.

 

 

Ćwiczenie nr. 8

15.IV., 17.IV.13

Diagnostyka gruźlicy. Ziarenkowce G (+).

Bakterie ropotwórcze.

 

Ćwiczenie nr. 9

22.IV., 24.IV.13

Zakażenia wywoływane przez pałeczki G (-).

 

Ćwiczenie nr. 10

06.V., 08.V.13

Seminarium. (ćw.7- 9).

 

Ćwiczenie nr. 11

13.V., 15.V.13

Wirusologia ogólna. Wybrane zagadnienia z wirusologii szczegółowej.

 

Ćwiczenie nr. 12

20.V., 22.V.13

Antybiotykoterapia. Surowice i szczepionki.

Seminarium (ćw. 11 i 12).

Zaliczenie semestru.

 

ROZPISKA SZCZEGÓŁOWA:

 

Ćwiczenie nr. 1

Świat drobnoustrojów.

Zasady mikroskopii. Morfologia komórki bakteryjnej.

Fizjologia bakterii. Metody hodowli bakterii.

Badanie mikroflory otoczenia /cz.I./.

1. Miejsce bakterii w świecie mikroorganizmów.

2. Podstawowe różnice między bakteriami, a innymi drobnoustrojami.

3. Metody badania drobnoustrojów.

4. Technika mikroskopii:

   1. mikroskop świetlny – zasada działania,

   2. powiększenie, zdolność rozdzielcza mikroskopu, zależności,

   3. mikroskop elektronowy – zasada działania.

5. Metody badania morfologii drobnoustrojów:

   1. preparaty przyżyciowe,

   2. preparaty barwione.

6. Metody barwienia drobnoustrojów:

   1. pozytywne, negatywne,

   2. proste, złożone.

   3. barwienie drobnoustrojów metodą Grama.

7. Podział bakterii oparty na cechach morfologicznych.

8. Podstawowe elementy struktury komórki bakteryjnej – budowa, funkcje.

9. Dodatkowe elementy struktury komórki bakteryjnej – budowa, funkcje.

10. Formy atypowe i degeneracyjne bakterii.

11. Rozwój i wzrost bakterii:

    1. Substancje i czynniki niezbędne do wzrostu i rozwoju bakterii.

    2. Wymagania tlenowe:

       • bezwzględne beztlenowce

       • bezwzględne tlenowce,

       • względne beztlenowce

    3. Wymagania temperaturowe

       • bakterie psychrofilne

       • bakterie mezofilne,

       • bakterie termofilne

    4. Wpływ Ph środowiska na rozwój bakterii.

    5. Czas generacji bakterii. Fazy wzrostu bakterii.

    6. Formy L bakterii

12. Czynniki wpływające na patogenność bakterii oraz ich przystosowanie się do środowiska.

    1. Enzymy bakteryjne – rodzaje, rola, znaczenie w praktyce zawodowej.

    2. Toksyny bakteryjne – rodzaje, rola, znaczenie w praktyce medycznej.

    3. Przetrwalniki bakteryjne – przebieg procesu kiełkowania.

    4. Produkcja substancji antybiotycznych przez drobnoustroje.

13. Rozmnażanie u bakterii.

    1. Podział bezpośredni.

    2. Procesy transformacji.

    3. Procesy transdukcji – rodzaje, znaczenie.

    4. Koniugacja – przebieg procesu, rola, znaczenie plazmidów.

14. Metody hodowli bakterii.

    1. Definicje pojęć: hodowla, kolonia, pożywka.

    2. Podział podłoży bakteriologicznych /krótka charakterystyka, przykłady/:

       • ze względu na charakter składników /naturalne, syntetyczne, półsyntetyczne/,

       • ze względu na konsystencję /płynne, półpłynne, stałe/,

       • ze względu na wymagania odżywcze drobnoustrojów:

         • proste

         • złożone /wybiórczo-namnażające, wybiórczo-różnicujące/,

         • specjalne

    3. Możliwość hodowli bakterii w warunkach beztlenowych i w atmosferze CO₂.

    4. Cechy wzrostu bakterii na podłożach płynnych i stałych.

  

Ćwiczenie nr. 2

Dezynfekcja i sterylizacja

Badanie mikroflory otoczenia cz.II.

Pobieranie materiałów do badań mikrobiologicznych.

 

1. Wpływ związków chemicznych i czynników fizycznych na drobnoustroje.

   • ogólne zahamowanie metabolizmu pod wpływem głodu, ciśnienia osmotycznego,

   • wysuszenia, zmian temperatury,

   • czynniki denaturujące białka,

   • uszkodzenie osłon komórkowych,

   • uszkodzenie struktury i funkcji białek i kwasów nukleinowych.

2. Dezynfekcja.

   • definicja dezynfekcji,

   • środki chemiczne stosowane w dezynfekcji.

3. Sterylizacja.

   • definicja sterylizacji,

   • czynniki fizyczne i chemiczne wykorzystywane w procesach sterylizacji.,

   • metody sterylizacji,

   • kontrola procesów sterylizacji.

4. Filtracja przez sączki bakteryjne.

   • rodzaje filtrów,

   • kontrola działania filtrów bakteryjnych.

5. Odkażanie

   • ”idealny” środek odkażający

   • środki utleniające

   • sole metali ciężkich

   • alkohole

   • fenole i krezole

   • formaldehyde

   • detergenty

   • barwniki

6. Metodyka higienicznego  mycia (dekontaminacji) rąk.

   • Badanie obecności bakterii na skórze dłoni nieodkażonych i odkażonych

7. Pobieranie wybranych materiałów do badań mikrobiologicznych

   • ogólne zasady postępowania przy pobieraniu materiałów

   • pobieranie i przesyłanie próbek materiału z górnych dróg oddechowych (gardło, jama nosowo-gardłowa, migdałki, krtań, nos, owrzodzenia błon śluzowych jamy ustnej i dziąseł, nakłucia zatok).

   • kierunki badań diagnostycznych.

 

Ćwiczenie nr. 4

Immunologia – cz. I.

1. Budowa morfologiczna układu immunologicznego oraz znaczenie w ogólnej obronie organizmu.

2. Komórki pnia i ich pochodzenie

3. Limfocyty – ich różnicowanie

4. Makrofagi i leukocyty wielojądrzaste

   • chemotaksja

   • fagocytoza

   • endocytoza

5. Mechanizmy odporności nieswoistej

   • Bariery anatomiczne

   • Substancje bakteriobójcze w wydzielinach i płynach ustrojowych

     • lizozym

     • zasadowe polipeptydy

     • interferony

     • transferyny i laktoferyna

     • układ dopełniacza

     • inhibitory wirusowe

     • białka ostrej fazy

 

Ćwiczenie nr. 5

Immunologia – cz. II.

1. Odpowiedź immunologiczna i jej rodzaje

   1. Odpowiedź typu humoralnego

   2. Odpowiedź typu komórkowego

2. Mechanizm procesu zapalnego

   1. Mediatory zapalenia

   2. Biologiczne znaczenie odczynu zapalnego

3. Rodzaje nadwrażliwości

4. Podstawowe zespoły niedoborów immunologicznych – postaci kliniczne

5. Techniki i metody badań immunologicznych

   1. metoda immunodyfuzji (met Mancini)

   2. metoda immunoprecypitacji

   3. aglutynacja

   4. metoda radioimmunologiczna

   5. metoda immunoenzymatyczna (ELISA)

   6. testy rozetowe

   7. odczyn wiązania dopełniacza (OWD)

 

Ćwiczenie nr. 7

Diagnostyka mykologiczna.

Diagnostyka bakterii beztlenowych.

Choroby weneryczne.

Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń wywoływanych przez drobnoustroje z rodziny
      Corynebacteriaceae

1. Diagnostyka zakażeń wywoływanych przez grzyby drożdżopodobne.

   1. Grzyby drożdżopodobne (Candida albicans, C. glabrata, C. krusei, Cryptococcus neoformans),

   2. Chorobotwórczość, pobieranie materiału.

   3. Hodowla na podłożu Sabourauda

   4. Test filamentacji

   5. Auksanografia

   6. Szereg biochemiczny API 20 – AUX

2. Diagnostyka zakażeń wywoływanych przez dermatofity

   1. Zasady pobierania materiału do badania mykologicznego

   2. Ocena makro- i mikroskopowa morfologii dermatofitów

3. Diagnostyka serologiczna grzybic.

4. Promieniowce chorobotwórcze – podobieństwo do grzybów i bakterii.

   1. Actinomyces israeli

   2. Nocardia asteroides

5. Charakterystyka laseczek beztlenowych i tlenowych

   1. Laseczka tężca

   2. Laseczki zgorzeli gazowej

   3. Laseczka jadu kiełbasianego

   4. Laseczka wąglika

6. Zasady podawania surowic antytoksycznych, leczenie ww. schorzeń, profilaktyka.

7. Rzeżączka – czynnik etiologiczny, objawy kliniczne choroby u kobiet, mężczyzn i dzieci.

   1. Diagnostyka rzeżączki

   2. Profilaktyka i leczenie

   3. Powikłania po rzeżączce

8. Kiła – charakterystyka krętków kiły

   1. Przebieg choroby

   2. Bakteriologiczne metody diagnostyki

   3. Serologia kiły

      • Odczyny klasyczne

      • Odczyny nowoczesne

   4. Odczyn Wassermana – zasada wykonywania, kontrole, wyniki nieswoiście dodatnie

9. Inne choroby weneryczne

   1. wrzód miękki

   2. ziarniniak pachwinowy

   3. ziarniniak weneryczny

   4. rzęsistkowica

10. Diagnostyka mikrobiologiczna zakażeń wywoływanych przez drobnoustroje z rodziny
          Corynebacteriaceae

    1. Drobnoustroje z rodziny Corynebacteriaceae – charakterystyka.

    2. Maczugowce błonicy, charakterystyka, chorobotwórczość.

    3. Błonica – postaci kliniczne choroby.

    4. Błonica gardła – angina dyfteryczna, objawy kliniczne choroby.

    5. Rozpoznawanie i leczenie błonicy.

    6. Swoista profilaktyka błonicy.

    7. Badania na nosicielstwo maczugowców błonicy.

    8. Metody oznaczania toksyczności szczepów maczugowców błonicy.

    9. Odczyn Schicka – metoda oceny odporności ustroju na jad błoniczy.

    10. Inne gatunki maczugowców – znaczenie dla człowieka. 

 

  Ćwiczenie nr. 8

Diagnostyka gruźlicy.

Ziarenkowce G (+). Bakterie ropotwórcze.

 

1. Morfologia i fizjologia Mycobacterium.

   1. Budowa i typy prątków gruźlicy

   2. Zjadliwość bakterii.

   3. Gruźlica – źródła i drogi zakażenia, obraz kliniczny. Pobieranie materiału.

   4. Zjawiska immunologiczne w gruźlicy

   5. Szczepienia ochronne:

      • szczepionka BCG

      • tuberkulina

   6. Leczenie – ogólne zasady.

2. Ziarenkowce G (+).

   1. Gronkowiec złocisty – schorzenia gronkowcowe, toksyny i enzymy bakteryjne.

   2. Dwoinki zapalenia płuc – chorobotwórczość.

   3. Paciorkowce – chorobotwórczość, toksyny i enzymy bakteryjne.

      • późne powikłania zakażeń paciorkowcowych.

 

Ćwiczenie nr. 9

Zakażenia wywoływane przez pałeczki G (-).

1.  Pałeczki G (-) duże – charakterystyka chorobotwórczość:

   1. Salmonella

   2. Shigella

   3. E. coli

   4. Klebsiella

   5. Pseudomonas

2. Dury brzuszne i dury rzekome – odczyn Widala

3. Czerwonka bakteryjna

4. Zakażenia dróg moczowych – czynniki etiologiczne, diagnostyka.

5. Pałeczki G (-) małe – charakterystyka, chorobotwórczość:

   1. nagminne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

  

Ćwiczenie nr. 11

Wirusologia Ogólna.

Wybrane zagadnienia z wirusologii szczegółowej.

 

1. Charakterystyczne cechy wirusów

   1. Podobieństwo i różnice z innymi drobnoustrojami

   2. Struktura wirusów

   3. Replikacja

2. Bakteriofagi

   1. Zastosowanie praktyczne

1. Wirusologia szczegółowa:

   1. Wirusy wywołujące zakażenia OUN

   2. Wirusy wywołujące zakażenia dróg oddechowych

   3. Wirus opryszczki pospolitej – ze szczególnym uwzględnieniem opryszczki wargowej.

   4. Mononukleoza zakaźna

   5. Ospa wietrzna i półpasiec

   6. Różyczka

   7. Odra

   8. Świnka

   9. Wirusowe zapalenie wątroby typu A,B i C

   10. Zakażenie wirusem HIV - AIDS

 

Ćwiczenie nr. 12

Antybiotykoterapia. Surowice i szczepionki.

1. Antybiotyki

   1. Definicja

   2. Podział ze względu na mechanizmy działania

   3. Mechanizmy nabywania lekooporności przez bakterie

   4. Szczepy wielolekooporne – zakażenia szpitalne

   5. Cel i zasady wykonywania antybiogramów

   6. Interpretacja wyników badań bakteriologicznych

2. Surowice i szczepionki

   1. Definicje preparatów

   2. Podział szczepionek ze względu na:

      • Skład

      • swoistość działania

      • postać

      • rodzaj drobnoustroju

   3. Szczepionki inaktywowane i atenuowane.

   4. Autoszczepionki

   5. Przeciwwskazania do szczepień:

      • względne

      • bezwzględne

   6. Powikłania poszczepienne.

   7. Odczyny poszczepienne

      • miejscowe

      • ogólne

   8. Surowice odpornościowe.