Czynności czytania i najprostsze formy pisania rozpoczynają się od wzrokowego spostrzegania znaków graficznych pisma. Spostrzeganie to jest trudne zarówno ze względu na podobieństwo liter, jak i również abstrakcyjną treść elementów językowych, które one oznaczają. Wzrokowe spostrzeganie liter wymaga wysokiego rozwoju operacji analizy i syntezy wzrokowej.
W trakcie czytania oko wykonuje trzy rodzaje ruchów:
postępujący od lewej do prawej strony wiersza
zwrotny od końca jednej linii do początku następnej
wsteczny, mający na celu poprawną kontrolę spostrzegania grafemów.
Ruchy te mają charakter skokowy, przedzielony pauzami spoczynkowymi – fiksacjami – jest to moment, gdy oczy są nieruchome i kiedy dokonuje się właściwe spostrzeganie pisma. Częstotliwość ruchu oka od jednej fiksacji do następnej zależy od rodzaju czytania. Właściwe spostrzeganie tekstu odbywa się podczas przerw fiksacyjnych. W tym czasie dokonywana jest analiza i synteza symboli graficznych oraz dekodowanie ich brzmienia i znaczeń.
Podstawową rolę w spostrzeganiu wzrokowym liter odgrywają operacje identyfikacji i różnicowania kształtów oraz położenia przestrzennego.
W wyrabianiu gotowości percepcji wzrokowej można stosować ćwiczenia np.:
- dobieranie par jednakowych obrazków (dobieranki, loteryjki, domino),
- wskazywanie różnic i podobieństw na materiale obrazkowym i geometrycznym,
- odtwarzanie z pamięci układów elementów,
- układanie obrazków z części oraz według instrukcji słownej,
- układanie obrazków i kompozycji z figur,
- dobieranie części figur geometrycznych do całości,
- budowanie według wzoru kompozycji z klocków,
- wyszukiwanie i dobieranie jednakowych wzorów litero-podobnych i literowych,
- rozpoznawanie i nazywanie liter, wyszukiwanie lub skreślanie liter w tekście,
- uzupełnianie liter w wyrazie, lepienie z plasteliny lub układanie liter z drutu,
- czytanie i układanie wyrazów i zdań.
Jej istotą jest odkrywanie wartości i potrzeby znajomości języka pisanego i zasad nim rządzących, oraz jego znaczenie w procesie komunikacji i przekazie doświadczeń kulturowych.
Poprzez wyrabianie gotowości emocjonalno-motywacyjnej rozumiemy:
dążenie do rozumienia przez dziecko, znaczenia umiejętności czytania dla niego samego i tego, co można przez nie osiągnąć,
kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do książki,
zainteresowanie go książka,
wzbudzenie motywacji do nauki czytania, tak by objawiła się ona samodzielnymi poszukiwaniami dziecka, zadawaniem pytań otoczeniu, próbami samodzielnego zagłębiania tajników.
Podczas wyrabiania gotowości emocjonalno-motywacyjnej, dziecko będzie ujawniało dążenie do rozumienia, na czym polega:
istota czytania i pisania,
umiejętność pisania i czytania,
czym pisanie i czytanie różni się od mówienia czy opowiadania,
odróżnienie w książce tego, co jest ilustracją, znakiem, ozdobnikiem, od tego, co jest litera czy słowem.
Kształtowanie gotowości emocjonalno-motywacyjnej odbywa się przez ogólne nastawienie dziecka do własnej aktywności, do samego siebie i poznanej rzeczywistości. W im większym stopniu to nastawienie cechuje własną twórczą aktywność dziecka w zakresie odkrywania, badania, samodzielnego próbowania różnych dróg działania, tym łatwiejsze będzie rozwiązywanie trudności i tym lepsze będą warunki do kształtowania się gotowości czytania i pisania.