Sposoby wspierania rozwoju MSP [edytuj]

1.Finansowe:

• Kredyty preferencyjne – administracja rządowa może uznać za celowe udzielenie wsparcia małym przedsiębiorstwom, oferując instytucjom finansowym środki na kredyty udzielane na korzystniejszych warunkach niż warunki obowiązujące na ogólnym rynku kredytowym – oprocentowanie według niższej stopy procentowej lub związane z przedstawieniem zabezpieczenia niższego niż zwykle wymagane.

• Kredyt podatkowy - oznacza udzielenie kredytu na spłatę zobowiązań podatkowych, czyli odsunięcie ich na później. Celem tej formy pomocy jest zwiększenie płynności finansowej firmy na początku działania, w momencie nagromadzenia wielu jednorazowych wydatków (na adaptację i wynajem lokalu, opłaty administracyjne, itd.), gdy przedsiębiorca nie ma szans otrzymania kredytu z innych źródeł i musi je finansować z własnych, z reguły szczupłych funduszy. Podobną rolę może spełniać kredyt na składki na ubezpieczenie społeczne, stanowiące – zwłaszcza w Polsce – istotne obciążenie kosztów osobowych nowo powstających przedsiębiorstw.

• Gwarancje kredytowe – początkujący przedsiębiorcy mają często kłopoty z uzyskaniem kredytów, ponieważ nie mają wystarczającego majątku, mogącego służyć jako zabezpieczenie zaciąganego kredytu, ani też nie mają możliwości przedstawienia wiarygodnej historii kredytowej. Wówczas administracja państwowa lub działające we współpracy z nią agencje rozwoju regionalnego lub inne instytucje mogą udzielać gwarancji (poręczeń) kredytowych, zwłaszcza jeśli jest on zaciągany na wydatki o charakterze inwestycyjnym (rozszerzenie majątku firmy), prowadząc do zwiększenia liczby nowych miejsc pracy.

• Przyspieszona amortyzacja – możliwość dokonywania zwiększonych odpisów amortyzacyjnych stanowi stosowaną niejednokrotnie przez władze państwowe formę zabezpieczenia przedsiębiorców przed ryzykiem tzw. moralnego starzenia się maszyn i urządzeń, skłaniających do częstszej wymiany (unowocześniania) majątku trwałego firm. Umożliwia ona ważne w początkowym okresie działania firm zmniejszenie obciążeń podatkowych.

2.Niefinansowe:

• Szkolenie – administracja państwowa lub samorządowa może zlecać różnym instytucjom szkolenie potencjalnych przedsiębiorców lub specjalistów określonych dziedzin, często uzyskanie gwarancji kredytowych uwarunkowane jest odbyciem takiego szkolenia.

• Doradztwo – niejednokrotnie doradztwo w zakresie prowadzenia przedsiębiorstw jest przedmiotem działalności wielu małych firm. Równolegle w wielu krajach drobnym przedsiębiorcom, chcącym uzupełnić swoje kwalifikacje lub kandydatom na przedsiębiorców oferowane są usługi doradcze, świadczone przez izby gospodarcze, stowarzyszenia przedsiębiorców czy nawet związki zawodowe.

-Inkubatory przedsiębiorczości

• Parki przedsiębiorczości – specjalne tereny, na których budowane są standardowe, niewielkie budynki dysponujące podstawowymi elementami infrastruktury – siecią wodociągową i kanalizacyjną, siecią energetyczną oraz siecią dróg dojazdowych, przeznaczone do zajęcia przez potencjalnych przedsiębiorców chcących uruchomić działalność gospodarczą. Podobnie jak w przypadku inkubatorów, w parkach mogą być organizowane systemy świadczenia usług dla przedsiębiorców dysponujących jedynie ograniczonym doświadczeniem w nietechnicznych aspektach prowadzenia firmy.

Źródła finansowania małych i średnich przedsiębiorstw [edytuj]

Procesy finansowania można rozpatrywać z wielu punktów widzenia. Najczęściej można dokonać podziału rodzajów finansowania opierając się na następującej systematyce uwzględniającej różnorodne kryteria. Należą do nich:

• prawo własności kapitału:

  • kapitał własny

  • kapitał obcy

• źródła pochodzenia kapitału:

  • wewnętrzne

  • zewnętrzne

• czas dyspozycji określonym kapitałem, obejmujący kapitały:

  • krótkoterminowe

  • długoterminowe

• powód finansowania:

  • pierwotne,

  • bieżącej działalności,

  • rozwoju, czyli procesów inwestycyjnych.

Finansowanie wewnętrzne (samofinansowanie) jest traktowane jako podstawowe źródło finansowania gwarantujące rozwój przedsiębiorstwa i osiąganie określonych korzyści właścicieli. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw są to zwykle środki właściciela firmy, inwestowane w działalność w momencie jej zakładania oraz środki wypracowane przez firmę w trakcie jej funkcjonowania. Za wewnętrzne źródła finansowania można uznać wszystkie sposoby finansowania, które nie angażują kapitału osób trzecich (wyłączając właścicieli przedsiębiorstwa).

Finansowanie zewnętrzne to dopływ środków finansowych spoza firmy. Jest wykorzystywane w procesach rozwojowych, gdy konieczny jest znaczny dopływ kapitałów. Finansowanie to polega głównie na zwiększaniu kapitałów własnych, m.in. poprzez przyjmowanie dodatkowych wspólników, udziałowców, lub na zwiększaniu poziomu zadłużenia w oparciu o kapitał obcy.

Źródła krótkoterminowe obejmują kapitały o okresie zwrotu do 1 roku i mają one najczęściej charakter kapitałów obcych - zobowiązań. Do źródeł długoterminowych należą te kapitały obce, które podlegają spłacie w okresie powyżej 1 roku, a także kapitały własne.

Z Finansowaniem pierwotnym mamy do czynienia w momencie powstawania nowego przedsiębiorstwa, w wyniku wnoszenia kapitałów własnych przez właścicieli. Ta forma finansowania pozwala zaspokoić potrzeby związane z takimi działaniami jak: wymagane przez prawo opłaty rejestracyjne przedsiębiorstwa, zapewnienie określonej wielkości kapitału założycielskiego, nabycie gruntów, nieruchomości, maszyn, urządzeń, wyposażenia, itp.

Finansowanie bieżącej działalności polega na zapewnieniu ciągłości w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, na skutek dopływów środków finansowych uzyskanych z przychodów. Głównym zadaniem finansowania bieżącego jest zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorstwu poprzez synchronizację między przychodami a wydatkami.

Finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa ma służyć realizacji procesów inwestycyjnych. Często dotychczasowe dochody i kapitały są niewystarczające, dlatego poszukuje się źródeł zewnętrznych.

Tabela 1. Źródła powiększania kapitałów własnych w przedsiębiorstwie^[1]

Kapitały własne
źródła wewnętrzne
zysk netto odpisy amortyzacyjne przekształcenia w aktywach przekształcenia w kapitałach

Tabela 2. Źródła powiększania kapitałów obcych w przedsiębiorstwie^[2]

Kapitały obce
Kapitały długoterminowe
rezerwy bankowe kredyty długoterminowe poręczenia kredytowe leasing franchising obligacje dotacje i subwencje środki z funduszy pomocowych pożyczki od rodziny i znajomych

Tabela 3: Kapitał własny a kapitał obcy – zestawienie porównawcze ^[3]

Kryterium	Kapitał własny	Kapitał obcy
Termin zwrotu	Kapitał jest powierzony przedsiębiorstwu przez właściciela/li bez terminu zwrotu.	Kapitał jest zostawiony do dyspozycji przez wierzyciela/li tylko na określony czas, po upływie którego musi być zwrócony.
Przeznaczenie kapitału	Kapitał może być przeznaczony na finansowanie dowolnego celu.	Kapitał może być użyty wyłącznie zgodnie z celem uzgodnionym z wierzycielem.
Koszt	Stosowanie kapitału nie pociąga za sobą dodatkowego kosztu.	Kapitał obciążony jest kosztami finansowymi - odsetki.
Kontrola w przedsiębiorstwie	Właściciele / współwłaściciele dysponują prawem kontroli przedsiębiorstwa. W spółkach akcyjnych akcjonariusze mają prawo głosu w najważniejszych sprawach firmy.	Kapitał pociąga za sobą konieczność udzielenia wierzycielowi prawa do kontroli firmy, aby mógł on ustalić wielkość ryzyka związanego z finansowaniem przedsiębiorstwa. Głębokość kontroli przez wierzyciela wynika z umowy.

Kapitał własny stanowi wartościowy odpowiednik składników majątku, do których danej jednostce przysługuje prawo własności. Wniesione zostały one do przedsiębiorstwa przez założycieli (właścicieli), którzy tym samym nabyli prawo do uczestniczenia w podziale zysku, oraz do zwrotu kapitału w razie likwidacji przedsiębiorstwa. Składniki te mogą również pochodzić z przeznaczenia części wygospodarowanego zysku na cele rozwojowe. Mogą mieć postać rzeczową lub pieniężną. Kapitały własne występują w różnej postaci w zależności od formy organizacyjno - prawnej jednostki gospodarczej.

Kapitał obcy cechuje się tym, że jest oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas określony, po terminie umowy musi być zwrócony. Korzystanie z niego związane jest z określonym kosztem - w postaci odsetek. Dawcy kapitału obcego z reguły mają wpływ na jego wykorzystanie, natomiast nie mają prawa podejmowania decyzji dotyczących całokształtu funkcjonowania przedsiębiorstwa. Do czasu zwrotu stanowią zobowiązania.

Wśród zobowiązań można wymienić:

• kredyty bankowe -równowartość pozyskanych z banku środków pieniężnych,

• zobowiązania wobec dostawców materiałów, towarów lub usług,

• zobowiązania z tytułu zaciągniętych pożyczek od różnych osób prawnych (nie wliczając banków) lub fizycznych,

• zobowiązania publicznoprawne, np. rozliczenia z budżetem państwa,

• zobowiązania wobec własnych pracowników i inne

Wszystkie kapitały obce dzielą się na:

• zobowiązania długoterminowe, do których wliczamy: długoterminowe pożyczki i obligacje, długoterminowe kredyty bankowe i inne zobowiązania długoterminowe o terminie spłaty powyżej 1 roku licząc od dnia bilansowego,

• zobowiązania krótkoterminowe, do których wliczamy: pożyczki, obligacje, kredyty bankowe i różne zobowiązania z tytułu dostaw, podatków i wynagrodzeń o terminie spłaty do 1 roku licząc od dnia bilansowego.

Jak pozyskać źródło finansowania w czasie kryzysu

A A A

0 

Ostatnia aktualizacja: 2009-02-16

Autor: Joanna Gawrońska
Źródło: Biuletyn Rachunkowości

Pozyskanie odpowiednich źródeł finansowania jest często warunkiem utrzymania działalności, szczególnie w dobie panującego kryzysu finansowego. Właśnie z tego powodu pojawiły się również utrudnienia w dostępie do niektórych źródeł.

Jednostka prowadząca działalność powinna stworzyć strategię określającą cele, jakie chce osiągnąć w krótkim i długim okresie, oraz sposób ich realizacji. Finansowym celem jednostki w krótkim okresie powinno być zapewnienie płynności finansowej. W długim okresie jednostka powinna dążyć do maksymalizacji wartości firmy poprzez generowanie dodatnich strumieni pieniężnych.

Dokonując wyboru źródła finansowania, jednostka powinna wziąć pod uwagę:

• dostępność i szybkość pozyskania danego źródła,

• zabezpieczenie zwrotu źródła finansowania,

• koszt jego pozyskania - koszt pozyskania i obsługi,

• elastyczność pozyskanego źródła finansowania - możliwość pozyskania środków w zależności od potrzeb,

• stopień ryzyka związanego z jego pozyskaniem - ryzyka wzrostu zadłużenia, a tym samym konieczności zapłacenia wyższego oprocentowania dostawcom źródła finansowania,

• okres zwrotu źródła finansowania.

Majątek każdego przedsiębiorstwa jest finansowany z dwóch podstawowych źródeł, prezentowanych w pasywach bilansu: kapitałów własnych i obcych. Kapitały własne pochodzą od samego przedsiębiorstwa lub jego udziałowców (akcjonariuszy), np. z nadwyżki finansowej wygenerowanej w trakcie prowadzenia działalności, dopłat wspólników, natomiast kapitały obce są pozyskiwane z zewnątrz (patrz schemat 1).

Schemat 1. Przykładowe źródła finansowania działalności jednostki

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W ostatnim okresie, w wyniku pogarszającej się sytuacji gospodarczej w kraju, a także za granicami Polski, istotnej zmianie uległo podejście banków do kredytowania działalności jednostek i realizowanych przez nie inwestycji. Banki przygotowują analizy, na podstawie których oceniają m.in. ryzyko związane z branżą. Jednak tych informacji nie podają oficjalnie do wiadomości kredytobiorców. Kredytobiorcom ze szczególnie zagrożonych spowolnieniem branż będzie trudniej uzyskać środki w postaci kredytu. Banki oczekują także od swoich klientów wyższego niż do tej pory wkładu własnego.

W związku z trudniejszym dostępem do kredytów jednostki zmuszone są do poszukiwania innych form finansowania swojej działalności.

Obecnie coraz bardziej popularne są fundusze UE, które mogą wspomóc poszczególne jednostki, ale także mogą pomóc w walce z kryzysem, gdyż odpowiednie i równomierne ich wykorzystanie może złagodzić spowolnienie gospodarki wynikające z kryzysu ekonomicznego. W związku z tym Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zapewnia, że w najbliższych latach będą do wykorzystania duże sumy pieniędzy z Unii i nie zabraknie w budżecie pieniędzy na współfinansowanie unijnych inwestycji.

Kredyt kupiecki

Kredyt kupiecki to umowa między przedsiębiorcami polegająca na odroczeniu terminu zapłaty za otrzymane towary lub usługi. Umowa ta należy do umów nienazwanych, gdyż nie regulują jej przepisy Kodeksu cywilnego oraz innych ustaw. Kredyt kupiecki stanowi około 50% całości zobowiązań małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Jest to w dużej części spowodowane brakiem dostępu do kredytów bankowych, szczególnie w obecnej sytuacji kryzysu finansowego. Dla wielu przedsiębiorstw kredyt ten jest szansą na przetrwanie i utrzymanie się na rynku. Ważne jest również to, że przy tego rodzaju kredycie z reguły nie wymaga się żadnych zabezpieczeń, choć coraz częściej zdarza się, że dostawcy zanim rozpoczną współpracę z nowym kontrahentem, sprawdzają jego wiarygodność. Jednak odroczenie terminu płatności wkalkulowane jest najczęściej w cenę towaru. Można bowiem często spotkać się z tym, że sprzedawca oferuje nabywcy tzw. skonto (upust), jeżeli ten ureguluje zobowiązanie w terminie wcześniejszym niż wynikający z faktury.

Przykład

Spółka otrzymała od swojego kontrahenta kredyt kupiecki w wysokości 20 000 zł na 30 dni. Jeżeli spółka zapłaci za to zobowiązanie w ciągu 10 dni, to uzyskuje skonto w wysokości 4% wartości zobowiązania. Oznacza to, że zamiast 20 000 zł zapłaci wówczas: 20 000 zł - (20 000 zł x 4%) = 19 200 zł. Spółka powinna więc rozstrzygnąć, co jest dla niej bardziej korzystne. Należy obliczyć koszt rezygnacji ze skonta. Można to zrobić według następującego wzoru:

gdzie:

KR - koszt rezygnacji ze skonta,

OG - opust gotówkowy,

OK - okres kredytu,

OO - okres opustu.

Koszt rezygnacji ze skonta będzie więc wynosił:

Koszt rezygnacji ze skonta (koszt kredytu kupieckiego) jest bardzo wysoki, bo w skali roku wynosi 72%. Oznacza to, że spółce opłaca się zapłacić zobowiązanie w ciągu 10 dni, po to, aby uzyskać korzystny rabat. Jeśli nie ma własnych środków, powinna pozyskać pieniądze z innego źródła, np. kredyt bankowy, w celu wcześniejszego uregulowania zobowiązania.

Oprócz utraconego skonta istnieją również inne koszty związane z zaciągnięciem kredytu kupieckiego. Jeśli termin płatności za sprzedany towar (usługę) jest dłuższy niż 30 dni, to wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku - do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego tj. terminu płatności. Uprawnienia takie daje wierzycielowi ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Przepis ten chroni osoby spełniające świadczenie niepieniężne, tj. dostawców towaru lub świadczących usługi, ale jest niekorzystnym rozwiązaniem dla odbiorców stosujących dłuższe niż 30-dniowe terminy płatności. Trzeba się zatem liczyć z tym, że decydując się na zawarcie umowy kredytu kupieckiego przy zakupie towarów lub usług, można ponieść dodatkowe koszty w postaci odsetek. W momencie faktycznego poniesienia wydatku odsetki te podlegają ujęciu w rachunku podatkowym jako koszty uzyskania przychodu.

Biorąc więc pod uwagę możliwość zapłacenia odsetek, jak również poniesienia strat w postaci utraty skonta, spółka powinna przeanalizować, czy kredyt kupiecki jest nadal opłacalny. Może się bowiem okazać, że z punktu widzenia jednostki lepszym rozwiązaniem będzie zaciągnięcie kredytu bankowego, ze środków którego spłacane będą zobowiązania przed terminem spłaty, po to, aby uzyskać korzystny rabat (skonto). Jednak mając na względzie obecną sytuację finansową w kraju i na świecie, można przypuszczać, że kredyt kupiecki będzie łatwiej dostępny niż kredyt bankowy.

Faktoring

Faktoring jest coraz częściej wykorzystywanym źródłem finansowania zewnętrznego. Jego istotą jest pośrednictwo w inkasie należności handlowych. Polega on na nabywaniu wierzytelności (dostawców) przysługujących przedsiębiorcom przez wyspecjalizowane jednostki gospodarcze, tj. banki, spółki faktoringowe. Jest więc jednym ze sposobów na poprawienie płynności bieżącej firmy oraz stanowi krótkoterminowe finansowanie jednostki.

Stronami umowy faktoringowej są faktorant (podmiot sprzedający wierzytelność) oraz faktor (podmiot nabywający wierzytelność). Odbiorca towarów lub usług (dłużnik faktoringowy) jest uczestnikiem transakcji, ale nie jest stroną umowy.

Przedmiotem faktoringu mogą być przede wszystkim należności handlowe, czyli takie, które powstają w obrocie gospodarczym, pod warunkiem że umowa kupna-sprzedaży tego nie zakazuje.

Ten specyficzny sposób kredytowania należności handlowych ma swoje zalety i wady.

Tabela 1. Korzyści i wady faktoringu

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Dotacje to wypłacane ze środków publicznych kwoty mające charakter jednostronnego świadczenia na rzecz podmiotów i innych instytucji spoza sektora publicznego oraz mające taki sam charakter przepływy pieniężne między różnymi podmiotami sektora publicznego. Przekazanie dotacji zwykle zobowiązuje podmiot dotowany do podjęcia pewnych działań, przedsięwzięć, które nie są jednak świadczeniem na rzecz podmiotu udzielającego dotacji. W związku z wejściem Polski do UE przedsiębiorstwa mogą korzystać ze środków pochodzących z budżetu Unii. Odgrywają one coraz większą rolę jako źródło finansowania zewnętrznego.

Wyróżniamy dwa zasadnicze rodzaje dotacji:

• przedmiotowe,

• podmiotowe.

Dotacja przedmiotowa - udzielana jest wszystkim podmiotom wytwarzającym pewien rodzaj towarów lub usług. Jej cechą charakterystyczną jest to, że jej wielkość dla konkretnego podmiotu jest obliczana jako iloczyn wielkości produkcji dotowanego wyrobu (usługi) i jednolitej dla wszystkich producentów stawki dotacji.

Dotacje podmiotowe są z góry skierowane do jednego, określonego podmiotu.

Opodatkowaniu VAT podlegają wyłącznie te dotacje, które bezpośrednio wpływają na cenę sprzedawanych towarów lub świadczonych usług. Tego typu dotacje mają także wpływ na strukturę sprzedaży, na podstawie której rozlicza się VAT naliczony związany zarówno z działalnością uprawniającą do odliczania VAT, jak i z działalnością nieuprawniającą do takiego odliczania.

Otrzymane dotacje należy ewidencjonować na koncie "Pozostałe przychody operacyjne". W przypadku otrzymania dotacji na częściowe sfinansowanie zakupu środka trwałego wpływ środków pieniężnych ewidencjonuje się zapisem:

Wn "Rachunek bankowy",

Ma "Przychody przyszłych okresów".

Następnie proporcjonalnie do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych środka trwałego należy przeksięgować wartość otrzymanej dotacji na pozostałe przychody operacyjne zapisem:

Wn "Przychody przyszłych okresów",

Ma "Pozostałe przychody operacyjne".

Subwencje

Subwencje (łac. subventio - zapomoga) to nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym) w celu poparcia ich działalności.

Tabela 2. Rodzaje subwencji

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

• art. 28 ust. 11 pkt 2, art. 39 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1466

• art. 69, 70, 74, 76 i 77 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1315

• art. 12 ust. 4 pkt 1-2, art. 15 ust. 4d, art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a), art. 16 ust. 1 pkt 11-12 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316

• art. 14 ust. 3 pkt 1-2, art. 22 ust. 5c, art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a), art. 23 ust. 1 pkt 32-33 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1432

• art. 5, 6 i 7 ustawy z 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych - Dz.U. Nr 139, poz. 1323; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1808

• art. 709¹ ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 228, poz. 1506

Joanna Gawrońska