Koenzym Q10 - nowe odkrycie kosmetyki

dr inż. Magdalena Sikora

2007-08-27

Odkrycie koenzymu Q10 uznano za jedno z największych osiągnięć naukowych XX wieku. Badania wykazały bowiem, że enzym ten nie tylko likwiduje wolne rodniki, dzięki czemu opóźnia proces starzenia się skóry, ale i działa prozdrowotnie: utrzymuje w dobrym stanie tętnice, znacznie przedłużając ich młodość oraz poprawia wydolność fizyczną organizmu.

W wielu przypadkach zażywając Q10 można zahamować procesy chorobowe, na przykład stany zapalne, schorzenia serca i układu krążenia. Dowiedziono, że związek ten pozytywnie oddziałuje również w chorobie Alzheimera.

Koenzym Q10 odkrył w1959 roku profesor Karl Folkers, który wyizolował ten związek z przestrzeni komórkowej serca wołu. Kilkanaście lat później w Japonii opracowano metodę umożliwiającą syntezę koenzymu na dużą skalę.

Q10 zaliczany jest do tzw. ubichinonów. (od łacińskiego ubitarius – wszechobecny i chinon – związek pierścieniowy), a jego budowa jest bardzo podobna do struktur witaminy E i K. Koenzym Q10 jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie: jest składnikiem wszystkich organizmów tlenowych. Jego obecność stwierdzono w roślinach, tkankach zwierzęcych i mikroorganizmach. Ubichinony są też obecne we wszystkich komórkach organizmu ludzkiego, głównie w mitochondriach, gdzie tworzą część składową łańcucha oddechowego – podstawowego elementu odpowiedzialnego za przemiany energetyczne komórki. Funkcją ubichinonów jest pośredniczenie w procesie oddychania. Koenzym Q10 jest jednym z podstawowych czynników zapewniających prawidłowe funkcjonowanie tkanek i narządów.

Mechanizm działania biologicznego ubichinonów polega na ich odwracalnej reakcji redukcji – utleniania. W skórze i w tkankach koenzymowi Q10 towarzyszy zawsze jego forma zredukowana, określana mianem Ubichinolu 10. Obie formy koenzymu ciągle przekształcają się: Ubichinol 10, działając jako przeciwutleniacz, jest przemieniany w koenzym Q10, który z kolei pod wpływem odpowiednich enzymów powraca do formy zredukowanej. Mechanizm ten odnosi się zarówno do neutralizacji wolnych rodników, jak i do działania antyoksydacyjnego, związanego ze zdolnością koenzymu do regeneracji witaminy E.

Naturalnym i bogatym źródłem koenzymu są makrela, łosoś, sardynki. Najbogatsze w ten związek jest surowe mięso, a zwłaszcza serce, nerki, wątroba i śledziona, to znaczy organy o największym zapotrzebowaniu energetycznym, i właśnie one są najbardziej wrażliwe na ubytek czy niedobór tego związku. Niewielkie ilości koenzymu są w świeżych owocach i warzywach. Przyjmowany jest on z pożywieniem, ale ulega zniszczeniu podczas gotowania i przetwarzania produktów. Ponieważ zaliczany jest do związków rozpuszczalnych w tłuszczach, tylko w ich obecności jest wchłaniany z przewodu pokarmowego. Koenzym wytwarza też ludzka wątroba.

Q10 uzyskuje się albo poprzez wyodrębnienie z jego naturalnego źródła (np. z alg) lub syntetyzując na drodze chemicznej. Najlepiej przyswajalny przez organizm ludzki jest produkt pozyskiwany z serc wołowych.

Badania wykazują, że niedobór Q10 może powodować nieprawidłowości w funkcjonowaniu serca i układu krążenia, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia przemiany materii, regeneracji tkanek oraz układu odpornościowego. Im intensywniej pracuje organizm, tym więcej zużywa koenzymu Q10, i więcej go potrzebuje. Najczęściej mają go za mało sportowcy, osoby intensywnie świczące, niedożywione, schorowane oraz przebywające w zanieczyszczonym środowisku. Zawartość koenzymu zmniejsza się też wraz z wiekiem. W tych wszystkich przypadkach zalecane jest uzupełnianie poziomu koenzymu, np. poprzez przyjmowanie Q10 w pigułce (w dawce 60 – 90 mg dziennie). Zauważalne efekty działania koenzymu widoczne są po dwóch – czterech miesiącach stosowania. Według lekarzy, uzupełnienie jego niedoborów może przedłużyć życie; doświadczenia takie przeprowadzono u osób oczekujących na przeszczepy serca. Ci, którym podawano Q10, żyli kilka lat dłużej. U osób ze schorzeniami serca, polegającymi na słabym zaopatrzeniu serca w tlen, Q10 poprawia dotlenienie, wpływając na lepszą sprawność fizyczną. Podobnie jak inne substancje o charakterze antyoksydacyjnym związek ten wykazuje własności przeciwnowotworowe.

Koenzym Q10 jest skutecznym "zmiataczem" trucizn, zalegających w ludzkim organizmie, w tym także wolnych rodników, które występują w skórze jako wynik jej naturalnych procesów metabolicznych. Przed wolnymi rodnikami chroni system samoobrony organizmu, który neutralizuje je i zmniejsza ich działanie do koniecznego minimum. Niestety, z wiekiem system ten zaczyna słabnąś, a wpływ zanieczyszczonego środowiska powoduje, że staje się on coraz mniej skuteczny. Wolne rodniki atakują proteiny, czyli białko w błonie komórkowej. Komórka przestaje prawidłowo funkcjonowaś, zniszczeniu ulegają enzymy, uszkodzone zostają kolagen i elastyna. Konsekwencje tego są widoczne: skóra starzeje się znacznie wcześniej niż przewiduje to biologia. Dzięki swym właściwościom antyoksydacyjnym koenzym Q10 chroni organizm przed działaniem wolnych rodników. Jest nawet bardziej efektywny niż witamina E: unieszkodliwia wolne rodniki, zapobiegając uszkodzeniu komórki, stanowi więc pierwszą linię obrony.

Ostatnio kosmetolodzy zwrócili uwagę na korzystny efekt podawania koenzymu w postaci kremu i maści. Preparaty zawierające ten związek biochemiczny zwiększają jędrność i elastyczność skóry – działają zatem na nią odmładzająco. Znacznie wzrosła rola koenzymu Q10 w kuracjach odmładzających. W Japonii stał się jednym z najczęściej stosowanych związków biochemicznych.

Koenzym Q10 zwany jest także eliksirem młodości. Dostarczając skórze odpowiednią dawkę koenzymu Q10 można zapobiegać procesem starzenia. Związek ten choni komórki przed niedotlenieniem, pobudza ich metabolizm i regenerację, jednocześnie jest, jak już wspomniano, przeciwutleniaczem. W połączeniu z witaminą E, koenzym Q10 najefektywniej odtruwa komórki z toksyn i pomaga w ich usunięciu z organizmu. Zapobiega uszkodzeniu komórek, stanowi ich pierwszą linię obrony, zmniejsza poziom oksydacji po naświetlaniu promieniami UVA.

Aplikacja koenzymu Q10 pozwala stymulować oddychanie komórkowe, a co za tym idzie ułatwia metabolizm komórkowy. Produkty zawierające go w swoim składzie chronią skórę przed zanieczyszczeniem ze strony środowiska i wolnymi rodnikami, zwiększają zdolności obronne naskórka, pobudzają regenerację skóry, zmniejszają zmarszczki, zwiększają jędrność skóry, działają na nią "odmładzająco". Preparaty z tym związkiem stosowane na skórę przez kilka tygodni powodują zanik drobnych zmarszczek, wzrost wilgotności i elastyczności skóry, rozjaśnianie przebarwień, spłycenie zmarszczek głębokich, ujędrnienie mięśni szyi i twarzy. Kremy z tym składnikiem poprawiają jędrność skóry, powodują, że wydaje się ona młodsza.

Badania dotyczące wykorzystania koenzymu Q10 potwierdzają możliwość wykorzystania go w preparatach kosmetycznych również jako naturalnego filtra przeciwsłonecznego o niskim ryzyku podrażnień. Połączony z witaminami i algami koenzym Q10 jest idealnym składnikiem kremów do cery wrażliwej.