Analiza kompetencji Prezydenta RP z głowami państw: Stanów Zjednoczonych, Japonii i Monako.

Na całym świecie istnieje około 200 państw. Przeglądając ustroje każdego z nich nasunął mi się wniosek, że zdecydowanie przoduje liczba krajów demokratycznych. Jednym z nich jest Rzeczpospolita Polska z Prezydentem Bronisławem Komorowskim na czele. Jednak nie można zapomnieć o państwach o innym charakterze, dlatego postanowiłem przedstawić w swojej pracy głowę monarchicznej Japonii – cesarza Akihito oraz księcia Monako – Alberta II Grimaldi, a ponadto prezydenta Stanów Zjednoczonych – Baracka Obamę.

Bronisław Komorowski został wybrany w 2010 roku Prezydentem Polski. Zgodnie z artykułem 126 Konstytucji RP od tej chwili jest reprezentantem państwa w stosunkach międzynarodowych i gwarantem ciągłości władzy państwowej, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności terytorialnej Polski. Oznacza to, że Prezydent uosabia państwo na arenie międzynarodowej, szczególnie w kontaktach z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi. Z tym uprawnieniem wiąże się również ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych oraz mianowanie i odwoływanie przedstawicieli RP w innych państwach. Prezydent RP jest Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Wg zapisu w Konstytucji warunkiem wejścia w życie każdej ustawy jest podpisanie jej przez Prezydenta. Z kolei artykuł 138 stanowi, że Prezydent Rzeczpospolitej nadaje ordery i odznaczenia. Bronisław Komorowski może również nominować profesorów, sędziów i generałów. Kolejną z kompetencji Prezydenta jest desygnowanie i powoływanie Premiera i Rady Ministrów. W sprawach szczególnej wagi Prezydent może zwołać Radę Gabinetową, którą stanowi Rada Ministrów pod przewodnictwem Prezydenta. W myśl artykułu 137 Konstytucji Prezydent RP nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się go. Korzystając ze swoich uprawnień głowa państwa polskiego wydaje akty urzędowe i postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji. Ostatnią z najważniejszych kompetencji Prezydenta RP jest stosowanie prawa łaski (za wyjątkiem osób skazanych przez TrybunałStanu).
W Japonii najważniejszym organem władzy (obok parlamentu) jest cesarz, którego stanowisko od 1989 roku piastuje Akihito. Urząd w tym kraju jest funkcją dziedziczną. Cesarz, oprócz tego, że jest głową państwa, niekiedy też staje się zwierzchnikiem wszystkich władz w państwie. Co ciekawe, cesarz nie ponosi odpowiedzialności za swoje decyzje lecz spada ona na głowy jego ministrów. Do kompetencji monarchy Japonii podobnych z uprawnieniami Prezydenta RP należy podpisywanie ustaw nadających im ważność, możliwość zwoływania i rozwiązywania parlamentu, decydowanie i zarządzanie wyborami do parlamentu, a także rzecz oczywista, czyli reprezentowanie państwa na zewnątrz. Ahikito swój urząd w Kraju Kwitnącej Wiśni pełni dożywotnio. Następcą tronu jest jego syn Naruhito. Prawo w Japonii zabrania bowiem objęcia tronu przez kobietę.
Głową monarchicznego Księstwa Monako jest książę Albert II Grimaldi, który swój urząd piastuje od 2005 roku. W 1911 roku, kiedy Monako przyjęło konstytucję, książę stracił szereg praw, które przeszły w ręce w innych instytucji. Pomimo tego nadal jest samodzielnym władcą i głową państwa. Podobnie do uprawnień Prezydenta RP, głowa Księstwa Monako reprezentuje państwo w relacjach międzynarodowych. Każda zmiana konstytucji wymaga zatwierdzenia przez księcia. Władza ustawodawcza spoczywa w ręku Księcia oraz Rady Narodowej. Władca wnosi projekty ustaw, które mogą być przyjmowane lub odrzucane przez Radę Narodową. Władza wykonawcza niemal w całości spoczywa w rękach księcia. Minister Stanu i Rada Rządowa są bezpośrednio odpowiedzialni przed księciem za kierunek podejmowanych działań. Również władza sądownicza jest częściowo zależna od władcy – sądy wydają bowiem wyroki w imieniu księcia. W porównaniu do kompetencji Prezydenta Rzeczpospolitej, książę Maroko posiada bardzo szerokie możliwości działania i kontroli. Ponadto wspólne kompetencje obu władców państw to dodatkowo możliwość nadawania orderów, tytułów i odznaczeń, a także prawo łaski.
Stany Zjednoczone podobnie jak Polska należą do grupy państw demokratycznych. Obecnie urząd prezydenta w tym kraju sprawuje Barack Obama. Wśród jego licznych funkcji i prerogatyw wyróżnić należy kierowanie administracją. Rola ta obejmuje kierowanie pracami całego aparatu administracji federalnej. Prezydent zapewnia wykonanie prawa, odbywa spotkania z ważnymi osobistościami, decyduje o zawieszeniach kar i ułaskawieniach, wydaje też akty wykonawcze oraz koordynuje pracę 150 departamentów i agencji rządowych. Podobnie jak głowa państwa w Polsce jest też najwyższym przełożonym amerykańskich sił zbrojnych. Prezydent jest liderem, inicjatorem i kierującym polityką zagraniczną. Ustala kierunki polityki zagranicznej państwa, prowadzi rozmowy z liderami innych państw, spełnia funkcje ceremonialne wobec przedstawicieli innych państw oraz podejmuje decyzje w sprawach polityki zagranicznej. Ponadto posiada także funkcje legislacyjne – doradza, rekomenduje i kieruje Kongresem w procesie tworzenia prawa. Wiąże się to z kolejną wspólną prerogatywą – dla wejścia w życie każdej ustawy, niezbędny jest podpis władcy. Dodatkowo prezydent jest liderem swojej partii politycznej, tak długo jak długo piastuje swój urząd.

Podsumowując, chciałbym jeszcze raz podkreślić, że choć ustroje w poszczególnych krajach są zupełnie różne to wiele kompetencji pomiędzy głowami państw są takie same lub bardzo zbliżone. Przykładem jest funkcja reprezentatywna na arenie międzynarodowej, którą posiada każdy z tych władców. Różnice pojawiają się najczęściej w wyniku przyjętej konstytucji, ale nawet wówczas kompetencje te nie odbiegają od siebie aż w tak znacznym stopniu jak można by się tego spodziewać. Wniosek, który nasunął mi się po analizie prerogatyw w tych czterech państwach o mocno zróżnicowanych ustrojach jest taki, że głowy państw monarchicznych mają zapewniony większy „spokój” w czasie swojego panowania. Prezydenci krajów demokratycznych są rozliczani ze swojej działalności i może to być rozstrzygnięte na ich korzyść lub też nie. Dynastyczność w monarchiach jest więc bardzo korzystna.

Źródła:
1) Oficjalna strona internetowa Prezydenta Polski - www.prezydent.pl
2) T. Stryjek, E. Tyszko-Kulik, P. Zawadzki „Wiedza o społeczeństwie – Podręcznik”
3) Encyklopedia internetowa www.wikipedia.pl (ustrój polityczny Monako, Japonii)