Kopia CD | służy do robienia obrazu z płyty bądź do bezpośredniego nagrywania płyty. |
---|---|
Data CD | jest to podstawowy format zapisu służący do nagrywania danych komputerowych np: dokumentów, zdjęć. |
Audio CD | jest to format służący do zapisu plików muzycznych (audio, wav), większość programów do nagywania automatycznie konwertuje pliki mp3 na pliki wav. |
Mixed Mode CD | jest to dysk kompaktowy zawierający jednocześnie dane komputerowe (dane te zapisane są najczęściej jako ścieżka pierwsza) oraz utwory muzyczne (jako kolejne ścieżki). Po włożeniu do komputera rozpoznany jako dysk CD-ROM, odtwarzacz CD-Audio najczęściej wycisza pierwszą ścieżkę, zaś kolejne odtwarza jak ze zwykłej płyty muzycznej |
Video CD | jest to opcja pozwalająca na zapisanie płyta kompaktowej w formacie MPEG. Niekonieczne jest jednak nagrywanie płyt z filmami (w formacie MPEG) w oparciu o tą funkcję. Równie dobrze możemy zapisać film na płycie standardową opcją jako płyta z danymi. |
System plików UDF (zapis pakietowy) | został zaprojektowany jako alternatywa dla formatu ISO 9660, który posiada sporo ograniczeń związanych z nagrywaniem dużej liści niewielkich danych. Używając UDF możemy przenosić małe ilości danych na płycie CD, dodawać kolejne niewielkie pliki czy też w prosty sposób usuwać czy też modyfikować już zapisane informacje. |
Overburning | Na zwykłych płytach o długości 74 min. powinno mieścić się 650 MB danych, a praktycznie zawsze mieści się parę MB więcej. Te dodatkowe miejsce (producenci płyt CDR dodają na zapas od paru sekund do dwóch czy nawet niecałych 4 minut) jest przeznaczone na zapis Lead-Out'u, który wg specyfikacji Orange Book musi wynosić 90 sekund. Overburning jest to pojęcie oznaczające wydłużenie płyty polegające na przesunięciu i skróceniu czasu Lead-Out'u. Uzyskane w ten sposób miejsce wykorzystywane jest na "upchanie" większej ilości danych na płytę. Żeby moć skorzystać z overburningu musimy posiadać nagrywarkę umożliwiającą overburning oraz posiadać odpowiednie oprogramowanie. Overburning można wykonać tylko w trybie Dissc-At-Once (DAO). Należy dodać, że istnieje ryzyko zniszczenia sprzętu przy używaniu overburningu (osobiście nie słyszałem o takim przypadku, ale lojalnie ostrzegam). |
Tryb RAW | Tryb RAW jest to tryb pozwalający na transfer danych (bitów) bezpośrednio z jednego urządzenia do drugiego, bez żadnej ingerencji w ten proces ze strony oprogramowania, czy też samego sprzętu.
|
Zabezpieczenia przed opróżnieniem bufora | Charakterystyka zapisu płyt CD-R wymaga ciągłej dostawy danych. Przerwanie strumienia danych choć na bardzo krótki okres czasu powoduje, że najczęściej aktualnie nagrywana płytka CD-R będzie nadawała się co najwyżej na podstawkę pod kubek z kawą. Nieco lepiej jest w przypadku nośników CD-RW - będących płytkami wielokrotnie zapisywalnymi. W takiej sytuacji wystarczy nośnik ponownie sformatować i będzie on gotowy do ponownego użycia, jednak straconego czasu nic nam nie zwróci. Producenci nagrywarek wyposażają swoje urządzenia w różne sposoby zabezpieczenia użytkowników przed występowaniem wspomnianego błędu. Od strony programowej szczególnie pomocne jest oprogramowanie dostarczane wraz z urządzeniami. Praktycznie wszystkie dostarczane wraz z nagrywarkami aplikacje do zapisu płyt zawierają zaimplementowane moduły testowe, umożliwiające dopasowanie szybkości zapisu do faktycznych możliwości transferowych podsystemu dyskowego. Ponadto każda z tych aplikacji umożliwia przeprowadzenie tzw. zapisu symulowanego. W zapisie takim dane z dysku twardego (lub innego źródła danych, jakie mają być nagrane na płycie) są przesyłane do nagrywarki tak jak podczas normalnego trybu pracy. Głowica zapisująca porusza się nad nośnikiem, ale laser dokonujący fizycznego zapisu danych nie jest uaktywniany. Dzięki temu w przypadku wystąpienia błędu "buffer underrun" nośnik nie ulega uszkodzeniu. Wspomniane zabezpieczenia są jednak rozwiązaniem połowicznym, bo choć chronią w pewnym stopniu przed zmarnowaniem nagrywanej płytki, to nie uwalniają nas od straty czasu. Dlatego też szczególnie istotną cechą nagrywarek jest wyposażenie urządzenia w pojemny bufor danych lub w technologię zabezpieczającą przed zmarnowaniem płyt w wyniku nieudanego zapisu. Największym buforem stosowany w nagrywarkach jest 8 MB. Zadaniem bufora nagrywarki jest utrzymanie ciągłości przepływu danych do głowicy zapisującej nagrywarki. Dane przesyłane z dysku twardego trafiają właśnie do bufora, skąd - po odpowiednim ułożeniu - są przekazywane w sposób ciągły do głowicy zapisującej. Im większa pojemność bufora, tym większe szanse, że opóźniający się chwilowo dysk twardy zdoła nadrobić stratę przesyłu, a nagrywarka wciąż będzie otrzymywać dane do zapisu w sposób równomierny. Zatem wielkość bufora nagrywarki ma niebagatelne znaczenie, ale tylko w przypadku napędów nie wyposażonych w nową technologię zabezpieczania przed błędem "buffer underrun". Jednym z takich zabezpieczeń jest BURN-Proof. Dzięki niemu w przypadku opróżnienia bufora zamiast komunikatu błędu, nagrywarka wyłącza na pewien czas laser zapisujący, po czym bufor zostaje ponownie napełniony, a w tym czasie nagrywarka zajmuje się poszukiwaniem miejsca, w którym zakończono zapis. Po jego znalezieniu laser zostaje ponownie uaktywniony, a zapis rozpoczyna się od momentu przerwania. Teoretycznie płyta nagrana z przerwami - ze wspomaganiem BURN-Proof - nie różni się od nagranej poprawnie w jednym przebiegu roboczym lasera zapisującego. Jednak na krążku znajduje się minimalna przerwa (o długości 40 mikrometrów) między obszarami, w których podczas zapisu nastąpiła przerwa w dopływie danych. Przerwa ta jest na tyle mała, że jest całkowicie ignorowana przez czytniki płyt, ale na tyle duża, by wystarczała na umieszczenie znacznika dla nagrywarki, aby ta "wiedziała", w którym miejscu zapis został tymczasowo przerwany. |
Zapis na płycie CD-R i CD-RW | Czy błąd w zapisie równoznaczny jest z wyrzuceniem płyty CD-R. Niekoniecznie. Zależy to głównie od tego, co usiłowaliśmy zapisać, w jaki sposób tego dokonywaliśmy oraz jak długo trwał zapis przed wystąpieniem błędu. Jeśli błąd wystąpił w czasie zapisu obszaru Lead-In, ale przed zapisem danych, płyta może okazać się zniszczona. Na szczęście większość obecnie dostarczanych z nagrywarkami programów zawiera w parametrach zapisu opcję "Repair", która wymusza nagranie zamknięcia sesji, pozostawiając wolną przestrzeń płyty do dalszego użytku. Jeżeli błąd wystąpił podczas zamykania dysku, istnieje szansa, że obszar TOC został poprawnie nagrany przed wystąpieniem błędu i płyta mimo wszystko będzie zdatna do użytku. Niekiedy można skorzystać z obecnej w programach do nagrywania opcji finalizacji, która dokonuje próby zapisu TOC z obszaru PMA. Niestety, nie zawsze to skutkuje. "Otwieranie" i "zamykanie" płyty CD Płyta, na którą możemy nagrywać dane ma status "otwartej". Wszystkie dane zapisywane są do aktualnej sesji. Kiedy kończymy zapis, zamykamy także sesję(robi to program do nagrywania). Gdy chcemy stworzyć dysk wielosesyjny, zamknięcie jednej sesji i otwarcie nowej musi przebiegać w jednym zapisie. Jeśli zamykamy sesję, nie otwierając nowej, zamykamy drogę do dogrania nowych danych na dany nośnik - cały dysk uznawany jest za "zamknięty". Zmiana statusu sesji bądź płyty z "otwartego" na "zamknięty" określana jest mianem finalizacji płyty lub po prostu jako zamknięcie płyty. Aby zrozumieć ten proces, przyjrzyjmy się strukturze danych na krążku. Poprawnie zapisany krążek CD-R (lub CD-RW) o pojedynczej sesji posiada trzy podstawowe obszary: tzw. obszar wprowadzający (ang. Lead-In) zawierający spis treści (Table Of Contents - TOC), właściwy obszar danych gdzie znajdują się zapisane pliki lub ścieżki audio oraz wreszcie obszar końcowy (wyprowadzający, ang. Lead-Out). Płyta posiadająca status "otwartej" może mieć już zapisane dane, jednak nie zawiera jeszcze obszarów wprowadzającego oraz końcowego. Programy do nagrywania płyt umożliwiają zapis danych na krążku i jednocześnie pozostawienie nośnika w stanie "otwartym". Co to oznacza? Tak zapisany krążek nie będzie w żaden sposób widoczny w dowolnym czytniku CD-ROM czy odtwarzaczu CD. Jednak takie płyty odczytywane są w nagrywarce. Różnica wynika z innego sposobu interpretacji zapisanych na krążku danych. Standardowo każdy czytnik CD-ROM pobiera informację o zawartości płyty z obszaru Lead-In, a właściwie z TOC (spisu treści). W przypadku płyt zawierających dane, ale mających status "otwarty", TOC zapisany jest w obszarze o nazwie Program Memory Area (PMA). Jedynymi urządzeniami, które są w stanie rozpoznać i odczytać zawartość płyt na podstawie PMA, są właśnie nagrywarki. Kiedy sesja lub płyta jest zamykana (czyli nagrywane są obszary Lead-In i Lead-Out), TOC zapisywany jest w obszarze wejściowym i tym samym płyta staje się odczytywalna w czytnikach CD-ROM i odtwarzaczach CD-Audio. W systemach Windows (9x/NT/2000/XP) zaimplementowano mechanizm autodetekcji obecności krążka w napędzie CD-ROM. Bazuje on właśnie na odczycie TOC z włożonego krążka. Z faktem tym wiążą się problemy, z którymi możemy się spotkać podczas nagrywania płyt. W instrukcjach oprogramowania do nagrywania możemy znaleźć informację o konieczności wyłączenia mechanizmu automatycznego powiadamiania o obecności krążka w napędzie. Dlaczego? Otóż wynika to ze specyficznego sposobu zapisu danych (bądź ścieżek audio) w trybie "Disc At Once". W tym trybie obszar wprowadzający (zawierający TOC) nagrywany jest już na początku procesu - jeszcze przed rozpoczęciem zapisu właściwych danych. W wyniku tego możemy się spotkać z niepożądanym efektem - Windows wykryje nagrywaną właśnie płytkę (wykryje nagrany właśnie spis treści), co może spowodować przerwanie procesu zapisu, a tym samym utratę płyty! Na szczęście programy do nagrywania oferują kilka sposobów radzenia sobie z tym problemem. Przykładowo aplikacja Adaptec Easy CD Creator automatycznie wyłącza mechanizm autodetekcji, z kolei inny program - Nero Burning Rom - potrafi "oszukać" system, blokując dostęp do nagrywanej płyty, dopóki proces zapisu nie zostanie w pełni zakończony. |
NAGRYWANIE | Jak najprościej, czyli za pomocą dostarczonego wraz z nagrywarką oprogramowania. Niestety, nie zawsze oprogramowanie umożliwia pełne wykorzystanie możliwości urządzenia. Kiedy chcemy umieścić na krążku zestaw danych o znacznie mniejszej objętości niż pojemność standardowej płytki (650 MB), mamy dwa rozwiązania: tryb wielosesyjny lub zapis pakietowy (UDF). Sesja to zapisany na płycie segment danych, zawierający jedną lub więcej ścieżek (tracks) dowolnego typu (z danymi i/lub ścieżkami audio). Każda zapisana na płycie sesja musi zostać poddana operacji tzw. zamknięcia, aby krążek mógł być odczytywany w każdym czytniku CD-ROM. Płyty zawierające nie zamknięte sesje mogą być odtwarzane jedynie w nagrywarkach. Istotą tego zapisu jest fakt, iż rozróżnia się dwa typy operacji "zamknięcia". Jeśli segment danych, który zamierzamy nagrać na krążku, zajmuje całą pojemność nośnika, nagrywamy jedynie jedną sesję, której zamknięcie jest zarazem zamknięciem całego dysku. Jeżeli jednak mamy znacznie mniej danych do nagrania, musimy poinformować nagrywarkę (zaznaczając odpowiednią opcję w programie do nagrywania), że zamierzamy zamknąć sesję, ale nie cały dysk. Dzięki temu w przyszłości będziemy mogli dodać kolejne sesje, aż do wypełnienia kompaktu. Tryb wielosesyjny to dobre rozwiązanie, gdy nagrywamy dane. Dla ścieżek audio nie jest już tak przydatne, ponieważ stacjonarne odtwarzacze płyt (w zestawach audio) mogą mieć problemy z odczytem płyt audio nagranych w trybie wielosesyjnym. Innym sposobem zapisu jest nagrywanie metodami Disc At Once lub Track At Once. Są to dwie podstawowe metody zapisu na płytach CD-R (ewentualnie CD-RW). Za pomocą metody Disc At Once (DAO) zapisywany jest cały krążek w jednym przebiegu (zawartość nie ma znaczenia, może to być jedna ścieżka danych, ścieżki audio lub mieszane). Proces przebiega bez przerwań (w przeciwnym razie otrzymamy zamiast nagranej płyty efektowną podstawkę pod szklankę), po zapisaniu danych płyta jest zamykana, co uniemożliwia dogranie do niej danych, nawet jeżeli zapisane informacje nie wypełniły jej w całości. Nieco innym trybem zapisu jest Track At Once. W takim przypadku w jednym przebiegu nagrywana jest tylko pojedyncza ścieżka. Jeśli zapisywane są dane, między metodami nie ma praktycznie różnicy (dane w jednej sesji zajmują zazwyczaj jedną ścieżkę o długości odpowiadającej objętości zapisywanej informacji). Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku ścieżek audio, gdzie każdy utwór stanowi odrębną ścieżkę. Zapis w trybie Track At Once nagrywa w jednym przebiegu właśnie jedną ścieżkę audio. Między utworami tworzona jest wtedy automatyczna przerwa (ang. gap) trwająca ok. 2 sekund (niektóre programy definiują czas jej trwania). Te chwile ciszy co prawda umożliwiają automatycznie oddzielenie kolejnych utworów, jednak w przypadku np. nagrań koncertowych nie brzmi to ciekawie. Należy wówczas skorzystać z metody Disc At Once. Warto w tym miejscu wspomnieć o jeszcze dwóch metodach zapisu na płycie CD. Są nimi: Session At Once i tryb RAW. Session At Once jak wskazuje nazwa, przebiega ona w podobny sposób jak zapis całego dysku w jednym przebiegu, z tą różnicą, że zamykana jest sesja, a nie cały nośnik, co umożliwia wykorzystanie pozostałego wolnego miejsca w przyszłości. Tryb RAW natomiast jest trybem, który umożliwia transfer danych z jednego urządzenia do drugiego, bez ingerencji w proces nagrywania płyty ze strony oprogramowania lub nagrywarki, zatem tryb RAW umożliwia stworzenie idealnej kopii przegrywanego CD. Przy użyciu tego trybu jest możliwe skopiowanie większości zabezpieczeń stosowanych przez producentów oprogramowania, jednak aby kopiować orginały należy posiadać kompatybilną z trybem RAW nagrywarkę oraz program, który obsługuje tryb RAW. |
TAO Track-An-Once |
płyta wielosesyjna - Track-at-once, TAO – metoda zapisu dysków optycznych polegająca na zapisaniu jednej ścieżki (jednego nagrania) na płycie CD-R i wygaszaniu lasera przed rozpoczęciem zapisu kolejnej. Tryb Track-at-once umożliwia nagranie każdego dostępnego formatu (CD-DA, CD-ROM, itp.) oraz tworzenie dysków wielosesyjnych (ang. multisession disc), tj. wielokrotne dogrywanie danych. Minimalna długość nagrania musi wynosić co najmniej 300 bloków (4 sekundy), co odpowiada około 700 kB danych. Laser jest wyłączany po zapisaniu każdego nagrania. Aby być w zgodzie ze specyfikacją na płycie CD może się znaleźć maksymalnie 99 nagrań. Za każdym razem, gdy laser kończy nagranie, wypala dwa bloki wyjściowe (tzw. Run-Out blocks) i zostaje wyłączony. Po wznowieniu pracy nagrywa jeszcze dwa dodatkowe bloki wejściowe (tzw. Run-In blocks). Tak powstałe 7 bloków przerwy jest ignorowane przez odtwarzacze CD-ROM i nie ma żadnego wpływu na transmisję danych. CD-DA, CD-ROM |
SAO Session-At-Once |
W trybie SAO dane są nagrywane w jednej sesji bez wyłączania lasera. Pomiędzy ścieżkami nie ma żadnych przerw. W odróżnieniu od trybu DAO następne sesje mogą być dodane później. Tryb ten jest najczęściej spotykany przy nagrywaniu płyt w formacie CD-EXTRA, gdzie najpierw bez wyłączania lasera nagrywane są ścieżki audio. Po nagraniu ścieżek audio laser jest wyłączany, a płyta zostaje otwarta. Następnie dogrywane są ścieżki z danymi, po czym płyta zostaje zamknięta. |
DAO/SAO Disc-An-Once/Session-At-Once |
płyta wielosesyjna połączenie DAO i TAO |
DAO Disc-An-Once |
płyta jednosesyjna - sposób zapisu dysków CD-R i DVD-R. Na płycie są zapisywane po kolei obszary Lead-In, dane i Lead-Out za jednym razem bez wyłączania lasera. W tym trybie możliwe jest zapisanie płyty z "przepalaniem", tzw. "overburning" – zapis nieco większej ilości danych dzięki skróceniu obszaru Lead-Out płyty cd-audio, |
DAO96 | płyta jednosesyjna zawiera dodatkowo dane subkanalowe |
WIELOSESYJNOŚĆ | Generalnie płyty CD-R można nagrać jedynie raz. Jednak istnieje kilka sposobów, by upodobnić to medium do dysku CD-RW (z tym, że raz nagrane dane nigdy nie są fizycznie usuwane i z każdym kolejnym nagraniem zmniejsza się pojemność nośnika). Pierwsza (chronologicznie) możliwość to wielosesyjność, czyli możliwość nagrywania dysku fragmentami. Wielosesyjność pozwala na nadpisywanie plików na zasadzie nie fizycznego zastąpienia zawartości pliku, lecz zapisania nowszej wersji pliku w innym fizycznie obszarze i zamienienie tablicy alokacji tak, by wskazywała w obszar zajmowany przez nowy plik. W podobny sposób można kasować pliki z płyty CD-R – nie ulegają one fizycznemu usunięciu (po skasowaniu pliki znajdują się nadal na nośniku, a sektory przez nie zajmowane nie są zwracane do puli wolnych jednostek alokacji), zapisywana jest jedynie informacja, iż plik usunięto. Operacje te umożliwia system plików ISO-9660, zwany też ISOFS lub CDFS. Dzięki wielosesyjności mogły powstać takie formaty, jak PhotoCD. Kolejna możliwość to wielosesyjność poszerzona o wielowoluminowość, czyli możliwość wydzielenia na CD-R kilku woluminów logicznych i nagrywanie ich wielosesyjnie niezależnie od siebie. Ten format jest rzadko obsługiwany przez oprogramowanie. Można tu używać systemu plików ISO-9660 lub UDF. Należy pamiętać, że każda rozpoczęta sesja zabiera około 13.5 Mb z ogólnej powierzchni płyty (bez względu na faktyczną ilość zawartych w niej danych). |
INCREMENTAL PACKET WRITING | Incremental Packet Writing, czyli zapis pakietowy jest sposobem zapisu danych, który polega na przyrostowym zapisie małych kawałków danych zwanych pakietami. Zaletami tego rozwiązania jest o wiele mniejsza strata pojemności płyty przy dogrywaniu kolejnych pakietów (kolejne dogranie danych nie wymaga zakończenia sesji czy płyty) oraz możliwość nagrania większej ilości ścieżek na płycie niż 99. W praktyce wygląda to tak, że oprogramowanie obsługujące zapis pakietowy umożliwia bezpośredni zapis danych na płytę przy pomocy jakiegokolwiek menadżera plików. Aby tak nagrana płyta CDR mogła być odczytywana przez zwykłe napędy CD-ROM konieczne jest uzyskanie zgodności z ISO 9660, uzyskiwane poprzez zakończenie "sesji pakietowej". |