Łacina Czasy IIIklinacja

--- I II III IV ---
Zakończenie bezok. -āre -ére -ěre -īre á é ĕ ē í ā ă ě ī ĭ

Złożenia esse:

  • abesse - być nieobecnym

  • adesse - być obecnym

  • deesse - brakować czegoś/kogoś

  • inesse - znajdować się

  • interesse - brać udział

  • obesse - przeszkadzać

  • praeesse - dowodzić

  • prodesse - pomagać

  • posse - móc, potrafić

Amāre – kochać

Laudāre – chwalić

Stāre – stać

Curāre – leczyć

Sanāre – uzdrawiać

Clamāre – krzyczeć

Cogitāre – myśleć

Narrāre – opowiadać

Salutāre – witać, pozdrawiać

Putāre – myśleć, sądzić

Dāre – dawać

Vocāre - wołać

Docére – uczyć (kogoś)

Movére – poruszać (coś)

Monére – upominać

Manére – pozostawać

Silére – milczeć

Tacére – milczeć

Sedére – siedzieć

Valére – czuć się dobrze

Vidére – patrzeć

Tenére – trzymać

Placére – podobać się

Gaudére– cieszyć się

Discěre – uczyć się

Dicěre – mówić

Ducěre – przewodzić

Mittěre – wysyłać

Petěre – prosić

Agěre – robić

Defenděre – bronić

Gerěre – nieść, załatwiać

Vivěre – żyć

Scriběre – pisać

Legěre – czytać

Punire – karać

Dormire – spać

Audire – słuchać

Munire – budować

Scire – wiedzieć

Venire – przychodzić, przybywać

Invenire – wynaleźć

Sentire – czuć

Finire – kończyć

Haurire – czerpać, zyskiwać

Wyjątki w koniugacji

a + o = o

i / nt = u

i / r = e

Strona Activus Passivus Activus Passivus Activus
Czas teraźniejszy trybu oznajmującego

Indicativus praesentis

amāt - kocha

I, II, IV – temat! (ama!) // temat + -te! (amate!)

III – teamat! / teamt + -e! (dic! / dice!) // temat + -i + -te! (discite!)

Temat czasownika

+ końcówki osobowe

Infinitivus -re -ri
Liczba/osoba LP LM LP LM
1. -o1 -mus -or1 -mur
2. -s -tis -ris -mini
3. -t -nt -tur -ntur
Czas przeszły niedokonany trybu oznajmującego

Imperfectum indicativi

amābat - kochał

Temat czasownika

+ ba (I,II)

+ eba (III,IV)

+ końcówki osobowe

Liczba/osoba LP LM LP LM
1. -bam -bamus -bar -bamur
2. -bas -batis -baris -bamini
3. -bat -bant -batur -bantur
Czas przyszły niedokonany trybu oznajmującego

Futurum primum (I) indicativi

amābit – będzie kochał

Temat czasownika

+ b (1LP) / bi (I, II)

+ a (1LP) / e (III, IV)

+ końcówki osobowe

Liczba/osoba LP LM LP LM
1. -bo -bimus -bor -bimur
2. -bis -bitis -beris -bimini
3. -bit -bunt -bitur -buntur
Czas przeszły dokonany trybu oznajmującego Perfectum indicativi

Temat perfecti

+ końcówki perfektyczne

Liczba/osoba LP LM LP LM
1. -i -imus
2. -isti -istis
3. -it -erunt
Czas przyszły II dokonany trybu oznajmującego

Futurum exactum (II) indicativi

dedero - dam

Temat perfecti

+futurum I esse

Liczba/osoba LP LM LP LM
1. -ero -erimus
2. -eris -eritis
3. -erit -erint
Czas zaprzeszły trybu oznajmującego Plusquamperfectum indicativi

Temat perfecti

+ imperfectum esse

Liczba/osoba LP LM LP LM
1. -eram -eramus
2. -eras -eratis
3. -erat -erant

Participium perfecti passivi (imiesłów czasu przeszłego strony biernej) tworzy się od supinum przez zamianę końcówki -um na końcówki rodzajowe -us, -a, -um. Participium odmienia się przez przypadki, rodzaje i liczby, tak jak przymitniki zakończone na -us, -a, -um.

Czasownik Participium perfecti passivi:
sanare sanatus, sanata, sanatum – wyleczony
videre visus, visa, visum – zobaczony
dicere dictus, dicta, dictum – powiedziany
audire auditus, audita, auditum – usłyszany

Typ spółgłoskowy
Należą tu rzeczowniki wszystkich rodzajów zakończone na:

N. -as, -es, -os, -us, -ar, -er, -or, -ur, -o, -io, -en, -x
G. -is

Są to rzeczowniki nierównozgłoskowe (takie, które w G.LP mają o 1 sylabę więcej niż w N.LP. Rodzaj tych rzeczowników podaje słownik.
RM i RŻ odmieniają się tak samo, RN inaczej.

Temat rzeczowników i przymiotników uzyskujemy odrzucając końcówkę G

-as veritas, veritatis (f) - prawda
-es pes, pedris (f) - stopa
-os flos, floris (m) - kwiat
-us corpus, corporis (f) - ciało
-ar hepar, hepatis (f) - wątroba (grec.)
-er cancer, canceris (m) - rak
-or arbor, arboris (f) - drzewo
-ur iecar, iecaris (m) - wątroba (łac.)
-o homo, hominis (m) - człowiek
-io curatio, curationis (f) - leczenie
-en ren, renis (f) - nerka
-x radix, radicis (m) - korzeń, promień

LP LM
m/f n
N. homo corpus
G. hominis corporis
D. homini corpori
Acc. hominem corpus
Abl. homine corpore
V. homo corpus
N.=V. N.=Acc.=V.
singularis: 
N. różne 
G. -is 
D. -i 
Acc. m.f. -em; n. =N. 
Abl. -e 
V. = N. 
pluralis: 
N. m.f. -es; n. -a 
G. -um 
D. -ibus 
Acc. m.f.-es; n. -a 
Abl. -ibus 
V = N

Typ samogłoskowy 

Należą tu rzeczownkiki rodzaju nijakiego zakończone na:

N. -e, -al, -ar

G. -is

-e mare, maris - morze

rete, retis - sieć

-al animal, animalis - zwierzę

-ar exemplar, exemplaris - przykład

LP LM
N. mare maria
G. maris marium
D. mari maribus
Acc. mare maria
Abl. mari maribus
V. mare maria
N.=Acc.=V.

N.=Acc.=V.

D.=Abl.

singularis: 
Nom. rozne 
Gen. -is 
Dat. -i 
Acc. m.f. -em; n. =Nom. 
Abl. -i 
Voc. -Nom. 
pluralis: 
Nom. m.f. -es; n. -ia 
Gen. -ium 
Dat. -ibus 
Acc. m.f. =es; n. =ia 
Abl. -ibus 
Voc. =Nom. 

Typ mieszany 
Należą tu rzeczownki RM i RŻ zakończone na:

N. -es, -s, -is

G. -is

+rzeczownik RN - cor, cordis - serce

Są to rzeczowniki równozgłoskowe oraz te nierównozgłoskowe, które w G.LP mają przynajmniej 2 spółgłoski (obok siebie).

Typ mieszany odmienia się tak samo jak typ spółgłoskowy z wyjątkiem G.LM, który ma końcówkę z typu samogłoskowego (-ium)

-is avis, avis (m,f) - ptak

piscis, piscis (m,f) - ryba

-es vulpes, vulpis (m,f) - lis

fames, famis (f) - głód

-s urbs, urbis (f) - miasto

ars, artis (f) - sztuka

mors, mortis (f) - śmierć

avis, avis (m,f) - ptak cor, cordis - serce
LP LM
N. avis aves
G. avis avium
D. avi avibus
Acc. avem aves
Abl. ave avibus
V. avis aves
N.=V. N.=Acc.=V.
singularis: 
Nom. rózne 
Gen. -is 
Dat. -i 
Acc. m.f. -em; n. =Nom. 
Abl. -e 
Voc. =Nom. 

pluralis: 
Nom. m.f. -es; n. -a 
Gen. -ium 

Dat. -ibus 
Acc. m.f. -es; n. -a 
Abl. Ibus 
Voc. =Nom. 

Przymiotniki III Deklinacji posiadają zakończenia rodzajowe:

3 - soluber, solubris, solubre - zdrowy [-er, -is, -e]

2 - gravis, gravis, grave - ciężki, poważny [-is,-e]

1 - felix, felix, felix - szczęśliwy [-s (-x)]

LP LM
m f
N. < felix
G. < felicis
D. < felici
Acc. < felicem
Abl. < felici
V. < felix
N.=V. N.=Acc.=V.
D.=Abl.

oratorem celebrem - Acc.LP - sławnego mówcę

fratri infelici - G.LP - nieszczęśliwego brata

aestate brevi - Abl.LP - krókim latem

radicus ingentis - G.LP - ogromnego korzenia

opera gravia - N.LM - opery poważnej

animalium ferocium - G.LM - dzikich zwierząt

imperatori rapaci - porywczemu władcy

ovem ingentem - ogromną owcę

pietate brevi - krótką miłością

potatores tales - takie pijaki

sacerdotivus tenuibus - delikatnym kapłanom

semina inania - próżne nasiona

LP -> LM

opus (dzieło) - opera

fratris (brat) - fratrum

pisci (ryba) - piscibu

arbore (drzewo)- arboribus

sororem (siostra)- sorores

urbs (miasto)- urbes


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Łacina - czasy, ARCHEOLOGIA, Łacina
łacina ( czasy), Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, psychologia i inne(1)
lacina-gramatyka, czasy
Czasy i strony łacina
LACINA-WSZYSTKIE-CZASY, Łacina
Łacina - czasy, PRAWO KUL, Łacina
Czasy imperfecti praesentis futuri I, Łacina, Egzamin (materiały przydadzą się również na ćw)
łacina arkusz1 2004
Historia arkusz IIIb (czasy nowozytne do roku 1915) poziom rozszerzony wypracowanie6
Inwokacja Odyseja, FILOLOGIA POLSKA, Łacina i kultura antyczna
Hera, j.obce, łacina, mitologia
Sentencje - lista alfabetyczna, Języki obce, Łacina
Latynowie w 753r, j.obce, łacina, mitologia

więcej podobnych podstron