--- | I | II | III | IV | --- |
---|---|---|---|---|---|
Zakończenie bezok. | -āre | -ére | -ěre | -īre | á é ĕ ē í ā ă ě ī ĭ |
Złożenia esse:
|
Amāre – kochać Laudāre – chwalić Stāre – stać Curāre – leczyć Sanāre – uzdrawiać Clamāre – krzyczeć Cogitāre – myśleć Narrāre – opowiadać Salutāre – witać, pozdrawiać Putāre – myśleć, sądzić Dāre – dawać Vocāre - wołać |
Docére – uczyć (kogoś) Movére – poruszać (coś) Monére – upominać Manére – pozostawać Silére – milczeć Tacére – milczeć Sedére – siedzieć Valére – czuć się dobrze Vidére – patrzeć Tenére – trzymać Placére – podobać się Gaudére– cieszyć się |
Discěre – uczyć się Dicěre – mówić Ducěre – przewodzić Mittěre – wysyłać Petěre – prosić Agěre – robić Defenděre – bronić Gerěre – nieść, załatwiać Vivěre – żyć Scriběre – pisać Legěre – czytać |
Punire – karać Dormire – spać Audire – słuchać Munire – budować Scire – wiedzieć Venire – przychodzić, przybywać Invenire – wynaleźć Sentire – czuć Finire – kończyć Haurire – czerpać, zyskiwać |
Wyjątki w koniugacji a + o = o i / nt = u i / r = e |
Strona | Activus | Passivus | Activus | Passivus | Activus |
Czas teraźniejszy trybu oznajmującego | Indicativus praesentis amāt - kocha |
I, II, IV – temat! (ama!) // temat + -te! (amate!) III – teamat! / teamt + -e! (dic! / dice!) // temat + -i + -te! (discite!) |
Temat czasownika + końcówki osobowe |
||
Infinitivus | -re | -ri | |||
Liczba/osoba | LP | LM | LP | LM | |
1. | -o1 | -mus | -or1 | -mur | |
2. | -s | -tis | -ris | -mini | |
3. | -t | -nt | -tur | -ntur | |
Czas przeszły niedokonany trybu oznajmującego | Imperfectum indicativi amābat - kochał |
Temat czasownika + ba (I,II) + eba (III,IV) + końcówki osobowe |
|||
Liczba/osoba | LP | LM | LP | LM | |
1. | -bam | -bamus | -bar | -bamur | |
2. | -bas | -batis | -baris | -bamini | |
3. | -bat | -bant | -batur | -bantur | |
Czas przyszły niedokonany trybu oznajmującego | Futurum primum (I) indicativi amābit – będzie kochał |
Temat czasownika + b (1LP) / bi (I, II) + a (1LP) / e (III, IV) + końcówki osobowe |
|||
Liczba/osoba | LP | LM | LP | LM | |
1. | -bo | -bimus | -bor | -bimur | |
2. | -bis | -bitis | -beris | -bimini | |
3. | -bit | -bunt | -bitur | -buntur | |
Czas przeszły dokonany trybu oznajmującego | Perfectum indicativi | Temat perfecti + końcówki perfektyczne |
|||
Liczba/osoba | LP | LM | LP | LM | |
1. | -i | -imus | |||
2. | -isti | -istis | |||
3. | -it | -erunt | |||
Czas przyszły II dokonany trybu oznajmującego | Futurum exactum (II) indicativi dedero - dam |
Temat perfecti +futurum I esse |
|||
Liczba/osoba | LP | LM | LP | LM | |
1. | -ero | -erimus | |||
2. | -eris | -eritis | |||
3. | -erit | -erint | |||
Czas zaprzeszły trybu oznajmującego | Plusquamperfectum indicativi | Temat perfecti + imperfectum esse |
|||
Liczba/osoba | LP | LM | LP | LM | |
1. | -eram | -eramus | |||
2. | -eras | -eratis | |||
3. | -erat | -erant |
Participium perfecti passivi (imiesłów czasu przeszłego strony biernej) tworzy się od supinum przez zamianę końcówki -um na końcówki rodzajowe -us, -a, -um. Participium odmienia się przez przypadki, rodzaje i liczby, tak jak przymitniki zakończone na -us, -a, -um.
|
---|
Typ spółgłoskowy
Należą tu rzeczowniki wszystkich rodzajów zakończone na:
N. -as, -es, -os, -us, -ar, -er, -or, -ur, -o, -io, -en, -x
G. -is
Są to rzeczowniki nierównozgłoskowe (takie, które w G.LP mają o 1 sylabę więcej niż w N.LP. Rodzaj tych rzeczowników podaje słownik.
RM i RŻ odmieniają się tak samo, RN inaczej.
Temat rzeczowników i przymiotników uzyskujemy odrzucając końcówkę G
-as veritas, veritatis (f) - prawda
-es pes, pedris (f) - stopa
-os flos, floris (m) - kwiat
-us corpus, corporis (f) - ciało
-ar hepar, hepatis (f) - wątroba (grec.)
-er cancer, canceris (m) - rak
-or arbor, arboris (f) - drzewo
-ur iecar, iecaris (m) - wątroba (łac.)
-o homo, hominis (m) - człowiek
-io curatio, curationis (f) - leczenie
-en ren, renis (f) - nerka
-x radix, radicis (m) - korzeń, promień
LP | LM | |
---|---|---|
m/f | n | |
N. | homo | corpus |
G. | hominis | corporis |
D. | homini | corpori |
Acc. | hominem | corpus |
Abl. | homine | corpore |
V. | homo | corpus |
N.=V. | N.=Acc.=V. |
singularis: N. różne G. -is D. -i Acc. m.f. -em; n. =N. Abl. -e V. = N. |
pluralis: N. m.f. -es; n. -a G. -um D. -ibus Acc. m.f.-es; n. -a Abl. -ibus V = N |
---|
Typ samogłoskowy
Należą tu rzeczownkiki rodzaju nijakiego zakończone na:
N. -e, -al, -ar
G. -is
-e mare, maris - morze
rete, retis - sieć
-al animal, animalis - zwierzę
-ar exemplar, exemplaris - przykład
LP | LM | |
---|---|---|
N. | mare | maria |
G. | maris | marium |
D. | mari | maribus |
Acc. | mare | maria |
Abl. | mari | maribus |
V. | mare | maria |
N.=Acc.=V. | N.=Acc.=V. D.=Abl. |
singularis: Nom. rozne Gen. -is Dat. -i Acc. m.f. -em; n. =Nom. Abl. -i Voc. -Nom. |
pluralis: Nom. m.f. -es; n. -ia Gen. -ium Dat. -ibus Acc. m.f. =es; n. =ia Abl. -ibus Voc. =Nom. |
---|
Typ mieszany
Należą tu rzeczownki RM i RŻ zakończone na:
N. -es, -s, -is
G. -is
+rzeczownik RN - cor, cordis - serce
Są to rzeczowniki równozgłoskowe oraz te nierównozgłoskowe, które w G.LP mają przynajmniej 2 spółgłoski (obok siebie).
Typ mieszany odmienia się tak samo jak typ spółgłoskowy z wyjątkiem G.LM, który ma końcówkę z typu samogłoskowego (-ium)
-is avis, avis (m,f) - ptak
piscis, piscis (m,f) - ryba
-es vulpes, vulpis (m,f) - lis
fames, famis (f) - głód
-s urbs, urbis (f) - miasto
ars, artis (f) - sztuka
mors, mortis (f) - śmierć
avis, avis (m,f) - ptak | cor, cordis - serce | |
---|---|---|
LP | LM | |
N. | avis | aves |
G. | avis | avium |
D. | avi | avibus |
Acc. | avem | aves |
Abl. | ave | avibus |
V. | avis | aves |
N.=V. | N.=Acc.=V. |
singularis: Nom. rózne Gen. -is Dat. -i Acc. m.f. -em; n. =Nom. Abl. -e Voc. =Nom. |
pluralis: Dat. -ibus |
---|
Przymiotniki III Deklinacji posiadają zakończenia rodzajowe:
3 - soluber, solubris, solubre - zdrowy [-er, -is, -e]
2 - gravis, gravis, grave - ciężki, poważny [-is,-e]
1 - felix, felix, felix - szczęśliwy [-s (-x)]
LP | LM | |
---|---|---|
m | f | |
N. | < | felix |
G. | < | felicis |
D. | < | felici |
Acc. | < | felicem |
Abl. | < | felici |
V. | < | felix |
N.=V. | N.=Acc.=V. | |
D.=Abl. |
oratorem celebrem - Acc.LP - sławnego mówcę
fratri infelici - G.LP - nieszczęśliwego brata
aestate brevi - Abl.LP - krókim latem
radicus ingentis - G.LP - ogromnego korzenia
opera gravia - N.LM - opery poważnej
animalium ferocium - G.LM - dzikich zwierząt
imperatori rapaci - porywczemu władcy
ovem ingentem - ogromną owcę
pietate brevi - krótką miłością
potatores tales - takie pijaki
sacerdotivus tenuibus - delikatnym kapłanom
semina inania - próżne nasiona
LP -> LM
opus (dzieło) - opera
fratris (brat) - fratrum
pisci (ryba) - piscibu
arbore (drzewo)- arboribus
sororem (siostra)- sorores
urbs (miasto)- urbes