INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI (t. oznajmujący, cz. teraźniejszy, s. czynna)
Koniungacja I |
Koniungacja II |
Koniungacja III |
Koniungacja IV |
Sg |
Sg |
Sg |
Sg |
am-o kocham |
vide- o |
leg- o |
audi- o |
ama-s |
vide- s |
leg- is |
audi- s |
ama -t |
vide- t |
leg- it |
audi- t |
Pl |
Pl |
Pl |
Pl |
ama- mus |
vide- mus |
leg- imus |
audi- mus |
ama- tis |
vide- tis |
leg- itis |
audi- tis |
ama- nt |
vide- nt |
leg- unt |
audi- unt |
IMPERATIVUS PRAESENTIS ACTIVI (t. rozkazujący, cz. teraźniejszy, s. czynna)
2 Persona Sg |
2 Persona Sg |
2 Persona Sg |
2 Persona Sg |
ama ! kochaj! |
vide! |
leg- e! |
audi! |
2 Persona Pl |
2 Persona Pl |
2 Persona Pl |
2 Persona Pl |
ama- te! |
vide- te! |
leg- ite! |
audi- te! |
INDICATIVUS IMPERFECTI ACTIVI (t. oznajmujący, cz. przeszły niedokonany, s. czynna)
Koniungacja I |
Koniungacja II |
Koniungacja III |
Koniungacja IV |
Sg |
Sg |
Sg |
Sg |
ama- ba- m kochałem |
vide- ba- m |
leg- e- ba- m |
audi- e- ba- m |
ama- ba- s |
vide- ba- s |
leg- e- ba- s |
audi- e- ba- s |
ama- ba- t |
vide- ba- t |
leg- e- ba- t |
audi- e- ba- t |
Pl |
Pl |
Pl |
Pl |
ama- ba- mus |
vide- ba- mus |
leg- e- ba- mus |
audi- e- ba- mus |
ama- ba- tis |
vide- ba- tis |
leg- e- ba- tis |
audi- e- ba- tis |
ama- ba- nt |
vide- ba- nt |
leg- e- ba- nt |
audi- e- ba- nt |
INDICATIVUS PERFECTI ACTIVI (t. oznajmujący, cz. przeszły dokonany, s. czynna)
Koniungacja I |
Koniungacja II |
Koniungacja III |
Koniungacja IV |
Sg |
Sg |
Sg |
Sg |
amav- i pokochałem |
vid- i |
leg- i |
audiv- i |
amav- isti |
vid- isti |
leg- isti |
audiv- isti |
amav- it |
vid- it |
leg- it |
audiv- it |
Pl |
Pl |
Pl |
Pl |
amav- imus |
vid- imus |
leg- imus |
audiv- imus |
amav- istis |
vid- istis |
leg- istis |
audiv- istis |
amav- erunt |
vid- erunt |
leg- erunt |
audiv- erunt |
INDICATIVUS PLUSQUAMPERFECTI ACTIVI (t. oznajmujący, cz. zaprzeszły, s. czynna)
Koniungacja I |
Koniungacja II |
Koniungacja III |
Koniungacja IV |
Sg |
Sg |
Sg |
Sg |
amav- eram pokochałem |
vid- eram |
leg- eram |
audiv- eram |
amav- eras |
vid- eras |
leg- eras |
audiv- eras |
amav- erat |
vid- erat |
leg- erat |
audiv- erat |
Pl |
Pl |
Pl |
Pl |
amav- eramus |
vid- eramus |
leg- eramus |
audiv- eramus |
amav- eratis |
vid- eratis |
leg- eratis |
audiv- eratis |
amav- erant |
vid- erant |
leg- erant |
audiv- erant |
INDICATIVUS FUTURI I (PRIMI) ACTIVI (t. oznajmujący, cz. przyszły I, s. czynna)
Koniungacja I |
Koniungacja II |
Koniungacja III |
Koniungacja IV |
Sg |
Sg |
Sg |
Sg |
ama- b- o pokocham/ będę kochać |
vide- b- o |
leg- a- m |
audi- a- m |
ama- b- i- s |
vide- b- i- s |
leg- e- s |
audi- e- s |
ama- b- i- t |
vide- b- i- t |
leg- e- t |
audi- e- t |
Pl |
Pl |
Pl |
Pl |
ama- b- i- mus |
vide- b- i- mus |
leg- e- mus |
audi- e- mus |
ama- b- i- tis |
vide- b- i- tis |
leg- e- tis |
audi- e- tis |
ama- b- u- nt |
vide- b- u- nt |
leg- e- nt |
audi- e- nt |
INDICATIVUS FUTURI II ACTIVI (t. oznajmujący, cz. przyszły II, s. czynna)
Koniungacja I |
Koniungacja II |
Koniungacja III |
Koniungacja IV |
Sg |
Sg |
Sg |
Sg |
amav- ero pokocham/ będę kochać |
vid- ero |
leg- ero |
audiv- ero |
amav- eris |
vid- eris |
leg- eris |
audiv- eris |
amav- erit |
vid- erit |
leg- erit |
audiv- erit |
Pl |
Pl |
Pl |
Pl |
amav- erimus |
vid- erimus |
leg- erimus |
audiv- erimus |
amav- eritis |
vid- eritis |
leg- eritis |
audiv- eritis |
amav- erint |
vid- erint |
leg- erint |
audiv- erint |
SUM, ESSE, FUI
INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI
Sg |
Pl |
Sum jestem |
sumus |
es |
estis |
est |
sunt |
IMPERATIVUS PRAESENTIS ACTIVI
Sg |
Pl |
es! bądź! |
este! |
INDICATIVUS IMPERFECTI ACTIVI
Sg |
Pl |
eram byłem |
eramus |
eras |
eratis |
erat |
erant |
INDICATIVUS PERFECTI ACTIVI
Sg |
Pl |
fu- i byłem |
fu- imus |
fu- isti |
fu- istis |
fu- it |
fu- erunt |
INDICATIVUS PLUSQUAMPERFECTI ACTIVI
Sg |
Pl |
fu- eram byłem |
fu- eramus |
fu- eras |
fu- eratis |
fu- erat |
fu- erant |
INDICATIVUS FUTURI I (PRIMI) ACTIVI
Sg |
Pl |
ero będę |
erimus |
eris |
eritis |
erit |
erunt |
INDICATIVUS FUTURI II ACTIVI
Sg |
Pl |
fu- ero będę |
fu- erimus |
fu- eris |
fu- eritis |
fu- erit |
fu- erint |
REGUŁY
Legenda:
Temat = temat w czasie praesetis
Temat perfecti = 3. forma podstawowa czasownika po odcięciu „i”
INDICATIVUS PRAESENTIS ACTIVI
Używamy: opisując czynności wykonywane teraz, rzeczy stałe, przysłowia.
Tworzymy:
I, II, kon.: temat + końcówka osobowa,
IV Kon.: 3 Persona Pl: temat + u + koń. os.
III kon.: 3 Persona Pl: temat + u + koń. os., 1 Persona Sg: temat + koń. os., Reszta: temat + i + koń. os.
IMPERATIVUS PRAESENTIS ACTIVI
Tworzymy:
I, II, IV kon.: 2 Persona Sg: temat , 2 Persona Pl: temat + te
III kon.: 2 Persona Sg: temat + e , 2 Persona Pl: temat + i + te
INDICATIVUS IMPERFECTI ACTIVI
Używamy: opisując czynności wykonane w przeszłości, nie wiemy czy się zakończyły, mające tendencje cykliczne.
Tworzymy:
Kon. I, II: temat + ba + koń. os.
Kon. III, IV: temat + e + ba + koń os.
INDICATIVUS PERFECTI ACTIVI
Używamy: opisując czynności przeszłe, jednorazowe, dokonane.
Tworzymy:
Kon. I, II, III, IV: temat perfecti + odpowiednia koń.os.
INDICATIVUS PLUSQUAMPERFECTI ACTIVI
Używamy: jest to czas względny i relatywny. Odnosi się do czasu Perfectum - opisuje czynność wcześniejszą (niż opisywana w czasie perfectum.)
Tworzymy:
Kon. I, II, III, IV: temat perfecti + „być” (sum, esse, fui) odmienione w czasie imperfectum
INDICATIVUS FUTURI I (PRIMI) ACTIVI
Używamy: opisując czynność przyszłą lub przyszłą mającą tendencję do powtarzania.
Tworzymy:
Kon. I, II: 1 Persona Sg: temat + b + koń. os, 3 Persona Pl : temat + b + u + koń. os., Reszta: temat + b + i + koń.os
Kon. III, IV:1 Persona Sg: temat + a + m, Reszta: temat + e + koń. os.
INDICATIVUS FUTURI II ACTIVI
Używamy: jest to czas względny i relatywny. Odnosi się do czasu Futurum I - opisuje czynność wcześniejszą (niż opisywana w czasie futurum.)
Tworzymy:
Kon. I, II, III, IV: temat perfecti + „być” (sum, esse, fui) odmienione w czasie futurum I ,
! za wyjątkiem 3 Persona Pl : temat perfecti + erint !
PARTICIPIUM (IMIESŁÓW)
Participium Perfecti Passivi (Imiesłów, przeszły dokonany, bierny)
Tworzymy:
4. forma podstawowa czasownika (supinum) -> zamieniamy „um” na :
us - r. męski (dek. II)
a - r. żeński (dek. I)
um - r. nijaki (dek. II)
Musi się zgadzać z opisywanym rzeczownikiem co do rodzaju, liczby, przypadku !
Przykład:
Scribo, scribere, scripsi, scriptum ->
scriptus (napisany)
scripta (napisana)
scriptum (napisane)
Participium Futuri Activi ( Imiesłów, przyszły, czynny)
Tworzymy:
forma podstawowa czasownika (supinum) -> zamieniamy „um” na :
urus- r. męski
ura- r. żeński
urum- r. nijaki
Musi się zgadzać z opisywanym rzeczownikiem co do rodzaju, liczby, przypadku !
Przykład:
Scribo, scribere, scripsi, scriptum ->
scripturus (mający pisać)
scriptura (mająca pisać)
scripturum (mające pisać)
INFINITIVUS (BEZOKOLICZNIK)
Występuje w składni ACI. Może być w czasie teraźniejszym, przeszłym lub przyszłym:
1. Infinitivus praesentis activi (2 forma podstawowa czasownika)
audire
2. Infinitivus perfecti activi (temat perfecti + isse)
audivisse
Infinitivus futuri activi (participium futuri activi i esse)
np.: auditurus (-a, -um) esse
(ten musi się zgadzać co do przypadku, rodzaju i liczby z określanym rzeczownikiem!)
„BYĆ” (SUM, ESSE, FUI)
Imiesłów: futurus, futura, futurum
Infinitivus praesentis activi: esse
Infinitivus perfecti activi: fuisse
Infinitivus futuri activi: futurum (-a, -us) esse lub fore
CZASOWNIKI III KONIUNGACJI ZAKOŃCZONE NA “IO”:
facio, facere, feci, factum
Praesentis: temat (fac) + i + koń. os. , 3 Persona Pl : faciunt
Imperfectum: temat (fac) + i + e + ba + koń. os.
Futurum 1: 1 Persona Sg: faciam, Reszta: temat(fac) + i + e + koń. os.
capio, capere, cepi, captum - tak samo
pario, parere, pepperi, partum - tak samo
złożenia - tak samo
CZASOWNIKI NIE NALEŻĄCE DO ŻADNEJ KONIUGACJI:
fero, ferre, tuli, latum - zachowuje się jak czasownik III koniugacji. Nieregularny w czasie indicativus, imperativus praesentis activi. (Podręcznik str. 28, cz. II)
eo, ire, ii, itum - nieregularny we wszystkich czasach (Podręcznik str. 28, cz. II)