Tadeusz Różewicz LAMENT

Jak charakteryzuje siebie podmiot liryczny w wierszu? Porównaj to co mowi o sobie w 2 i 3 cz utworu z tym co mowi o sobie w części 4

Podmiot liryczny w wierszu charakteryzuje siebie jako mordercę i narzędziem „ ślepym jak miecz” w ręku kata.

2 i 3 strofa, rozpoczynające się od deklaracji "Nie jestem młody", przynoszą przekorną autocharakterystykę bohatera lirycznej wypowiedzi reprezentanta generacji wojennej. Bowiem piękno zewnętrzne, uroda ciała ("tkliwa biel szyi", "jasność otwartego czoła", "puch nad słodką wargą", "krok elastyczny") ani typowe atrybuty młodzieńczej psychiki ("niewinność", "czystość", "słabość", "kruchość i prostota"), okazują się pozorne ("niech was(...) nie zwodzi", "niech was(...)nie wzrusza").

Czwarty fragment rozpoczyna, pozostające w logicznej sprzeczności ze zwrotem pierwszych wersów strof II i III, stwierdzenie "mam lat dwadzieścia". Właśnie człowiek młody to ten, który ma dwadzieścia lat. W dalszej jednak części utworu czytamy: "jestem mordercą", "zamordowałem człowieka". Widoczne jest tutaj wyraźne poczucie winy, piętno Kaina, które wyrażają jednoznacznie niepokój sumienia, dramatyczny konflikt, brak wewnętrznego spokoju. Pamięć morderstwa czyni zatem z człowieka młodego – starca

Jaki sens ma wypowiedź osoby mówiącej?

Ukazuje przedwczesne dojrzewanie osoby młodej, człowieka któremu odebrano młodość.

Na podstawie ostatniej części wiersza określ na czym polega tragizm człowieka, który przeżył wojnę.

Utracił swoją wiarę w Boga, w człowieka, w takie cechy jak miłość i dobro. Nie wierzy w bohaterstwo.

Wskaż konteksty kulturowe przywołane w ostatniej części utworu.

- w kontekście średniowiecza w postaci św. Franciszka, mit o wojnie trojańskiej, Biblia nowy testament ( odpuszczenie grzechów ).

5. Kim jest podmiot liryczny w wierszu?

Człowiek, który przeżył wojnę, który czuje się mordercą.

Kim powinien być?

Młodym człowiekiem cieszącym się życiem

Dlaczego nie jest tak, jak powinno być, czyli co spowodowało tragiczną odmianę w zyciu osoby mówiącej i na czym polega jej tragizm?

Możemy się domyślać, że chodzi o wojnę. We fragmencie ostatnim wiersza znajdujemy wyraźną aluzję do sześciu lat koszmaru wojny i okupacji ("Przez sześć lat/ buchał z nozdrza opar krwi"). Charakterystyczne, iż rzeczywistość "czasów pogardy", "spełnionej Apokalipsy" określona jest w liryku Różewicza jako czas mordu, zabijania. Poeta nie znajduje żadnego usprawiedliwienia dla siebie i swojej generacji. Odrzuca ideały patriotycznego obowiązku, szlachetnej walki o wolność narodu. Wojna to zabijanie i nic więcej.

Fragment kończący utwór jest manifestacją poczucia wydziedziczenia, obcości, odrzucenia. Bohater wiersza czuje się "okaleczony" przez los, Historię, w której zmuszony był uczestniczyć i "ślepo" posłuszny jej prawom zabijać. Wojna pozbawiła go możliwości poznawania urody świata, dostępu do piękna, wartości, kultury ("nie widziałem(...) Achillesa i Hektora"). Główną ideą utworu jest bowiem tragiczna refleksja nad konsekwencjami wpływu wojny na psychikę człowieka

Ściana butów

1 Na tle sylwetki ludzkiej widać różne buty – męskie damskie dziecinne, różne wymiary, kolory, Na tle ciemnym wszystko w barwach czarno białych.

2 W dziele szajny pelnią funkcię symboliczną, symbolizują ofiary z II wś, najbardziej obozów koncentracyjnych, w różnym wieku.

3 Wyraża tragizm, anonimowość, masowość – dużo butów, rozpad świata poprzez kawałki rozrzuconych rur leżących bezładnie.

4 Każdy używany przedmiot był czyjs

5 Istnieje, ponieważ także był więźniem obozu

6 Dwa powody – przywoluje te sytuacje żeby podkreslic wage godności i aby pokazac tragizm Zydow.

Wyniszczenie Zydow polegalo na zdeptaniu ich godności. 2 aspekty – psychologiczny i fizyczny.

OCALONY

Utwór bedacy zapisem stanu swiadomosci człowieka zniczonego wewnętrznie przez wojne, który ma zrujnowany system wartości etyczno-moralnych i zmiażdżoną psychikę. Jest to wiersz który stanowi swiadectwo kryzysu moralnego człowieka .

Utwor napisany prostym jezykiem, Słowa „mam dwadzieścia cztery lata ocalałem prowadzony na rzeź” mogą uchodzić zamanifest straconego pokolenia Kolumbow (pokolenie tworcow urodzonych na początku lat 20 –tychXX wieku pierwsze po 123 latach zaborow, pokolenie urodzone w niepodleglej Polsce ). Tragedia podmiotu lirycznego stało się jego ocalenie.ktore można rozpatrywać w kategoriach jedynie czysto fizycznych ponieważ z koszmaru wojny można ocales jedynie pozornie.wojna niszczy wszystkich ludzi również tych którym udało się ja przezyc. Obracając w gruzy caly ich dotychczsowy swiat wartości.pozostalo zagunbienie w chaosie jaki okupacja spowodowala w sferach etyki i moralności.dawne wartości stracily swoje znaczenie „ pojęcia sa tylko wyrazami” zas ocalaly człowiek prestal odrozniac dobro od zla tyle samo znacza dla niego „ cnota i występek”, „ prawda i kłamstwo, piękno brzydota mesgtwo tchórzostwo „ Filozofia religia i etyka staly się już tylko pusto brzmiącymi terminami nie mającymi zadnej wartości i nierozróżnialnymi „ jednakowoż wazy cnota i występek” znak rownosci zostaw postawiony pomiedzay takimi pojęciami jak: „ człowiek i zwierze/milosc i nienawiść/ Wrog i przyjaciel/ciemnosc i swiatlo” Wszystkie one staly się wyrazami pustymi i jednoznacznymi nie ma miedzy nimi roznicy. Wiersz konczy jednak zdanie „szukam nauczyciela i mistrza…” świadczące o rozpaczliwych probach uporządkowania swiata i osiagniecia wewnętrznego ukojenia.Podmiot liryczny usiluje odnalesc wlasciwy sens wartości, uratować swoja etyke i moralność.

Dżuma

Powieść została wydana w 1947 w Oranie w Algierii w latach 40- stych, akcja obejmuje 10 m-cy od kwietnia do lutego.

Charakterystyczne cechy postawy:

Głeboka wypowiedź pokazuje nature refleksyjną, filozoficzną, otwartość i bezpośredniość wprost formuuje pytania

Wrażliwy na cierpienia innych, gotowy do walki ze złem, do walki wbrew wszystkim w wbrew wszystkiemu, czlowie zdecydowany, idealista, walczy o świat bez cierpienia i zła.

Przesłanie moralne wypływające z monologu

- walka ze złem, nie można zgodzić się na zabijanie ludzi w imię norm społecznych, każdy człowiek jest „zadżumiony” tzn ze nosi w sobie zło, zasadą postępowania wobec innych ludzi powinno być współczucie.

Narracja 3-osobowa, narrator wprowadza w sytuację, rozpoczyna i kończy. Jest obiektywny. Drugi narrator wypowiada się w 1 os jest subiektywny, wyraża własne osobiste myśli.

Cudzysłów wprowadza dwustopniowość narracji, oddziela opowiadanie narratora od opowiadania narratora-bohatera.

Konstrukcja monologu Tarrou

-słowa potoczne, np. szło mi dobrze,

- subiektywzm,

- duża liczba skojarzeń związanych z tokiem opowiadania.

Dżuma jako powieść parabola

Parabola – przypowieść, jest to utwór narracyjny który ma 2 znaczenia: dosłowne i przenośne, o wiele ważniejsze ponieważ wyraża jakąś prawdę moralną albo filozoficzną o uniwersalnym charakterze.

Znaczenie dosłowne – dżuma jest chorobą i przedstawione w powieści wydarzenia mogą być zapisem walki z nią, tym bardziej że jest to zapis bardzo realistyczny, wręcz kronikarski.

Znaczenie przenośne – dżuma jako zło które jest w człowieku, trzeba uważać, żeby w chwili nieuwagi nie zarazić się od innego człowieka. Zło, które ujawnia się w najbardziej niespodziewanym miejscu i czasie. Tego zła nie można pokonać można je przygasić lub stłumić „ bakcyl dżumy nigdy nie umiera”. Tarrou : „ każdy nosi w sobie dżumę, nikt nie jest od niej wolny”.

Dżuma jako wojna, lata 40-ste lata II wś, miasto – Oran-obszar okupowany albo oboz koncentracyjny, nie ma wyjścia, nie ma ucieczki, godzina policyjna, ograniczenia ( gaszenie świateł ) masowość i przypadkowość śmierci, giną ludzie którzy nie mają związku. Sytuacja ekstremalna – próba ucieczki, dokonanie wyboru, sytuacja zmusza do dokonania wyboru ( chronić siebie, chronić innych mimo lęku o siebie)

Dżuma jako zniewolenie – ograniczenie praw, niemożności wyjazdu, wyjścia, ograniczenie kontaktu ze światem. Poczucie zagrożenia – totalitaryzm.

Rieux – realista twardo stąpający po ziemi, ma duże poczucie obowiązku, odpowiedzialny, sprawiedliwy wysoce etyczny ma swoje zasady i trzyma się ich konsekwentny stanowczy nie ulega presji rozważny – musiprzemyslecpewne kwestie. Potrafi oddzielić swerę emocji od swery rozumu.

Rambert – Francuski dziennikarz, przyjechał do Oranu w celu napisania reportażu o zyciu Arabów. Dżuma zaskoczyła go w miescie i na początku robił wszystko by się z tego miasta wydostać. Postać przechodząca przemianę na początku chce za wszelką cene opuscic miasto uważa ze dzuma jest sprawą tylko chorych i nie mogąc wyjechać legalnie szuka innych możliwości jednak gdy udało mu się zorganizować ucieczke postanowil zostać i wlaczyl się do walki z dżumą. Zrozumial ze nie można przejść obojętnie wobec cierpienia i zla, uważa ze dżuma dotyczy ludzi i on jako człowiek musi wlaczyc się do walki z nia.

Tarrou – jest synem prokuratora i jako dziecko był świadkiem skazania człowieka na śmierć, wtedy uciekł z domu i od tego czasu podjął walkę ze złem w każdej postaci min brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii i przybył do Oranu gdy wybuchła zaraza. Był twórcą oddziałów sanotarnych. Był jedną z ostatnich ofiar epidemii.

Cottard – drobny przestępca ltóry jako jedyny cieszy się z wybuchu zarazy, Dżuma pozwoli mu się ukryć bo władze miały ważniejsze zadania niż ściganie go. Jest przekonany o własnej bezkarności. Gdy epidemia się konczy w akcie desperacji zaczyna strzelać do tłumu.