PRAWO 25.09.2010
PRAWO PRZEDMIOTOWE – całokształt norm(przepisów) o cechach generalności i abstrakcyjności, które są podstawą decyzji jednostkowych stosowania prawa. Pod względem zaresu pokrywa się z prawem pozytywnym.
PRAWO PODMOITOWE – jedt jednym z bardziej kontrowersyjnych pojęć doktrynie. Przysługuje podmiotą prawa na mocy norm prawnych.
WARTOŚCI PRAWA:
– sprawiedliwość
– równość wobec prawa
– zakaz dyskryminacji ze względu na rasę, przekonania religijne
– wolność słowa i wyznania
PODSTAWOWY PODZIAŁ PRZEPISÓW PRAWNYCH:
PRZEPISY IMPERATYWNE – które są bezwzględnie obowiązujące. Działanie nie może być wyłączone ani ograniczone lub zniesione za wolą stanu i w każdym przypadku przewidzianym przez taki przepis np. ustawa o systemie oświaty.
PRAWA DYSPOZYTYWNE(względnie obowiązujące) – przepisy które stosuje się wtedy gdy podmiot lub same strony nie uregulowały swoich stosunków albo postanowienia mają jedynie częściowy charakter. Przepisy te pozostawiają możliwość samodzielnego uregulowania treści stosunków prawnych np.na wniosek rodzica nauka może odbywać się w jęcyju obcym, dzicko może uczęszczać lub nie na religię czy etykę.
INNE PODZIAŁY;
– nakazujące
– zakazujące
– uprawniające
Rozróżnia się je na podstawie tego czy przepis wskazuje jedno możliwe zachowanie w danej sytuacji.
PRZEPISY:
– generalne (np. ustawa o prawie budowlanym)
– indywidualne (np. decyzja o rozbiórce samowoli budowlanej danej osoby)
Rozróżnia się ja na podstawie adresata czyli do kogo są kierowane.
ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PRAWA:
– czasowy zakres obowiązywania prawa
– terytorialny zakres obowiązywania prawa
– personalny zakres obowiązywania prawa
CZASOWY ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PRAWA – w jakim terminie i w jakim przedziale czasowym mają by przestrzegane Akty (zgłaszane w dzienniku wchodzą w życie po upływie 14 dniod dnia ich ogłoszenia, jeżeli same nie stanowią inaczej.
WYRÓŻNIAMY:
– akt prawny akt prawny nabiera mocy obowiązującej z dniem ogłoszenia – czyli datę jaką nosi organ publikujący dany akt np. datę ogłoszenia organu publikacyjnego jakim jest Dziennik Ustaw
– akt prawny podaje datę kalendarzową lub wydarzenie od którego nadejścia uzyskuje on moc obowiązującą( np. od dnia przyjęcia Polski do Unii).
– wskazywana jest liczba dni od chwili ogłoszenia aktu po upływie którego wejdzie on w życie (np. . 7 cz 30 dni po ogłoszeniu)
– sam akt prawny nie stanowi od kiedy obowiązuje lecz wskazuje inny akt w którym zawarte są rozstrzygnięcia
AKT PRAWNY – obowiązuje (ZASADA DEROGACJI) najczęściej dopóki nie zostanie uchylony na mocy później wydanych aktów prawnych. Szczegółowe zasady wejścia w życie aktów prawnych reguluje ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych z dnia 20 lipca 200r.
TERYTORIALNY ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PRAWA – rozumie się obszar w obrębie którego prawo obowiązuje. Największym obszarem obowiązywania prawa polskiego jest terytorium państwa, które jest zarówno przedmiotem władzy państwowej jaki i przestrzeni w której granicach państwo sprawuje władzę w sposób wyłączny w odniesieniu do osób, rzeczy i zdarzeń.
Terytorium państwa – obszar oznaczony granicami(obszar lądowy, morskie wody przybrzeżne, wnętrze ziemi oraz przestrzeń powietrzna). Również ambasady i statki polskie(pod polską banderą).
– akty normatywne – stanowione przez organy centralne
– akty normatywne organów terenowych czyli organów rządowej administracji ogólnej i specjalnej oraz organów jednostek samorządu terytorialnego
Polska władza wykonawcza -Prezydent oraz Rada Ministrów
OSOBOWY ZAKRES OBOWIĄZYWANIA PRAWA – (personalny) określa kogo obowiązuje prawo (kto jest jego adresatem).Przyjęto zasadę że obejmuje ono wszystkie podmioty (również obcokrajowców)znajdujące się na terytorium państwa. Od tej zasady wyjątki np. ograniczenie dotyczące przedstawicieli państw obcych akredytowanych w danym państwie oraz członków sił zbrojnych stacjonujących na terenie kraju. Szczegółowe zasady są zawarte w umowach międzynarodowych (np. traktaty wiedeńskie, genewskie).
HIERARCHIA PODZIAŁU:
Konstytucja(Sejm, Senat, uchwala)-Ustawy(Sejm + Senat)- Rozporządzenia(właściwy Minister)
PODMIOTY PRAWA
– osoba fizyczna
– osoba prawna
OSOBA FIZYCZNA – człowiek bez wzglądu na wiek i płeć, stan zdrowia psychicznego czy fizycznego. Podmiotowość prawna ludzi rozpoczyna się w chwili urodzenia i trwa aż do śmierci.
Posiadanie zdolności prawnej(możliwość posiadania praw i obowiązków w dziedzinie prawa cywilnego. O możliwości fizycznego wykonywanie czynności prawnych decyduje zdolność do czynności prawnych).Rodzaje zdolności do czynności prawnych:
– pełna zdolność do czynności prawnych – przysługuje osobą pełnoletnim. Wyjątek dotyczy regulacji prawa rodzinnego(małżeństwo niepełnoletniej osoby co najmniej 16 lat, uzyskuje ona pełnoletniość i nie traci jej nawet na skutek unieważnienia małżeństwa)
– ograniczone zdolności – osoby które ukończyły 13 lat a nie skończyły 14 lat, a także osoby częściowo ubezwłasnowolnione.
UBEZWŁASNOWOLNIENIE CZĘŚCIOWE – ograniczenie w drodze orzeczenia sądu zdolności do czynności prawnych osoby pełnoletniej, jeżeli z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych potrzebuje ona pomocy do prowadzenia jej spraw. Dla takiej osoby ustala się kontrolę.
Osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych nie mogą w ogóle wykonywać pewnych czynności np. przenosić wartości ruchomych. Do czynności do których wykonywania nie jest wymagana przedstawiciel ustawowy można zaliczyć m. In. Zawieranie umów dotyczących drobnych spraw życia codziennego
Ograniczoną zdolność prawną ma dziecko poczęte( NASSCIURIUTIUS) ale jeszcze nie narodzone pod warunkiem że urodzi się żywe( w chwili śmierci spadkodawcy – jeśli już poczęte i urodzi się zywe może być spadkobiercą)
Brak zdolności prawnych dotyczy osób które nie ukończyły 13 lat lub zostały w drodze orzeczenia sądu całkowicie ubezwłasnowolnione.
UBEZWŁASNOWOLNIENIE CAŁKOWITE – pozbawia zdolności do czynności prawnych – w drodze orzeczenia sądowego – osoby która ukończyła 13 lat i w skutek choroby psychicznej i niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Nad taka osobą sąd ustanawia opiekę.
OSOBY PRAWNE
– osobą prawną jest każda jednostka organizacyjna której przepisy prawne przyznają zdolność prawną
– posiada własny majątek, nabywa prawa i obowiązki we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, niezależnie od osób fizycznych które wchodzą w jej skład
– działa przez swoje organy
– osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną
– również innego rodzaju państwowe osoby prawne ( przedsiębiorstwa państwowe, szkoły wyższe, PAN) oraz jednostki samorządu terytorialnego
PODZIAŁ OSÓB PRAWNYCH:
– korporacje – charakteryzują się tym że posiadają członków którzy wnoszą składki i w inny sposób tworzą majątek
– zakłady- osoba prawna której cel, rodzaj ,pierwotny majątek i sposób działania określa założyciel
USTAWOWY TRYB TWORZENIA OSOBY PRAWNEJ:
– tryb erekcyjny – powstaje ona na mocy prawnej tzw. aktu erekcyjnego określonego organu państwa(np. PAN) lub aktu administracyjnego
– tryb koncesyjny – dana osoba prawna powstaje z inicjatywy przyszłych członków z tym że konieczną przesłanką jej powstania jest uzyskanie zezwolenia (koncesji) od określonego podmiotu
– tryb normatywny (rejestracyjny) – do powstania osoby prawnej nie jest wymagane zezwolenie lecz wystarczy żeby założyciel spełniał warunki przewidziane w sposób generalny i abstrakcyjny nakazów normatywnych(np. powstanie stowarzyszeń, fundacji)