• Czy ratownik medyczny może być legalnie zatrudniany w oddziałach szpitalnych?

• Czy ratownik medyczny może być legalnie zatrudniany w oddziałach szpitalnych np. SOR, OIOM, Izba Przyjęć, Oddział Wewnętrzny, Neurologia?

• Jeżeli tak, to czy ma do tego takie samo prawo jak pielęgniarka?

• Czy ratownik może pracować tylko w niektórych oddziałach szpitalnych (jeżeli tak to w jakich)?

• Całkiem niedawno pielęgniarki ogłosiły opinię prawną swoich prawników, ze zatrudnianie ratownika medycznego w oddziałach szpitalnych jest nielegalne, a jednak pracują.

• Czy taka opinia posiada uzasadnienie prawne?

Treść odpowiedzi:
udzielona 28 lipca 2010 r.

Ratownik medyczny może być legalnie zatrudniany we wszystkich oddziałach szpitalnych jednakże w zakresie, w którym będzie mógł wykorzystać nabyte w toku nauki kwalifikacje.

Kierownik danego zakładu opieki zdrowotnej określa zakres pracy wszystkim pracownikom zatrudnionym w danym szpitalu. Dlatego to od niego zależy, do jakich oddziałów skieruje osoby z niezbędnymi kwalifikacjami do udzielania świadczeń medycznych.
Przypomnijmy, że na przykład pielęgniarka może przeprowadzać defibrylację wyłącznie w przypadku odbycia kursu specjalistycznego, dlatego na danym oddziale/obszarze zawsze musi być lekarz, ratownik lub pielęgniarka z ukończonym specjalistycznym kursem.

W związku z tym, to kierownik jednostki odpowiedzialny jest za takie zorganizowanie pracy podległego mu personelu, aby zachować ciągłość działania z jednoczesnym zapewnieniem personelu mogącego świadczyć medyczne czynności, których znajomość została nabyta w toku nauczania.
Ratownik medyczny bez względu na oddział powinien być zatrudniony na stanowisku: Ratownik Medyczny i wykonywać zadania zgodne z posiadanymi kwalifikacjami, które nie są tożsame z kwalifikacjami pielęgniarskimi.

Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) - dalej u.z.o.z. świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez zakłady opieki zdrowotnej oraz przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny lub przez grupową praktykę lekarską, grupową praktykę pielęgniarek, położnych.

Kwestię tę reguluje również art. 10 u.z.o.z., w którym czytamy, że w zakładzie opieki zdrowotnej świadczenia zdrowotne udzielane są wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne, określone w odrębnych przepisach.

Poprzez osobę wykonującą zawód medyczny należy rozumieć osobę, która na podstawie odrębnych przepisów uprawniona jest do udzielania świadczeń zdrowotnych, oraz osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.

Ratownik medyczny w toku nauki, zgodnie z podstawą programową kształcenia w zawodzie ratownika medycznego (symbol cyfrowy 322[06]), nabywa fachowych kwalifikacji, zgodnie z którymi potrafi:
1) określać cele i zadania ratownictwa medycznego oraz zadania ratownika medycznego;
2) objaśniać budowę anatomiczną, fizjologię i fizjopatologię układów i narządów organizmu człowieka;
3) wyjaśniać pojęcie zdrowia, choroby, stanu nagłego, umierania i śmierci;
4) charakteryzować objawy kliniczne stanu utraty przytomności i zagrażających życiu lub zdrowiu stanów chorobowych i obrażeń;
5) charakteryzować stany nagłe;
6) objaśniać działanie stosowanych w stanach zagrożenia życia i zdrowia leków, różnicować postaci leków, drogi ich podawania, wskazania, przeciwwskazania, interakcje oraz obliczać dawki leków;
7) dokonywać oceny parametrów podstawowych funkcji życiowych;
8) wykonywać elektrokardiografię i dokonywać podstawowej interpretacji jej wyników;
9) podejmować i prowadzić medyczne czynności ratunkowe w stanach nagłych, w szczególności w:
a) nagłym zatrzymaniu krążenia;
b) nagłych zagrożeniach pochodzenia wewnętrznego;
c) nagłych zagrożeniach urazowych;
d) nagłych zagrożeniach pochodzenia środowiskowego;
e) nagłych zagrożeniach psychicznych;
f) nagłych zagrożeniach u ciężarnych;
10) prowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową zgodnie z obowiązującą wiedzą
medyczną;
11) przeprowadzać wywiad chorobowy i środowiskowy w stanach nagłych;
12) stosować zasady aseptyki i antyseptyki w medycznych czynnościach ratunkowych;
13) posługiwać się sprzętem ochrony indywidualnej;
14) wykonywać zabiegi i czynności medyczne niezbędne w ratownictwie, w szczególności:
a) podawać leki różnymi drogami;
b) zakładać wkłucie dożylne;
c) wykonywać kroplowe wlewy dożylne;
d) płukać żołądek;
e) cewnikować pęcherz moczowy;
f) zaopatrywać rany;
g) tamować krwawienia i krwotoki;
h) unieruchamiać złamania;
i) układać, przenosić oraz transportować chorego i poszkodowanego;
j) stosować tlenoterapię;
k) wykonać udrożnienie dróg oddechowych, w tym intubację dotchawiczą;
l) wykonać defibrylację;
15) planować i organizować zabiegi medyczne w różnych sytuacjach, przypadkach,
miejscach;
16) przygotowywać karetkę do gotowości wyjazdowej, kompletować sprzęt, aparaturę, zestawy leków oraz innych środków i materiałów;
17) obsługiwać sprzęt używany w karetkach;
18) obsługiwać dostępne środki łączności;
19) wykonywać zadania na stanowisku dyspozytora medycznego;
20) podejmować decyzje w trudnych sytuacjach;
21) prowadzić dokumentację postępowania ratowniczego;
22) współpracować w zespołach ratowniczych;
23) doskonalić własne umiejętności zawodowe;
24) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska w czasie prowadzenia działań ratowniczych.

Ponadto ratownik medyczny może wykonywać medyczne czynności określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego (Dz. U. z 2007 r. Nr 4, poz. 33 z późn. zm.), uwzględniając rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 stycznia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego (Dz. U. Nr 11, poz. 64).

Uwagi:
Sprawowanie opieki nad pacjentem nie powinno być z założenia ograniczane do danej grupy zawodowej na przykład pielęgniarek czy ratowników medycznych, a wyłącznie do zadań i kwalifikacji jakie są niezbędne do realizacji danych świadczeń medycznych.
Pielęgniarka chcąca pracować w ramach systemu ratownictwa medycznego, na przykład w pogotowiu ratunkowym, podlega pod ustawę z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410 z późn. zm.), natomiast gdy pracuje na oddziale chirurgii ustawa ta przestaje mieć zastosowanie.

Podobnie jest z ratownikami medycznymi, którzy jeżeli pracują w ramach systemu PRM obowiązuje ich wspomniana ustawa oraz określone na jej podstawie rozporządzenie, określające szczegółowy zakres medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego. Natomiast, gdy ratownik medyczny rozpoczyna pracę na przykład na SOR lub oddziale kardiologii, to zakres podejmowanych przez niego czynności będzie wynikał z zakresu obowiązków, który otrzymał od pracodawcy, a który został określony na podstawie kwalifikacji nabytych w toku nauczania.

Daniel Mare
ekspert Serwisu Prawo i Zdrowie,
Wolters Kluwer Polska
www.abc.com.pl
www.prawoizdrowie.pl