PROJEKT EDUKACYJNY

„CHEMIA NA TALERZU.

CZY WIESZ CO JESZ?”

EDUKACJA KONSUMENCKA

I PROZDROWOTNA

W KLASACH GIMNAZJALNYCH

I – III

AUTORZY PROJEKTU:

GABRIELA ŻURAWSKA

KATARZYNA ŻYŁA

SPIS TREŚCI:

1. Wstęp

2. Cele ogólne

3. Przewidywane osiągnięcia uczniów – cele szczegółowe

4. Metody i formy pracy na zajęciach

5. Program projektu edukacyjnego:

Zajęcia I

Zajęcia II

Zajęcia III

Zajęcia IV

Zajęcia V

1. WSTĘP

Obecnie w szkołach nie prowadzi się edukacji konsumenckiej. W efekcie uczniowie podejmują niewłaściwe wybory żywieniowe i nieświadomie przyczyniają się do pogorszenia stanu zdrowia i samopoczucia. Mające na celu oszukanie naszego smaku i zapachu dodatki żywieniowe stają się główną częścią diety przeciętnego gimnazjalisty.

Podstawowym zagrożeniem masowego stosowania chemicznych dodatków jest fakt, że codzienny kontakt z wieloma setkami różnych związków chemicznych, w stężeniach większych niż w naturalnych produktach, wywołuje u coraz większej liczby osób (szczególnie dzieci) alergie.

W edukacji szkolnej należy zatem zwracać uwagę zarówno na rozwój osobowości ucznia, jak i jego przygotowanie do życia, rozwijanie kompetencji prozdrowotnych ucznia w relacjach z otaczającym go światem chemicznej, sztucznej żywności.

Dużej troski wymaga właściwe organizowanie sytuacji dydaktycznych pozwalających na to aby dziecko miało możliwość obserwacji pozytywnych i negatywnych skutków wpływu chemicznych dodatków zawartych w żywności

Zintegrowany program nauczania „Chemia na talerzu. Czy wiesz co jesz?” zawiera w sobie treści biologiczne, chemiczne, fizyczne, psychologiczne co pomaga dziecku w poznaniu, badaniu otaczającego go świata przyrody, zdobywaniu wiedzy o nim.

Edukacja konsumencka jest zatem dobrą okazją do stworzenia sytuacji dydaktycznych pozwalających na to, aby dziecko miało możliwość obserwacji, integracji w procesy przetwórstwa żywnościowego i było świadome, swych działań na zachowania dobrego stanu zdrowia i samopoczucia.

Stosowanie na co dzień zasad racjonalnego żywienia w znacznym stopniu wpływa na właściwy rozwój fizyczny i psychiczny oraz zwiększa odporność na oddziaływanie szkodliwych czynników środowiska. Wadliwe żywienie wpływa ujemnie na nasze zdrowie.

1. CELE OGÓLNE

• nabycie krytycznego i twórczego stosunku do otaczającej rzeczywistości

• poznanie i utrwalenie odpowiednich nawyków dotyczących odżywiania się

• budowanie odpowiedzialności za podejmowane decyzje konsumenckie

• dostrzeganie czynników szkodliwych dla zdrowia człowieka w najbliższym otoczeniu

• budzenie wrażliwości na jakość towaru i usług jako kryterium wyboru

• nabycie umiejętności doceniania jakości towarów i usług w kontekście zrównoważonego rozwoju

• nabycie umiejętności wykorzystywania informacji pochodzących z różnych źródeł

• rozwijanie motywacji do zdobywania wiedzy prozdrowotnej w tym z dziedziny dietetyki

1. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW – CELE SZCZEGÓŁOWE

Wiadomości – uczeń:

• zna zasady prawidłowego odżywiania się

• rozumie znaczenie właściwego odżywiania się

• zna oznaczenia konserwantów i barwników stosowanych na etykietach produktów spożywczych

• wie o czym traktuje dietetyka

• zna pojęcia takie jak: żywność wysoko przetworzona, konserwanty, emulatory, barwniki

Umiejętności – uczeń:

• potrafi wyjaśnić znaczenie zdrowej żywności

• odczytuje z opakowania skład produktów spożywczych

• korzysta z chemicznych tekstów źródłowych

• pozyskuje i przetwarza informacje z różnych źródeł

• wnioskuje na podstawie obserwacji i badań

Postawy – uczeń:

• reprezentuje pozytywną i trwałą postawę względem zdrowego odżywiania się

• jest świadomy wielu zalet znajomości zasad konsumenckich

1. METODY I FORMY PRACY NA ZAJĘCIACH

Metody:

• Obserwacje krótko i długotrwałe

• Doświadczenia i eksperymenty laboratoryjne

• Pogadanki

• Burza mózgów

• Dyskusje

• Praca z tekstem

Formy:

• Zbiorowa

• Grupowa

• Indywidualna

1. PROGRAM PROJEKTU EDUKACYJNEGO

Projekt obejmuje cykl 5 zajęć naukowego koła przyrodniczego skierowanego do klas I – III gimnazjum. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu, a czas trwania pojedynczego spotkania to 2 godziny lekcyjne (1godz. 30 min.) Podczas każdego ze spotkań realizowany jest inny temat dotyczący zdrowej żywności i właściwego odżywiania się.

Projekt kończy się podsumowaniem zgromadzonych wiadomości, umiejętności i wyników badań. Z całości zebranego materiału uczniowie tworzą prezentację, która będzie stanowiła ich podstawę do edukacji

ZAJĘCIA I

Temat: Wybieraj mądrze. Uczymy się czytać etykiety.

Pierwsze spotkanie ma celu wprowadzić uczestników w temat projektu, zaznajomić z pojęciami takimi jak zdrowa żywność, prawidłowe odżywianie się itp. Uczniowie dowiedzą się także, że najważniejszą rzeczą przy wyborze produktu żywnościowego jest jego etykieta na opakowaniu, która dostarcza czytelnikowi cennych informacji o jego składzie oraz nauczą jak czytać takie etykiety.

Przebieg zajęć:

• pogadanka na temat odżywiania się, „co to jest odżywianie?”, „czy odżywianie ma wpływ na zdrowie człowieka?”

• burza mózgów pod hasłem „zdrowa żywność”

• praca z tekstem - uczniowie czytają wywiad z dr Pawłem Grzesiowskim – ekspertem Europejskiej Agencji Leków, pt.: „Chemia na talerzu”.

• uczniowie wraz z nauczycielem ustalają cechy jakie powinny charakteryzować zdrową żywność

• dyskusja na temat zasad prawidłowego odżywiania się, wyboru produktów żywnościowych, skutków złego odżywiania się i wielu zalet wypływających ze stosowania przemyślanej diety składającej się ze zdrowej żywności

• nauczyciel wyjaśnia uczniom zasady czytania etykiet na opakowaniach produktów (np. to co na liście składników jest wymienione jest jako pierwsze – tego w składzie produktu jest najwięcej)

• uczniowie wykonują w parach ćwiczenie praktyczne utrwalające umiejętności właściwego odczytywania informacji na etykietach produktów żywnościowych (Nauczyciel rozdaje uczniom zebrane wcześniej etykiety z opakowań różnych produktów żywieniowych (po 6 na parę). Uczniowie analizują skład każdego z produktów i ustalają czy według nich dany produkt jest zdrowy czy też nie.)

• ewaluacja zebranych wyników

• pogadanka na temat stosowanych przez producentów różnego rodzaju haczyków, tricków w hasłach reklamowych

ZAJĘCIA II

Temat: Konserwanty w żywności. Co kryje się za tajemniczym „E”?

Na drugim spotkaniu uczniowie poznają substancje dodawane do żywności, które na etykietach znajdują się pod literką „E” z numerkiem oraz pojęcia takie jak: konserwanty, barwniki, przeciwutleniacze itd.. Uczestnicy projektu dowiedzą się jaki jest podział numerów E oraz jaki jest wpływ różnych związków chemicznych na organizm człowieka.

Przebieg zajęć:

• wprowadzenie do tematu zajęć – pogadanka na temat numeru E („Co to jest numer „E”? Jakie substancje mogą być opisane numerem E?”)

• nauczyciel wyjaśnia zakresy dodatków z listy numerów E (100-199 – barwniki, 200-299 – konserwanty, 300-399 – przeciwutleniacze i regulatory kwasowości itd.)

• nauczyciel zaznajamia uczniów z pojęciami takimi jak: przeciwutleniacze, konserwanty, emulgatory itp.

• nauczyciel przedstawia uczestnikom podział numerów E na trzy grupy: zabronione – bardzo szkodliwe, dopuszczone, spożywcze – o niskiej szkodliwości dla zdrowia oraz zaznacza, które numery E warto zapamiętać

• uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne (praca indywidualna), które utrwali poznane wiadomości (Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi listę numerów E oraz 5 etykiet z różnych opakowań produktów spożywczych. Uczniowie klasyfikują i charakteryzują na podstawie listy każdy z numerów E, jaki został zamieszony na etykietach.)

• ewaluacja wyników ćwiczenia

• dyskusja na temat: „ Jak zastosować poznane wiadomości w życiu codziennym, np. podczas zakupów w supermarkecie?”

• ustalenie, które numery E warto zapamiętać

ZAJĘCIA III

Temat: Badanie wpływu kwasu ortofosforowego na organizm człowieka.

Podczas trzeciego spotkania koła naukowego uczniowie poznają/utrwalą wiadomości na temat składu chemicznego kości i zębów oraz roli szkieletu. Wykonają doświadczenie badające negatywny wpływ nadmiaru kwasu ortofosforowego (który jest dodatkiem do napojów gazowanych typu cola) na organizm człowieka poprzez wypłukiwanie wapnia – głównego składnika kości i zębów. Uczestnicy dowiedzą się także jakie produkty żywnościowe są zdrowe dla naszego szkieletu.

Przebieg zajęć:

• pogadanka wprowadzająca w temat zajęć („Z czego zbudowane są nasze kości i zęby?” „Jaką rolę pełni szkielet w organizmie?”)

• uczniowie wraz z pomocą nauczyciela odnajdują kwas ortofosforowy na liście numerów E i klasyfikują go

• nauczyciel przedstawia uczniom rolę kwasu ortofosforowego w organizmie człowieka, główne źródła w pożywieniu oraz skutki jego nadmiaru

• nauczyciel zaznacza, że pasta do zębów ochrania szkliwo przed negatywnym wpływem kwasu ortofosforowego

• uczniowie wykonują wraz z nauczycielem doświadczenie wykazujące wpływ kwasu ortofosforowego na organizm człowieka (Instrukcja nr 1)

• odstawienie zlewek wraz materiałem badawczym do szafek w tym celu przeznaczonych na okres 2-óch tygodni

• dyskusja na temat: co jeść aby mieć zdrowe kości a czego unikać?

ZAJĘCIA IV

Temat: Oznaczanie zawartości soli w wybranych produktach spożywczych.

W trakcie zajęć uczestnicy projektu poznają znaczenie sodu dla organizmu człowieka oraz jego główne źródło w żywności. Dowiedzą się także jakie są negatywne skutki nadmiaru soli w żywieniu oraz co to jest żywność wysoko przetworzona, a także wykonają wraz z nauczycielem doświadczenie laboratoryjne, dzięki któremu przekonają się ile soli zawierają pospolite produkty spożywcze takie jak: zupy instant w proszku, koncentraty obiadowe: buliony, sosy itp.

Przebieg zajęć:

• pogadanka na temat roli sodu w organizmie człowieka oraz jego głównego pochodzenia w żywności - sól

• nauczyciel przedstawia skutki spożywania soli w nadmiernych ilościach

• burza mózgów pod hasłem – „żywność wysoko przetworzona – co to jest?”

• ustalenie definicji żywności wysoko przetworzonej

• uczniowie wykonują wraz z nauczycielem doświadczenie laboratoryjne pt.: BADANIE ZAWARTOŚCI SOLI W WYBRANYCH KONCENTRATACH SPOŻYWCZYCH (Instrukcja nr 2)

• Podsumowanie wyników doświadczenia

ZAJĘCIA V

Temat: Podsumowanie zajęć edukacyjnego projektu przyrodniczego.

Ostatnie zajęcia przeznaczone są na ewaluację wszystkich spotkań zrealizowanych w ramach projektu pt.: „Chemia na talerzu. Wiem co jem”. Uczniowie usystematyzują wiadomości i umiejętności pozyskane w trakcie poszczególnych zajęć. W trakcie tego spotkania uczestnicy projektu sprawdzą także wyniki doświadczenia z kwasem ortofosforowym i przekonają się, czy ten związek rzeczywiście ma negatywny wpływ na nasze kości.

Przebieg zajęć:

• sprawdzenie doświadczenia z kwasem ortofosforowym

• omówienie wyników doświadczenia

• podsumowanie zajęć projektu w formie przedstawienia prezentacji multimedialnej dotyczącej prawidłowego odżywiania się

• opracowanie planu zaprezentowania najważniejszych informacji, o których dowiedzieli się uczestnicy projektu oraz wyników doświadczeń dla wszystkich uczniów gimnazjum (plakaty na korytarzach szkoły, ulotki)