Obręcz kończyny dolnej (cingulum membri inferioris)

Miednica – kości miednicze i kość krzyżowa

• Kość miednicza (os coxae)

  • Jedna z największych kości

  • Składa się z: biodrowej, kulszowej i łonowej

  • W okresie dojrzewania zrasta się w jedną w obrębie panewki stawowej (acetabulum)

  • Kość łonowa i kulszowa ograniczają otwór zasłonowy (foramen obturatum)

• Kość biodrowa (os ilium)

  • Górno-tylna część k. miedniczej

  • Składa się z trzonu (corpus ossis ilii) przy panewce oraz talerza biodrowego (ala ossis ilii)

  • Na talerzu można wyróżnić trzy niezbyt wyraźne kresy pośladkowe przedni, tylny i dolny (linea glutea anterior, posterior et inferior)

  • Wewnętrzna powierzchnia talerza tworzy dół biodrowy (fossa iliaca)

  • W tylnej dolnej części powierzchnia stawowa uchowata (facies auricularis) do połączenia z kością krzyżową

  • Powyżej ww. powierzchni znajduje się guzowatość biodrowa (tuberositas iliaca)

  • W górnej części znajduje się grzebień biodrowy (crista iliaca)

  • Zaczyna się on kolcem biodrowym przednim górnym (spina iliaca anterior superior) a kończy kolcem biodrowym tylnym górnym (spina iliaca posterior superior)

  • Poniżej znajdują się kolce biodrowe dolne (spina iliaca posterior inferior et spina iliaca anterior inferior)

• Kość kulszowa (os ischii)

  • Tylna i dolna część miednicy

  • Trzon (corpus ossis ischii) tworzy panewkę

  • Do tylu i przyśrodkowo odchodzi od niego kolec kulszowy (spina ischiadica) będący granicą między wcięciem kulszowym większym i mniejszym (incisura ischiadica major et minor)

  • Trzon kości przechodzi w gałąź (ramus ossis ischii) i dalej ustawiony pod kątem prostym tworzy guz kulszowy (tuber ischiadicum)

• Kość łonowa (os pubis)

  • Przednia i dolna część miednicy

  • Składa się z trzonu tworzącego panewkę i dwóch gałęzi: górnej i dolnej (ramus superior et inferior)

  • Obie gałęzie łączą się tworząc szeroką płytkę posiadającą na stronie przyśrodkowej powierzchnię spojenia (facies symphysialis) do połączenia z drugą kością łonową

  • Na górnej powierzchni gałęzi górnej leży grzebień kości łonowej (pecten ossis pubis) który przechodzi w guzek łonowy (tuberculum pubicum)

  • Połączenie kości łonowej z biodrową nazywamy wynisłością biodrowo-łonowa (eminentna iliopubica)

• Połączenia obręczy

  • Staw krzyżowo-biodrowy (articulatio sacroiliaca)

    • Płaski

    • Powierzchnie stawowe uchowate kości krzyżowej i biodrowej

    • Nierówne powierzchnie

    • Krótka i napięta torebka stawowa wzmocniona więzadłami krzyżowo-biodrowymi brzusznymi i grzbietowymi (ligg. sacroilica ventralia et dorsalia) oraz więzadłem krzyżowo-biodrowym międzykostnym (lig. sacroilica interossea)

    • Pośrednio wzmacniają:

      • biodrowo-lędźwiowe (lig. iliolumbale)

      • krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberale)

      • krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinale)

    • dzięki takiemu wzmocnieniu staw przypomina połączenia ścisłe z racji na brak ruchu ku dołowi kości krzyżowej przy przenoszeniu ciężaru

  • Spojenie łonowe (symphysis pubica)

    • Obie powierzchnie kości łonowych (faciem symphysiales)

    • Krążek międzyłonowy (discus interpubis)

    • Wzmocnione więzadłem łonowym górnym (lig. pubicum superius) oraz łukowatym łonowym (lig. arcuatum pubis) będące kątem płodowym u mężczyzn i łukiem łonowym u kobiet

• Miednica (pelvis)

  • Utworzona przez k. krzyżową, guziczną i obie miednicze

  • Kresa graniczna ( linea terminalis) dzieli miednicę na dwa odcinki

    • Górny – niższy i szerszy; zwany miednicą większą (pelvis major)

    • Dolny – wyższy i węższy; zwany miednicą mniejszą (pelvis minor)

  • Kresa biegnie od wzgórka kości krzyżowej (promontorium) jako kresa łukowata k. biodrowej (linea arcuata), przechodzi następnie w wyniosłość biodrowo-lędźwiową (eminentna iliopubica) i dalej do spojenia łonowego jako grzebień k. łonowej (pecten ossis pubis)

  • Ścianę tylną tworzy V kręg lędźwiowy oraz więzadła biodrowo-lędźwiowe

  • Ściany boczne talerz biodrowy

  • Jama miednicy (cavum pelvis) miednica mniejsza

    • Można wyróżnić otwór górny zwany wejście lub wschód miednicy (aditus pelvis), ograniczony kresą graniczną

    • Dolny ogranicza kość guziczka, więzadło krzyżowo-guzowe, guzy kulszowe, gałęzie k. kulszowych, gałęzie dolne k. łonowych oraz spojenie łonowe i więzadło łukowate.

    • Wejście jest pochylone 50-70^◦ do poziomu

• Połączenie kończyny dolnej z miednicą

  • Staw biodrowy

    • Panewka kość miednicza i głowa kość udowa

  • Kość udowa (femur)

    • Koniec bliższy składa się z głowy k. udowej (caput femoris) i spłaszczonej szyjki (collum femoris). Pośrodku głowy znajduje się dołek głowy (fovea capitis)

    • Bocznie znajduje się krętacz większy (trochanter major)

    • Poniżej odchodzi krętacz mniejszy (trochanter minor)

    • Oba krętacze połączone są z tylu grzebieniem międzykrętaczowym (crista intertrochanterica) i od przodu kresą międzykrętaczową (linea intertrochanterica)

    • Na powierzchni tylnej kresa chropowata (linea aspera) składająca się z dwóch warg: bocznej i przyśrodkowej

      • Przyśrodkowa ma dwa rozgałęzienia

        • Jedno do krętacza mniejszego kresa grzebieniowa (linea pectinea)

        • Druga kresa międzykrętaczowa

    • Koniec dalszy

      • Dwa kłykcie

        • Przyśrodkowy (condylus medialis)

        • Boczny (condylus lateralis)

      • Oba kłykcie zlewają się z przodu tworząc powierzchnię rzepkową (facies patellaris), a z tyłu oddzielone dołem międzykłykciowym (fossa intercondylaris)

      • Na bocznych, nie pokrytych chrząstką powierzchni kłykci są nadkłykcie przyśrodkowe i boczne (epicondylus medialis et lateralis)

• Staw biodrowy (articulatio coxae)

  • Kulisty panewkowy

  • Zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, nawracanie i odwracanie

  • Panewka panewka kości miedniczej (acetabulum)

    • Zagłębienie w kształcie półkuli

    • Ciągłość dolnego brzegu przerwana przez wcięcie panewki (incisura acetabuli)

    • Pogłębia obrąbek panewkowy (labrum acetabulare) które przechodzi ponad wcięciem panewki i tworzy więzadło poprzeczne panewki (lig. transversum acetabuli)

    • Powierzchnię właściwą tworzy powierzchnia księżycowata (facies lunata)

    • Pozostała część panewki – dół panewki (fossa acetabuli) nie jest pokryta chrząstką, wypełniona taknką luźną i tłuszczową

  • Głowa głowa kości udowej

    • Między dołkiem głowy a dołkiem panewki jest więzadło głowy kości udowej (lig. capitis femoris)

  • Gruba i mocna torebka stawowa

  • Więzadła

    • Przednia ściana torebki – więzadło biodrowo-udowe (lig. iliofemorale). Odwrócone V. od kolca biodrowego przedniego dolnego do kresy między krętaczowej

    • Przyśrodkowo – więzadło łonowo-udowe (lig. pubofemorale). Między gałęzią górną k. łonowej a dolną częścią kresy międzykrętaczowej

    • Od tyłu – więzadło kulszowo-udowe (lig. ischiofemorale)

Mięśnie działające na staw biodrowy

• Biodrowo-lędźwiowy (iliopsoas)

  • Lędźwiowy większy (psoas major)

    • Początek: trzony kręgów XII piersiowego i I-IV lędźwiowego, XII żebro, wyrostki żebrowe 5 kręgów lędźwiowych

    • Przyczep: krętacz mniejszy

  • Biodrowy (iliacus)

    • Początek: dół biodrowy, kolec biodrowy przedni dolny

    • Przyczep: krętacz mniejszy

• Pośladkowy wielki (gluteus maximus)

  • Początek: kolec biodrowy tylny górny, powierzchnia pośladkowa talerza, boczna krawędź k. krzyżowej i guzicznej, powięź piersiowo-lędźwiowa, więzadło krzyżowo-guzowe

  • Przyczep: pasmo biodrowo-piszeczelowe powięzi szerokiej, guzowatość pośladkowa

• Pośladkowy średni (gluteus medius)

  • Początek: 2/5 tylnej powierzchni pośladkowej talerza

  • Przyczep: krętacz większy k. udowej

• Pośladkowy mały (gluteus minimus) )

  • Początek: 2/5 tylnej powierzchni pośladkowej talerza

  • Przyczep: krętacz większy k. udowej

• Naprężacz powięzi szerokiej (tensor fasciae latae)

  • Początek: kolec biodrowy przedni górny, powięź m. pośladkowego średniego

  • Przyczep: kłykieć boczny piszczeli

• Gruszkowaty (piriformis)

  • Początek: powierzchnia miednicza k. krzyżowej

  • Przyczep: wierzchołek krętacza większego

• Zasłaniacz wew. (obturatorius internus)

  • Początek: wew. powierzchnia k. biodrowej poniżej kresy łukowatej, wew. powierzchnia błony zasłonowej

  • Przyczep: dół krętarzowy

• Bliźniaczy górny (gemellus superior)

  • Początek: kolec kulszowy

  • Przyczep: dół krętarzowy

• Bliźniaczy dolny (gemellus inferior)

  • Początek: guz kulszowy

  • Przyczep: dół krętarzowy

• Czworoboczny uda (quadratus femoris)

  • Początek: guz kulszowy

  • Przyczep: grzebień międzykrętarzowy

• Grzebieniowy (pectineus)

  • Początek: grzebień k. łonowej

  • Przyczep: kresa grzebieniowa

• Zasłaniacz zew. (obturatorius externus)

  • Początek: zew. powierzchnia błony zasłonowej

  • Przyczep: dół krętarzowy

  • Głęboka warstwa

• Przywodziciel długi (adductor longus)

  • Początek: k. łonowa, pomiędzy guzkiem łonowym a spojeniem

  • Przyczep: środkowa 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropowatej

• Przywodziciel krótki (adductor brevis)

  • Początek: gałąź dolna k. łonowej

  • Przyczep: górna 1/3 wargi przyśrodkowej kresy chropowatej

• Przywodziciel wielki (adductor magnus)

  • Początek: gałąź dolna k. łonowej, gałąź k. kulszowej i guz kulszowy

  • Przyczep: warga przyśrodkowa kresy cgropowatej, nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej

• Smukły (gracilis)

  • Początek: gałąź dolna k. łonowej

  • Przyczep: guzowatość piszczeli (gęsia stopa)

• Prosty uda (rectus femoris)

  • Początek: kolec biodrowy przedni dolny, górny brzeg panewki stawowej k. miedniczej

  • Przyczep: wspólne ścięgno mięśnia czworogłowego uda, do guzowatości k. piszczelowej

• Krawiecki (sartorius)

  • Początek: kolec biodrowy przedni górny

  • Przyczep: k. piszczelowa (gęsia stopa)

• Dwugłowy uda (biceps femoris)

  • Początek: guz kulszowy

  • Przyczep: głowa strzałki

• Półścięgnisty (semitendinosus)

  • Początek: guz kulszowy

  • Przyczep: k. piszczelowa (gęsia stopa)

• Półbłoniasty (semimembranosus)

  • Początek: guz kulszowy

  • Przyczep: kłykieć przyśrodkowy k. piszczelowej, więzadło podkolanowe skośne

Ruchy i mięśnie

• Zginanie do przodu

  • Prosty uda

  • Biodrowo-lędźwiowy

  • Naprężacz powięzi szerokiej

  • Krawiecki

  • Przywodziciel wielki –część górna

  • Przywodziciel długi

  • Przywodziciel krótki

  • Grzebieniowy

  • Smukły

  • Pośladkowy średni –część przednia

  • Pośladkowy mały –część przednia

• Zginanie do tyłu

  • Pośladkowy wielki

  • Przywodziciel wielki –część dolna

  • Przywodziciel długi –część średnia

  • Pośladkowy mały –część średnia

  • Półbłoniasty

  • Dwugłowy

  • Półścięgnisty

  • Gruszkowaty

  • Zasłaniacz wew.

  • Bliźniacze

• Przywodzenie

  • Przywodziciel wielki

  • Pośladkowy wielki –część dolna

  • Przywodziciel długi

  • Przywodziciel krótki

  • Grzebieniowy

  • Smukły

  • Czworoboczny

  • Zasłaniacz zew.

  • Biodrowo-lędźwiowy

  • Zasłaniacz wew.

  • Bliźniacze

  • Półścięgnisty

  • Półbłoniasty

  • Dwugłowy

• Odwodzenie

  • Pośladkowe

  • Naprężacz powięzi szerokiej

  • Prosty uda

  • Gruszkowaty

  • Krawiecki

• Odwracanie

  • Pośladkowe

  • Zasłaniacz wew.

  • Biodrowo-lędźwiowy

  • Czworoboczny

  • Bliźniacze

  • Gruszkowaty

  • Prosty uda

  • Przywodziciele

  • Dwugłowy

  • Krawiecki

  • Grzebieniowy

• Nawracanie

  • Przywodziciel wielki –część dolna

  • Pośladkowy mały –część przednia

  • Pośladkowy średni –część przednia

  • Półścięgnisty

  • Półbłoniasty

  • Naprężacz powięzi szerokiej

  • Smukły

Staw kolanowy (articulatio genus/articulatio femorotibialis)

• Kłykcie kości udowej i piszczelowej, dodatkowo powierzchnia tylna rzepki

• Między powierzchniami stawowymi, łąkotki (menisci)

  • Dzielą na dwa piętra

  • Z chrząstki włóknistej

  • Kształt klinowaty, litera C

  • Łąkotka boczna (meniscus lateralis), mniejsza, bardziej łukowata, pierścieniowata

  • Łąkotka przyśrodkowa (maniscus medialis), dłuższa, sierpowata

  • Połączone więzadłem poprzecznym kolana (lig. transversum genus)

  • Od łąkotki bocznej więzadła łąkotkowo-udowe przednie i tylne (lig. meniscofemorale anterior et posterior) do wew. powierzchni kłykcia przyśrodkowego k. udowej

• Kość piszczelowa (tibia)

  • Na końcu bliższym dwa kłykcie

    • Przyśrodkowy (condylus medialis)

    • Boczny (condylus lateralis)

    • Oba pokryte powierzchniami stawowymi górnymi (facies articularees superiores)

    • Oddzielone wyniosłością międzykłykciową (eminentia intercondyliaris)

      • Na wyniosłości są dwa guzki: przyśrodkowy i boczny (tuberculus intercondylare mediale et laterale)

      • Z przodu wyniosłości są dwa pola międzykłykciowe przednie i tylne (area intercondylaris anterior et posterior)

    • Na tylno-bocznej powierzchni kłykcia bocznego znajduje się powierzchnia stawowa strzałkowa (facies articularis fibularis)

    • Z przodu, guzowatość piszczelowa (tuberositas tibiae)

  • Koniec dalszy

    • Przyśrodkowo wyrostek zwany kostką przyśrodkową (melleolus medialis) pokryty od wewnątrz powierzchnią stawową (facies articularis malleoli)

    • Czworokątna powierzchnia stawowa dolna (facies articularis inferior)

    • Na powierzchni bocznej znajduje się wcięcie strzałkowe (incisura fibularis)

• Rzepka (patelka)

  • Płaska trójkątna kość

  • Wierzchołkiem (apex) ku dołowi, a podstawą (basis) ku górze

  • Powierzchnia przednia rzepki (facies anterior patellae) jest wypukła chropowata i nierówna

  • Powierzchnia tylna (facies posterior) pokryta grubą warstwą chrząstki.

• Torebka stawowa

  • Silne więzadło rzepki (lig. patellae) do guzowatości piszczeli

    • Po obu stronach wzmocnione troczkami rzepki przyśrodkowym i bocznym (retinaculum patellae mediale et laterale)

  • Między więzadłem rzepki a k. piszczelową ciało tłuszczowe podrzepkowe (corpus adiposum infrapatellare)

  • Na przedzie stawu między ścięgnem czworogłowego a k. udową znajduje się kaletka maziowa nadrzepkowa (bursa supralateralis)

  • Przyśrodkową ścianę torebki wzmacnia więzadło poboczne piszczelowe (lig. collaterale tibiale). Od nadkłykcia przyśrodkowego udowej do nadkłykcia przyśrodkowego piszczeli

  • Pobocznie więzadło poboczne strzałkowe (lig. collaterale fibulare). Od nadkłykcia bocznego udowej do głowy strzałki

  • Wewnątrz stawu więzadła krzyżowe kolana (lig. cruciata genus)

    • Przednie od kłykcia bocznego udowej do pola międzykłykciowego przedniego piszczeli

    • Tylne od kłykcia przyśrodkowego udowej do pola międzykłykciowego

  • Część ścięgna m. półbłoniastego od kłykcia przyśrodkowego piszczeli tworzy więzadło poboczne skośne (lig. popliteum obliquum)

  • Więzadło podkolanowe łukowate (lig. popliteum arcuatum) od kłykcia bocznego udowej do podkolanowego skośnego

• Mięśnie działające na kolanowy

  • Czworogłowy uda (quadriceps femoris)

    • Początek: prosty uda (rectus femoris)- kolec biodrowy przedni dolny, górny brzeg kości panewki miedniczej; obszerny boczny (vastus lateralis)- kresa międzykrętaczowa, warga boczna kresy chropowatej k. udowej, przegroda międzymięśniowa boczna; obszerny pośredni (vastus intermedium)- przednia i boczna powierzchnia trzonu udowej; obszerny przyśrodkowy (vastus medialis)- warga przyśrodkowa kresy chropowatej udowej

    • Przyczep: więzadło rzepki, guzowatość piszczelowej

    • Najgłębsza warstwa przyśrodkowego mięsień stawowy kolana (articularis genus). Napina torebkę

  • Krawiecki (sartorius)

    • Początek: kolec biodrowy przedni górny

    • Przyczep: k. piszczelowa (gęsia stopa)

  • Dwugłowy uda (biceps femoris)

    • Początek: głowa długa- guz kulszowy; głowa krótak- środkowa 1/3 wargi bocznej kresy chropowatej udowej, przegroda międzymięśniowa boczna uda

    • Przyczep: głowa strzałki

  • Półścięgnisty (semitendinosus)

    • Początek: guz kulszowy

    • Przyczep: k. piszczelowa (gęsia stopa)

  • Półbłoniasty (semimembranosus)

    • Początek: guz kulszowy

    • Przyczep: kłykieć przyśrodkowy k. piszczelowej, więzadło podkolanowe skośne

  • Podkolanowy (popliteus)

    • Początek: kłykieć boczny udowej

    • Przyczep: pole kości piszczelowej powyżej kresy płaszczkowatego

  • Smukły (gracilis)

    • Początek: gałąź dolna k. łonowej

    • Przyczep: guzowatość piszczeli (gęsia stopa)

  • Brzuchaty łydki (gastrocnemius)

    • Początek: głowa przyśrodkowa- powierzchnia podkolanowa udowej powyżej kłykcia przyśrodkowego; głowa boczna- powierzchnia podkolanowa udowej powyżej kłykcia bocznego

    • Przyczep: guz piętowy

  • Podeszwowy (plantaris)

    • Początek: powierzchnia podkolanowa udowej powyżej kłykcia bocznego

    • Przyczep: guz piętowy

• Ruchy i mięśnie

  • Prostowanie

    • Czworogłowy uda

  • Zginanie

    • Dwugłowy

    • Półbłoniasty

    • Półścięgnisty

    • Krawiecki

    • Podkolanowy

    • Brzuchaty łydki

  • Nawracanie

    • Półbłoniasty

    • Półścięgnisty

    • Krawiecki

    • Smukły

    • Podkolanowy

    • Brzuchaty łydki – głowa boczna

  • Odwracanie

    • Dwugłowy

    • Brzuchaty łydki – głowa przyśrodkowa

Połączenia kości goleni

• Strzałka (fibula)

  • Położona niżej niż piszczel

  • Koniec bliższy jest grubszy i tworzy głowę strzałki (caput fibulae)

  • Kość jest trójkątna trzy powierzchnie i trzy brzegi

  • Na końcu dalszym zgrubienie kostka boczna (malleolus lateralis)

• Staw piszczelowo-strzałkowy (articulatio tibiofibularis)

  • Powierzchnia stawowa głowy strzałki z powierzchnią stawową strałkową kłykcia bocznego kości piszczelowej

  • Wzmocnione więzadłem przednim i tylnym głowy strzałki (ligg. capitis fibulae anterius et posterius)

  • Ruchy są nieznaczne

• Więzozrost piszczelowo-strzałkowy (syndesmosis tibiofibularis)

  • Między wcięciem strzałkowym piszczeli a powierzchnią przyśrodkową strzałki

  • Wzmocnione więzadłem piszczelowo-strzałkowym przednim i tylnym (ligg. tibiofibulare anterius et posterius)

• Błona międzykostna goleni (membrana interossei cruris)

  • Między brzegami międzykostnymi piszczeli i strzałki

  • Włókna ku dołowi od piszczeli do strzałki

Stawy bliższe stopy

• Kości stopy (Ossa pedalis)

  • Stęp (tarsus)

    • 7 kości

      • Skokowa (talus)

      • Piętowa (calcaneus)

      • Łódkowa (naviculare)

      • Sześcienna (cuboideum)

      • Trzy klinowate (cuneiformia)

  • Śródstopie (matatarsus)

  • Palce (digiti pedalis)

• Kość Skokowa (talus)

  • Środkowa i górna część stępu

  • Trzon, głowa, szyjka

  • Na powierzchni górnej trzony znajduje się bloczek (trochlea tali) z trzema powierzchniami- górna, przyśrodkowa i boczna

    • Powierzchnia górna (facies superior) wypukła do strzałki

  • Na dolnej powierzchni trzonu

    • Trzypowierzchnie piętowe (calcanea)- tylna, środkowa i przednia.

  • Na głowie powierzchnia stawowa łódkowa (facies articularis navicularis)

  • Na powierzchni tylnej trzonu, poniżej bloczka leży wyrostek tylny k. skokowej (processus posterior tali)

• Kość piętowa (calcaneus)

• Dolna i tylna część stępu

• Przenosi ciężar ciała na podłoże

• Punkt podparcia Guz piętowy (tuber calcanei)

• Na przyśrodkowej powierzchni trzony wystaje podpórka kości skokowej (sustentaculum tali), a na bocznej bloczek strzałkowy (trochlea peronealis)

• Na górnej powierzchni leżą trzy powierzchnie stawowe skokowe: tylna środkowa i przednia

  • Na przedniej znajduje się powierzchnia stawowa sześcienna (facies articularis cuboidea)

  • Między pow. tylną a środkową biegnie bruzda piętowa która razem z bruzdą skokową tworzy zatokę stępu (sinus tarsi)

Kość piętowa i leżąca na niej skokowa, która ma kontakt z kośćmi goleni tworzą szereg bliższy. Kości klinowate i sześcienna- szereg dalszy. Łódkowa – łącznik między szeregami

• Kość Łódkowa (naviculare) – między głową kości skokowej a klinowatymi. Ma guzowatość k. łódeczkowatej (tuberositas ossis navicularis)

• Kości klinowate (ossa cuneiformia)- przyśrodkowa, pośrednia i boczna, łączy się: między sobą, z łódkowatą, kości śródstopia I-III, boczna łączy się z sześcienną

• Kości sześcienna (ossa cuboideum)- do przodu od kości piętowej na brzegu bocznym stępu

• Kości śródstopia (ossa metatarsi) – podobnie jak w dłoni, I najkrótsza i najgrubsza i ma guzowatość od strony podeszwowej (tuberositas ossis metatarsalis I), V też ma guzowatość na stronie bocznej podstawy (tubersitas ossis metatasalis V)

• Kości palców stopy (ossa digitorum pedalis) – podobnie jak w dłoni, I palec ma oba człony silnie rozwinięte

• Staw skokowo-goleniowy (articulatio talocruralis) /skokowy górny

  • Głowa- bloczek kości skokowej

  • Panewka – powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej i strzałkowej

  • Torebka wzmocniona więzadłami

    • Trójgraniaste (lig. deltoideum) od kostki przyśrodkowej do podpórki kości piętowej, kości skokowej i łódkowej

    • Skokowo-strzałkowe (ligg. talofibularia) przednie i tylne, odchodzą od kostki bocznej i biegną do szyjki kości skokowej i wyrostka tylnego skokowej

    • Piętowo-strzałkowe (lig. calcaneofibulare) między kostką boczną a powierzchnią boczną k. piętowej

  • Staw zawiasowy – zginanie grzbietowe i podeszwowe

  • Staw skokowo-piętowy (articulatio subtalaris)

  • Powierzchnia stawowa tylna k. piętowej i powierzchnia stawowa piętowa tylna kości skokowej

  • Torebka wzmocniona więzadłami skokowymi: przednie, boczne, tylne, międzykostne i przyśrodkowe

• Staw skokowo-piętowo-łódkowy (articulatio talocalcaneo navicularis)

  • Skokowy przedni

  • Głowa – kość skokowa

  • Panewka – łódkowa i piętowa oraz więzadło piętowo-łódkowo-podeszwowe (lig. calcaneonaviculare plantare)

  • Wzmocnione przez więzadło

    • Trójgraniaste

    • Skokowo-łódkowe (lig. talonaviculare)

    • Piętowo-łódkowe (lig. calcaneonaviculare)

  • Ruchy obrotowe stopy

    • Pronatio+abductio+flexio dorsalis

    • Supinatio+adductio+flexio plantaris

• Pozostałe stawy

  • Piętowo-sześcienny (articulatio calcaneocuboidea)

  • Klinowo-łódkowy (articulatio cuneonavicularis)

Mięśnie działające na stawy bliższe stopy

• Piszczelowy przedni (tibialis anterior)

  • Początek: kłykieć boczny i górna część powierzchni bocznej k. piszczelowej, błona międzykostna i powięź goleni

  • Przyczep: podeszwowa strona k. klinowatej przyśrodkowej, guzowatość k. śródstopia I

  • Zgina, odwraca, przywodzi stopę

• Prostownik długi palucha (extensor hallucis longus)

  • Początek: powierzchnia przyśrodkowa strzałki, przyległa część błony międzykostnej

  • Przyczep: paliczek dalszy palucha

• Prostownik długi palców (extensor digitorum longus)

  • Początek: kłykieć boczny k. piszczelowej, głowa strzałki i ¾ cześć brzegu przedniego strzałki, błona międzykostna, powięź goleni

  • Przyczep: rozcięgna grzbietowe palców II-V

  • Zgina grzbietowo, nawraca stopę i prostuje palce

• Trójgłowy łydki (triceps surae)

  • Brzuchaty łydki (gastrocnemius)

    • Początek: głowa przyśrodkowa: powierzchnia podkolanowa powyżej kłykcia przyśrodkowego k. udowej; głowa boczna: powierzchnia podkolanowa powyżej kłykcia bocznego k. udowej

  • Płaszczkowaty

    • Początek: tylna powierzchnia głowy, 1/3 górna tylnej powierzchni strzałki, kresa mięśnia płaszczkowatego, łuk ścięgnisty płaszczkowatego

  • Przyczep: guz piętowy

  • Przechodzi do ścięgna Achillesa (tendo calcaneus s. Achillis)

• Podeszwowy (plantaris)

  • Początek: powyżej kłykcia bocznego k. udowej

  • Przyczep: guz piętowy

• Piszczelowy tylny (tibialis posterior)

  • Początek: tylna powierzchnia błony międzykostnej i przyległe brzegi kości goleni

  • Przyczep: podeszwowa powierzchnia guzowatości k. łódkowatej, k. klinowate, podstawy k. śródstopia II-IV

• Zginacz długi palców (flexor digitorum longus)

  • Początek: tylna powierzchnia k. piszczelowej

  • Przyczep: podstawy dalszych paliczków II-V

• Zginacz długi palucha (flexor hallucis longus)

  • Początek: 2/3 dolne tylnej powierzchni trzony strzałki, przyległa część błony międzykostnej

  • Przyczep: podstawa paliczka dalszego palucha

• Strzałkowy długi (peroneus longus)

  • Początek: kłykieć boczny piszczelowej, głowa strzałki, torebka stawu piszczelowo-strzałkowego, górna połowa powierzchni bocznej trzonu strzałki, przegrody międzymięśniowe goleni, powięź goleni

  • Przyczep: powierzchnia podeszwowa k. klinowatej przyśrodkowej, guzowatość kości śródstopia I

• Strzałkowy krótki (personeus brevis)

  • Początek: dolna połowa powierzchni bocznej strzałki, pzegroda międzymięśniowa goleni

  • Przyczep: guzowatość kości śródstopia V

Ruchy i mięśnie za nie odpowiedzialne

• Zginanie grzbietowe stopy

  • Piszczelowy przedni

  • Prostownik długi palców

  • Prostownik długi palucha

  • Strzałkowy trzeci

• Zginanie podeszwowe stopy

  • Trójgłowy łydki

  • Piszczelowy tylny

  • Zginacz długi palucha

  • Zginacz długi palców

  • Strzałkowy krótki

  • Strzałkowy długi

  • Podeszwowy

• Odwracanie stopy

  • Trójgłowy łydki

  • Piszczelowy przedni

  • Piszczelowy tylny

  • Zginacz długi palców

  • Zginacz długi palucha

  • Podeszwowy

• Nawracanie stopy

  • Strzałkowy długi

  • Strzałkowy krótki

  • Strzałkowy trzeci

  • Prostownik długi palców

  • Prostownik długi palucha

• Odwodzenie stopy

  • Strzałkowy długi

  • Strzałkowy krótki

  • Strzałkowy trzeci

  • Prostownik długi palców

  • Prostownik długi palucha

• Przywodzenie stopy

  • Piszczelowy przedni

  • Trójgłowy łydki

  • Piszczelowy tylny

  • Zginacz długi palców

  • Zginacz długi palucha

  • Podeszwowy

Stawy dalsze stopy

• Stępowo- śródstopne (articulationes tarsometatarsea)

  • Kości klinowate i sześcienna z podstawami kości śródstopia I-V

  • Wzmocniony więzadłami

    • Stępowo- śródstopne grzbietowe i podeszwowe (ligg. tarsometatarsea dorsalia et plantaria)

    • Klinowo- śródstopne międzykostne (ligg. cuneometatarsea interossea)

  • Staw płaski

• Międzyśródstępne (articulationes intermetatarsea)

  • Powierzchnie podstaw kości śródstopia II-V

  • Wzmocnione więzadłami śródstopnymi (ligg. metatarsea) grzbietowymi, podeszwowymi i międzykostnymi

  • Staw płaski

• Śródstopno-paliczkowe (articulationes metatarsophalangeae)

  • Głowy kości śródstopia i podstawy paliczków bliższych

  • Wzmocnione więzadłami pobocznymi (ligg. collateralia), podeszwowymi ( ligg. plantaria) i poprzecznymi głębokimi śródstopia (ligg. metatarsea transversa profunda)

  • Stawy kłykciowe

• Międzypaliczkowe (articulationes interphalangeae)

  • Między członami palców

  • Wzmocnione więzadłami pobocznymi (ligg. collateralia)

  • Stawy zawiasowe

Mięśnie działające na stawy dalsze stopy

• Mięśnie długie

  • Prostownik długi palucha (extensor hallucis longus)

    • Początek: powierzchnia przyśrodkowa strzałki, przyległa część błony międzykostnej

    • Przyczep: paliczek dalszy palucha

    • Silny prostownik i zginacz grzbietowy palca I, silnie uwydatnione ścięgno przy ruchu

  • Prostownik długi palców (extensor digitorum longus)

    • Początek: kłykieć boczny k. piszczelowej, głowa strzałki i ¾ cześć brzegu przedniego strzałki, błona międzykostna, powięź goleni

    • Przyczep: rozcięgna grzbietowe palców II-V

    • Zgina grzbietowo, nawraca stopę i prostuje palce II-V i zgina je grzbietowo

  • Zginacz długi palców (flexor digitorum longus)

    • Początek: tylna powierzchnia k. piszczelowej

    • Przyczep: podstawy dalszych paliczków II-V

  • Zginacz długi palucha (flexor hallucis longus)

    • Początek: 2/3 dolne tylnej powierzchni trzony strzałki, przyległa część błony międzykostnej

    • Przyczep: podstawa paliczka dalszego palucha

    • Oddziaływuje też na inne palceruch podnoszenia na palcach

• Mięśnie krótkie

  • Na grzbiecie stopy, wspólny brzusiec, między kością piętową a palcami I-IV

    • Prostownik krótki palców (extensor digitorum brevis)

    • Prostownik krótki palucha (extensor hallucis brevis)

  • Na stronie podeszwowej, tworzą wyniosłości przyśrodkową, boczną i pośrednią

    • Odwodziciel palucha (abductor hallucis)

    • Zginacz krótki palucha (flexor hallucis brevis)

    • Przywodziciel palucha (adductor hallucis)

    • Zginacz krótki palców (flexor digitorum brevis)

    • Czworoboczny podeszwy (quadratus plantae)

    • Glistowate (lumbricales)

    • Międzykostne grzbietowe (interossei dorsales)

    • Międzykostne podeszwowe (interossei plantares)

    • Odwodziciel palca małego (abductor digiti minimi)

    • Zginacz krótki palca małego (flexore digiti minimi)

    • Przeciwstawiacz palca małego (oppones digiti minimi)

• Wyniosłość podeszwowa przyśrodkowa (eminentia plantaris medialis) tworzą mięśnie krótkie palucha: odwodziciel, zginacz i przywodziciel

• Wyniosłość podeszwowa boczna (eminentia plantaris lateralis) tworzą mięśnie palca małego: odwodziciel, zginacz krótki i przeciwstawiacz

• Między obiema wyniosłościami leży wyniosłość podeszwowa pośrednia (eminentia plantaris intermedia). Tworzą ją: zginacz krótki palców, czworoboczny podeszwy, glistowate i międzykostne.

Ruchy i mięśnie za nie odpowiedzialne

• Zginanie podeszwowe palców

  • Zginacz długi palców

  • Zginacz długi palucha

  • Zginacz krótki palców

  • Zginacz krótki palucha

  • Zginacz krótki palca małego

  • Odwodziciel palucha

  • Przywodziciel palucha

  • Odwodziciel palca małego

  • Glistowate

  • Międzykostne

• Prostowanie i zginanie grzbietowe palców

  • Prostownik długi palców

  • Prostownik długi palucha

  • Prostownik krótki palców

  • Prostownik krótki palucha

  • Strzałkowy trzeci

• Przywodzenie palców

  • Przywodziciel palucha

  • Glistowate

  • Międzykostne podeszwowe

• Odwodzenie palców

  • Prostownik krótki palców

  • Prostownik krótki palucha

  • Odwodziciel palucha

  • Odwodziciel palca małego

  • Międzykostne grzbietowe

Architektura stopy

• Zadaniem stóp jest dźwiganie ciężaru ciała

• W budowie zastosowano konstrukcje sklepienia

  • Ma pięć łuków podłużnych odpowiadającym kościom śródstopia

    • Trzy przyśrodkowe przez kości klinowate i łódkową do kości skokowej

    • Dwa boczne przez kość sześcienną do piętowej

  • Podłużne sklepienie wzmocnione biernie przez klamrę więzadłową rozcięgno podeszwowe, więzadło podeszwowe długie, więzadło piętowo-sześcienne podeszwowe i piętowo-łódkowe

  • W tylnej części śródstopia i przedniej stępu jest łuk poprzeczny całkowity, ku tyłowi niepełne

    • Wzmocnione więzadłami podeszwowymi

  • Sklepienie czynnie wzmocnione przez mięśnie krótkie i długi

• Płaskostopie (pes planus)

• Stopa wydrążona (pes excavatus)