Anoreksja i Bulimia

Najczęstsze formy zaburzeń w odżywaniu:

• ortoreksja

• anoreksja - jadłowstręt psychiczny

• bulimia

• wewnętrzny przymus nadmiernego jedzenia

• otyłość

• pica (patologiczne łaknienie)

• zaburzenia trawienia u niemowląt (ruminacja)

  1. Ortoreksja

• przesadne dbanie o jakość pożywienia, aby zachować dobre zdrowie

• obsesja na punkcie poprawnego przygotowania posiłków i przechowywania żywności, spędzanie wieli godzin w kuchni

• z czasem unikanie jedzenia w towarzystwie, dokładne przestrzeganie godzin jedzenia, eliminacja niektórych potraw, co może prowadzić do niedoborów witaminowo-mineralnych

• może prowadzić do odizolowania, niskiej samooceny, stanów depresyjnych, zaburzenia miesiączkowania

• test Bratmana BOT

Interpretacja BOT:

• < 5 punktów osoba z prawidłowym stosunkiem do jedzenia

• 5-9 pkt fanatyk zdrowego jedzenia

• 10pkt obsesyjny stosunek do jedzenia ortoreksja

• kwestionariusz OTRO

• 15 pytań 4 stopniowa skala odpowiedzi

• odpowiedzi wskazujące na ortoreksję 1 pkt

• odpowiedzi wskazujące na zdrowie żywienie 4 pkt

• Punkt odcięcia - 40pkt

• osoby z niższą punktacją ortoreksja

  1. Bulimia

• najczęściej w wieku 18-19 lat, 10x częściej kobiety

• okres żarłoczności- szybkie spożywanie dużej ilości pożywienia w krótkim czasie

• poczucie utraty kontroli nad jedzeniem w okresie żarłoczności

• co najmniej 2 epizody żarłoczności w ciągu tygodnia, w ciągu 3 miesięcy

• wywoływanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających, odwadniających, stosowanie ścisłej diety lub ćwiczeń fizycznych

• masa ciała waha się lub jest w granicach normy

• nadmierne zaangażowanie w problematykę związaną z masą ciała i sylwetką

  1. Wewnętrzny przymus nadmiernego jedzenia

• zachowanie podobne jak w bulimii, chory ma nadwagę, ale nie obserwuje się zachowań jak w bulimii (wymioty, środki przeczyszczające)

• stosowanie różnych diet

• ograniczenie jedzenia w obecności innych

• unikanie wysiłku fizycznego, z uwagi na zakłopotanie, wstyd odnośnie własnej wagi i sylwetki

• zmęczenie, brak energii

  1. Pica

• spożywanie rzeczy niejadalnych, powtarzające się przez okres 1 miesiąca, przez dzieci, u których nie stwierdzono: autyzmu, schizofrenii, choroby kleina- Lewina

• może łączyć się z upośledzeniem umysłowym, zaniedbywaniem dziecka niedoborami składników odżywczych (Fe, Zn)

• zwykle ustępuje we wczesnym dzieciństwie

  1. Zespół ruminacji

• powtarzające się zwracanie pokarmu (wymioty lub regurgitacje) przez 3 miesiące bez nudności lub towarzyszących chorób przewodu pokarmowego, zwykle u niemowląt ale może być w każdym wieku

• zwrócony pokarm jest ponownie pogryziony i połknięty, lub wypluty, czemu nie towarzyszy przykre odczucie

• zwykle u dzieci 3-12 miesięcznych, u osób z zaburzeniami psychicznymi (ADHD, zaburzenia lękowe obsesyjno-kompulsywne)

• w badaniu manometrycznym żołądka i Xlicy- fale „R” odpowiadające wzrostowi ciśnienia w żołądku i jelicie cienkim spowodowane skurczami mięśni brzucha

• Kryteria rozpoznania:

  • zaburzenia rozpoznaje się na podstawie kryteriów rzymskich II. Konieczna jest spełnienie wszystkich poniższych warunków, przez co najmniej 3 miesiące.

  • powtarzające się skurcze mięśni brzucha, przepony, języka

  • regurgitacja, a następnie wypluwanie lun przeżuwanie o ponowne połknięcie treści pokarmowej

  • Co najmniej 3 z poniższych kryteriów:

    • pierwsze objawy w wieku 3-4 miesiące życia

    • brak poprawy po leczeniu przeciwrefluksowym, lekach antycholinergicznych, unieruchomieniu rąk

    • brak nudności, brak uczucia dyskomfortu

    • brak objawów podczas snu i w czasie, gdy uwagę dziecka zajmują osoby znajdujące się w jego otoczeniu

• postępowanie terapeutyczne - w terapii zaleca się edukację i pomoc matce w zaspokajaniu emocjonalnych niemowlęcia; korzystne może być również zastępowanie matki w czynnościach, które zaspokaja te potrzeby

  1. Anoreksja

• według ICD-10 jadłowstręt psychiczny, jest zaliczany di chorób psychicznych, przebiegających z zaburzeniami odżywiania

• natrętne myślenie – obawa przed otyłością

• wg. American Psychiatric Asotiation – śmiertelność 5%

• początek choroby: najczęściej 13-14 lat lub 17-18 lat

• predyspozycje:

  • czynniki osobnicze (genetyczne częściej u bliźniąt jednojajowych niż dwujajowych)

  • zaburzenia endokrynologiczne

  • zaburzenia syntezy neuroprzekaźników (serotoniny, noradrenaliny, opoidów endogennych)

  • cechy osobowości (wysoki poziom lęku, perfekcjonizm)

• kryteria rozpoznania:

  • spadek masy ciała lub brak przyrostu powodujący, że masa ciała jest na poziomie 15% poniżej prawidłowej dla płci i wieku, lub oczekiwanej

  • stosowanie różnych praktyk powodujących utratę masy ciała: unikanie tuczących pokarmów, prowokowanie wymiotów, przeczyszczanie, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne

  • zaburzenie postrzegania własnego ciała, ciężaru, kształtu, rozmiarów ciała, silny lęk przed przytyciem nawet przy dużej niedowadze

  • zaburzenia hormonalne - obejmujące oś przysadka-nadnercza-gonady, co objawia się brakiem miesiączki, u mężczyzn-spadek potencji opóźnienie, zahamowania pokwitania, jeżeli początek choroby był wcześniej 1% dziewcząt choruje w okresie pokwitania

• etiologia:

  • czynniki biologiczne predyspozycja genetyczna, obciążony wywiad okołoporodowy, skłonność do otyłości, wysoki wzrost, wczesne pokwitanie psychologiczne, rodzinne i kulturowe

  • psychologiczne rodzinne i kulturowe - wysokie aspiracje, dążenie do perfekcji, nadmierna więź rodzinna, mała umiejętność rozwiązywania konfliktów rodzinnych, trudności z przejściem z jednej fazy życia w drugi, niespójne oczekiwania wobec kobiet

• czynniki podtrzymujące chorobę:

  • psychologiczne

  • somatyczne

  • proces choroby jest stale wzmacniany przez uzyskane w procesie głodzenia poczucia własnej wartości, niezależności i bezpieczeństwa

  • pacjenci odbierają spadek masy ciała, jako przejaw siły samokontroli, a wzrost jako porażkę i słabość. Wzrost poczucia kontroli u dziewcząt może skutkować również zahamowaniem dojrzewania płciowego i zahamowaniem miesiączki

• rodzaje anoreksji:

1. restrykcyjna - chorzy ograniczają przyjmowanie pokarmów, głodują i/lub stosują intensywną ćwiczenia fizyczne

2. bulimiczna - pacjenci okresowo objadają się, a następnie prowokują wymioty, oraz stosują środki przeczyszczające

   • może imitować inne choroby przewodu pokarmowego jak achalazja przełyku, skurcz przełyku, masywny refluks, choroba Leśniowskiego-Crohna

   • w anoreksji mogą występować takie objawy jak: wzdęcia, zaburzenia opróżniania żołądkowego, zapalenie przełyku

   • przed rozpoznaniem anoreksji należy wykluczyć organiczne choroby przewodu pokarmowego

   • leczenie wymaga podejścia wieloaspektowego (kompleks działań)

• skutki anoreksji:

  • zatrzymania miesiączki, zaparcia, wzdęcia, uczucie pełności, zawroty głowy, omdlenia

  • skóra jest sucha, pokrywa się, szczególnie na plecach meszkiem, tzw. meszek głodowy

  • tkanka tłuszczowa, jest w stanie całkowitego zaniku, atrofii ulegają również mięśnie, twarz staje się pociągła, a temperatura ciała jest obniżona

  • zmniejszenie stężenia w surowicy krwi gonadotropin LH i FSH oraz estradolu, hormonów tarczycy

  • zwiększenie stężenia kortyzolu i hormonu wzrostu

• Zintegrowany i wieloaspektowy program leczenia obejmuje:

  • stworzenie przymierza terapeutycznego

  • edukacja rodziców i innych członków rodziny

  • angażowanie rodziców w proces leczenia i brania przez nich odpowiedzialności

  • rozważanie możliwości hospitalizacji

  • obliczenie odpowiedniego przyrostu masy ciała

  • praca z rodziną, poradnictwo rodzinne, pedagog szkolny

  • terapia kognitywno-behawioralna

  • terapia psychodynamiczna

  • praca w grupie

  • fizykoterapia i gimnastyka

  • farmakoterapia

• Leczenie:

  • proces długotrwały

  • 25% trwałe wyleczenie, 45% osiąga masę ciała na pograniczu normy z nieregularną miesiączką

  • 25% tych, co podjęli leczenie w zaawansowanym stadium choroby - brak poprawy

  • często zgony - powikłania krążeniowe, depresja, samobójstwo, śmiertelność 5,7-15%

  • często zespoły mieszane i pacjentki mają postawione oba rozpoznania