Pomieszczenia higieniczno-sanitarne

Wymagania dla pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Są to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania.

Za pomieszczenia higienicznosanitarne, w myśl rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z późn. zm.) oraz rozporządzenia MI z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.), uważa się: szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustępy, palarnie, jadalnie z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do wypoczynku, pomieszczenia do ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym, ogrzewanym przejściem. Powinny być one ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami.

Wysokość tych pomieszczeń nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m (2,2 m – w przypadku usytuowania ich w suterenie, piwnicy lub na poddaszu).

Podłoga oraz ściany pomieszczeń higienicznosanitarnych powinny być tak wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie w nich. Ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci.

Szatnie pracownicze.

Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych pomieszczeniach, które powinny być suche i w miarę możliwości oświetlone światłem dziennym.

Szatnie powinny być dostosowane do rodzaju prac, stopnia narażenia pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenia jego odzieży substancjami szkodliwymi, trującymi lub materiałami zakaźnymi.

Szatnie dzieli się na:

• szatnie odzieży własnej pracowników – przeznaczone do przechowywania odzieży własnej, jeżeli ze względów higienicznych odzież ta nie powinna stykać się 
  z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej,

• szatnie odzieży roboczej i ochronnej – przeznaczone do przechowywania odzieży 
  i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,

• szatnie podstawowe – przeznaczone do przechowywania odzieży własnej oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej,

• szatnie przepustowe – składające się z części przeznaczonej na odzież własną, części przeznaczonej na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego obie te części.

W szatniach odzieży własnej lub odzieży roboczej i ochronnej powinno przypadać co najmniej 0,3 m² wolnej powierzchni podłogi na jednego pracownika, natomiast w szatni podstawowej – co najmniej 0,5 m².

Gdy zatrudnionych jest do 20 pracowników, pracodawca powinien zapewnić im co najmniej ustępy i umywalki, a także warunki do higienicznego przechowywania odzieży własnej (domowej), roboczej i ochronnej oraz do higienicznego spożywania posiłków.

Umywalnie i pomieszczenia natryskowe.

W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie dostępne dla pracowników i zapewniające bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i przebranych w odzież własną. Do umywalek powinna być doprowadzona woda ciepła i zimna. W przypadku zatrudniania pracowników przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi należy zapewnić umywalki z bieżącą ciepłą wodą.

Na każdych 10 pracowników najliczniejszej zmiany powinna w umywalni przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna, a przy pracach brudzących i w kontakcie 
z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi – jedna umywalka na 5 pracowników. W przypadku zastosowania umywalek szeregowych do mycia zbiorowego (np. na placach budowy) powinno przypadać co najmniej jedno stanowisko do mycia (zawór czerpalny wody) na każdych 5 pracowników jednocześnie zatrudnionych.

Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde 20 kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Umywalki powinny być zainstalowane w pomieszczeniach ustępów lub w ich przedsionkach izolacyjnych.

Dla pracowników narażonych na zabrudzenie nóg należy instalować brodziki do mycia nóg, w ilości jeden brodzik na każdych 10 użytkowników. Brodziki nie są wymagane dla pra-cowników zatrudnionych przy pracach na otwartej przestrzeni, poza terenem zakładu pracy.

W zespole szatni powinny być usytuowane pomieszczenia natryskowe, jeżeli wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników. Na każdych 8 pracowników najliczniejszej zmiany, wykonujących prace powodujące zabrudzenie ciała, powinna przypadać co najmniej jedna kabina natryskowa, natomiast przy pracach związanych z wydzielaniem substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających powinna być co najmniej jedna kabina natryskowa na 5 pracowników.

Przy pomieszczeniach z natryskami powinna znajdować się wydzielona kabina z jedną miską ustępową na każe 10 natrysków.

Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i brodzików powinna mieć temperaturę 35–40°C przy zbiorowym mieszaniu wody, lub 50–60°C w przypadku indywidualnego mieszania wody.

Pomieszczenia do wypoczynku.

Pracodawca zapewnia łatwo dostępne pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku pracowników, jeżeli wymaga tego ich bezpieczeństwo i zdrowie, w szczególności gdy:

1) wykonywana praca wymaga stosowania indywidualnych środków ochrony układu oddechowego;

2) prace okresowe, w szczególności montażowe, konserwacyjne i remontowe, są wykonywane przez pracowników w pomieszczeniach ciasnych lub niskich, niespełniających określonych wymagań;

3) praca wykonywana jest w pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicznymi jest stale wyższa niż 30°C (303 K).

Pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku powinny być wyposażone w stoły oraz krzesła z oparciami spełniające wymagania ergonomii. Liczba miejsc siedzących powinna być nie mniejsza niż jedno miejsce na pięciu pracowników korzystających z pomieszczenia, zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Odległość od najdalszego stanowiska pracy do pomieszczenia przeznaczonego do wypoczynku nie powinna przekraczać 75 m.

W pomieszczeniach przeznaczonych do wypoczynku należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż 20 kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej jedno miejsce na każdych 300 zatrudnionych kobiet na jednej zmianie, lecz nie mniej niż jedno miejsce.

Powierzchnia tego pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m².

Ustępy.

Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od stanowiska pracy. Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników pracujących stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m. Jeżeli liczba osób pracujących na danej kondygnacji jest mniejsza niż 10, dopuszcza się umieszczenie ustępu na sąsiedniej kondygnacji.

Na każdych 30 mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinny przypadać co najmniej 1 miska ustępowa i 1 pisuar. W przypadku kobiet co najmniej 1 miska ustępowa na 20 kobiet.

Wejścia do ustępów powinny prowadzić bezpośrednio z pomieszczeń, korytarzy lub dróg komunikacji ogólnej. W ustępach tych należy stosować:

• wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z dopływem ciepłej i zimnej wody, w ilości 1 umywalka na 3 miski ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna,

• zamykane samoczynnie drzwi prowadzące do pomieszczenia izolującego oraz drzwi łączące z dalszą częścią ustępu,

• instalację i urządzenia przeznaczone do utrzymania wymagań higienicznosanitarnych.

Dla pracowników zatrudnionych na otwartej przestrzeni poza terenem zakładu na okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz zatrudnionych w budynkach niewyposażonych w instalację wodociągową i kanalizacyjną mogą być urządzane ustępy wyposażone w szczelne zbiorniki nieczystości.

Jadalnie.

Pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków, zwane jadalnią.

Ustala się następujące typy jadalni:

• jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych (typ I),

• jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów (typ II),

• jadalnia z zapleczem – przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych (typ III).

W pomieszczeniu jadalni typu I powinno przypadać co najmniej 1,1 m² powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek. Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m².

Dla każdego pracownika spożywającego posiłek należy zapewnić indywidualne miejsce siedzące przy stole.

Jadalnia powinna być wyposażona w:

• umywalki (w ilości nie mniejszej niż jedna na 20 miejsc siedzących, lecz nie mniej niż jedna umywalka),

  • ręczniki jednorazowe lub suszarki do rąk,

  • urządzenia do podgrzewania posiłku własnego przez pracownika,

  • zlewozmywaki 2-komorowe w ilości 1 zlewozmywak na 20 miejsc, lecz nie mniej niż jeden zlewozmywak.

W jadalniach typu I i II lub przy nich powinny znajdować się indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania posiłków własnych. Dla pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu prac w kontakcie z materiałami zakaźnymi lub trującymi powinny być urządzone oddzielne jadalnie, niedostępne dla innych pracowników.

Pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Jeżeli przeznaczona do prania odzież robocza lub ochronna może stać się powodem skażenia innej odzieży pranej jednocześnie lub jeżeli jest ona szczególnie zabrudzona, 
a także gdy wymagają tego specjalne względy higieny produkcji, w zakładzie pracy powinna być urządzona specjalna pralnia odzieży wyposażona w urządzenia mechaniczne do prania. Przy pralni należy zapewnić możliwość odpylania, dezynfekcji i suszenia odzieży 
i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także naprawy odzieży i obuwia roboczego. W zakładzie pracy, w którym odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej stosowane przez pracowników są narażone na zanieczyszczenie substancjami lub preparatami chemicznymi sklasyfikowanymi jako niebezpieczne, należy stosować urządzenia służące do neutralizacji tych substancji lub preparatów.

Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników.

Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników należy przewidzieć przy pracach na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach. Pomieszczenia te powinny umożliwiać schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków.

W pomieszczeniach do ogrzewania się pracowników powinno przypadać minimum 
0,1 m² powierzchni na każdego pracownika najliczniejszej zmiany, ale jego powierzchnia całkowita nie może być mniejsza niż 8 m². Powinna być w nim zapewniona temperatura co najmniej 16°C (289 K).