Rozpoczynając rozważania na temat sekt należy wyjaśnić czym w ogolę one są. Według słownika języka polskiego sekta to odłam wyznaniowy jakiejś religii; też: grupa ludzi skupiona wokół jakiegoś przywódcy, mająca własną religię1. Jest to jednak bardziej złożone pojęcie. Władysław Piwowarski uważa za sektę małą grupę przyjmującą postawę ekskluzywną w stosunku do społeczeństwa i różnych tworów religijnych. Postawa ta charakteryzuję sie zamknięciem na innych oraz konfliktogenna2. Sekta ma określone cechy dzięki, którym osoba chodź trochę orientująca sie w tej tematyce rozpozna z kim lub czym ma do czynienia. Przedstawiony poniżej obraz cech sekty został zaproponowany przez Johna Prokopa. Należą do nich:
całkowicie odmienny od ogólnego panującego światopogląd;
powszechne przekonanie o nieuchronnej katastrofie;
osoba guru, mistrz stojący na czele grupy;
uznanie grupy za elitę;
odrzucenie tradycyjnej, klerykalnej nauki;
odrzucenie racjonalnego myślenia;
określenie grupy jako rodzinny lub wspólnoty;
nakłanianie do zerwania „starych” stosunków ze światem zewnętrznym;
odmienny strój, język, odżywianie;
surowe przestrzeganie ustalonych reguł i zasad w grupie;
ingerencja w życie seksualne członków;
absorbowanie całego czasu sprawami grupy3.
Przedstawiłem już jak jest definiowana sekta i jakie są jej cechy charakterystyczne należy również ukazać jak grupy sekciarskie są dzielone. Ogólnie przyjmuje się podział ze względu na pochodzenie (wywodzące się z wielkich religii świata, opierające sie na objawieniu przywódcy, powstałe w wyniku transformacji z ruchów pseudoreligijnych). Innym kryterium może być forma organizacji :sekty sformalizowane, luźne i niesformalizowane oraz o typie pośrednim czyli w jednej dziedzinie silnie sformalizowane a w innych dopuszczającą pewną wolność wyznawców. Kryterium może być również działalność sekty: destrukcyjne, neutralne, kreatywne. Można podzielić sekty również ze względu na cele doktrynalne i dziedzinę, na której koncentruje swoją działalność4. Bardzo ciekawym i trafny jest podział zaproponowany przez Bryan R. Wilson’a wyodrębnia on takie rodzaje ruchów o charakterze sekciarskim jak:
1. Sekty nawróceniowe (konwertystyczne) – wyznawcy uważają, że świat jest zepsuty, ponieważ to ludzie są zepsuci i takim go uczynili. Zmiana ludzi może doprowadzić do zmiany świata. Sekty te prowadzą publiczne nauczanie najczęściej w czasie masowych wystąpień czy imprez. Sięgają po społeczne techniki perswazji aby „nawracać”. Przykładem może być : Armia Zbawienia, Zgromadzenie Boże i inne ruchy zielonoświątkowe.
2. Sekty rewolucyjne- dążą do obalenia panującego na świecie porządku społecznego nawet przy pomocy siły i gwałtu. Oczekują nowego ładu. Człowiek jest narzędziem w rekach Wszechmogącego. Przykłady to: świadkowie Jehowy, Chrystadelfianie, Kwintomonarchianie.
3. Sekty introwersyjne- ich członkowie porzucają świat, by cieszyć się bezpieczeństwem osiągniętym przez osobistą świętość. Sekty te obejmują głównie ruchy religijne zwane świętościowymi oraz europejskie ruchy pietystyczne z XVIII w.
4. Sekty manipulacyjne (gnostyczne)- uważają że posiadają szczególnego rodzaju wiedzę, która nie jest dostępna dla innych a umożliwia wyznawcom realizację celów społecznych. Wiedza ta daję możliwości zdobycia bogactwa prestiżu i szczęścia. Przykładem może tu być: Nauka Chrześcijańska, unitarianie, scjentolodzy i różnokrzyżowcy.
5. Sekty traumaturgiczne- ludzie mogą w namacalny sposób doświadczyć nadzwyczajnej ingerencji sił nadprzyrodzonych. Przykłady to : Kościół Spirytystyczny, Postępowy Kościół Spirytystyczny.
6. Sekty reformistyczne- głębokie zakorzenione poczucie własnej tożsamości, angażują się w sprawy świata przez robienie dobrych uczynków. Ponieważ bez nich wiara jest pusta.
7. Sekty Utopijne- najbardziej złożony wewnętrznie typ sekt. Postawa względem świata zależy po części od wycofania sie z niego, a po części na chęci jego przebudowy. Działalność opiera sie na budowaniu taki wspólnot, które później można rozszerzyć na cały świat (Wspólnota Oneida, odłam Chrześcijańskich Socjalistów)5.
Na zakończenie warto jeszcze wspomnieć jakie mogą być przyczyny wstępowania do sekt. Ośrodek Badania Opinii Publicznej wyróżnił takie przyczyny6:
Członkami sekt zostają osoby podatne na manipulacje ze strony przywódców sekt.
Członkami sekt zostają osoby słabe i zagubione, poszukujące zewnętrznego oparcia.
Członkami sekt zostają osoby żadne nowych wrażeń i przygód.
Członkami sekt zostają osoby mające w sektach przyjaciół i znajomych.
Członkami sekt zostają ludzie poszukujący wspólnoty osób podobnie myślących.
Członkami sekt zostają osoby poszukujące sensu życia nie odnajdywanego w tradycyjnych Kościołach.
Członkami sekt zostają osoby nadmiernie kontrolowane przez rodziców.
Członkami sekt zostają osoby, którym rodzice okazywali mało uczucia i zainteresowania.
Moim zdaniem najgroźniejsze są sekty religijne o charakterze destrukcyjnym, świetnym przykładem może tu być „Świątynia Ludu” założona przez Jamesa Jonesa w 1953 w San Francisco. Należało do niej około 30 tysięcy ludzi, dysponowała majątkiem ok. 15 mln dolarów, a jej przywódca, James Jones dla wyznawców kultu stanowił bezwzględny autorytet moralny. Życie w sekcie było nieustannie kontrolowane. Członkowie poddawani byli ciągłej inwigilacji i "praniu mózgu". Gdy w USA prasa zaczęła wyciągać „brudy” dotyczące jego sekty wykupił ziemię w Gujanie w dżungli i założył tam wioskę religijną „Jonestown”. Sprawę badał kongresmen USA Leo Ryan, do którego zwróciło się kilku wyznawców Jamesa. Gdy byli juz na lotnisku zostali zamordowani wraz z kongresmenem. W tym samy czasie James nakłonił wyznawców do zbiorowego samobójstwa przez wypicie trucizny (900 osób). Szczegóły tragedii nie są znane. Wiadomo tylko, że wokół siedziby sekty Jones rozstawił kordon uzbrojonych strażników. Ocalały dwie osoby, którym w ogólnym zamieszaniu na początku "ceremonii" udało się ukryć, a potem wymknąć do dżungli. W Jonestown znaleziono 903 ciała. Wśród nich były zwłoki Jonesa, ale nie wypił on trucizny. Miał kulę w czaszce. Razem z osobami zabitymi na lotnisku zginęło 914 ludzi7. Dlatego każdy z nas powinien uważać na kontakty jakie zawiera z mało znanymi i podejrzanymi ruchami religijnymi żeby nie skończyło sie to katastrofą.
http://sjp.pwn.pl/haslo.php?id=2519819 [stan z dnia 10.03.10].↩
W. Piwowarski, Socjologia religii, Lublin 1996, s.70-71.↩
J. Prokop, Uwaga, rodzice! Sekty, Warszawa 1999, s.10-11.↩
E. Mudrak, Fenomen sekt, Kraków 2007, s.32-33.↩
Ibidem, s. 36-37.↩
www.tns-global.pl/abin/r/342/093-99.pdf [stan z dnia 10.03.10].↩
V. P. Borovicka, Sekty szatańskich bogów, Warszawa 1997, s.9-53.↩