Anatomia

Wykład 5

Wykład 5/ ćwiczenia 5                                                                                                   07.12.2003

 

UKŁAD KRĄŻENIA /NACZYNIOWY/

 

Funkcje:

        Doprowadzanie do poszczególnych narządów, tkanek i komórek ustroju składników odżywczych i tlenu

        Odprowadzanie z nich produktów przemiany materii

        Udział krwi w utrzymaniu możliwie stałej ciepłoty ciała

        Przenoszenie substancji regulujących różnorodne procesy, jak hormony.

 

Układ krwionośny składa się z 2 ściśle powiązanych części:

1.     Układ krwionośny – w nim płynie krew

2.     Układ chłonny /limfatyczny/ – płynie w nim chłonka /limfa/

 

 

Układ krwionośny

    Tętnice (arteria)               Typ:

-Sprężysty, np. aorta gdyż energia wyrzutu krwi musi być zmagazynowana dzięki włóknom sprężystym.

         -Mięśniowy

        -Mieszany

– krew natlenowana

              Tętnice – naczynia, które wyprowadzają krew z serca

 

    Żyły (vena) – doprowadzają krew do serca

- krew odtlenowana  w dużym obiegu

                                                        - prowadzą krew z płuc do serca w małym obiegu

- krew natlenowaną w małym obiegu

    Naczynia włosowate

    Serce

 

 

Układ krążenia krwi (Ż-żyła, T-tętnica)

 

Budowa naczyń krwionośnych:

1.     Błona wewnętrzna – nabłonek jednowarstwowy płaski /śródbłonek/

2.     Błona środkowa – włókna mięśniowe gładkie + elementy sprężyste

3.     Przydanka – błona zewnętrzna zbudowana z tkanki łącznej

 

Najgrubszą błoną jest przydanka.

 

SERCE /kardia/

♥     Serce położone jest za mostkiem, w jamie klatki piersiowej, leży w płaszczyźnie pośrodkowej, koniuszkiem zwrócone na lewo

♥     Serce dzielimy na serce prawe (przedsionek i komora prawa) oraz serce lewe (przedsionek i komora lewa)

♥     Ściana komory lewej jest 3x grubsza niż prawej

♥     Serce lewe jest nieco większe od prawego

♥     Lewa strona serca - > krew utlenowana

♥     Prawa strona serca -> krew odtlenowana

♥     Część górna nazywana jest podstawą, a dolna wierzchołkiem

♥     U zwierząt serce przechylone jest w przód, u psa leży na mostku

♥     Ssaki mają serce 4-jamowe (również krokodyle)

♥     Naczyniami własnymi serca są tętnice wieńcowe

 

Schemat budowy serca. Do jamy lewego przedsionka serca dochodzą

także dwie żyły płucne (nie zaznaczone na rycinie)

 

Przedsionek prawy

♥     Żyła główna przednia i tylna

♥     Żyła wielka serca /zatoka wieńcowa – tu wpada żyła wielka/

♥     Dół owalny – jest to zagłębienie powstałe po zarośnięciu otworu owalnego, znajdującego się w przegrodzie między-przedsionkowej.

♥     Mięśnie grzebieniaste

♥     Ujście przedsionkowo-komorowe prawe

 

Przedsionki oddzielone przegrodą między-przedsionkową

 

Przedsionek lewy

♥     Żyły płucne – płynie nimi krew utlenowana; jest ich od kilku do kilkunastu

♥     Mięśnie grzebieniaste

♥     Ujście przedsionkowo – komorowe lewe (z przedsionka do komory)

 

 

Przedsionki od komór oddziela bruzda wieńcowa

 

Komora prawa

♥     Zastawka przedsionkowo – komorowa prawa /trójdzielna; żaglowa/

ma 3 płatki :

Ścienny

Końcowy

Przegrodowy

♥     Struny ścięgniste – łączą dolne krawędzie zastawek międzykomorowych z mięśniami brodawkowatyki

♥     Mięśnie brodawkowate - jest ich tyle ile płatków zastawki

♥     Zastawka pnia płucnego /półksiężycowata/ - leży w miejscach ujść dużych naczyń tętniczych – zamykają ujście np. tętnicy płucnej.

 

Komory oddzielone przegrodą między-komorową

 

Komora lewa

♥     Zastawka przedsionkowo – komorowa lewa /mitralna; dwudzielna; żaglowa/ (ma 2 płatki, znajduje się na ścianie komory)

♥     Struny ścięgniste

♥     Mięśnie brodawkowate

♥     Zastawka aorty /półksiężycowata/ - znajduje się w ujściu aorty

 

Płatki przyczepione do ścian komórki strunami ścięgnistymi.

 

Przegroda między-komorowa dzieli się na:

-bruzdę między-komorową podzatokową (strona prawa)

-bruzdę między-komorową trzystożkową (strona lewa)

 

Naczynia żylne - zastawki uniemożliwiają cofanie się krwi; ich liczba maleje z wiekiem

 

Uchyłki przedsionków – uszka serca (mięśnie grzebieniaste)

 

Zrąb włóknisty serca (szkielet włóknisty)

4 pierścienie włókniste oddzielają od siebie mięśniówkę przedsionków i komór

Pierścienie włókniste przedsionkowo- komorowe

Pierścienie włókniste pnia płucnego i aorty

Ściana serca:

♥     Ściana serca składa się z 3 różnych warstw:

-Zewnętrzna - nasierdzie /epikardium/

-Środkowa - mięsień sercowy /miokardium/

-Wewnętrzna – wsierdzie

♥     Nasierdzie przedłuża się na podstawie serca w okrywający je z zewnątrz rodzaj worka z błony surowicze – osierdzie

♥     Między nasierdziem a workiem osierdziowym -> jama osierdziowa wypełniona płynem surowiczym zapobiegającym tarciu

♥     Wytworem wsierdzia są zastawki sercowe

♥     Od mięśniówki zależą skurcze serca

♥     Blaszka włóknista – przechodzi w powięź wewnątrzpiersiową, mocuje serce do ściany klatki piersiowej

 

 

Układ przewodzący serca (zatokowo – komorowy) – automatyzm serca

Jest swoistym regulatorem rytmicznej pracy serca zbudowanym z wyspecjalizowanych komórek mięśniowych (włókna Purkinjego) i komórek nerwowych.

Skupienia włókien Purkinijego tworzą dwa węzły i jeden pęczek, komórki nerwowe formują się w zwoje.

1.     Węzeł zatokowo-przedsionkowy – układa się obok ujścia żyły głównej przedniej, tuż przy uszku prawym.

2.     Węzeł przedsionkowo-komorowy – leży na przegrodzie  między-przedsionkowej w pobliżu ujścia zatoki wieńcowej

3.     Pęczek przedsionkowo-komorowy – jest przedłużeniem węzła przedsionkowo-komorowego, jego ramię (pień) dzieli się za dwie odnogi przeznaczone dla prawej i lewej komory.

4.     Komórki nerwowe leżące koło węzłów tworzą zwoje nerwowe.

 

 

 

Naczynia krwionośne i nerwy serca

♥     Tętnice wieńcowe lewa i prawa

♥     Żyły serca – wielka, średnia i prawe

♥     Włókna współczulne i przywspółczulne

 

 

 

Krwiobieg mały (krążenie płucne)

♥     Komora prawa

♥     Tętnice płucne (więzadło tętnicze – łączy tętnicę płucną z aortą)

♥     Żyły płucne

♥     Przedsionek lewy

Krew płynie z płuc do serca – krew natlenowana

 

Krwiobieg duży

♥     Komora lewa

♥     Tętnica główna (aorta):

1.     Aorta wstępująca (oddaje 2 tętnice wieńcowe)

2.     Łuk aorty (oddaje pień ramienno-głowowy)

o       z niego do głowy:

              t. szyjna wspólna – dzieli się na:

t. szyjna wewnętrzna i zewnętrzna – dzieli się wtórnie na:

              pień językowo – twarzowy

              t. szczękowa – z podziału t. szyjnej zew.

              t. twarzowa – z podziału t. szyjnej zew.

o       do kończyny piersiowej:

t. podobojczykowa (prawa i lewa) – wychodzi z jamy klatki piersiowej i podąża w stronę kończyny piersiowej

t. pachowa – powst. z przedłużenia t. podobojczykowej

t. ramienna – przedłużenie t. pachowej

t. pośrodkowa – przedłużenie t. ramiennej; dzieli się na naczynia unaczyniające rękę

3. Aorta zstępująca

                            a) PIERSIOWA - unaczynia narządy i ścianę klatki piersiowej:

o       tętnice międzyżebrowe grzbietowe – parzyste; jest ich tyle, ile kręgów piersiowych (np. u konia  - 18)

o       tętnica oskrzelowo-przełykowa – nieparzysta; prowadzi krew do płuc i przełyku

b) BRZUSZNA (biegnie pod kręgami lędźwiowymi)

 

- unaczynia narządy i jamę ściany brzusznej:

o       t. lędźwiowa – jest ich tyle ile kręgów lędźwiowych; przedłuża się w:

o       t. krzyżowo-pośrodkowa – przechodzi w:

o       t. ogonowo-pośrodkowa

Aorta brzuszna oddaje w swym przebiegu oddaje 3 naczynia nieparzyste:

o       t. krezkowa przednia – unaczynia większość jelit

o       t. krezkowa tylna – unaczynia np. okrężnicę małą u konia

o       t. trzewna – od niej odchodzą...