MIĘŚNIE

MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ

1. Mięsień naramienny – musculus deltoideus

Przyczepy początkowe – koniec barkowy obojczyka, wyrostek barkowy (acromion), dolny brzeg grzebienia łopatki (spina scapulae)

Przyczep końcowy – guzowatość kości ramiennej (tuberositas deltoidea)

Odwodzi i podnosi ramię, obraca ramię do wewnątrz.

Unerwiony przez nerw pachowy

1. Mięsien nadgrzebieniowy – musculus supraspinatus

Przyczep początkowe – w dole nadgrzebieniowym (fossa supraspinata)

Przyczep końcowy – guzek większy kości ramiennej (tuberculum majus)

Odwodzi ramię, nieco obraca, nieznacznie zgina.

Unerwiony przez nerw nadłopatkowy.

1. Mięsień podgrzebieniowy – musculus infraspinatus

Przyczep początkowy w dole podgrzebieniowym (fossa infraspinata)

Przyczep końcowy na guzku większym kości ramiennej (tuberculum majus)

Obraca ramię na zewnątrz, pomaga w odwodzeniu.

Unerwiony przez nerw nadłopatkowy

1. Mięsień obły mniejszy – musculus treres minor

Przyczep początkowy na brzegu bocznym łopatki.

Przyczep końcowy na guzku większym kości ramiennej (tuberositas majus)

Obraca kość ramienną na zewnątrz, napina torebkę stawową.

Unerwiony przez nerw pachowy.

1. Mięsień obły większy – musculus teres major

Przyczep początkowy – powierzchnia grzbietowy dolnego kąta łopatki

Przyczep końcowy – guzek mniejszy kości ramiennej (tuberculum minor)

Opuszcza ramię podniesione, przywodzi ramię do tyłu, obraca do wewnątrz.

Unerwiony przez nerwy podłopatkowe.

1. Mięsień podłopatkowy – musculus suprascapularis

Przyczep początkowy – powierzchnia żebrowa łopatki

Przyczep końcowy – guzek mniejszy kości ramiennej

Obraca ramię do wewnątrz (antagonista mięśnia podgrzebieniowego, obłego mniejszego, części naramiennego), przywodzi ramię.

Unerwiony przez nerwy podłopatkowe.

MIĘŚNIE RAMIENIA

Grupa przednia

1. Mięsień kruczo- ramienny – musculus coracobrachialis

Przyczep początkowy – wyrostek kruczy łopatki

Przyczep końcowy – powierzchnia przednia kości ramiennej

Podnosi i przywodzi ramię.

Unerwiony przez drobne gałęzie pęczka bocznego splotu ramiennego i nerw mięśniowo skórny

1. Mięsień dwugłowy ramienia – musculus biceps brachii

Przyczep początkowy – głowa długa (caput longum) – długie i cienkie ścięgno na guzku nadpanewkowym łopatki; głowa krótka (caput breve) – na wyrostku kruczym łopatki wąskim ścięgnem.

Przeczep końcowy – mocne ścięgno, a częściowo powierzchowne rozcięgno m. dwugłowego ramienia (aponeurosis musculus bicepitis brach ii) na guzowatości kości promieniowej (tuberositas radii)

Działa na 2 stawy, na ramienny o 1/3 słabiej niż na łokciowy. W stawie ramiennym podnosi ramię do przodu (zgina). W stawie łokciowym zgina, odwraca przedramię i rękę,

Unerwiony przez nerw mięśniowo – skórny.

1. Mięsień ramienny – musculus brachialis

Przyczep początkowy na powierzchni przedniej kości ramiennej

Przyczep końcowy na guzowatości kości promieniowej (tuberositas radii)

Silny zginacz przedramienia (kości łokciowej).

Unerwiony przez nerw mięśniowo-skórny, częściowo nerw promieniowy.

Grupa tylna

1. Mięsień trójgłowy ramienia – musculus triceps brach ii

Przyczep początkowy – głowa długa (caput longum) na guzku podpanewkowym łopatki (między mięśniem obłym mniejszym a większym); głowa boczna (caput laterale) na powierzchni tylnej kości ramiennej powyżej bruzdy nerwu promieniowego; głowa przyśrodkowa (caput mediale) powierzchnia tylna kości ramiennej od bruzdy nerwu promieniowego.

Przyczep końcowy – wielkie płaskie ścięgno na powierzchni tylnej wyrostka łokciowego (olecranon).

Silniej (2x) na staw ramienny niż łokciowy, najsilniejszy prostownik ramienia w stawie ramiennym. Bardzo silny przywodziciel. Przywodzi w stawie łokciowym. Ruch odwracania.

Unerwiony przez nerw promieniowy.

1. Mięsień łokciowy – musculus anconeus

Przyczep początkowy nadkłykieć boczny kości ramiennej.

Przyczep końcowy górny odcinek powierzchni tylnej trzonu kości łokciowej.

Wzmaga działanie trójgłowego, wzmaga zwieranie obu kości.

Unerwiony przez nerw promieniowy.

MIĘŚNIE PRZEDRAMIENIA

Grupa przednia, warstwa powierzchowna

1. Mięsień nawrotny obły – musculus pronator teres, powierzchownie i najbardziej bocznie

Przyczep początkowy - głowa ramienna (caput humerale) nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej; głowa łokciowa (caput ulnare) wyrostek dziobiasty kości łokciowej.

Przyczep końcowy – powierzchnia boczna części środkowej kości promieniowej.

Nawraca przedramię w obu stawach promieniowo – łokciowych.

Unerwiony przez nerw pośrodkowy.

1. Mięsień zginacz promieniowy nadgarstka – musculus flexor carpi radialis leży przyśrodkowo od poprzedniego

Przeczep początkowy na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej

Przyczep końcowy na podstawie II kości śródręcza

Zgina w stawie łokciowym, zgina i odwodzi rękę w stronę promieniową.

Unerwiony przez gałęzie nerwu pośrodkowego.

1. Mięsień dłoniowy długi – musculus palmaris longus, przyśrodkowo do poprzedniego

Przyczep początkowy – nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej.

Przyczep końcowy – ścięgno przechodzące do rozcięgna dłoniowego.

Bardzo słaby zginacz przedramienia, słaby nawracacz, napina rozcięgno dłoniowe.

Unerwiony przez nerw pośrodkowy.

1. Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka – musculus flexor carpi ulnaris

Przyczep początkowy na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej.

Końcowy na kości grochowatej.

Zgina i przywodzi rękę.

Unerwiony przez nerw łokciowy.

1. Mięsień zginacz powierzchowny palców – musculus flexor digitorum superficialis

Przyczep początkowy głowa ramienno – łokciowa na nadkłykciu przyśrodkowym i wyrostku dziobiastym; głowa promieniowa na powierzchni przedniej końca bliższego kości promieniowej.

Przyczep końcowy – brzegi paliczka środkowego.

Zgina rękę i paliczki środkowe.

Unerwiony przez nerw pośrodkowy.

Grupa przednia, warstwa głeboka

1. Mięsień zginacz głęboki palców – musculus flexor digitorum profundus

Przyczep początkowy – trzon kości łokciowej.

Przyczep końcowy na podstawie paliczka dalszego.

Zgina wszystkie stawy II –V palca , przywodzi rękę, zbliża rozstawione palce.

Unerwiony przez nerw pośrodkowy i łokciowy.

1. Mięsień zginacz długi kciuka – musculus flexor pollicis longus - biegnie od kości promieniowej do paliczka dalszego kciuka.

Zgina rękę i kciuk. Odwodzi rękę.

Unerwiony przez nerw międzykostny przedni.

1. Mięsień nawrotny czworoboczny – musculus prozator quadratus – rozpięty między dolnymi końcami przedramienia

Nawraca przedramię. Unerwiony przez nerw międzykostny przedni od nerwu pośrodkowego.

Grupa boczna

1. Mięsień ramienno – promieniowy - musculus brachioradialis. Rozpięty między dolną częścią kości ramiennej, a dalszym końcem kości promieniowej. Zgina staw łokciowy. Nawraca lub odwraca przedramię. Unerwiony przez nerw promieniowy.

2. Mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (musculus extensor carpi radialis longus) Przyczep początkowy nadkłykieć boczny kości ramiennej. Przyczep końcowy podstawa II kości śródręcza.Zgina przedramię w stawie łokciowym, zgina rękę grzbietowo i odwodzi ją. Unerwiony przez nerw promieniowy.

3. Mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka – musculus extensor carpi radialis brevis. Poniżej poprzedniego, od nadkłykcia bocznego do II kości śródręcza. Prostuje stawy ręki. Unerwiony jest przez nerw promieniowy.

4. Mięsień odwracacz – musculus supinator. Przyczep początkowy na grzebieniu odwracacza i nadkłykciu bocznym kości ramiennej. Przyczep końcowy kończy się na kości promieniowej, poniżej guzowatości. Odwraca przedramię i rękę. Unerwiony przez gałąź głęboką nerwu promieniowego.

Grupa tylna, warstwa powierzchowna

1. Mięsień prostownik palców – musculus extensor digitorum. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej. Kończy się na podstawwach dalszych paliczków. Prostuje palce w stawach śródręczno – paliczkowych. Unerwiony przez gałąź głęboką nerwu promieniowego.

2. Mięsień prostownik palca małego – musculus extensor digiti minimi. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym. Kończy przechodząc w rozcięgno grzbietowe palca V. Prostuje i przywodzi palec V. Unerwiony przez nerw promieniowy

3. Mięsień prostownik łokciowy nadgarstka – musculus extensor carpi ulnaris. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej. Kończy się na podstawie V kości śródręcza. Prostuje rękę i odwodzi w stronę łokciową. Unerwiony przez gałąź głęboką nerwu promieniowego.

Grupa tylna, warstwa głęboka

1. Mięsień odwodziciel długi kciuka – musculus abductor pollicis longus. Rozpoczyna się na obu kościach przedramienia. Kończy się na podstawie I kości śródręcza. Odwodzi rękę w stronę promieniową i zgina w stronę dłoniową. Odwodzi i odprowadza kciuk. Unerwiony przez nerw promieniowy.

2. Mięsień prostownik krótki kciuka – musculus extensor pollicis brevis. Biegnie od błony międzykostnej przedramienia i kości promieniowej, do podstawy bliższego paliczka kciuka. Prostuje kciuk. Odwodzi kciuk i rękę Unerwiony przez gałąź nerwu promieniowego.

3. Mięsień prostownik długi kciuka – musculus extensor pollicis longus. Od kości łokciowej i błony międzykostnej, do podstawy dalszego paliczka kciuka. Prostuje kciuk we wszystkich jego stawach, przywodzi kciuk. Unerwiony przez nerw promieniowy.

4. Mięsień prostownik wskaziciela – musculus extensor indicis. Rozpoczyna się na kości łokciowej i błonie międzykostnej. Kończy się rozcięgnem grzbietowym wskaziciela. Prostuje palec II. Unerwiony przez gałąź głęboką nerwu promieniowego.

MIĘŚNIE RĘKI

Na dłoni mięśnie I palca tworzą kłąb palca (tenor) a palca V kłębik (hypothenor)

Powierzchnię dłoni przecinają 4 bruzdy skórne:

• Bruzda dalsza zgięcia (Linea flexoria distalis)

• Bruzda bliższa zgięcia (Linea flexoria proximalis)

• Bruzda przeciwstawna kciuka (Linea opponens pollicis)

• Bruzda II palca (Linea digiti III)

Mięśnie kłębu kciuka:

1. Mięsien odwodziciel krótki kciuka – musculus abductor pollicis brevis. Odchodzi od troczka zginaczy i guzka kości łódeczkowatej, a kończy się na brzegu bocznym podstawy bliższego paliczka kciuka. Odwodzi i przeciwstawia kciuk. Zgina staw śródręczno-paliczkowy, prostuje międzypaliczkowy. Nerw pośrodkowy.

2. Mięsień zgonacz krótki kciuka – musculus flexor pollicis brevis. Rzpoczyna się głową powierzchowną od troczka zginaczy i głową głęboką od więzadeł kości główkowatej, obu kości czworobocznych i podstawy II kości śródręcza. Kończy się na podstawie bliższego paliczka. Zgina kciuk w stawie śródręczno-paliczkowym. Głowa powierzchowna – nerw pośrodkowy. Głowa głeboka – nerw łokciowy.

3. Mięsień przeciwstawiacz kciuka – musculus opponens pollicis. Rozpoczyna się na troczku zginaczy i kości czworobocznej większej. Kończy się na brzegu promieniowym I kości śródręcza. Przeciwstawia kciuk. Unerwiony przez nerw pośrodkowy.

4. Mięsień przywodziciel kciuka – musculus adduktor pollicis – rozpoczyna się głową skośną (caput obliquum) na kości główkowatej i więzadle promienistym nadgarstka, i głową poprzeczną na brzegu dłoniowym III kości śródręcza. Kończy się na trzeszczce łokciowej stawu śródręczno- paliczkowego i podstawie bliższego paliczka. Przywodzi kciuk. Gałęzie głębokie nerwu łokciowego.

Mięśnie kłębu palca małego:

1. Mięsień dłoniowy krótki – musculus palmaris brevis – rozpoczyna się od brzegu łokciowego rozcięgna dłoniowego i troczka zginaczy. Kończy się na skórze brzegu łokciowego ręki. Gałąź powierzchowna nerwu łokciowego.

2. Mięsień odwodziciel palca małego – musculus abductor digiti minimi. Rozpoczyna się na kości grochowatej więzadłem grochowato – haczykowym i troczkiem zginaczy. Przyczepia się do podstawy bliższej paliczka. Odwodzi palec V, zgina i prostuje go. Gałąź głeboka nerwu łokciowego.

3. Mięsień zginacz krótki palca małego – musculus flexor digiti minimi brevis. Rozpoczyna się od troczka zginaczy i haczyka kości haczykowatej, do podstawy bliższego paliczka. Zgina palec V. Unerwiony przez gałąź głęboką nerwu łokciowego.

4. Mięsień przeciwstawiacz palca małego – musculus opponens digiti minimi. Od haczyka kości kaczykowatej i troczka zginaczy do bliższej połowy V kości śródręcza. Nieznacznie przeciwstawia palec V. Gałąź głeboka nerwu łokciowego.

Mięśnie środkowe dłoni:

1. Mięśnie glistowate (mm lumbricales) – cztery, z których 2 promieniowe rozpoczynają się na I i II ścięgnie, dwa łokciowe dwugłowe na II, III i IV ścięgnie zginaczy głębokich palców. Kończą się na stronie promieniowej rozcięgna grzbietowego. Zginają palce II-V. Nerw pośrodkowy i gałąź głęboka nerwu łokciowego.

2. Mięśnie międzykostne grzbietowe (mm interossei dorsales ) – biegną od dwóch sąsiednich kości śródręcza do torebek stawów śródręczno-paliczkowych i rozcięgna grzbietowego. Wspólne działanie mięśni międzykostnych dłoniowych i grzbietowych zgina palce w stawach śródręczno-paliczkowych. Prostują oba stawy międzypaliczkowe. Gałąź głeboka nerwu łokciowego.

3. Mięśnie międzykostne dłoniowe – mm interossei palmares – rozpoczynają się na II IV i V kości śródręcza, na torebkach stawów śródręczno – paliczkowych II, IV i V i rozcięgnach grzbietowych.

KOŚCI

OBRĘCZ KOŃCZYNY GÓRNEJ (cingulum membiri superioris)

1. Obojczyk (clavicula) – dwa końce i część środkowa. Powierzchnia dolna ma wycisk więzadła żebrowo-obojczykowego (impressio lig. costoclavicularis). Koniec mostkowy (extermitas sternalis) przylega do wcięcia obojczykowego, kończąc się powierzchnią stawową mostkową (facies articularis sternalis). Koniec barkowy (extermitas acromialis) łączy się z wyrostkiem barkowym łopatki powierzchnią stawową barkową (facies articularis acromialis)

2. Łopatka (scapula) na powierzchni żebrowej ma chropawe kresy mięśniowe. Zagłebienie całej powierzchni żebrowej nazywamy dołem podłopatkowym (fossa subscapularis). Na powierzchni grzbietowej przebiega silny grzebień łopatki (spina scapulae) dzielący powierzchnię na dwa doły nadgrzebieniowy (fossa supraspinata) i podgrzebieniowy (fossa infraspinata). Grzebień łopatki ku bokowi przedłuża się w wyrostek barkowy (acromion). Głebokie wcięcie u podstawy wyrostka łąćzy oba doły nadgrzebieniowy i podgrzebieniowy. Granicę boczną stanowy szyjka łopatki (collum scapulae). Wyrostek barkowy łączy się stawowo z obojczykiem. Z trzech brzegów łopatki : przyśrodkowego, górnego i bocznego, górny (margo superior) kończy się wcięciem łopatki (transversum scapulae). Brzeg boczny kończy się u góry kątem przyśrodkowym zaopatrzonym w wydrążenie stawowe (cavitas glenoidalis), stanowiące panewkę stawu ramiennego. Poniżej leży guzek podpanewkowy (tuberculum infraglenoidale) a nad niewielkie guzek nadpanewkowy (tuberculum supraglenoidale). Od brzegu górnego, między panewką stawową a wcięciem łopatki odchodzi ku przodowi silny wyrostek kruczy (processus coracoideus), do którego przyczepiają się 3 więzadła: więzadło kruczo-obojczykowe, kruczo-brakowe i kruczo-ramienne. Oraz 3 mięśnie – piersiowy mniejszy, kruczo ramienny i głowa krótka drugłowego ramienia.

KOŚCI CZĘŚCI WOLNEJ KOŃCZYNY GÓRNEJ

1. Kość ramienna (humerus) – trzon + 2 końce. Trzon (corpus) na powerzchni przedniej bocznej nosi guzowatość naramienną (tuberositas deltoidea). Na powierzchni przedniej przyśrodkowej znajduje się zwykle większy otwór odżywczy. Na powierzchni tylnej przebiega bruzda nerwu promieniowego (sulcus nerwi radialis). Do brzegów przyczepiają się przegrody międzymięśniowe (septa intermuscularia). Koniec bliższy zakończony głową kości ramiennej (caput humeri). Oddziela ją od reszty szyjka anatomiczna (collum anatomicum), do której przyczepia się torebka stawowa. Bocznie i do przedu uwydatniają się dwa guzki większy i mniejszy (tuberculum majus et tuberculum minus) oddzielone bruzdą międzyguzkową (sulcus intertubercularis). Bruzda przedłuża się ku dołowi i w części dolnej ograniczają ją dwa grzebienie. Poniżej obu guzków trzon cieńczeje tworząc szyjkę chirurgiczną (collum chirurgicum). Koniec dalszy rozszerza się w kłykieć kości ramiennej (condylus humeri). Po obu stronach kłykcia znajdują się nadkłykcie przyśrodkowy i boczny (epicondylus medialis et epicondylus lateralis). Po tylnej stronie kłykcia przebiega bruzda nerwu łokciowego (sulcus nervus ulnaris). Kłykcie stanowią dwie powierzchnie stawowe, dla kości łokciowej i promieniowej. Część łokciowa w kształcie bloczka (trochlea humeri). Część kości promieniowej tworzy główkę kości ramiennej (capitulum humeri). Nad bloczkiem po stronie przedniej znajduje się zagłębienie, dół dziobiasty (fossa coronoidea), po stronie tylnej – dół wyrostka łokciowego (fossa olecrani).

2. Kość łokciowa (ulna) – trójgraniasty trzon ma trzy brzegi: przedni, tylny i międzykostny oraz trzy powierzchnie: przednią, tylną i przyśrodkową. Koniec bliższy składa się ze skierowanego do tyłu wyrostka łokciowego (olecranon), skierowanego do przedu wyrostka dziobiastego (processus coronoideus) i wcięcia bloczkowego (incisura trochlearis) i promieniowego (incisura radialis). Wyrostek łokciowy łączy się ku dołowi z wyraźną guzowatością kości łokciowej (tuberositas ulnae) dla przyczepu ścięgna mięśnia ramiennego. Na powierzchni bocznej wyrostka widać wklęsłą powierzchnię stawową, wcięcie promieniowe (incisura radialis) dla połączenia z kością promieniową. Wcięcie bloczkowe pokryte chrząstka stanowi powierzchnię stawową dla bloczka kości ramiennej. Koniec dalszy kości łokciowej składa się z kulistej głowy (caput ulnae) i wydłużonego wyrostka rylcowatego (processus styloideus). Głowa łączy się pośrednio przez krążęk stawowy z kośćmi nadgarstka.

3. Kość promieniowa (radius) leży po stronie kciuka. Trzon kości promieniowej (corpus radii) trójgraniasty. Matrzy brzegi: przedni, tylny i międzykostny i trzy powierzchnie: przednią, tylną i boczną. Koniec bliższy ma głowę, szyjkę i guzowatość. Poniżej szyjki zaznacza się guzowatość kości promieniowej (tuberositas radii) dla przyczepu ścięgna mieśnia dwugłowego ramienia. Koniec dalszy ma dwie powierzchnie. Jedna łączy się z kośćmi nadgarstka, druga służy do połącznia z kością łokciową. Powierzchnia stawowa nadgarstkowa łączy się z kością łódeczkowatą i księżycowatą nadgarstka. Druga powierzchnia, wcięcie łokciowe (incisura ulnaris), łączy się stawowo z kością łokciową.

KOŚCI RĘKI - 27 kości

Kościec nadgarstka (ossa carpi) 8 kości ułożonych w 2 szeregi.

1. Kość łódeczkowata (os scaphoideum) – łączy się z kośćmi: promieniową, czworobocznymi, księżycowatą i główkowatą. Na powierzchni dłoniowej wytwarza guzek kości łódeczkowatej (tuberculum ossis scaphoidei)

2. Kość księżycowata (os lunatum) – łączy się z kośćmi: promieniową, główkowatą, haczykowatą, łódeczkowatą i trójgraniastą.

3. Kości trójgraniasta (os triquetrum) – łączy się z kośćmi: księżycowatą, grochowatą i haczykowatą.

4. Kość grochowata (os pisiformis) – spoczywa na dłoniowej powierzchni kości trójgraniastej.

5. Kość czworoboczna większa (os trapezium) – łaczy się z kośćmi: łódeczkowatą, I kością śródręcza, czworoboczną mniejszą, II kością śródręcza. Na powierzchni dłoniowej ma głeboką bruzdę dla ścięgna zginacza promieniowego nadgarstka, a bocznie od niej niezbyt silny guzek (tuberculum ossis trapezii) dla przyczepu troczka zginaczy.

6. Kość czworoboczna mniejsza (os trapezoideum) – łączy się z kośćmi: łódeczkowatą, II k. śródręcza, czworoboczną większą i główkowatą.

7. Kość główkowata (os capitatum) – położona centralnie wśród kości nadgarstka, składa się z głowyi trzonu. Łączy się z łódeczkowatą, księżycowatą, II, III i IV kością śródręcza, czworoboczną mniejszą i haczykowatą.

8. Kość haczykowata (os hamatum) – kaształtu klinowatego, ma na powierzchni dłoniowej haczyk (hamulus ossis hamati). Łączy się z kośćmi: księżycowatą, IV i V k. śródręcza, główkowatą i trójgraniastą.

Kości śródręcza (ossa metacarpalia) w liczbie pięciu, składają się z trzonu (carpus), końca bliższego czyli podstawy (basis) i końca dalszego – głowy (caput). Przestrzenie międzykostne śródręcza w liczbie 4 wypełnione są mięśniami międzykostnymi. Kość I ma na powierzchni dłoniowej zwykle 2 trzeszczki (ossa sesamoidea). Kość III wyróżnia się charakterystycznym wyrostkiem rylcowatym (processus styloideus) odchodzącym w stronę nadgarstka.

Kościec palców ręki (ossa digitorum manus) tworzy paliczki (phalanges). Palce II-V po 3 paliczki, palec I ma 2 paliczki. Palec II zwany wskazicielem (index), III palcem środkowym (medius), palec IV serdecznym, obrączkowym lub pierściennym (annularis), palec V małym (minimus).

STAWY

STAWY I WIĘZOZROSTY OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ

1. Staw mostkowo – obojczykowy (articulatio sternoclavivularis) Łączy obojczyk z klatką piersiową. Powierzchnie stawowe tworzy koniec mostkowy obojczyka i wcięcie obojczykowe mostka wraz z przylegającą chrząstką I żebra. Między główką stawową mostka a panewką obojczyka znajduje się krążek międzykręgowy (discus articularis), dzielący jamę stawową na dwie odrębne komory, górno-boczną i dolno-przyśrodkową. Torebka stawowa luźna, lecz gruba i odporna. Wzmacniają ją silne więzadła: mostkowo – obojczykowe przednie i tylne (ligamentum sternoclaviculare anrerius et posterius), międzyobojczykowe (ligamentum interclaviculare) i żebrowo – obojczykowe (ligamentum costoclaviculare). Ruchy w stawie mostkowo-obojczykowym odbywają się jak w stawach kulistych. Ruchy do przodu, do tyłu, ku dołowi i górze, ruchy obrotowe wzdłuż osi długiej obojczyka.

2. Staw barkowo-obojczykowy (articulatio acromioclavicularis) łączy koniec barkowy obojczyka (główka stawowa) z wyrostkiem barkowym łopatki (panewka stawowa). Często w stawie położony jest krążęk stawowy całkowity lub niezupełny, nieraz wypełnia całą jamę stawową przekształcając staw w połączenie chrząstkozrostowe. Luźną torebkę stawową przyczepiającą się wzdłużgranic powierzchni stawowych wzmacniają więzadła: barkowo-obojczykowe (ligamentum acromioclaviculare i kruczo-obojczykowe (ligamentum coracoclaviculaere) składające się z dwóch silnych pasm (więzadła czworobocznego ligamentum trapezoideum i stożkowego ligamentum conoideum). Między obiema częściami leży często kaletka maziowa. Ruchy w stosunku do trzech głównych osi: unoszenia i obniżenia łopatki, wysuwanie łopatki do przodu i cofanie jej, ruchy obrotowe.

3. Więzozrosty łopatki zespalają rożne jej części i ochraniają staw ramienny. Są to: więzadło kruczo-brarkowe (ligamentum coracoacromiale) i poprzeczne łopatki górne (ligamentum transversum scapulae superius) i nie stałe więzadło poprzeczne łopatki dolne (ligamentum transversum scapulae inferius).

4. Staw ramienny (articulatio humeri) łączy kość ramienną z łopatką. Panewka stawowa (wydrążenie łopatki) pogłębiona jest obrąbkiem stawowym (labrum glenoidale. Główkę stawową tworzy głowa kości ramiennej. Torebka stawowa przyczepia się do obrąbka stawowego panewki, na kości ramiennej przyczepia się dookoła szyjki anatomicznej. Torebka stawowa tworzy luźny worek, który gdy ramię jest opuszczone tworzy zachyłek pachowy. Torebkę wzmacniają liczne mięśnie obręczy kończyny górnej, a także więzadła. Prócz czynnych więzadeł, które stanowią ścięgna mięśni, torebkę wzmacniają właściwe więzadła: kruczo-ramienne (ligamentum coracohumerale) od podstawy wyrostka kruczego do guzków kości ramiennej. Więzadła obrąbkowo-ramienne (ligamenta glenohumerale)w głebokiej warstwie torebki stawowej biegną od obrąbka stawowego do dolnego przyczepu torebki (szyjki anatomicznej). Zakres ruchów jest znaczny, jest to staw kulisty wolny, panewka stawowa płytka, głowa stawowa duża, torebka stawowa luźna. Ruchy odwodzenia i przywodzenia. Zginania i prostowania. Obwodzenia, ruchy obrotowe.

POŁĄCZENIA KOŃCZYNY WOLNEJ

1. Staw łokciowy (articulatio cubiti) złożony z trzech stawów objętych wspólną torebką stawową. Jego składowymi są stawy ramienno-łokciowy o typie zawiasowym, ramienno-promieniowy kulisty i promieniowo-łokciowy bliższy obrotowy. Główkę stawu ramienno-łokciowego (articulatio humeroulnaris) tworzy bloczek kości ramiennej, panewkę wcięcie bloczkowe kości łokciowej między wyrostkiem łokciowym, a wyrostkiem dziobiastym. Główkę stawi ramienno-promieniowego (articulatio humeroradialis) tworzy główka kości ramiennej, jego panewkę dołek głowy kości promieniowej na kości ramiennej.Więzadła stawu łokciowego wzmacniają ten staw od strony łokciowej i promieniowej. Więzadlo poboczne łokciowe (ligamentum collaterale ulnare), więzadło poboczne promieniowe (ligamentum collaterale radiale)

NERWY

SPLOT RAMIENNY (plexus brachialis) – utworzony jest z gałęzi przednich 5-8 nerwu szyjnego i 1 piersiowego. Biegnie przez szczelinę tylną mięśni pochyłych, następnie przez trójkąt boczny szyi do boku i ku dołowi, po czym dostaje się do jamy pachowej między I żebrem, a obojczykiem. Jeszcze w dole nadobojczykowej korzenie splotu (radices plexus) łączą się w trzy pnie (trunci): górny, środkowy i dolny, z których w jamie pachowej powstają 3 pęczki (fasciculi). Obejmują one tętnicę pachową, jako pęczek tylny, boczny i przyśrodkowy. Odróżniamy część nadobojczykową (pars supraclavicularis) i podobojczykową (pars infraclavicularis). Z jednej i drugiej strony odchodzą nerwy krótkie zaopatrujące mięśnie obręczy kończyny głórnej oraz niektóre mięśnie tułowia i szyi. Wyłącznie w części podobojczykowej wytwarzają się nerwy długie unerwiające część wolną kończyny głórnej.

GAŁĘŹIE KRÓTKIE SPLOTU RAMIENNEGO:

1. Nerw grzbietowy łopatki (nervus dorsalis scapulae) – zaopatruje mięsień równoległoboczny większy i mniejszy.

2. Nerw piersiowy długi (nervus thoracicus longus) – zaopatruje mięsień żębaty przedni.

3. Nerwy piersiowe przyśrodkowy (nervus pectoralis medialis) i boczny (nervus pectoralis lateralis) – zaopatrują mięsień piersiwy mniejszy i mięsień piersiowy większy.

4. Nerw podobojczykowy (nervus subclavius) – zaopatruje mięsień podobojczykowy.

5. Nerw nadłopatkowy (nervus sprascapularis) – zaopatruje mięsień nadgrzebieniowy i mięsień podgrzebieniowy.

6. Nerwy podłopatkowe (nn subscapulares) – zaopatruje mięsień podłopatkowy i mięsień obły większy.

7. Nerw piersiowo – grzbietowy (nervus thoracodorsalis) – zaopatruje mięsień najszerszy grzbietu.

8. Nerw pachowy (nervus axillaris) – największy z krótkich nerwów splotu ramiennego, odchodzi z pęczka tylnego i przez otwór czworoboczny z jamy pachowej przedostaje się na tylną stronę ramienia. Zaopatruje mięsień naramienny i mięsień obły mniejszy, oraz swą gałęzią skórną (nervus cutaneus brachii lateralis), skórę, głównie nad m. naramiennym.

GAŁĘZIE DŁUGIE SPLOTU RAMIENNEGO

1. Nerw pośrodkowy – nervus medianus, rozpoczyna się w jamie pachowej dwoma korzeniami, z których przyśrodkowy odchodzi od pęczka przyśrodkowego, a boczny od bocznego. W jamie pachowej układa się do przodu od tętnicy pachowej, po czym kierując się nieco bocznie schodzi do bruzdy przyśrodkowej mięśnia dwugłowego i ze strony bocznej tętnicy ramiennej przechodzi na przyśrodkową. Następnie pod rozcięgnem mięśnia dwugłowego nerw przedostaje się do dołu łokciowego i dalej między dwiema głowami mięśnia nawrotnego obłego mniej więcej w osi przedramienia (między warstwą powierzchowną i głeboką) zstępuje ku dołowi, gdzie biegnie między mięśniem zginaczem promieniowym nadgarstka a mięśniem dłoniowym długim. Na ręku nerw pośrodkowy przechodzi przez kanał nadgarstka i pod rozcięgnem dłoniowym dzieli się na trzy końcowe rozgałęzienia – nerwy dłoniowe wspólne palców (nn. digitales palmares communes). Ważniejsze gałęzie nerwu pośrodkowego: w dole łokciowym i na przedramieniu odchodzą gałęzie mieśniowe (rami musculares) zaopatrujące wszystkie mięśnie zginacze przedramienia z wyjątkiem mięśnia zginacza łokciowego nadgarstka i przyśrodkowej części mięśnia zginacza głebokiego palców (palce IV i V), nerw międzykostny przedni przedramienia (nervus interosseus antebrachii anterior) oddziela się w częśći górnej przedramienia i biegnący na przedniej powierzchni błony międzykostnej. Zaopatruje on błonę międzykostną oraz kości i stawy nadgarstka, gałąź dłoniowa (ramus palmaris) rozpoczyna się zwykle w dolnej części przedramienia powyżej troczka mięśni zginaczy, przebija ona powięź i rozkrzewia się w skórze dłoni oraz kłębu kciuka; na ręku odchodzą gałęzie mięśniowe (rami musculares) do mięśni kłębu kciuka, zaopatrują mięsień odwodziciel krótki, mięsień przeciwstawiacz i powierzchowną głowę mięśnia zginacza krótkiego, nerwy dłoniowe wspólne palców (nn. digitales palmares communes) w liczbie trzech, każdy z nich dzieli się na dwa (pierwszy na trzy). Nerwy dłoniowe właściwe palców (nn. digitales palmares proprii) zaopatrujące skorę 3,5 palca od strony promieniowej na powierzchni dłoniowej, oddają przy tym gałązki do I i II mięśnia glistowatego

KOŃCZYNA DOLNA

MIEDNICA KOSTNA

Zbudowana jest na kształt silnego pierścienia kostnego, utworzonego przez dwie kości miedniczne, kość krzyżową i kość guziczną.

Kość miedniczna (os coxae) prawa i lewa składa się z trzech części, które u dorosłego tworzą całość. Są to: kość biodrowa (os ilium) zwrócona ku górze i do tyłu; kość kulszowa (os ischii) zwrócona ku dołowi i do tyłu; kość łonowa (os pubis) zwrócona ku dołowi i do przodu.

KOŚĆ BIODROWA (os ilii seu ilium) – składa się z talerza (ala ossis ilii) i trzonu (corpus ossis ilii) oddzielonych od siebie po wewnętrznej stronie kresą łukowatą (linea arcuata). Na talerzu kości biodrowej wyróżniamy dwie powierzchnie: pośladkową (facies glutea) zewnętrzną, i krzyżowo-miedniczą (facies sacropelvina) – wewnętrzną. Ponadto grzebień biodrowy (crista iliaca) stanowiący górną granicę oraz brzego przedni i tylny. Na powierzchni pośladkowej znajdują się trzy kresy pośladkowe – kresa pośladkowa przednia, tylna i dolna (lineae gluteae anterior, posterior et inferior). Powierzchnia krzyżowo-miednicza (facies sacropelvina) tworzy dół biodrowy (fossa iliaca). Ku tyłowi od dołu znajduje się powierzchnia uchowata (facies auricularis) łącząca się z jednoimienną powierzchnią na kości krzyżowej, natomiast do tyłu i góry od niej leży guzowatość biodrowa (tuberositas iliaca). Powierzchnia uchowata jest od przodu i dołu ograniczona przez bruzdę przypanewkową (sulcus paraglenoidalis). Grzebień biodrowy rozpoczyna się kolcem biodrowym przednim górnym (spina iliaca anterior superior), a poniżej niego leży kolec biodrowy przedni dolny (spina iliaca anterior inferior). Ku dołowi brzeg przedni przechodzi w wyniosłość biodrowo-łonową (eminentia iliopubica). Brzeg tylny grzebienia kończy się kolcem biodrowym tylnym górnym (spina iliaca posterior superior), a poniżej niego leży kolec biodrowy tylny dolny (spina iliaca posterior inferior). Na grzebieniu możemy wyróżnić trzy równolegle biegnące listewki: wargę zewnętrzną (labium externum), kresę pośrednią (linea intermedia) i wargę wewnętrzną (labium internum). Z wargi zewnętrznej do tyłu od kolca biodrowego przedniego górnego uwypukla się guzek biodrowy (tuberculum iliacum). Ku dołowi poniżej kolca biodrowego tylnego dolnego brzeg tylny przechodzi we wcięcie kulszowe większe (incisura ischiadica major). Trzon kości biodrowej wytwarza ok. 2/5 górne panewki kości miedniczej (acerabulum).