BADANIE TOŻSAMOŚCI

I. Anatomia i morfologia surowców roślinnych:

• anatomia i morfologia roślinnych surowców farmaceutycznych

• Monografie farmakopealne surowców roślinnych

• Monografie farmakopealne galenowych leków roślinnych (pojedyncze zioła bądź mieszanki)

• Elementy analizy fitochemicznej surowców naturalnych

• Analiza jakościowa składników roślinnych surowców leczniczych

• Analiza ilościowa składników roślinnych surowców leczniczych.

• Monografie farmakopealne surowców roślinnych.

Zadania:

• reakcje mikrochemiczne

• metody chromatograficzne

• mikroskopowe

• ilustracje roślinnych surowców farmaceutycznych

Roślinny surowiec leczniczy – surowiec zielarski/farmakognostyczny.

• Cała roślina lub jej część (organ) w postaci świeżej, suszonej lub rozdrobnionej.

• Może to być produkt naturalnej lub patologicznej przemiany materii w tych roślinach (np. gallas), które służą do wyrobu różnych preparatów, bądź też same są wykorzystywane jako leki.

Surowce zielarskie można podzielić na 2 grupy:

• poza wysuszeniem i rozdrobnieniem nie wymagają dalszych obróbek

• powstają na drodze przerobu tkanki roślinnej.

II. Substancja czynna, związek czynny.

Jest to organiczna substancja chemiczna występująca w surowcach roślinnych, wykazująca dużą aktywność biologiczną i posiadająca określone właściwości lecznicze, które w swoisty sposób wpływają na organizm człowieka. Mogą mieć działanie:

• synergiczne

• antagonistyczne

Działanie każdego surowca zależy od:

• składu chemicznego

• współdziałania związków czynnych

• od wielkości dawki

• postaci leku (wywar, ekstrakt, nalewka, wyciąg)

III. Różnice między ziołolecznictwem ludowym a nowoczesnym.

1. Ludowe – zajmuje się całymi roślinami, lub ich organami, a także lekami galenowymi z tych roślin. Leki tego typu zawierają wiele substancji działających bądź to w różnych kierunkach, bądź synergicznie. Działają łagodnie – powoli. Mogą być stosowane przez dłuższy czas.

2. Nowoczesne – opiera się na podstawach fitochemicznych. Stosuje się nowoczesne postaci leków roślinnych. Technologia produkcji polega na wyodrębnieniu z roślin czystych substancji czynnych o określonych parametrach fizyko-chemicznych i określonych właściwościach leczniczych. Nowoczesne postaci leków roślinnych umożliwiają określenie dokładnej dawki. Określenie ich współdziałania z innymi lekami, oraz badania kliniczne skuteczności działania.

IV. Na czym polega badanie tożsamości surowca roślinnego:

Polega ono na porównaniu danego surowca z opisem podanym w farmakopei (makroskopowe, organoleptyczne).

W wątpliwych przypadkach wykonuje się badanie mikroskopowe z zastosowaniem mikroskopu optycznego, który umożliwia badanie bardzo drobnych bądź sproszkowanych części surowca.

BUDOWA KOMÓRKI ROŚLINNEJ

I. Wakuola.

• Pęcherzyki zbudowanej z jednej błony, wypełniona płynem komórkowym.

• Wnętrze wakuoli wypełnia woda (ok.90%), sole mineralne z których większość stanowią nierozpuszczalne kryształki szczawianu wapnia. (różnią się one wyglądem u każdej z roślin). Znajdują się w nich również substancje zapasowe, barwniki, produkty przemiany materii, oraz substancje trujące dla roślinożerców. Bardzo dużo białek, aminokwasów i cukrów.

• Substancje czynne w wodniczkach:

*antocyjany (nadają barwę roślinom)

*garbniki

*alkaloidy

*glikozydy

• Funkcją wodniczki jest magazynowanie metabolitów i utrzymywanie turgoru rośliny.

II. Ściana komórkowa.

• Zbudowana z martwej komórki.

• Funkcja ochronna i szkieletowa.

• Zbudowana jest z celulozy, lub jej pochodnych.

• Mogą być powlekane czymś:

- adkrustacja (odkładanie się substancji na powierzchni ściany komórkowej)

- inkrustacja (odkładanie się substancji wewnątrz ściany)

III. Błona komórkowa

• ma budowę mozaikową, jest utworzona z podwójnej warstwy fosfolipidów, między którymi występują integralne białka

• Funkcje; umożliwia przedostanie się na drodze różnych procesów substancji z zewnątrz do wewnątrz i na odwrót.

• Błona komórkowa wnikając do wnętrza komórki tworzy retikulum endoplazmatyczne (siateczka śródplazmatyczna), które może być szorstkie lub gładkie.

-gładkie zwiększa powierzchnie wewnętrzną komórki, tworzy kanały wewnątrz transportowe, umożliwia przeprowadzenie obok siebie różnych procesów biochemicznych

-Na powierzchni szorstkiej są rybosomy (które biorą udział w syntezie białek).

IV. Mitochondria

• Składają się z dwóch błon komórkowych.

• Są centrum energetycznym komórki.

• Zachodzi w nich proces oddychania komórkowego.

V. Aparat Golgiego

• Ma postać spłaszczonych pęcherzyków.

• Dzięki nim następuje wydzielanie się substancji pochodzących z metabolizmy komórki, poza komórkę.

VI. Chloroplasty

• Składają się z podwójnej błony białkowo-lipidowej.

• Zawierają zielony barwnik, czyli chlorofil.

• Ich wnętrze wypełniają tykloidy, które są zanurzone w „stromie”.

• W chloroplastach zachodzi proces fotosyntezy, czyli syntezy związków organicznych CO2, H2O pod wpływem UV i w obecności chlorofilu.

6CO2+6H2O → (u góry UV na dole chlorofil;p) → C6H12O6 + 6O2

VII. Chromoplasty

• Plastydy które zawierają żółte, czerwone lub pomarańczowe barwniki (karoteny, ksantofile)

• Nadają barwę kwiatom, owocom i liściom.

VIII. Leukoplasty

• Drobne plastydy kulistego kształtu, które są bezbarwne. Występują w komórkach roślinnych położonych głębiej, lub tych które nie mają dostępu do światła.

• Najwięcej występuje ich w podziemnych częściach roślin (korzenie, kłącza, bulwy)

• Odbywa się w nich przetwarzanie cukru w skrobię i jego odkładanie.

IX. Jądro komórkowe.

• Ma kształt kulisty – otoczone błoną jądrową, zawierająca liczne pory, przez który możliwy jest kontakt jądro – komórka.

• Wnętrze wypełnione kariolimfą składającą się z białek i fosfolipidów.

• W jądrze umieszczone są luźne nici chromatyczne, czyli DNA połączone z białkami, które mogą się skręcać i upakowywać tworząc chromosomy przed podziałem komórki.

TKANKI ROŚLINNE – BUDOWA I FUNKCJE

• Tkanki roślinne – to zbiór (zespół) komórek o podobnej budowie, które ze sobą współpracują w pełnieniu określonych funkcji.

• Podział tkanek roślinnych:

a) twórcze → to takie, w których komórki intensywnie dzielą się

b) stałe → to takie, w których komórki się nie dzielą, mogą jedynie rosnąć do odpowiednich rozmiarów

ad a) tkanki twórcze dzielimy na:

• tkanki pierwotne: do nich zaliczane są stożki wzrostu, m.in. łodygi i korzenia. Jak sama nazwa wskazuje powodują one przyrost rośliny na długość. Stożek wzrostu rośliny znajduje się na szczycie, a na samym końcu rośliny stożek wzrostu korzenia.

• tkanki wtórne: zaliczamy tu miazgę (kambium) . Znajduje się ona w korzeniu i w łodydze. Powoduje przyrost rośliny na grubość. Fellogen → tkanka korkotwórcza.

ad b) tkanki stałe dzielimy na:

• OKRYWAJĄCE: w nich znane są 2 grupy → skórka i korek. Mają one chronić roślinę przed urazami, stanowią wewnętrzna warstwę.

  • Skórka jest zbudowana z żywych komórek, nieposiadających chloroplastów, które ściśle do siebie przylegają i tworzą jedną warstwę. Ich zewnętrzną stronę pokrywa tak zwana kutyna, która tworzy zewnętrzną warstwę zwaną kutykulą (nie przepuszcza wody ani powietrze, chroni przed wnikaniem pasożytów i drobnoustrojów). W skórce dolnej znajdują się także aparty szparkowe, które umożliwiają wymianę gazową oraz fotosyntezę.

  • Korek zbudowany z martwych, wypełnionych powietrzem, które tworzą wiele warstw. Przetchlinki to miejsca, w których komórki korka są luźno ułożone. Dzięki nim jest możliwa wymiana gazów.

• MIĘKISZ: To właśnie z niego w większości składa się roślina. Zachodza tam takie procesy jak fotosynteza, oddychanie i magazynowanie substancji odżywczych.

Dzieli się na

• Asymilacyjny – znajduje się w zielonych częściach rośliny. Jego komórki mają dużo chloroplastów. Zachodzi w nich fotosynteza. Dzieli się na:

  • Palisadowy → występują w nim wydłużone komórki, ułożone prostopadle, blisko siebie do powierchni liści. To sprawia, że łatwo przenika do nich światło.

  • Gąbczasty → komórki mają nieregularne kształty, zawierają mniej chloroplastó. Wolne przestrzenie międzykomórkowe to tzw. przestwory międzykomórkowe. Ułatwiają one transport gazów (CO2, tlenu i pary wodnej).

• Zadasniczy – występuje w korzeniach, łodygach. Wypełnia wolne miejsca pomiędzy innymi tkankami. Jego komórki mają różne kształty, a ich ściany nie przylegają do siebie.

• Spichrzowy – ma cienkościenne komórki. Występuje głównie w korzeniach, bulwach, cebulach. W nich magazynowane są substancje odżywcze oraz woda. To pozwala przetrwać roślinie trudne okresy np. susze.

• Wodonośny – gromadzi i przechowuje wodę. Jego komórki mają cienkie ściany i posiadają dwie wodniczki, w których przetrzymuje wodę. Wystepuje u kaktusów.

• Powietrzny - ma duże przestwory międzykomórkowe wypełnione tlenem i Co2. Pozwala to utrzymać roślinę na powierchni wody. Występuje u roślin wodnych i błotnych.

• PRZEWODZĄCE – Przewodzą substancje odżywcze i wodę do wszystkich komórek roślinnych.

Dzielimy je na:

• drewno (ksylem): transportuje tylko wodę i rozpuszcza w niej sole mineralne z korzeni do innych części rośliny.

Dzielimy go na:

• Cewki → głównie u paprotników i roślin nagonasiennych. Są zbudowane z martwych komórek, mają wrzecionowaty kształt. Występują w nich jamki. A także zachodzą na siebie klinowato. Jamki to liczne otwory, które pozwalają na transport wody między komórkami.

• Naczynia → głównie u roślin okrytonasiennych. To poukładane na sobie komórki nieposadające ścian poprzecznych. Zawierają jamki. Mają też różnego rodzaju zgrubienia. Tkankami towarzyszącymi naczynia są:

  • włokna drzewne – funkcja wzmacniająca

  • miękisz drzewny – łączy drewno z innymi częściami rośliny, magazynuje substancje zapasowe.

• Łyko (Floem) – transportuje związki organiczne wytworzone w procesie fotosyntezy do pozostałych części rośliny. Jest zbudowane z kilku rodzajów komórek.

  • U rosłin nagonasiennych i paprotników występują komórki sitowe. Mają wrzecionowaty kształt.

  • U rośln okrytonasiennych występują rurki sitowe zbudowane z żywych bezjądrowych komórek o wydłużonym kształcie.

  • Do rurek sitowych przylegają komórki przyrurkowe.

• WZMACNIAJĄCE dzielą się na:

  • ZWARCICA (KOLENCHYMA) – zbudowana ze ściśle do siebie przylegających żywych komórek, o nierówno zgrubiałych ścianach, które są elastyczne (celuloza, pektyny). Występuje w młodych łodygach, ogonkach liściowych, chroni rośliny przed złamaniem.

  • TWARDZICA (SKLERENCHYMA) – zbudowana z martwych komórek o zdrewniałych i zgrubiałych ścianach. Wyróżnia się komórki ze względu na formę:

    • kamienne (sklereidy)

    • włókna sklerenchymatyczne

TKANKA WYDZIELNICZA – Tworzą ją pojedyncze komórki lub struktury wielokomórkowe zwane tworami wydzielniczymi, któe wydzielają specjalne produkty przemian materii.

W zależności od lokalizacji dzieli się na:

• zewnętrzne twory → miodniki, włoski gruczołowe (produkują one olejki eteryczne, substancje parzące, enzymy trawienne u roślin owadożernych). Miodniki wydzielają nektar.

Włoski labiatae – u mięty

Włoski compositae – u rumianka

• wewnętrzne tworzy → rura mleczna; w korzeniu mniszka tworzą długie systemy rurek zbudowane z komórek, w których znikneły poprzeczne ściany. Wypełniający je sok mleczny może zawierać różne substancje np. cukry, białka, garbniki, alkaloidy, olejki eteryczne, kauczuk.

• Kanały żywiczne – tworzone są ze specjalnie ukształtowanych przestrzeni międzykomórkowych obecnych w tkance miękkiszowej, do których wydzielana jest żywica, występuje w drzewach iglastych i chronia ona przed wnikaniem drobnoustrojów.

3. Wystepowanie substancji czynnych w tkankach roślinnych:

• substancje czynne w tkankach gromadzą się w epidermie (skórce, komórkach miękiszowych) → w pobliżu tkanek przewodzących (w endodermie – śródskórni, czy okolnicy – perycyklu).

• Substancje czynne w komórce gromadzą się w waukolach komórkowych oraz czasami w ścianie komórkowej.

BUDOWA I RODZAJE ORGANÓW ROŚLINNYCH. PRZYSTOSOWANIE DO PEŁNIONYCH FUNKCJI.

LIŚĆ – FOLIUM

Wygląd zewnętrzny liścia pozwala często na identyfikację surowca bez badania elementów anatomicznych. Pokruszone surowce rozpoznajemy po badaniu makroskopowym.

• Cechy morfologiczne liści.

  1. Budowa liścia:

  • blaszka liściowa

  • ogonek

  • brzeg liścia

  • nasada liścia

  • wierzchołek liścia

  • unerwienie liścia

b) Typy ogonków liściowych:

• kształt obły

• kształt kanciasty

• kształt rynienkowaty

• kształt spłaszczony

c) Typy blaszki liściowej:

• równowąski,

• lancetowaty,

• jajowaty,

• łopatkowaty,

• sercowaty,

• strzałkowaty

• trójkątny

2. Budowa anatomiczna liścia:

Przeprowadzając badanie anatomiczne należy uwzględnić wygląd skóry górnej i dolnej, oraz przekrój poprzeczny przez blaszkę liściową.

Do ważnych elementów diagnostycznych należą znajdujące się na powierzchnii liśći wytwory skórki.

I. WŁOSKI OKRYWAJĄCE → - jedno, -wielokomórkowe

• krzaczkowate

• teowate

• maczugowate

• stożkowate

• biczowate

• główkowate

Włoski wydzielnicze:

• labiatae

• compositae

II. APARATY SZPARKOWE:

1. typu labiatae

2. typu rubiacea

3. typu cruciferae

4. typu liriacae

<> W identyfikacji liścia pomagają też charakterystyczne układy wiązek przewodzących oraz obecność i kształt kryształów szczawianu wapnia, a takżę zbiorniki olejkowe i komórki śluzowe.

3. Modyfikacje liści:

1. łuski (lilak)

2. ciernie (kaktus)

3. wąsy (groch)

4. pułapki (dzbanecznik)

5. liściaki (akacja, słonecznik)

6. szpilki (iglaste)

KORZEŃ – RADIX

Jest podziemną częścią rośliny. Jego zadaniem jest pobieranie wody i soli mineralnych z gleby, magazynowanie substancji zapasowych. Rozmnażanie wegetatywne.

1. Modyfikacje korzeni:

• korzenie spichrzowe (marchewka, żeń-szeń)

• korzenie asymilacyjne (storczyki)

• korzenie powietrzne (epifity -storczyki)

• korzenie ssawki (jemioła, kanianka)

• korzenie podporowe (cypryśnik błotny, mandragowce)

• korzenie czepne (bluszcz)

• korzenie oddechowe (cypryśnik błotny)

2.Budowa wtórna korzenia

kory pierwotnej.

ŁODYGA

Jej zadaniem jest magazynowanie wody i substancji odżywczych.

1. Modyfikacje łodygi:

1. kłącze (perz)

2. bulwy (ziemniak, kalarepa)

3. cebule

4. rozłogi (truskawka, perz)

5. wąsy (winorośl)

6. ciernie (śliwa tarnina)

Łodygi jako surowce farmakognostyczne wchodzą w skład ziela, albo jako pędy podziemne czyli kłącza.

KŁĄCZA – są podziemnymi pędami, magazynują substancje zapasowe i służą do rozmnażania wegetatywnego. Występują przeważnie u wieloletnich roślin (bylin). Makroskopowo swoim wyglądem przypominają korzeń.

Łodyga może być:

• zdrewniała

• zielna

• pusta

• pełna

• obła

• spłaszczona

• kanciasta

Ulistnienie łodygi:

A. różyczkowe

B. spiralnie (naprzemianległe)

C. naprzeciwległe

D. okółkowe

TKANKI ROŚLINNE

1. Co to są tkanki roślinne?
Tkanki roślinne to zbiór (zespół) komórek o podobnej budowie, które ze sobą współpracują w pełnieniu określonych funkcji.

2. Podział tkanek roślinnych.
Tkanki roślinne dzieli się na twórcze i stałe.
Tkanki twórcze to takie, w których komórki intensywnie się dzielą. Tkanki stałe to takie, w których komórki nie dzielą się lecz mogą jedynie rosnąć do odpowiednich dla siebie rozmiarów.

a) Twórcze.
Je dzielimy na pierwotne i wtórne. Ich komórki są niewielkie o dużych jądrach komórkowych, małych wodniczkach i cienkich ścianach.
• Pierwotne.
Do nich zaliczane są stożki wzrostu, m.in. łodygi i korzenia. Jak sama nazwa wskazuje powodują one przyrost rośliny na długość. Stożek wzrostu łodygi znajduje się na szczycie , a na samym końcu rośliny, korzenia.
• Wtórne.
Do tego zaliczamy miazgę (kambium). Znajduje się ona w korzeniu i łodydze. Powoduje przyrost określonych części rośliny na grubość.

b) Stałe.
W tych tkankach wyróżniamy okrywające, miękiszowe, przewodzące i wzmacniające.
• Okrywające.
W nich znane są dwie grupy - skórka i korek. Mają one chronić roślinę przed wszelkimi urazami. Stanowią zewnętrzną warstwę.

Skórka jest zbudowana z żywych komórek, nieposiadających chloroplastów, które ściśle do siebie przylegają i tworzą jedną warstwę. Ich zewnętrzną stronę pokrywa tak zwana kutyna, która tworzy zewnetrzna warstwę ochronną zwaną kutykula(Nie przepuszcza ona powietrza ani wody, chroni przed wnikaniem pasożytów i drobnoustrojów.) W skórce dolnej znajdują się także aparaty szparkowe, które umożliwiają wymianę gazową jak i fotosyntezę.
Korek jest zbudowany z martwych komórek, wypełnionych powietrzem, które tworzą wiele warstw. Przetchlinki to miejsca, w których komórki korka są luźniej ułożone. Dzięki nim jest możliwa wymiana gazów takich jak np. para wodna. Nie posiada warstwy ochronnej (w skórce była to kutykula).

• Miękiszowe.
W tych tkankach wyróżnia się miękisz asymilacyjny, zasadniczy, spichrzowy, wodonośny, powietrzny. To właśnie z nich roślina składa się w większości. Zachodzą tam takie procesy jak fotosynteza, oddychanie i magazynowanie substancji odżywczych.

Miękisz asymilacyjny znajduje się w zielonych częściach rośliny. Jego komórki posiadają dużą ilość chloroplastów. Zachodzi w nich fotosynteza. Dzieli się on na palisadowy i gąbczasty. W pierwszym występują wydłużone, komórki ułożone prostopadle, blisko siebie, do powierzchni liści. To sprawia, że łatwo przenika do nich światło. W drugim komórki mają nieregularne kształty, zawierają mniej chloroplastów. Wolne przestrzenie pomiędzy komórkami to tak zwane przestwory międzykomórkowe. Ułatwiają one transport dwutlenku węgla, tlenu i pary wodnej.

Miękisz zasadniczy występuje w korzeniach i młodych łodygach. Wypełnia wolne miejsca pomiędzy innymi tkankami rośliny. Jego komórki mają różne kształty, a ich ściany nie przylegają do siebie ściśle. Tak m.in. tworzą się przestwory międzykomórkowe.

Miękisz spichrzowy ma cienkościenne komórki. Występuje głównie w korzeniu. Jak sama nazwa mówi pozwala na magazynowanie substancji odżywczych oraz wody. To pozwala przetrwać roślinie trudne dla niej okresy np. suszy.

Miękisz wodonośny jak sama nazwa wskazuje gromadzi i przechowuje wodę. Jego komórki mają cienkie ściany i posiadają duże wodniczki, w których przytrzymuje się wodę. Najczęściej taki miękisz występuje u kaktusów, a jeśli chodzi o części rośliny to łodygach, liściach i rzadziej w korzeniach.

Miękisz powietrzny głównie rozpoznaje się po dużych przestworach międzykomórkowych wypełnionych tlenem i dwutlenkiem węgla. Pozwala to utrzymać roślinę na powierzchni wody. Ten miękisz występuje u roślin wodnych i błotnych.

• Przewodzące.
W skład tych tkanek wchodzi drewno i łyko. Przewodzą one różne substancje odżywcze i wodę do wszystkich komórek.

Drewno (ksylem) transportuje tylko wodę i rozpuszczone w niej sole mineralne z korzeni do innych części rośliny. Dzieli się go na cewki i naczynia.
-Cewki Występują głównie u paprotników i roślin nagonasiennych. są zbudowane z martwych komórek, mają wrzecionowaty kształt, występują u nich jamki, a także zachodzą na siebie klinowato.

Jamki to liczne otwory , które pozwalają na transport wody między komórkami.

-Naczynia Występują głównie u roślin okrytonasiennych.
to poukładane na sobie komórki nieposiadające ścian poprzecznych.
Zawierają jamki. Mają także różnego kształtu zgrubienia. Występują głównie u roślin okrytonasiennych.
Można zauważyć też włókna drzewne, które pełnią funkcje wzmacniającą. Miękisz drzewny to pasma żywych komórek. Jego funkcja to łączność drewna z pozostałymi częściami rośliny i magazynowanie substancji zapasowych.
Łyko (floem) transportuje związki organiczne wytworzone w procesie fotosyntezy do pozostałych części rośliny. Jest zbudowany z kilku rodzaju komórek.
-U roślin nagonasiennych i paprotników występują komórki sitowe.(narysować) 167 Są żywe o wrzecionowatym kształcie i otworami w ścianach bocznych. Zachodzą na siebie klinowo tworząc tak zwane pole sitowe.
-Rurki sitowe występuje głównie u roślin okrytonasiennych.
są zbudowane z żywych, bezjądrowych, o wydłużonym kształcie komórek. Do rurek zawsze przylegają tak zwane komórki przyrurkowe z jądrem komórkowym. Łyko ma też martwe komórki zwane włóknami łykowymi, które pełnią funkcję wzmacniania natomiast miękisz łykowy pełni funkcję spichrzową.

• Wzmacniające.
W tych tkankach wyróżniamy dwa rodzaje: twardzice i zwarcicę.

Zwarcica (kolenchyma) jest zbudowana z ściśle do siebie przylegających, żywych komórek o nierówno zgrubiałych ścianach ale elastycznych (celuloza i pektyn). Występuje ona w młodych łodygach i ogonkach liściowych. Jest "dawcą" odporności dla rośliny.

Nadaje elastyczność roślinom i chroni przed złamaniami.

Twardzica (Sklerenchyma) jest zbudowana z martwych komórek o zdrewniałych i zgrubiałych ścianach. Wyróżnia się komórki ze względu na formę na kamienne (sklereidy) i włókna sklerenchymatyczne (stereidy).
Stereidy - włókna mają postać podłużnych martwych komórek. Są klinowato zakończone, mają grube ściany. Jamki występują nielicznie. Mogą być pojedynczo bądź w grupie. Można wyróżnić je ze względu na lokalizację (tu pozwolę sobie przetoczyć):
-włókna łykowe o jamkach prostych,
-włókna drzewne o jamkach lejkowatych,
-włókna kory pierwotnej,
-włókna perywaskularne,
-włókna liściowe,
-włókna typu włosków, występujące na nasionach,
-włókna poza drzewne, nie wchodzące w skład drewna.
Sklereidy to komórki, które zazwyczaj posiadają kształt zbliżony do kuli. Martwe o grubej ścianie. Komórki kamienne są najtwardszą tkanką roślinną. Występują pojedynczo bądź w grupie. Można wyróżnić kilka ich rodzajów, w zależności od kształtów:
-brachysklereidy – kuliste
-asterosklereidy – rozgałęzione,
-osteosklereidy – walcowate, rozszerzone na końcach,
-makrosklereidy – walcowate,
-trichosklereidy – nitkowate.

WYSTĘPOWANIE SUBSTANCJI CZYNNYCH W TKANKACH (NP.ALKALOIDÓW)

- epiderma,

-kom. miękiszowe,

-w pobliżu tk.przewodzących,

- w endodermie(śródskórni)

- w perycyklu (okolnicy)

WYSTĘPOWANIE SUBSTANCJI CZYNNYCH W KOMÓRKACH

-w wakuolach komórkowych

- w ścianie komórkowej (czasami)