Obecnie:

• ekonomia to nauka o gospodarowaniu

• nauka społeczna

• przedmiotem ekonomii jest rzadkość dóbr i gospodarowanie nimi

• rzadkość zasobów to kluczowy problem ekonomii (ograniczone zasoby a nieograniczone potrzeby). Co produkować? Jak produkować? Jak dzielić?

Dobra:

• wolne – nieograniczone, od natury (np. klimat, czyste powietrze, woda)

• gospodarcze – wytworzone przez człowieka w procesie produkcji

Usługi – czynności zaspokajające potrzeby

Koszt alternatywny jest to utracona korzyść, nieograniczoność potrzeb, a ograniczoność usług, koszt ten pojawia się z każdym wyborem.

ZAKRES EKONOMII:

• Makroekonomia – traktuje gospodarkę jako całość (np. PKB, handel zagraniczny, inflacja, bezrobocie)

• Mikroekonomia – dotyczy np. kosztów przedsiębiorstwa, rynków branżowych, popytu, podaży, ceny

• Mezoekonomia – zmiany strukturalne (np. zmiany struktury produkcji i zatrudnienia)

• Ekonomia pozytywna – mówi o tym jak jest

• Ekonomia normatywna – mówi o tym jak być powinno

Kategorie ekonomiczne – pojęcia, które odzwierciedlają związki zachodzące w gospodarce, np. popyt, cena, zysk.

Zjawiska ekonomiczne - zmiany dostrzeżone w działalności gospodarczej, np. zmiana ceny, zmiana popytu.

Między zjawiskami zachodzą związki zwane prawami ekonomicznymi.

RODZAJE PRAW EKONOMICZNYCH:

1. Prawa przyczynowe – związek przyczynowo-skutkowy, np. wzrost cen – spadek popytu).

2. Prawa współistnienia – kilka zjawisk.

3. Prawa funkcyjne – związek można przedstawić za pomocą funkcji matematycznych.

CECHY GOSPODARKI RYNKOWEJ (WARUNKI):

1. Wolność gospodarcza – każdy może produkować co chce, ile chce i sprzedawać po jakiej cenie chce, ale rynek to zweryfikuje.

2. Wymienialność pieniądza.

3. Działanie mechanizmu rynkowego.

Między przedsiębiorstwami a gospodarstwami domowymi występują 2 strumienie (przepływy):

• Finansowo-pieniężne – przepływ pieniędzy w obie strony, np. opłata za usługi, płatności.

• Realne – od gospodarstw do przedsiębiorstw płyną czynniki produkcji a w drugą stronę płyną dobra.

Między tymi strumieniami musi być równość; w przeciwnym wypadku pojawia się inflacja lub bezrobocie.

PODMIOTY GOSPODARCZE:

1. Przedsiębiorstwa główne podmioty

2. Gospodarstwa domowe

3. Państwo – samodzielny podmiot

FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTWA:

1. Podażowa – produkuje dobra, świadczy usługi. zewnętrzne

2. Popytowa – nabywa siłę roboczą, materiały, środki produkcji.

3. Społeczna – kursy, szkolenia, paczki na święta, stołówki. – wewnętrzna

KRYTERIA KLASYFIKACJI PRZEDSIĘBIORSTW:

1. FORMA WŁASNOŚCI:

   1. Funkcjonujące w sektorze państwowym

   2. Funkcjonujące w sektorze prywatnym

2. WIELKOŚĆ PRZEDSIEBIORSTWA:

   1. Małe (do 100 osób)

   2. Średnie (101 – 500 osób)

   3. Duże (ponad 500 osób)

90% to przedsiębiorstwa małe i średnie.

1. STRUKTURA ORGANIZACYJNA:

   1. Jednozakładowe

   2. Wielozakładowe:

• Holding – spółka spółek (większa spółka wykupuje akcje mniejszych spółek).

• Koncern – wiele przedsiębiorstw, wśród których jest wiodące.

1. POZYCJA RYNKOWA:

   1. Doskonale konkurencyjne

   2. O ograniczonej konkurencyjności

   3. Monopole (wyłączność sprzedaży, produkcji), monopsony (wyłączność zakupu)

   4. Oligopole

2. RODZAJ DZIAŁALNOŚCI:

   1. Produkujące dobra

   2. Świadczące usługi

Rynek:

• Miejsce dokonywania transakcji.

• Ogół stosunków wymiennych towarowo-pieniężnych, zachodzących między podmiotami reprezentującymi podaż i popyt

Elementy rynku, które muszą wystąpić:

• Popyt

• Podaż

• Cena

CECHY PIENIĄDZA:

1. Trwałość

2. Przenośność

3. Podzielność – dzieli się na małe jednostki bez straty na wartości.

4. Ograniczona podaż

Cena – wartość towaru wyrażona w pieniądzach.

Wg Kamerschena ceną nazywamy cokolwiek, z czego dany podmiot musi zrezygnować w zamian za jednostkę zakupionego, otrzymanego lub spożytego dobra lub usługi.

System bankowy tworzą wszystkie rodzaje banków działające w gospodarce.

We współczesnej gospodarce funkcjonuje dwustopniowy system bankowy:

• Bank Centralny

• Podlegające mu inne banki (spółdzielcze, komercyjne i specjalistyczne)

Prócz banków funkcjonują też wąsko wyspecjalizowane instytucje bankowe i parabankowe, np. domy bankierskie, domy dyskontowe, instytucje kredytów ratalnych.

Odrębną grupę stanowią niebankowe instytucje pośrednictwa finansowego, np. towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, fundusze powiernicze.