V. MIASTO – OBIEKT ZMIENIAJĄCY SIĘ
Rozwój miasta
Jest to długotrwały proces przeobrażeń mających na celu przejście do form bardziej złożonych, doskonalszych. Jest pozytywnym rezultatem, zakłada zmianę, poprawę, kreowanie nowych wartości.
Lokalny aspekt oznacza kompleksowe kształtowanie możliwie jak najlepszych warunków życia w lokalnym środowisku.
Nie jest możliwe dokonanie wszystkiego jednym wysiłkiem decyzyjnym, zmiany wymagają czasu. Postrzegane są zazwyczaj subiektywnie, w wyniku tego niemożliwe jest podjęcie decyzji satysfakcjonującej wszystkich użytkowników miasta.
Czynnikiem sprawczym rozwoju jest m.in. obecność grupy przedsiębiorców – liderów rozwoju miasta cechujących się przedsiębiorczością, skłonnością do podejmowania działań i ryzyka.
Najistotniejszą grupą decydującą o cechach i skutkach rozwoju miasta są mieszkańcy, którzy:
- stanowią miasto
- stanowią wspólnotę gminną, realizują samorządność terytorialną
- decydują o realiach miejskich wybierając władzę
- wybierają radnych
- ich podatki i opłaty stanowią budżet miasta
Inne grupy mające wpływ: przedsiębiorcy, instytucje i organizacje.
Analiza rozwoju miasta – porównanie stanu miasta do:
- stanu w przeszłości (cech użytkowania: intensywności zagospodarowania, przekształceń przestrzeni)
- do stanu innych miast
Mierniki rozwoju miasta:
- ilość mieszkańców - cechy mieszkańców
- warunki życia mieszkańców - użytkowanie terenów
- ilość obiektów użyteczności publicznej - ilość jedn. gosp. (szczególnie użytkowych)
- produkt globalny wytworzony w mieście - dochody władz miejskich
- dochody na gospodarstwo domowe - ranga miasta
- produktywność terenu miasta - l. zatrudnionych i wydajność na 1 zatrudnionego
- ilość obiektów i majątku trwałego zlokalizowanego w mieście
- wartość majątku trwałego zlokalizowanego w mieście
Lokalny rozwój gospodarczy – proces, w którym władze lokalne angażują się w celu stymulowania/ utrzymania działalności gospodarczej lub zatrudnienia.
Wielkość miasta
Model miasta – indywidualny plan miasta w określonym czasie (stan na dzień) nawiązujący do syt. politycznej, gosp., społ. regionu i kraju z uwzględnieniem założeń partii zwycięskiej w miejskich wyborach. Zawiera cel rozwoju, informacje o cechach miasta i jego wielkości.
Optymalna wielkość miasta z punktu widzenia mieszkańców mieści się w przedziale wyznaczonym najlepszą jakością życia i najmniejszymi kosztami jej osiągnięcia.
Ograniczenia optymalnej wielkości miasta:
- najwyższe możliwe do pozyskania korzyści
- najwyższy poziom jakości życia mieszkańców
- najniższy poziom niezadowolenia
- najlepsze wyposażenie w dobra publiczne
- najniższe koszty funkcjonowania
Przedsiębiorstwa zainteresowane są przede wszystkim:
-korzyściami aglomeracji - zasięgiem rynku produktów miejskich
- pozycją w hierarchii miast - możliwościami ekspansji miasta
Za najbardziej popularne mierniki wielkości miasta uważane są:
liczba mieszkańców, powierzchnia miasta w granicach administracyjnych,
powierzchnia wyrażona obszarem zagospodarowania miejskiego (wielkość terenów z których można uzyskać rentę budowlaną), obszar bezpośrednich wpływów miasta, zasięg rynku miasta.
Pozostałe:
Cechy mieszkańców, warunki życia, użytkowanie terenów, ilość i wartość obiektów majątku trwałego w mieście, ilość obiektów użyteczności publicznej, ilość jednostek gospodarczych (usługowych), dochody władz miejskich, ranga miasta, produktywność terenu miasta, l. zatrudnionych i wydajność na 1 zatrudnionego, poszanowanie tradycji, wzrost integracji wewnętrznej społeczności, wzrost powiązań i relacji.
4. Metropolie
Metropolia – główne miasto kraju lub prowincji, rodzaj miasta „matki”, miasta założycielskiego. Rozszerza postęp i procesy rozwojowe na całą ludzkość, jest rezultatem ewolucji miasta.
Konteksty analizowania funkcji metropolii:
- endogeniczny – jako miasto realizuje funkcje wewnętrzne
- lokalny – jako lokalne centrum
- subregionalny – wyznaczony zasięgiem dojazdów do pracy
- regionalny – jako stolica regionu, czynnik integrujący wspólnotę
- krajowy – jedno z miast tworzących produkt krajowy
- subkontynentalny (np. środkowoeuropejski) – miejsce lokalizacji usług dla obsługi ponadkrajowego obszaru
- kontynentalny – udział w sieciach o zasięgu kontynentalnym
- światowy (globalny)
Współczesne cechy metropolii:
- przyjmuje zagraniczne czynniki produkcji, inwestycje, siłę roboczą
- gości zagraniczne firmy, jest siedzibą międzynarodowych przedsiębiorstw
- eksportuje czynniki produkcji
- jest bezpośrednio skomunikowana z zagranicą
- ma rozwinięty sektor usług nastawiony na zagranicznych odbiorców
- miejsce lokalizacji środków przekazu zasięgu ponadkrajowego
- organizuje międzynarodowe spotkania, imprezy
- miejsce lokalizacji instytucji o międzynarodowej marce i kontraktach
Dodatkowe cechy:
- specyficzny styl życia mieszkańców
- zachowania instytucji adaptujące się do realiów ponadlokalnych
- różnorodność tożsamości kulturowej mieszkańców
- stały przyrost wielkości potencjału demograficznego
- ponadregionalny/ ponadnarodowy zasięg oddziaływania w tworzeniu wzorców zachowań, propagowaniu nowości