Temat: „ Wychowawca, czyli kto? Jak stać się wzorem do naśladowania”.

Wybrany przeze mnie temat mojej pracy zaliczeniowej będę analizować, w kontekście szkoły, a nie rodziny. Rozwinięcie moich przemyśleń będzie skupiało się na wychowawcy czyli nauczycielu oraz jego tajników dotyczących , jak łatwo stać się dla uczniów wzorem do naśladowania. Zanim zacznę zastanawiać się kim jest wychowawca zdefiniuje bardzo ważne pojęcie, którego nie można tutaj pominąć. Jest nim wychowanie. Zacytuję definicję. Wg A. Guryckiej , która moim zdaniem jest bardzo trafna. „Wychowanie – dynamiczny, złożony układ wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania i odbierania wpływu (wywierania wpływu) zachodzących między jednostkami o zróżnicowanych, specyficznych rolach, w których jedna jest dojrzałym wychowawcą, a druga mniej dojrzałym od niego wychowankiem, w celu realizowania świadomie założonego projektu osobowości wychowanka”. Niejednokrotnie na wykładach spotkałam się z różnymi formami definicji wychowania, więc postaram się teraz stworzyć własną treść tego procesu. Najprościej ujmując jest to świadome oddziaływanie przez wychowawcę na ucznia (ujmując w kontekście szkolnym), mające na celu wytworzenie pewnej zmiany w jego osobowości. Jest procesem, którego zadaniem jest, wyposażenie młodego pokolenia w jak najwyższą wiedzę, sprawność fizyczną oraz zawodową. Dodatkowo ma na celu zaszczepienie ciekawości świata, pomoc w odnalezieniu własnych zainteresowań, wartości, postaw oraz przekonań. Wychowanie jest nie łatwym procesem. Wymaga on dużego wysiłku psychicznego, fizycznego oraz poświęcenia. Zatem… Kim jest wychowawca- nauczyciel? Myślę, że jest drugą ważną osobą zaraz po rodzicach w życiu każdego ucznia. Według Słownika Języka Polskiego, 1996- wychowawca, to ten kto wychowuje dziecko, wpływa na ukształtowanie jego osobowości, nauczyciel opiekujący się jedną klasą w szkole. Bardzo podoba mi się także definicja „nauczyciela” wg. K. Konarzewskiego. „ To człowiek niewzruszonych zasad i szerokich horyzontów. To jednostka wysoko niosąca posłannictwo mistrza i przyjaźnie podporządkowująca siebie podopiecznym. To uczony w swojej specjalności i wielki znawca duszy młodzieży. Umysł systematyczny, starannie planujący działania na podstawie naukowi wiedzy, ale przy tym szczery i spontaniczny w swoich odruchach. Bogata, pełnowymiarowa osobowość, ale także człowiek, który całym swym życiem- zarówno publicznym, jak i prywatnym, daje przykład wychowawczych cnót.” Zadaniem nauczyciela jest praca z uczniami oraz wdrażanie ich do współpracy z innymi- wszyscy razem, wspólnie w grupie. Charakterystykę współczesnego wychowawcy, można wyrazić w trzech aspektach: pragmatyczny, aktywistycznym oraz etycznym. Aspekt pragmatyczny oznacza, że praca w zawodzie nauczyciel wymaga ogromnego wysiłku zdyscyplinowania, konsekwencji, cierpliwości oraz odporności związanej z nieprzewidzianymi porażkami. Natomiast aspekt aktywistyczny pobudza nauczyciela do pracy twórczej oraz do odpowiedzialności za efekty swojej pracy. Aspekty etyczny zobowiązuje wychowawcę do przekazywania wychowankom, pewnego systemu wartości, który wpływa na ich rozwój. Dla mnie dodatkowo wychowawca- nauczyciel, jest osobą, która nie tylko uczy, ale przekazuje także pewne doświadczenia życiowe, oraz staje się dla uczniów przyjacielem, który stwarza im odpowiednie warunki dla rozwoju! Dzięki temu staję się ważnym wzorem do naśladowania. Moje tego typu stwierdzenie, wiąże się z własnych doświadczeń. Gdy przyszedł czas na edukację ponadgimnazjalną, bardzo obawiałam się tego jak to będzie. Mój nauczyciel- wychowawca na pierwszy rzut oka wzbudzał strach oraz dystans. Jednakże wystarczyła jedna luźna rozmowa i wszystko się zmieniło. Do dziś mamy stały kontakt. Zawsze mogę porozmawiać z nią o wszystkim i poprosić o radę. Jak skradła serca naszej całej klasy? Wyjaśnię w mojej drugiej części pracy, do której właśnie teraz przechodzę. Jak stać się dla ucznia wzorem do naśladowania. Na początek najtrafniej byłoby wyjaśnić czym jest np. autorytet. Według Słownika Języka Polskiego autorytet to „człowiek mający duże poważanie ze względu na swą wiedzę lub postawę moralną, stawiany za wzór do naśladowania, mający wpływ na postawy i myślenie innych ludzi; chodząca encyklopedia, augur”. Moim zdaniem pojęcie autorytetu dla dzieci i młodzieży oznacza ogromy podziw i uczucie sympatii dla ważnej (dla nich) postaci, osoby. Zafascynowanie takimi autorytetami wyzwala w młodych ludziach i dzieciach uznanie i zaufanie, a także chęć upodobania się do wybranego przez siebie idola, tzn. wyglądać taka samo, ubierać się identycznie, zachowywać się podobnie, przebywać w tych samych miejscach, postępować według takich samych zasad, dążenie do tych samych celów. Według mnie wybór autorytetów na początku życia ulega częstym zmianom. Wraz z wiekiem, kształtowaniem się osobowości, wartości (jakie są najważniejsze dla danego człowieka), oraz wykształceniem upodobań i zainteresowań zmieniają się także idole. Proces wychowania jest o tyle możliwy, o ile uda się wychowawcy stać się autorytetem dla swoich podopiecznych. Tylko wtedy może pozytywnie wpłynąć na swoich wychowanków. Nie jest to proste zadanie, bo przecież autorytetu wychowawca nie zyskuje ze względu na swoja funkcję, ale musi go wypracować u wychowanków. Więc jak stać się dla uczniów wzorem do naśladowania? Każdy nauczyciel chciałby cieszyć się autorytetem u swoich uczniów. Dążąc do tego zadaje sobie pytania: jakimi cechami powinien wzorować się dobry nauczyciel? Jakim powinien być człowiekiem, aby stać się dla wychowanka autorytetem godnym naśladowania? Jak postępować aby uczniowie odnaleźli w nim przyjaciela? Wychowanie nie jest prostą prawą. Funkcja ta jest bardzo odpowiedzialna. Aby jej sprostać, niezbędną są predyspozycje osobiste, cechy charakteru i osobowości – są to główne wyznaczniki nauczycielskiego autorytetu. Przedstawię teraz kilka zasad dotyczących tego, jak stać się wzorem do naśladowania. 1. Nauczyciel, który zgadza się na pełnienie funkcji wychowawcy klasy, musi być świadomy swojego wyboru, roli oraz obowiązków jakie go czekają. Nie ma co ukrywać- najlepszym kandydatem na wychowawcę jest osoba, która czuję powołanie do tego zawodu. Nie możesz być wychowawcą z przymusu, bo klasa od razu to wyczuje.

2. Wychowawca powinien cechować się: kompetencją, odpowiedzialnością, punktualnością, kulturą osobista oraz umiejętnością współpracy.

3. Dzieciom i młodzieży imponuje, wiedza wychowawcy jego zdolności i umiejętności wykraczające poza szkołę.

4. Najwyżej cenione przez uczniów cechy charakteru nauczyciela to: sprawiedliwość, sumienność, stanowczość, konsekwencja oraz tolerancja, wyrozumiałość, cierpliwość. Takie właśnie postawy, ułatwia zbliżenie się do uczniów.

5. Wychowawca powinien w czasie pobytu dziecka w szkole, być dla niego najbliższą osobą. Młodzież i dzieci w szkole, cały czas bacznie obserwuj swych nauczycieli. Trzeba pamiętać, żeby być zawsze wiarygodnym.

6. Ważny jest także dystans do siebie. Należy odpowiednio panować nad emocjami oraz własne problemy zostawiać w domu. Dobry humor jest pozytywną wizytówką nauczyciela. Ułatwią on pracę oraz kontakt z dziećmi i młodzieżą.

7. Uczniowie nie tolerują narzucania im autorytetów. Takie poczynania wywołują bunt. Autorytet musi być lepiony na drodze dialogu.

8. Wychowawca powinien wzbudzać zaufanie. Musi własnymi czynami oraz postepowaniem potwierdzać to co zazwyczaj głosi.

9. Nauczyciel nie powinien też za bardzo spoufalać się z uczniami.

10. Autorytet upada, gdy nauczyciel nie dotrzymuje obietnic.

11. Uczniowie oczekują od wychowawcy, zrozumienia, pomocy w rozwiązywaniu problemów, oparcia którego większość uczniów nie doznaje w domu. Moim zdaniem ważne jest aby nauczyciel- wychowawca już na samym początku swojej pracy próbował zaprzyjaźnić się ze swoją klasą. . Pierwsze dni w nowej szkole są dla nich czasem bardzo trudne. Powinien otoczyć klasę opieką , życzliwością, każdego dnia znajdować dla nich czas. Powinni czuć, że wychowawca ich lubi oraz szanuje. Warto zorganizować jest spotkanie integracyjne. Jest to doskonały sposób na poznanie a właściwie rozpoznanie grupy. Klasa szybko się integruje, współpracuje, poznaje nie tylko siebie nawzajem ale i nauczycieli. Ważne jest także traktowanie młodzieży i dzieci po partnersku. Wzajemne zaufanie, jest niezbędne w kontaktach uczeń-wychowawca, bez niego nie będzie właściwej pracy wychowawczej. Wydaje mi się z własnego doświadczenia, jako ucznia, że bardzo ważny jest też styl prowadzenia lekcji przez wychowawcę- nauczyciela. Należy jak najbardziej uatrakcyjniać prowadzone lekcje, żeby nie stały się one nudne. Czasem warto jest zapytać się o opinię uczniów, jaki według nich jest najlepszy sposób prowadzenia lekcji. Dobrą metodą uatrakcyjniania nauki jest wprowadzanie innowacyjnych metod aby lekcje były ciekawe i interesujące. Wycieczki!!! Bardzo oczekiwane przez uczniów. Każda udana impreza zbliża młodzież do siebie a także nauczycieli. U mnie w klasie i szkole bardzo często organizowane były, różnego rodzaju wycieczki, biwaki. Naprawdę warto!! Ważne jest tutaj podejście wychowawcy. Często zdarza się, że jakakolwiek organizacja „wypadu klasowego” czy też szkolnego” kończy się odmową ze strony dyrektora. Wychowawca, nie może się poddawać. Kalasa mu widzieć jego starania. Razem mogą poszukać innych rozwiązań. Ważna jest także współpraca z rodzicami swoich uczniów. Częste „wywiadówki” nie są potrzebne, ale za to każda przyszła musi być odpowiednio przygotowana. Wychowawca powinien nie żałować pochwał a uwagi negatywne przekazywać indywidualnie. Nie moralizować i narzekać. Pokazać gotowość do działania. Jak widać praca nauczyciela- wychowawcy należy do najważniejszych i najtrudniejszych. Jest też jednocześnie jednym z najciekawszych nauczycielskich wyzwań! Nikt z wychowawców nie wie, które z ich zachowowań zapadną w serca uczniów. Tak jak nie wiedzą czy ta teoretyczna zmiana w osobowości wychowanków jest wynikiem ich „celowych działań” wychowawczych. Oto urok i trudność bycia wychowawcą. Tylko czasem kiedy, jak bumerang, wracają do nich własne słowa, w ustach ucznia - myśli, działania, odkrywają, że być wychowawcą to zaszczyt. Warto jest więc, walczyć o uznanie uczniów i być dla nich wzorem do naśladowania. Aby tego dokonać, warto jest przeanalizować zasady jak zostać prawdziwym nauczycielem.

„Czym wy się tu zajmujecie

Tworzeniem człowieka”

J.W.Goethe

Literatura:

- Słownika Języka Polskiego, 1996;

- Badura Emilia, „ Emocjonalne uwarunkowania autorytetu nauczyciela, Warszawa, WSiP,1981;

-  K. Konarzewski „Sztuka nauczania. Szkoła”, Warszawa 1995,